Chế phẩm sinh học xử lý chất thải hữu c
ơ làm phân bón
trong sản xuất nông nghiệp
Những năm gần đây, công nghệ sinh học (CNSH) là m
ột
trong nh
ững ngành công nghiệp phát triển nhanh nhất trên thế
giới, đã tạo động lực đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh t
ế,
nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp - nông thôn. CNSH m
ở
r
ộng các ứng dụng, sự hiểu biết sâu rộng về cây trồng, vật
nuôi, vi sinh vật, làm tăng thêm tính h
ữu dụng và hiệu quả cho
nền sản xuất, một trong những thành tựu nổi bật đó là vi
ệc
ứng dụng các ch
học đang đư
ợc coi là công cụ hữu hiệu tạo nền tảng vững
chắc cho các hoạt đ
ộng sản xuất nông nghiệp trên thế
giới.Ứng dụng các chế phẩm sinh học xử lý chất thải hữu c
ơ,
phế phụ phẩm nông nghiệp làm phân bón phục vụ
cho cây
trồng đang là hướng đi đúng đắn đ
ể phát triển một nền nông
nghiệp sinh thái bền vững.
Trong sản xuất nông nghiệp đ
ặc biệt trong lĩnh vực trồng trọt
thì phân bón là cơ sở của việc nâng cao năng suất, chất lư
ợng
cây trồng, góp phần cải thiện độ phì nhiêu của đ
ất. Sử dụng
phân bón phù hợp là nguyên nhân quan trọng đ
ể nông dân
làm giàu. Việc sử dụng phân bón đã đư
ợc áp dụng hiệu quả
trên 100 năm nay, d
ựa trên sự hiểu biết về khoa học dinh
dưỡng thực vật, đã góp phần to lớn vào việc tăng sản lư
ợng
và chất lượng nông sản. Thế kỷ 20, kể từ khi con ngư
ời phát
minh ra công ngh
ệ tạo giống và các qui trình sản xuất phân
bón hoá học NPK và thuốc trừ sâu hoá chất thì con ngư
ời tự
tin rằng đã nắm được trong tay chìa khoá giải quyết về l
ương
thực, thực phẩm bền vững cho nhân loại. Song thực tế đ
ã làm
cho chúng ta phải suy nghĩ lại, đó là: Khi áp d
ụng nông nghiệp
hoá học thì môi trường đất, nư
ớc, thực phẩm bị ô nhiểm nặng;
Con người nhiều khi cũng bị nhiễm độc do ăn ph
ải thực phẩm
ô nhiểm bởi hoá chất...; Đất đai ngày càng chai c
ứng, mất cân
bằng sinh thái. Nguy hiểm hơn là chúng ta đã vô tình tiêu di
ệt
hàng tỷ vi sinh vật có ích, mà chúng đem l
ại sự màu mỡ cho
đất đai để cây xanh sinh trưởng. Một câu hỏi lớn đ
ặt ra cho
chúng ta là làm thế nào vừa song song với phát tri
ển sản xuất
nông nghiệp, tăng năng suất cây trồng, vừa đ
ảm bảo cân
bằng sinh thái... Nhằm tìm ra đư
ợc giải pháp hữu ích và tận
dụng được các phế thải, phụ phẩm nông nghiệp để tái đầu t
ư
trở lại cho cây trồng. Hiện nay, nhiều nước tiên tiến đ
ã xem
việc ứng dụng công nghệ vi sinh là chìa khoá then chốt đ
ể giải
quyết vấn đề này.
Ở Việt Nam, hiện nay sự phát triển của sản xuất nông nghiệp
đang đi vào mức đ
ộ thâm canh cao với việc sử dụng ngày
càng nhi
ều phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật và hàng
loạt các biện pháp như tr
ồng lúa 3 vụ, phá rừng canh tác cà
phê, hồ tiêu, điều… với mục đích khai thác, chạy theo n
ăng
suất và sản lượng. Với sự canh tác như vậy đã làm cho đ
ất
đai ngày càng thoái hóa, dinh dưỡng bị mất cân đ
ối, mất cân
bằng hệ sinh thái trong đất, hệ vi sinh vật trong đ
ất bị phá hủy,
tồn dư các chất độc hại trong đ
ất ngày càng cao, nguồn bệnh
tích lũy trong đất càng nhiều dẫn đ
ến phát sinh một số dịch hại
không thể dự báo trước.
Chính vì vậy, xu hướng quay trở lại nền nông nghiệp hữu c
ơ
với việc tăng cư
ờng sử dụng chế phẩm sinh học, phân bón
hữu cơ trong canh tác cây trồng đang là xu hư
ớng chung của
Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.
Hà T
ĩnh là tỉnh nông nghiệp, vì thế vậy nhu cầu sử dụng
phân bón trong sản xuất nông lâm nghiệp là rất lớn. M
ặc dù
vậy tập quán của ngư
ời dân Hà Tĩnh chủ yếu sử dụng phân
bón hoá học. Việc sử dụng phân bón hữu cơ còn h
ạn chế, bởi
thời gian ủ phân theo phương pháp truy
ền thống phải mất từ
50 - 60 ngày mới có phân hoai mục đảm bảo kỹ thuật đ
ể bón
cho đồng ruộng; cho nên, nhiều lúc ngư
ời dân phải bón phân
còn tươi, chưa hoai mục ... thông qua con đường này họ đ
ã vô
tình đưa các mầm bệnh, các chủng n
ấm, vi sinh có hại vào
đ
ất, gây nên một số bệnh hại nguy hiểm cho cây trồng... dẫn
đến năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế ch
ưa cao.
Chính vì v
ậy, việc sản xuất và sử dụng chế phẩm sinh học
nhằm giải quyết tốt vấn đề môi trường đ
ồng thời tạo thêm
nguồn phân bón hữu cơ
ở Hà Tĩnh là việc làm thiết thực hữu
ích, góp phần cải tạo đ
ất; hạn chế sử dụng phân bón hoá học;
tăng hiệu quả kinh tế cho người dân.
Được sự đầu tư c
ủa Bộ Khoa học & Công nghệ và Sở KHCN
Hà Tĩnh thông qua dự án "Ứng dụng công nghệ sinh h
ọc sản
xu
ất các chế phẩm vi sinh phục vụ phát triển kinh tế nông
nghi
ệp nông thôn Hà Tĩnh", Trung tâm Ứng Dụng tiến bộ khoa
h
ọc Công nghệ (TT) hợp tác với Công ty cổ phần công nghệ vi
sinh và môi trư
ờng nghiên cứu sản xuất thành công chế phẩm
vi sinh xử lý chất thải hữu cơ, ph
ế phụ phẩm nông nghiệp,
than bùn làm phân bón hiệu “HATI-MIC”.
Đây là lo
ại chế phẩm sinh học sử dụng các chủng vi sinh vật
hữu ích trong tự nhiên nhằm phân giải nhanh các chất hữu c
ơ
có trong rác thải, phế thải nông nghiệp, các loại mùn hữu c
ơ
thành các chất dinh dư
ỡng dễ tiêu cho cây. Thành phần sinh
h
ọc chính của chế phẩm này chủ yếu là các chủng loại vi sinh
vật được phân lập tại các vùng sinh thái của Việt Nam nh
ư:
Aspergillus oryzae, Bacillus subtilis, Bacillus lichenfomic,
Lactobacillus sp và Saccharomyces cerevisiea.
Thời gian qua, TT đã th
ử nghiệm chế phẩm ở qui mô nhỏ tại
một số địa phương như: xã Sơn Quang –
Hương Sơn;
Phường Thạch Linh – Thành phố Hà Tĩnh; xã Thạch V
ăn,
huyện Thạch Hà…Các mô hình khảo nghiệm có bố trí
công
thức đ
ối chứng (không sử dụng chế phẩm), với nguồn nguyên
liệu chính để ủ phân gồm: bùn khô, bèo, rác, các loại rơm r
ạ,
cỏ và phân chuồng tươi… K
ết quả cho thấy khi sử dụng chế
ph
ẩm trong quá trình ủ không có mùi hôi thối bay ra, nhìn
bằng cảm quan các lo
ại phế thải thực vật sau khi ủ hoai mục
hơn so với công thức đối chứng. Sau ủ 20 -
25 ngày là có
phân hoai để bón (đối chứng là 55- 60 ngày). Khi s
ử dụng
phân
ủ có sử dụng chế phẩm bón cho cây trồng thì cây phát
triển tốt hơn, ít bị bệnh hơn. Đặc biệt sử dụng chế phẩm đ
ể ủ
đất hoặc phân làm bầu cho cây gốc ghép tại vườn ươm gi
ống
cây ăn quả khi ra ngôi cây sinh trư
ởng nhanh, không bị nấm
bệnh hại (đ
ối chứng có một số bầu cây con bị bệnh thối cổ rễ).