CHĂM SÓC BÀN CHÂN B NH NHÂN ĐÁIỞ Ệ
THÁO Đ NGƯỜ
BS. NGUY N TH HÒAỄ Ị
(Ti p theo và h t)ế ế
NH NG ĐI U KHÔNG NÊN LÀMỮ Ề
Ề Không bao gi đi chân đ t (khi đi bi n dùng gi y nh , kín, có quai b ng ch t d o)ờ ấ ể ầ ẹ ằ ấ ẻ
ẻ Không dùng ph n, b t tale hay các lo i thu c kh mùi làm da b bít, hay gây d ngấ ộ ạ ố ử ị ị ứ
ứ Không s i m chân b ng đèn chi u, lò s i, túi nóng, nó có nguy c làm chân bưở ấ ằ ế ưở ơ ị
b ngỏ
ỏ Không dùng thu c có màu, thu c kháng sinh t i ch , làm không nhìn rõ v tố ố ạ ỗ ế
th ng.ươ
NH NG ĐI U NÊN LÀMỮ Ề
N u da chân khô:ế
- C n ph i b o v b ng thu c m đ n gi n nh Vaselin tinh khi tầ ả ả ệ ằ ố ỡ ơ ả ư ế
- Thoa đ u nh nhàng, không thoa k ngón chân.ề ẹ ở ẽ
N u chân ra m hôi:ế ồ
- R a chân hàng ngày (tránh ngâm lâu quá 5 phút)ử
- Ph i th m th t khô chân b ng khăn m m.ả ấ ậ ằ ề
N u chân l nh:ế ạ
- Mang v ngay c khi ngớ ả ủ
- Mang gi y có v bên trong.ầ ớ
N u chân b v t th ng:ế ị ế ươ
- Sát trùng b ng thu c không màuằ ố
- Băng chân b ng g c ti t trùng khô.ằ ạ ệ
Và đi khám bác sĩ c a b n ngayủ ạ
L u ý:ư Luôn tuân th ch đ ăn và dùng thu c đ u đ n theo toa Bác sĩ chuyên khoa c aủ ế ộ ố ề ặ ủ
b n đ đ ng huy t luôn t t, vì đ ng trong m hôi s t o môi tr ng cho vi trùng phátạ ể ườ ế ố ườ ồ ẽ ạ ườ
tri n.ể
B N C N BI T V B NH TI U Đ NGẠ Ầ Ế Ề Ệ Ể ƯỜ
BS. D NG MINH HOÀNGƯƠ
B nh ti u đ ng là m t r i lo n bi n d ng ch t đ ng, có tính di truy n, ch a rõ nguyênệ ể ườ ộ ố ạ ế ưỡ ấ ườ ề ư
nhân. Trong dân gian, còn nhi u ng i hi u l m n u ăn đ ng, bánh ng t nhi u s m cề ườ ể ầ ế ườ ọ ề ẽ ắ
b nh ti u đ ng. Th t ra không ph i v y, dù b n ăn ng t nhi u đ n đâu chăng n a, c thệ ể ườ ậ ả ậ ạ ọ ề ế ữ ơ ể
b n có m t c ch đi u hòa r t h u hi u: bài ti t thêm insuline t t y t ng nh m gi m l ngạ ộ ơ ế ề ấ ữ ệ ế ừ ụ ạ ằ ả ượ
đ ng máu và đ dành l ng d th a gan d i d ng glycogen. Khi nào c th thi uườ ể ượ ư ừ ở ướ ạ ơ ể ế
đ ng nh nh n ăn, ch y b , ch i th thao... c th s l y glycogen t gan đ i l i thànhườ ư ị ạ ộ ơ ể ơ ể ẽ ấ ừ ổ ạ
glucose đ l ng đ ng trong máu lúc nào cũng không đ i là 1g/l.ể ượ ườ ổ
ng i b nh ti u đ ng, c ch này không còn hi u qu n a: bài ti t insuline không đỞ ườ ệ ể ườ ơ ế ệ ả ữ ế ủ
ho c có đ kháng v i insuline, khi n đ ng máu lên quá cao. Đi u bí n y h c hi n nayặ ề ớ ế ườ ề ẩ ọ ệ
ch a gi i thích đ c là t i sao t y t ng ng i b ti u đ ng không h h h i gì. Ng i taư ả ượ ạ ụ ạ ườ ị ể ườ ề ư ạ ườ
phân bi t 2 lo i b nh ti u đ ng:ệ ạ ệ ể ườ
- Lo i 1, có l thu c insuline hay IDDM, phát b nh vào lúc tr , ng i b nh g y m.ạ ệ ộ ệ ẻ ườ ệ ầ ố
- Lo i 2, không l thu c insuline hay NIDDM, phát b nh tu i 40 tr lên, th ng là ng iạ ệ ộ ệ ở ổ ở ườ ườ
m p. Nh ng tri u ch ng khi n ghi ng m c b nh ti u đ ng là ăn nhi u: m i b a 5-6 chén,ậ ữ ệ ứ ế ờ ắ ệ ể ườ ề ỗ ữ
u ng n c r t nhi u và ti u nhi u nh ng ng i b nh g y m: ng i m p tr c đây, s c mố ướ ấ ề ể ề ư ườ ệ ầ ố ườ ậ ướ ẽ ả
th y gi m cân. Dân gian nói ti u có ki n bu là ti u đ ng. Chúng ta ph i th đ ng máu lúcấ ả ể ế ể ườ ả ử ườ
đói và đ ng n c ti u. N u có đ ng trong n c ti u, là m c ti u đ ng nh ng đ ngườ ướ ể ế ườ ướ ể ắ ể ườ ư ườ
máu ph i tăng cao, lúc đói trên 1,4g/l. B nh ti u đ ng ít khi nào gây t vong ngay mà ng iả ệ ể ườ ử ườ
b nh ch ch t vì nh ng bi n ch ng nhi u năm sau: v tim m ch nh x v a đ ng m ch, suyệ ỉ ế ữ ế ứ ề ề ạ ư ơ ữ ộ ạ
m ch vành, cao huy t áp, v m t: m do đ c th y tinh th ho c h võng mô. Ngoài ra cònạ ế ề ắ ờ ụ ủ ể ặ ư
nhi u bi n ch ng n a v th n, kh p, th n kinh, d nhi m trùng, v t th ng lâu lành, laoề ế ứ ữ ề ậ ớ ầ ễ ễ ế ươ
ph i...ổ
Đi u tr b nh ti u đ ng bao g m ch đ ăn và bi n pháp dùng thu c. V ch đ ăn choề ị ệ ể ườ ồ ế ộ ệ ố ề ế ộ
ng i b nh ti u đ ng hi n nay, Hi p h i Ti u đ ng Hoa Kỳ (ADA) đã thay đ i quan đi m,ườ ệ ể ườ ệ ệ ộ ể ườ ổ ể
không còn b t ăn kiêng nghiêm ng t nh tr c đây.ắ ặ ư ướ
Ng i b nh có th ăn h i l m t, hai b a không sao nh ng nên kiêng l i b a sau. Nh v y,ườ ệ ể ơ ố ộ ữ ư ạ ữ ư ậ
ng i b nh ti u đ ng không b ràng bu c quá, ăn kiêng đ c lâu dài m i cho k t qu t t.ườ ệ ể ườ ị ộ ượ ớ ế ả ố
M c đích c a ch đ ăn là duy trì đ ng máu m c n đ nh: cân b ng v i l ng th c ănụ ủ ế ộ ườ ở ứ ổ ị ằ ớ ượ ứ
vào, thu c và ho t đ ng hàng ngày nh m ngăn các bi n ch ng.ố ạ ộ ằ ế ứ
L ng kcalo t t nh t là t 34-36 kcalo/kg/ngày, kho ng 1.700 kcalo/ngày n u cân n ngượ ố ấ ừ ả ế ặ
50kg, so v i ng i th ng là 40-42 kcalo/kg/ngày. C n thi t ph i gi m cân nh ng b nhớ ườ ườ ầ ế ả ả ở ữ ệ
nhân m p phì.ậ
Thành ph n th c ăn g m 60-70% đ ng, 10% đ m hay 1g/kcalo/kg cân n ng, ch t béoầ ứ ồ ườ ạ ặ ấ
không đ c quá 20%. N u đã ăn sáng bánh mì, không nên ăn thêm bún, ph n a.ượ ế ở ữ
L ng c m m i b a t m t chén r i đ n 2 chén. Ch ng đói b ng cách ăn thêm nhi u rau,ượ ơ ỗ ữ ừ ộ ưỡ ế ố ằ ề
th t h n. L ng rau c i hàng ngày 20-35g nh xà lách, c i b p.ị ơ ượ ả ư ả ắ
n trái cây nhi u nh lê, táo, nho nh ng không nên ăn trái cây quá ng t nh chu i. KhôngẮ ề ư ư ọ ư ố
ăn nhi u ch t béo nh beurre, th t quay, da gà, v t, lòng đ tr ng.ề ấ ư ị ị ỏ ứ
Dùng d u olive, d u ph ng t t h n d u c : d u cánh bu m. Aên nhi u b a trong ngày giúpầ ầ ộ ố ơ ầ ọ ầ ồ ề ữ
l ng đ ng trong máu cân b ng. Không đ c dùng m t ong, bánh k o, s a, bánh ng t,ượ ườ ằ ượ ậ ẹ ữ ọ
n c ng t, n c trái cây.ướ ọ ướ
Nên dùng đ ng hóa h c thay th khi u ng cà phê. Vitamin, ch t khoáng không c n thi t.ườ ọ ế ố ấ ầ ế
T p th d c hàng ngày giúp tránh đ c các bi n ch ng v tim m ch.ậ ể ụ ượ ế ứ ề ạ
V s d ng thu c, ng i b nh không bao gi t đi u tr mà ph i có th y thu c theo dõi sátề ử ụ ố ườ ệ ờ ự ề ị ả ầ ố
theo dõi đ ng máu, đ ng n c ti u th ng xuyên. Các thu c ti u đ ng r t nguy hi m vìườ ườ ướ ể ườ ố ể ườ ấ ể
m t khi u ng ho c tiêm quá li u s h đ ng huy t: không nh n ra k p, có th t vong.ộ ố ặ ề ẽ ạ ườ ế ậ ị ể ử
Đ i v i ti u đ ng lúc tr hay l thu c insuline, b nh nhân ph i đ c tiêm insuline d i daố ớ ể ườ ẻ ệ ộ ệ ả ượ ướ
hàng ngày su t đ i. Trái l i, ng i l n tu i thu c lo i không l thu c insuline, dùng thu cố ờ ạ ườ ớ ổ ộ ạ ệ ộ ố
u ng nh ng ph i u ng hàng ngày su t đ i dù sao ít phi n ph c, kh i ph i tiêm nh nh ngố ư ả ố ố ờ ề ứ ỏ ả ư ữ
ng i b nh còn trườ ệ ẻ