Ch−¬ng 14
Trang bÞ ®iÖn trong c«ng tr×nh
Môc tiªu
C¸c quy dÞnh trong ch−ong nµy nh»m b¶o ®¶m trang ®iÖn trong c«ng tr×nh phï hîp víi chøc n¨ng cña
c«ng tr×nh ®−îc thiÕt kÕ, l¾p ®Æt ®óng thuËt, vËn hµnh an toµn, liªn tôc trong suèt thêi gian dông.
§iÒu 14.1 Ph¹m vi ¸p dông
1) Ch−¬ng nµy ®−îc ¸p dông cho thiÕt kÕ, l¾p ®Æt trang ®iÖn, bao gåm ®−êng d©y dÉn thiÕt ®iÖn víi
®iÖn ¸p kh«ng v−ît qu¸ 1000 V, ë bªn trong c¸c c«ng tr×nh d©n dông c«ng nghiÖp (d−íi ®©y gäi chung
c«ng tr×nh), ®−îc x©y dùng míi còng nh− c¶i t¹o, réng.
2) ViÖc l¾p ®Æt c¸c thiÕt ®iÖn ®Æc biÖt nh− : thiÕt thÝ nghiÖm, thiÐt kh¸m, ch÷a bÖnh, thiÕt b¸o
ch¸y, chèng trém, c¸c h×nh trong b¶o tµng, triÓn lIm, c¸c b¶ng qu¶ng c¸o b»ng ®iÖn, ph¶i tu©n theo
nh÷ng yªu cÇu riªng cho tõng tr−êng hîp.
Ghi chó:
PhÇn gi¶i thÝch mét sè tõ ng÷ vÒ kü thuËt ®iÖn ®−îc tr×nh bµy ë phô lôc 14.1.
§iÒu 14.2. Yªu cÇu ®èi víi trang bÞ ®iÖn trong c«ng tr×nh
ViÖc thiÕt kÕ, l¾p ®Æt hÖ thèng ®iÖn trong nhµ ph¶i:
1) B¶o ®¶m an toµn cho con ng−êi vµ tµi s¶n, c«ng tr×nh, bao gåm:
a) B¶o ®¶m an toµn cho con bao gåm−êi, kh«ng bÞ nguy hiÓm do:
i) tiÕp xóc víi nh÷ng phËn m¹ng ®iÖn cña thiÕt dïng ®iÖn trong vËn hµnh b×nh ®−êng
ng¨n ngõa kh«ng cho c¸c phËn kim lo¹i b×nh th−êng kh«ng mang ®iÖn cña thiÕt dïng ®iÖn,
hoÆc c¸c phËn cña c«ng tr×nh va ch¹m khi cè.
ii) ch¹m ph¶i phËn nhiÖt ®é t¨ng qu¸ møc g©y ra bëi thiÕt ®iÖn ho¹t ®éng kh«ng b×nh
th−êng hoÆc do c¸c dßng ®iÖn v−ît qu¸ møc tÝnh to¸n quy ®Þnh.
iii) lùc ®éng ®iÖn trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn do dßng ®iÖn v−ît qu¸ møc tÝnh to¸n g©y ra.
b) B¶o ®¶m trang ®iÖn lµm viÖc an toµn trong m«i tr−êng ®I ®Þnh, kh«ng sinh ra tia löa ®iÖn trong
m«i tr−êng nguy ch¸y, næ.
c) B¶o c¸c phËn cña c«ng tr×nh khái nguy ch¸y, suy gi¶m c¸c ®Æc tÝnh thuËt do nhiÖt ®é
t¨ng bëi truyÒn nhiÖt hoÆc quang ®iÖn.
2) Sö dông thuËn tiÖn, an toµn
Trong nhµ kiÕn ng−êi tµn tËt dông, c¸c hIm ®Ìn æ c¾m ®iÖn ph¶i ®Æt ë chç lui tíi dông
thuËn tiÖn cho hä.
3) B¶o ®¶m m¹ng ®iÖn lµm viÖc æn ®Þnh, liªn tôc trong thêi gian phï hîp víi chøc n¨ng quy cña
c«ng tr×nh, ngo¹i trõ c¸c nguyªn nh©n do thèng ®iÖn ®Þa ph−¬ng g©y ra.
4) B¶o ®¶m kh¶ n¨ng t¸ch rêi vÒ ®iÖn víi hÖ thèng cung cÊp ®iÖn.
a) T¹i ®Çu vµo, ph¶i cã thiÕt bÞ c¾t ®iÖn chung ®Ó b¶o vÖ cho hÖ thèng ®iÖn bªn ngoµi khi cã sù cè.
b) C¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ ph¶i ®−îc chän sao cho chóng t¸c ®éng theo ph©n cÊp cã chän läc.
§iÒu 14.3. Gi¶i ph¸p ®−îc chÊp thuËn lµ ®¹t yªu cÇu
Trang ®iÖn trong c«ng tr×nh ®−îc thiÕt kÕ, l¾p ®Æt phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn ViÖt Nam d−íi ®©y ®−îc
chÊp thuËn ®¹t yªu cÇu nªu trong ®iÒu 14.2.
* 20 TCN 25 - 91: “§Æt ®−êng dÉn ®iÖn trong nhµ ë vµ c«ng tr×nh c«ng céng -Tiªu chuÈn thiÕt kÕ”.
* 20 TCN 27 - 91: “§Æt thiÕt bÞ ®iÖn trong nhµ ë vµ c«ng tr×nh c«ng céng – Tiªu chuÈn thiÕt kÕ”.
* 11 TCN 18 - 84: “Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn” tíi 11 TCN 21 - 84
* TCVN 4756 - 89: “Quy ph¹m nèi ®Êt vµ nèi kh«ng c¸c thiÕt bÞ ®iÖn”
Ghi chó:
Mét ®iÒu quan träng trong c¸c tiªu chuÈn nªu trªn ®−îc trÝch dÉn trong c¸c ®iÒu 14.4 tíi 14.14
d−íi ®©y.
§iÒu 14.4. Tr¹m biÕn ¸p
14. 4.1. VÞ trÝ tr¹m biÕn ¸p (TBA)
1) §èi víi nhµ ë, bÖnh viÖn, tr−êng häc:
CÊm ®Æt TBA ë trong hoÆc kÒ s¸t c¸c phßng ë, phßng bÖnh nh©n, phßng häc vµ c¸c phßng lµm viÖc.
2) §èi víi c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng céng kh¸c:
§−îc ®Æt TBA ë trong nhµ hoÆc s¸t nhµ nh−ng ph¶i ®¶m b¶o møc ån cho phÐp TBA ph¶i
t−êng ng¨n ch¸y víi phßng s¸t lèi ra th«ng trùc tiÕp víi kh«ng gian trèng bªn ngoµi.
3) Tr¹m biÕn ¸p nªn ®Æt ë tÇng trÖt ph¶i lèi th«ng trùc tiÕp ra ®−êng phè theo yªu cÇu phßng
14.4.2. Bè trÝ tr¹m biÕn ¸p
1) N¬i ®Æt thiÕt ph©n phèi ®iÖn ¸p ®Õn 1000 V ng−êi qu¶n cña tiªu thô tíi ®−îc kh«ng ®−îc
phÐp th«ng víi n¬i ®Æt thiÕt ph©n phèi cao ¸p m¸y biÕn ¸p.
2) Sµn ®Æt m¸y biÕn ¸p ph¶i cã ®é cao trªn møc ngËp lôt cao nhÊt cña khu vùc.
3) Kh«ng ®−îc bè trÝ gian m¸y biÕn ¸p vµ thiÕt bÞ ph©n phèi t¹i:
a) D−íi nh÷ng n¬i Èm −ít nh−: phßng t¾m, phßng sinh, khu vùc s¶n xuÊt Èm −ít. Khi thËt cÇn thiÕt
th× ph¶i biÖn ph¸p chèng thÊm.
b) Ngay bªn d−íi trªn c¸c phßng tËp trung trªn 50 ng−êi trong thêi gian qu¸ 1 giê. Yªu cÇu nµy
kh«ng ¸p dông cho gian m¸y biÕn ¸p kh« hoÆc m¸y biÕn ¸p lµm m¸t b»ng chÊt kh«ng ch¸y.
4) trÝ l¾p ®Æt TBA cÇn tu©n theo c¸c quy ®Þnh trong tiªu chuÈn 11 TCN - 21 - 84 “Quy ph¹m trang
®iÖn”.
§iÒu 14.5. ThiÕt bÞ ®Çu vµo - b¶ng, tñ, ph©n phèi ®iÖn - thiÕt bÞ b¶o vÖ
14.5.1. Yªu cÇu ®Æt thiÕt bÞ ®Çu vµo (§V)
1) ë ®Çu vµo c«ng tr×nh ph¶i ®Æt thiÕt bÞ ®Çu vµo (§V).
2) Tr−íc khi vµo nhµ cÊm ®Æt ®Çu c¸p riªng ®Ó ph©n chia l−íi ®iÖn bªn trong bªn ngoµi. ViÖc
ph©n chia nµy ph¶i thùc hiÖn ë ph©n phèi ®iÖn chÝnh (T§C) hoÆc b¶ng ®iÖn chÝnh (B§C).
14.5.2. trÝ thiÕt ®Çu vµo, c¸c b¶ng, ph©n phèi ®iÖn chÝnh c¸c b¶ng, ®iÖn nhãm (§V, B§C,
T§C, T§N)
1) VÞ trÝ ®Æt thiÕt bÞ
a) Ph¶i ®Æt thiÕt ë chç lui tíi thao t¸c kiÓm tra, ®ãng c¾t ®iÖn, söa ch÷a (vÝ gian cÇu
thang, tÇng hÇm kh« r¸o...). Víi nhµ kh«ng gian cÇu thang, cho phÐp ®Æt §V trªn phÝa t−êng ngoµi
nhµ nh−ng ph¶i biÖn ph¸p b¶o thÝch ®¸ng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn kÕt cÊu quan cña nhµ.
b) Cho phÐp ®Æt §V, B§C, T§N trong c¸c phßng kh¸c, c¸c tÇng hÇm kh« r¸o, hoÆc trong tÇng
thuËt khi ng−êi qu¶n tíi ®−îc dµng; hoÆc trong phßng riªng cña c«ng tr×nh t−êng kh«ng ch¸y
víi thêi h¹n chÞu löa kh«ng nhá h¬n 45 phót.
c) CÊm ®Æt b¶ng (hép, tñ) ®iÖn ë phßng ho¸ chÊt hoÆc nh÷ng n¬i th−êng xuyªn Èm −ít nh−: d−íi
hoÆc trong phßng t¾m, nhµ bÕp, chç röa ch©n tay, phßng giÆt.
2) Bè trÝ thiÕt bÞ
a) Ph¶i ®Æt c¸c thiÕt bÞ §V, B§C, T§N ë phßng ®Æt b¶ng (tñ) ®iÖn hoÆc ®Æt trong c¸c tñ cã kho¸.
b) ë nh÷ng n¬i ngËp n−íc §V B§C, T§N ph¶i ®−îc ®Æt cao h¬n møc ngËp n−íc ngËp cao
nhÊt thÓ x¶y ra.
c) Phßng ®Æt b¶ng (tñ) ®iÖn:
i) ph¶i cã cöa më ra phÝa ngoµi vµ cã kho¸, ®−îc th«ng giã tù nhiªn vµ chiÕu s¸ng b»ng ®iÖn.
ii) kh«ng ®−îc:
- ®Æt c¸c èng khÝ ®èt, èng dÉn chÊt ch¸y ®i qua phßng ®Æt b¶ng (tñ, hép) ®iÖn.
- trÝ trong phßng ®Æt b¶ng (tñ, hép) ®iÖn c¸c n¾p ®Ëy, van, mÆt bÝch, cöa th¨m dß, vßi, cña c¸c
®−êng èng, hép thuËt (dÉn n−íc, th«ng giã, h¬i nãng...) ®i qua phßng, trõ tr−êng hîp b¶n
th©n phßng ®ã cÇn tíi.
14.5.3. B¶o vÖ ng¾n m¹ch
1) M¹ng ®iÖn ph¶i ®−îc b¶o vÖ khi ng¾n m¹ch víi thêi gian c¾t ng¾n nhÊt vµ c¾t cã chän läc.
2) C¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ ph¶i ®¶m b¶o c¾t cã chän läc ®o¹n cã sù cè cña m¹ng ®iÖn.
3) Dßng ®iÖn danh ®Þnh cña thiÕt bÞ b¶o vÖ
Dßng ®iÖn danh ®Þnh cña d©y ch¶y cÇu ch× dßng ®iÖn ®Æt cña ¸p m¸t dïng ®Ó b¶o c¸c ®o¹n riªng
cña m¹ng ®iÖn ph¶i:
a) lÊy theo dßng ®iÖn tÝnh to¸n cña c¸c m¹ng ®iÖn nµy ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o thiÕt b¶o kh«ng
c¾t khi qu¸ t¶i ng¾n h¹n (dßng ®iÖn khëi ®éng, phô t¶i ®Ønh trong c«ng nghÖ, dßng ®iÖn khëi
b) tr−êng hîp m¹ng ®iÖn chØ cÇn ®−îc b¶o ng¾n m¹ch, kh«ng yªu cÇu b¶o qu¸ t¶i, c¸c thiÕt
b¶o ph¶i béi dßng ®iÖn b¶o so víi dßng ®iÖn liªn tôc cho phÐp cña d©y dÉn ®−îc b¶o
nh− sau:
i) Kh«ng qu¸ 3 lÇn ®èi víi d©y ch¶y cña cÇu ch×.
ii) Kh«ng qu¸ 1,5 lÇn ®èi víi dßng ®iÖn c¾t cña phËn nhµ cña ¸p m¸t ®iÒu chØnh
nghÞch víi dßng ®iÖn ®Æc tÝnh.
iii) Kh«ng qu¸ 4,5 lÇn ®èi víi dßng ®iÖn c¾t cña ¸p m¸t phËn nh¶ cùc ®¹i t¸c ®éng tøc
thêi (c¾t nhanh).
14.5.4. B¶o vÖ qu¸ t¶i
1) Ph¶i b¶o vÖ qu¸ t¶i ®èi víi c¸c lo¹i m¹ng ®iÖn trong nhµ d−íi ®©y:
a) Dïng d©y dÉn c¸ch ®iÖn cã vá dÔ ch¸y, ®Æt hë.
b) Dïng d©y dÉn ®−îc b¶o hoÆc d©y dÉn ®i trong ®−êng èng, trong c¸c kÕt cÊu x©y dùng kh«ng
ch¸y...trong nh÷ng tr−êng hîp sau:
i) M¹ng ®iÖn chiÕu s¸ng nhµ ë, nhµ c«ng céng, cöa hµng, nhµ phôc sinh ho¹t cña c¸c
nghiÖp c«ng nghiÖp; m¹ng ®iÖn cña ®å dïng ®iÖn x¸ch tay hoÆc di chuyÓn ®−îc (bµn lµ, bÕp
®iÖn, l¹nh, m¸y kh©u ®iÖn,...) còng nh− trong c¸c gian s¶n xuÊt ch¸y.
ii) M¹ng ®iÖn ®éng lùc trong nghiÖp c«ng nghiÖp, nhµ ë, nhµ c«ng céng, cöa hµng khi qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp hay chÕ ®é vËn hµnh cña m¹ng ®iÖn thÓ g©y qóa t¶i l©u dµi ë d©y dÉn
iii) C¸c lo¹i m¹ng ®iÖn ë c¸c nhµ cã chøa chÊt dÔ næ
2) b¶o vÖ qu¸ t¶i m¹ng ®iÖn cÇn ph¶i theo c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
a) D©y ch¶y cña cÇu ch× hoÆc ng¾t cña ¸p m¸t ph¶i lÊy theo dßng ®iÖn tÝnh to¸n tÝnh ®Õn
dßng ®iÖn phô t¶i ®Ønh, ®Ó kh«ng c¾t ®iÖn khi qóa t¶i ng¾n h¹n (nh− dßng ®iÖn khëi ®éng, phô t¶i
®Ønh c«ng nghÖ, dßng ®iÖn ®éng khëi ®éng), theo quy ®Þnh t¹i b¶ng 14.5.1.
B¶ng 14.5.1. b¶o vÖ qu¸ t¶i cho m¹ng ®iÖn
b) Dßng ®iÖn liªn tôc cho phÐp cña d©y dÉn [I]
TrÞ sè dßng ®iÖn liªn tôc cho phÐp cña c¸c lo¹i d©y dÉn ®−îc quy ®Þnh ë phô lôc 14.2.
3) §−êng d©y nh¸nh tíi ®éng lång sãc ®Æt riªng ®−îc b¶o ng¾n m¹ch b»ng cÇu ch× hoÆc ¸p m¸t;
b¶o qu¸ t¶i b»ng khëi ®éng hoÆc ¸p m¸t phËn ng¾t nhiÖt.
a) Víi cÇu ch× (®Ó ®¶m b¶o kh«ng c¾t m¹ch khi qóa t¶i):
Idc ³ Ik® / k
k = 1,6 ®èi víi c¸c ®éng c¬ cã ®iÒu kiÖn khëi ®éng nÆng
k = 2,5 ®èi víi c¸c ®éng c¬ cã ®iÒu kiÖn khëi ®éng nhÑ.
b) Víi ¸p t« m¸t:
Ic ³ 1,25 Ik®
trong ®ã:
Idc – dßng ®iÖn danh ®Þnh cña d©y ch¶y (ampe)
Ic – dßng ®iÖn c¾t cña ¸p t« m¸t (ampe)
Ik® - dßng ®iÖn khëi ®éng cña ®éng c¬ lång sãc (ampe), theo catal« cña ®éng c¬.
4) §èi víi ®−êng d©y cung cÊp ®iÖn cho c¸c bãng ®Ìn sîi nung c«ng suÊt lín (500 ~ 2000 W) c¸c ®Ìn
phãng ®iÖn trong chÊt khÝ (125 ~ 1000 W) khi chän ¸p m¸t b¶o cho ®−êng d©y ph¶i tíi dßng ®iÖn
khëi ®éng.
a) Víi ¸p t« m¸t chØ cã bé ng¾t tõ:
Ic ³ 1,25 Ik®
b) Víi ¸p t« m¸t chØ cã bé ng¾t nhiÖt hoÆc bé ng¾t hçn hîp tõ – nhiÖt, kh«ng ®iÒu chØnh:
Id® ³ 1,5Ilv
trong ®ã:
Ic vµ Ik® - nh− trªn
Id® - dßng ®iÖn danh ®Þnh (ampe)
Ilv – dßng ®iÖn lµm viÖc cña ®−êng d©y (ampe)
Béi dßng ®iÖn khëi ®éng cña bãng ®Ìn nung s¸ng c«ng suÊt lín 7 ~ 12, cña bãng ®Ìn phãng
®iÖn cao ¸p 2 ~ 3.
§iÒu 14.6. Bè trÝ m¹ng ®iÖn trong nhµ
14.6.1. M¹ng ®iÖn nhãm chiÕu s¸ng trong nhµ
1) Dßng ®iÖn danh ®Þnh cña thiÕt bÞ b¶o vÖ (cÇu ch× hoÆc ¸p t« m¸t) ph¶i:
a) kh«ng ®−îc lín h¬n 25A; hoÆc
b) cho phÐp kh«ng qóa 63A ®èi víi ®−êng d©y nhãm cÊp ®iÖn cho c¸c ®Ìn phãng ®iÖn c«ng suÊt
mçi bãng 1225W trë lªn, c¸c bãng ®Ìn sîi nung c«ng suÊt mçi bãng 500W trë lªn.
2) Sè l−îng ®Ìn m¾c vµo mçi pha cña ®−êng d©y nhãm chiÕu s¸ng trong nhµ ph¶i:
a) Kh«ng qu¸ 20 bãng c¸c æ c¾m ®iÖn, ®èi víi ®Ìn sîi nung, ®Ìn huúnh quang, ®Ìn thuû ng©n
cao ¸p, ®Ìn natri.
b) Cho phÐp tíi 50 bãng ®Ìn ®èi víi ®−êng d©y nhãm cÊp ®iÖn cho c¸c ®Ìn kiÓu m¸ng h¾t, trÇn s¸ng,
m¶ng s¸ng, ®Ìn l¾p bãng huúnh quang,
c) Kh«ng h¹n chÕ ®èi víi ®−êng d©y cÊp ®iÖn cho ®Ìn chïm,
d) Cho phÐp ®Õn 60 bãng sîi nung, mçi bãng c«ng suÊt 60W ®Êu vµo mçi pha ë c¸c ®−êng d©y
nhãm chiÕu s¸ng cÇu thang, hµnh lang, chiÕu nghØ, s¶nh, tÇng thuËt, tÇng ¸p m¸i,
e) Víi bãng ®Ìn cã c«ng suÊt 10 KW vµ lín h¬n, cho phÐp ®Êu vµo mçi pha kh«ng qu¸ mét ®Ìn.
14.6.2. Ph−¬ng thøc ®Æt ®−êng d©y
1) §−êng d©y cÊp ®iÖn trôc ®øng cho c¨n ph¶i ®Æt däc theo gian cÇu thang hoÆc trong hép
thuËt, kh«ng ®−îc ®i qua c¸c phßng.
Cho phÐp ®Æt chung ®−êng d©y cÊp ®iÖn cho c¨n víi ®−êng d©y chiÕu s¸ng cho cÇu thang, hµnh
lang chung cña nhµ trong rInh chung trong èng hép luån d©y b»ng vËt liÖu khã ch¸y.
2) b¶ng ®iÖn tÇng dÉn tíi b¶ng ®iÖn c¨n ph¶i ®Æt trong c¸c rInh riªng hoÆc trong èng (hép) luån
d©y riªng.
§iÒu 14.7. Quy ®Þnh chung vÒ ®Æt ®−êng d©y dÉn ®iÖn
14.7.1. HÖ thèng ®−êng d©y dÉn ®iÖn
HÖ thèng ®−êng d©y dÉn ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o:
a) §éc lËp vÒ c¬, ®iÖn víi c¸c hÖ thèng kh¸c;
b) DÔ thay thÕ, söa ch÷a
c) Chç nèi hoÆc nh¸nh d©y dÉn, c¸p ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o ®ñ tiªu chuÈn dÉn ®iÖn nh− mét d©y dÉn,
c¸p ®iÖn liªn tôc kh«ng ®−îc chÞu lùc t¸c ®éng bªn ngoµi.
14.7.2. §Æt ®−êng d©y
1) Cho phÐp ®Æt chung d©y cÊp ®iÖn (trõ tr−êng hîp phßng) trong èng thÐp hoÆc c¸c lo¹i èng kh¸c
®é bÒn häc, trong c¸c hép, m¸ng m−¬ng kÝn, trong c¸c kÕt cÊu x©y dùng nhµ khi:
a) TÊt c¶ c¸c m¹ch lµ cho cïng mét tæ dïng ®iÖn.
b) C¸c m¹ch ®éng lùc m¹ch kiÓm tra cña mét b¶ng ®iÖn, ®iÖn, b¶ng bµn ®iÒu khiÓn
liªn quan c«ng nghÖ.
c) M¹ch cÊp ®iÖn cho ®Ìn phøc t¹p
d) M¹ch cña mét nhãm thuéc cïng mét d¹ng chiÕu s¸ng (chiÕu s¸ng lµm viÖc chiÕu s¸ng cè)
víi d©y dÉn kh«ng qu¸ 8.
2) C¸c m¹ch ®iÖn phßng còng nh− c¸c m¹ch ®iÖn chiÕu s¸ng lµm viÖc chiÕu s¸ng cè, kh«ng ®−îc