CHUYÊN Đ BÀI T P CH T BÉO TRONG Đ THI ĐI H CỀ Ậ Ấ Ề Ạ Ọ
A. KI N TH C C N NHẾ Ứ Ầ Ớ
“Ch t béo là trieste c a glixerol v i axit béo, g i chung là triglixerit hay là triaxylglixerol”.ấ ủ ớ ọ
- Axit béo là axit đn ch c, s C ch n (kho ng t 12 C đn 24 C) và m ch cacbon không phân nhánh. ơ ứ ố ẵ ả ừ ế ạ
- Các axit béo th ng g p:ườ ặ
Axit béo no Axit béo không no
C15H31COOH axit panmitic C17H33COOH axit oleic
C17H35COOH axit stearic C17H31COOH axit linoleic
* Ch t béo + dung d ch ki m (NaOH, KOH) ấ ị ề
Xà phòng + Glixerol.
Ph ng trình: ươ
( )
3 5 3 5 3
3
RCOO C H 3NaOH 3RCOONa C H (OH)+ +
glixerol
NaOH glixerol
n n
n 3n 3n
=
= =
chaát beùo
chaát beùo
* Đ gi i t t bài t p d ng này c n s d ng linh ho t đnh lu t ể ả ố ậ ạ ầ ử ụ ạ ị ậ b o toàn kh i l ngả ố ượ và s d ng ử ụ công
th c k:ứ
2 2
CO H O
n n n (k 1) n n
π
− = − = −
chaát beùo chaát beùo
(v i k là s liên k t pi, ớ ố ế
k 3
).
B. BÀI T P MINH H A Ậ Ọ
Câu 1: (KA-2013) Cho 0,1 mol tristearin tác d ng hoàn toàn v i dung d ch NaOH d , đun nóng, thu ụ ớ ị ư
đc m gam glixerol. Giá tr c a m làượ ị ủ
A. 27,6. B. 4,6. C. 14,4. D. 9,2.
H ng d n gi iướ ẫ ả
3 5 3 3 5 3
C H (OH) tristearin C H (OH)
n n 0,1mol m 9, 2gam
= = =�
Câu 2: (QG 2017) Xà phòng hóa hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung d ch KOH, thu đc m gam ị ượ
kali stearat. Giá tr c a m làị ủ
A. 200,8. B. 183,6. C. 193,2. D. 211,6.
H ng d n gi iướ ẫ ả
17 35 3 3 5 17 35 3 5 3
0,6mol
0,2mol 0,6mol 0,2mol
(C H COO) C H 3KOH 3C H COOK C H (OH)
+ +
kali stearat
m 0,6 322 193, 2gam = =
Caùch 1:
Câu 3: (QG 2017) Th y phân hoàn toàn m gam ch t béo b ng dung d ch NaOH, đun nóng, thu đc ủ ấ ằ ị ượ
9,2 gam glixerol và 91,8 gam mu i. Giá tr c a m làố ị ủ
A. 89. B. 85. C. 101. D. 93.
H ng d n gi iướ ẫ ả
3 3 5 3 5 3
0,3mol 91,8gam 0,1mol
(RCOO) C H 3NaOH 3RCOONa C H (OH)
+ +
BTKL:
m 0,3 40 91,8 9, 2 m 89gam+ = + =����� � �
Câu 4: (QG 2017) Xà phòng hóa hoàn toàn 17,8 gam ch t béo X c n v a đ dung d ch ch a 0,06 molấ ầ ừ ủ ị ứ
NaOH. Cô c n dung d ch sau ph n ng, thu đc m gam mu i. Giá tr c a m làạ ị ả ứ ượ ố ị ủ
A. 19,12. B. 14,68. C. 19,04. D. 18,36.
H ng d n gi iướ ẫ ả
3 3 5 3 5 3
0,06mol m(gam)
17,8(gam) 0,02mol
(RCOO) C H 3NaOH 3RCOONa C H (OH)
+ +
BTKL:
17,8 0, 06 40 m 92 0,02 m 18,36gam+ = + =����� � � �
Câu 5: Th y phân hoàn toàn 222 gam m t m u ch t béo X thu đc 23 gam glixerol và 2 lo i axit ủ ộ ẫ ấ ượ ạ
béo là
A. C15H31COOH và C17H33COOH. B. C17H31COOH và C17H33COOH.
C. C17H33COOH và C17H35COOH. D. C15H31COOH và C17H35COOH.
H ng d n gi iướ ẫ ả
X glyxerol X
222
n n 0, 25mol M 888
0, 25
= = = =�
( )
3 5
3
888 41 44 3 715
RCOO C H R 238,33
3 3
− −
= = =�
17 3317 35 17 3 353 17
H (239) 715 239 2 237 ( H ) 2axit C H COOH và C H COOH:
= − � � �����
goác coøn laïi
co ùC C
Câu 6: (QG 2017) Hiđro hóa hoàn toàn 17,68 gam triolein c n v a đ V lít khí Hầ ừ ủ 2 (đktc). Giá tr c a ị ủ
V là
A. 0,448. B. 1,344. C. 4,032. D. 2,688.
H ng d n gi iướ ẫ ả
17 33 3 3 5
(C H COO) C H
17,68
n 0,02mol
884
= =
( )
2 2
17 33 3 3 5 2 17 35 3 3 5
1
H triolein H
(C H COO) C H 3H (C H COO) C H
n 3n 3 0,02 0,06mol. V 1,344 lit
π
+
= = = =� � �
142 43
Câu 7: (QG 2017) Đt cháy hoàn toàn a gam triglixerit X c n v a đ 4,83 mol Oố ầ ừ ủ 2, thu đc 3,42 molượ
CO2 và 3,18 mol H2O. M t khác, cho a gam X ph n ng v a đ v i dung d ch NaOH, thu đc b ặ ả ứ ừ ủ ớ ị ượ
gam mu i. Giá tr c a b làố ị ủ
A. 53,16. B. 57,12. C. 60,36. D. 54,84.
H ng d n gi iướ ẫ ả
“Đnh h ng BTKL, do đó c n tìm NaOH và glixerol t mol X”ị ướ ầ ừ
BTKL
a 4,83 32 3, 42 44 3,18 18 a 53,16gam+ = + =����� � � � �
BTO
X X
6n 2 4,83 2 3, 42 3,18 n 0, 06mol
+ = + =���� � � �
3 3 5 3 5 3
0,18mol bgam
0,06mol 0,06mol
(RCOO) C H 3NaOH 3RCOONa C H (OH)
+ +
BTKL
53,16 40 0,18 b 92 0,06 b 54,84gam+ = + =����� � � �
Câu 8: (QG 2018) Th y phân hoàn toàn a gam triglixerit X trong dung d ch NaOH, thu đc glixerol ủ ị ượ
và dung d ch ch a m gam h n h p mu i (g m natri stearat, natri panmitat và Cị ứ ỗ ợ ố ồ 17HyCOONa). Đt ố
cháy hoàn toàn a gam X c n v a đ 1,55 mol Oầ ừ ủ 2 , thu đc Hượ 2O và 1,1 mol CO2. Giá tr c a m làị ủ
A. 17,96. B. 16,12. C. 19,56.D. 17,72.
H ng d n gi iướ ẫ ả
“Đnh h ng BTKL và BTO”ị ướ
+ H n h p mu i (g mỗ ợ ố ồ
3517
C H COONa
,
3115
C H COONa
và
17 y
C H COONa
)
55 ? 6
X : C H O
BTC
X X
55n 1,1 n 0, 02 mol.
= =���� �
2 2
BTO
H O H O
0,02 6 1,55 2 1,1 2 n n 1,02mol+ = + =������ � � � �
tìm H
BTKL
12 1,1 2 1, 02 16 6 0,02 40 0,06 m 92 0,02 m 17, 72gam+ + + = + =����� � � � � � � �
Câu 9: (KA-2014) Đt cháy hoàn toàn 1 mol ch t béo, thu đc l ng COố ấ ượ ượ 2 và H2O h n kém nhau 6 ơ
mol. M t khác, a mol ch t béo trên tác d ng t i đa v i 600 ml dung d ch Brặ ấ ụ ố ớ ị 2 1M. Giá tr c a a làị ủ
A. 0,18. B. 0,20. C. 0,15. D. 0,30.
H ng d n gi iướ ẫ ả
“Đt ch t béo là este 3 ch c c a glixerol và axit béo, luôn có ố ấ ứ ủ
2 2
CO H O
n n
>
”
2 2
CO H O
3
n n n (k 1) 6 1(k ' 3 1) k ' 4 4
π
− = − = + − =��������� � � π
söû duïng coâng thöùc k chaát
trong COO
trong R
2
/R Br
n n 4a 0,6 a 0,15mol
π
= = =� �
Câu 10: (QG 2018) Th y phân hoàn toàn a mol triglixerit X trong dung d ch NaOH v a đ, thu đcủ ị ừ ủ ượ
glixerol và m gam h n h p mu i. Đt cháy hoàn toàn a mol X thu đc 1,375 mol COỗ ợ ố ố ượ 2 và 1,275 mol
H2O. M t khác, a mol X tác d ng t i đa v i 0,05 mol Brặ ụ ố ớ 2 trong dung d ch. Giá tr c a m làị ị ủ
A. 20,15. B. 20,60. C. 23,35. D. 22,15.
H ng d n gi iướ ẫ ả
2
/R Br
n n 0,05mol
π
= =
( )
2 2
CO H O
n n n n 0,1 3a 0,05 a a 0,025mol
π
− = − = + − =��������� � �
söû duïng coâng thöùc k chaát
BTKL
X
12 1,375 2 1, 275 16 6a 40 3a m 92a m 22,15gam
m
+ + + = + =
1 4 4 4 442 4 4 4 4 43
thay a=0,025mol
Câu 11: (QG 2018) H n h p X g m axit panmitic, axit stearic và triglixerit Y. Đt cháy hoàn toàn m ỗ ợ ồ ố
gam X thu đc 1,56 mol COượ 2 và 1,52 mol H2O. M t khác, m gam X tác d ng v a đ v i 0,09 mol ặ ụ ừ ủ ớ
NaOH trong dung d ch, thu đc glixerol và dung d ch ch ch a a gam h n h p mu i natri panmitat, ị ượ ị ỉ ứ ỗ ợ ố
natri stearat. Giá tr c a a làị ủ
A. 25,86. B. 26,40. C. 27,70. D. 27,30.
H ng d n gi iướ ẫ ả
15 31 15 31 17 35
NaOH
17 35 2
0,09mol
3 5 3
3 3 5
C H COOH C H COONa;C H COONa
m(g)X C H COOH H O
C H (OH)
(RCOO) C H
� �
� �
� �
+ H n h p mu i ch ch a natri panmitat, natri stearat ỗ ợ ố ỉ ứ
Y là este no, 3 ch c.ứ
+ Đt cháy axit no ố
2 2
CO H O
n n
=
.
{
{
2 2
CO H O Y Y Glyxerol
1,56 1,52
n n n (3 1) n 0,02 mol n 0,02mol− = − = =����������� � �
söû duïng coâng thöùc k cho Y
2
NaOH Axit Y Axit Axit H O
Ta n 3n 0,09 n 3 0,02 n 0,03mol n
= + = + = =� ��
coù:n
O
X
m
BTKL
m
12 1, 56 2 1, 52 0, 09 32 0, 09 40 m 92 0, 02 18 0, 03 m 25,86gam+ + + = + + =����� � � � � � � �
647 48
1 4 4 4 442 4 4 4 4 43
Đôi khi b n không c n ph i có m c tiêu trong cu c s ng, đi lo i là nh ng m c tiêu to l n; b n ch c n bi t đi u ạ ầ ả ụ ộ ố ạ ạ ữ ụ ớ ạ ỉ ầ ế ề
mà b n ph i làm k ti p là gì mà thôi.ạ ả ế ế