ệ
ọ
ể
ả
ạ
ệ ờ ệ ừ
G i th i gian đánh đi n t
ể
Đ các đ a đi m trên th gi
ề
tho mãn các đi u ki n sau:
ờ
T i múi gi
12:
ằ ở
ể
ờ
+ Đi m n m
phía BCĐ có gi
là x + 5< 24h
ờ
ằ ở
ể
là x + 5> 24h
phía BCT có gi
+ Đi m n m
ả
ả
ấ
ề
ế ợ
K t h p các đi u ki n trên ta th y x ph i tho mãn: x =19 gi
Ế
Ờ
Ế
TÍNH KINH TUY N KHI BI T GI
ế ố
ờ
ế
ế ố
+ Phía đông kinh tuy n g c: x = 15 m 7,5 thì m = (x + 7,5) :15
+ Phía tây kinh tuy n g c; m= 24 ((x 7,5) :15)
x:kinh tuy n, m là múi gi
ướ ề ừ ướ ế ớ c ngoài đi chuy n bay li n t n
ơ
ớ ờ ỏ ừ ố cùng ngày . H i ông ta đi t t nam là 6 gi i sân bay
c mình t
ồ
ấ
ồ
ậ
qu c gia có
ộ
Bài s 3ố : M t hành khách n
ệ
ấ
Tân S n Nh t – Vi
ủ
c a mình kém v i gi
ờ
ộ
ủ
th đô thu c múi gi t Nam vào lúc 20 h ngày 24/12/2005 . Ông nh n th y đ ng h
ờ ệ
Vi
bao nhiêu .
ấ ệ ờ ề Vi t Nam là 6 múi v phía T
Bài làm
ớ
ờ
7 – 6 = 1
ộ ộ múi gi
: 7,5 đ – 22,5 đ .
ề ộ
ừ ứ ộ ư ậ
ờ ơ
Nh v y múi gi
n i xu t phát chênh v i múi gi
ở
ướ
ủ
ậ
c đó
– V y th đô n
ế ừ
ộ
ẽ
– S thu c kinh tuy n t
ế
Bài s 4ố : Có m t hành khách đi máy bay theo chi u vĩ tuy n
Ng ượ
AB ông nói " Đ c m t đêm dài ra" i th 1:Bay t
ườ
6
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ừ ộ i th 2: Bay t
ố ọ ề ườ ượ ề ả ứ
ỗ ượ
CD ông nói"Đ c m t ngày dài ra"
i trong s h đã bay cùng chi u hay ng c chi u quay cu Trái
ố ọ ề ượ ề ể ậ ườ i trong s h bay cùng chi u hay ng ế ủ
c chi u v n đông bi u ki n c a
ặ ườ
Ng
ỏ
a/H i m i ng
Đ t.ấ
ỗ
b/M i ng
ờ
M t Tr i.
Bài làm
ượ
c chi u quay c a
ậ ủ Trái Đ t.ấ
ể ề
ề ả
ả ấ
ấ i th 1 : khi xu t phát ph i là đêm và bay ng
ế ủ
i th 2 : khi xu t phát ph i là ngày và bay cùng chi u v n đông bi u ki n c a
ờ
ộ ừ ờ ượ –8 v
Los Angeles t
ờ ị múi gi
ươ ừ
đ a ph
ố ế ờ ộ
ề
t TBD v Hà N i
ế
ng ngày 28/2/2003 . Chuy n
ấ ờ ườ
ứ
Ng
ứ
ườ
Ng
ặ
M t Tr i .
Bài s 5ố : M t hành khách bay t
ờ
múi gi
ế
bay h t 15 gi ấ
+7 . Máy bay c t cánh vào lúc 19 gi
ườ
ỏ
. H i ng – ngày nào i khách đ đ n HN vào lúc m y gi
Bài làm
ấ
ộ ờ
ngày 1/3/2003
ế ộ
Hà N i là : 10 ờ ở
ứ ngày 2/3 /2003 .
ế
– t c là 1 gi
ấ ượ ấ
c 1 đêm dài ra
ờ ế ủ ề ộ ể
c chi u v n đ ng bi u ki n c a M t Tr i.
ượ ể ề ợ
ế ủ
c chi u bi u ki n c a M t Tr i (T – Đ )
ể
ừ
Tây Ban Nha & luôn đi v h
ấ ề ướ
ư
ng tây. Sau g n 3 năm đoàn thám hi m tr v
ạ
ự ầ ậ
ỏ ạ ạ ẫ ộ Los Angeles – HN cách nhau 8+7 =15 múi
ơ ở
HN : 19 + 15 =34 = 10 gi
Khi xu t phát thì gì
ờ ớ ế
ế
m i đ n Hà N i lúc đó đ n sân bay thì gi
Chuy n bay h t 15 gi
ờ
ờ
+ 15 = 25 gi
ờ
Bay trong th i gian đó th y trái đ t vào ban đêm nên đ
ượ
ặ
ậ
Và bay theo ng
ứ
ế
ổ ứ
ụ
ch c các chuy n bay cho h p lý
ng d ng t
ặ
ờ
Ông ta đã bay ng
ấ
Bài s 6ố : Cu c hành trình vòng quanh trái đ t c a Magienlăng vào 20/9/1619 xu t
ấ ủ
ộ
ở ề
phát t
ơ
n i xu t phát vào ngày 7/9/1621.Nh ng nh t ký c a đoàn l
i ghi 6/9/1621 nghĩa là
ớ ị
ậ
ch m m t ngày so v i l ch Tây Ban Nha. H i t ư ậ
i có s nh m l n nh v y ầ
ủ
i sao l
Tr l iả ờ
ẫ ầ ự Ở ả ị ậ
ở ủ ể ắ ượ
c
ậ ổ
0
ế ở i ta l y kinh tuy n 180
ộ ấ
ừ
Đ sang T lùi m t ngày và ng Thái Bình D ng làm
ượ ạ
c l ươ
i
ủ
+ đây không có s nh m l n nào c l ch Tây Ban Nha cũng đúng mà nh t ký c a
ể
đoàn thám hi m cũng đúng.
ệ
ự
+S dĩ có s chênh l ch là do đoàn thám hi m c a Magienlăng không n m đ
ấ
quy lu t đ i ngày khi đi vòng quanh trái đ t
ướ
ệ
ườ
c ng
+Hi n nay theo quy
ố ế
ể
ườ
: tàu đi t
ng chuy n ngày qu c t
đ
ờ ố
ờ
ụ
Ví d : Múi gi
7/9
g c là 12 gi
ờ
ế
ệ
ố
Múi đ i di n có kinh tuy n 180 Đi theo phía T là 24 gi
6/9
7/9ờ
Đi theo phía Đ là 24 gi
ư ậ ể ả Nh v y chênh nhau 1 ngày nên ph i chuy n ngày
Ạ
Ị
Ị
ƯƠ
ƯƠ
ƯỚ
ƯỚ
D NG 2 : XÁC Đ NH PH
QUY T C XÁC Đ NH PH
NG H
NG H
NG
NG
ỹ
ị
ế
ế
ự
ươ
Ắ
ế
+ Xác đ nh kinh tuy n ,v tuy n
+ D a vào kinh tuy n xác đ nh Ph
ươ
ế
ế
ị
Ph
ng N là phía d
ự
ỹ
ị
ươ
ươ
ả
ế
+ D a vào v tuy n xác đ nh Ph
Ph
ng B là phía trên kinh tuy n
ướ
i kinh tuy n
ế
ng T là tay trái vĩ tuy n
ế
ng Đ là tay ph i vĩ tuy n
7
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ị ự ế ể ế ế ặ
BÀI S 7Ố : Th nào là đ a c c , xích đ o ,vĩ tuy n, kinh tuy n. Nêu đ c đi m các
ạ
ườ
đ ng đó.
Bài làm
ộ ụ ưở ụ ọ ị ng g i là đ a tr c.
ấ
ị ỗ
ấ
ớ ề ặ ấ ế
ị ự ắ ướ ọ ị ự ọ i g i là đ a c c nam
ể ặ
ơ ặ ỡ ủ ế ế ơ ỉ ị ự
1/Đ a c c
ệ
ượ
ng t
+Khái ni m:Trái đ t quay quanh m t tr c t
ạ
ị ự
i ch
Đ a c c là v trí khi trái đ t quay nó quay t
ấ
ơ ụ
N i tr c trái đ t ti p xúc v i b m t trái đ t
Phía trên g i là đ a c c b c,phía d
+Đ c đi m:
Đ a c c là n i g p g c a các kinh ,vĩ tuy nn i vĩ tuy n ch còn là
ộ
ị ự
ể
m t đi m
ị ự ố ứ
ị ự ở
ắ ả ị ự
ấ ấ ế
ỗ
ạ
i ch
ấ ẳ ặ ệ ứ ưở ớ ụ
ng t
ớ
ể
ế
ằ ẳ ấ
ấ
ấ ạ
ạ ể
ể ằ
ặ ặ
ọ ị
ọ ị ờ ở ữ ỉ ầ gi a đ nh đ u vào hai
ạ ắ ị ầ ệ ẳ ẳ ặ ớ
ặ
ỏ ọ ế
ữ
ặ ể
ỹ
ế ề ả ạ ộ ự
xích đ o v hai c c
ế
ườ ẳ ị ự
ố
ng th ng n i hai đ a c c
ặ
ề ế ằ
ệ ạ ế ấ ố
ừ ế ầ ộ ạ
ph n thu c xích đ o có ngày đêm dài
ấ
Hai đ a c c đ i x ng qua tâm trái đ t
hai đ a c c có ngày dài 6 tháng , đêm dài 6 tháng
ấ
Đ a c c là kho ng cách ng n nh t đ n tâm trái đ t
ị ự
Khi trái đ t quay đ a c c quay t
2/Xích đ o:ạ
ượ
ng ch a tâm trái đ t&vuông góc v i tr c trái
+Khái ni m: là m t ph ng t
ấ
ấ
ấ ắ
đ t c t trái đ t thành vòng tròn l n nh t
ặ
+Đ c đi m:
ấ
Là vĩ tuy n dài nh t trên trái đ t: 40075,7Km
ử ầ
ạ
M t ph ng xích đ o chia trái đ t thành hai n a c u b ng nhau
M i đ a đi m trên xích đ o có ngày dài b ng đêm
M i đ a đi m trên xích đ o cũng th y M t Tr i
ngày xuân phân và thu phân
3/Vĩ tuy n:ế
ữ
+Khái ni m: Nh ng m t ph ng song song v i m t ph ng xích đ o c t đ a c u theo
nh ng vòng tròn nh g i là vĩ tuy n
+Đ c đi m:
ớ
ế
Các v tuy n song song v i nhau
ừ
Đ dài các vĩ tuy n gi m t
ớ ụ
Các vĩ tuy n vuông góc v i tr c
4/Kinh tuy n:ế
ệ
+Khái ni m: Là đ
ể
+Đ c đi m:
Các kinh tuy n có chi u dài b ng nhau
ế
Hai kinh tuy n đ i di n t o thành vòng kinh tuy n chia trái đ t thành hai
ằ
ử ầ
n a c u b ng nhau
ể
Các đ a đi m trên kinh tuy n tr
ằ
b ng nhau còn l
ị
ạ ề
i đ u khác nhau
Ắ Ị ƯƠ ƯỚ NG H NG
ị QUY T C XÁC Đ NH PH
ế ế +Xác đ nh kinh tuy n ,vĩ tuy n
8
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ị ế ự ế
ướ
i kinh tuy n
ế ự ế
ươ
ươ
ươ
ươ ả +D a vào kinh tuy n xác đ nh Ph
Ph
ị
+D a vào vĩ tuy n xác đ nh Ph
Ph ng B là phía trên kinh tuy n
ế
ng N là phía d
ng T là tay trái vĩ tuy n
ế
ng Đ là tay ph i vĩ tuy n
ọ ướ ướ ư ậ
ng tây? T i sao nh v y?
ạ ứ ặ ướ ng nào l n h ạ
ng nào?
ế ấ ứ ị ể
ấ ướ ớ
ặ ướ ng T
ớ ế
ẽ ọ ướ ướ ặ ở ạ
trên xích đ o nên MT s m c h ng ĐĐB và l n h ng TTB
ừ ạ
ế
22/3 đ n22/9)
t c các ngày t
ặ ướ ờ ỉ ặ
ng ĐĐB ho c
ạ ạ
ặ
ớ
ặ ướ ẳ
ng TTB ng ĐĐB, l n h
ừ
ừ
ấ ề ừ ấ m i đ a đi m trên trái đ t đ u th y trái đ t quay t ề
TĐ đi u ứ
: Đ ng
ở ọ ị
ạ Bài t p 8:ậ
ặ
ặ ờ
a/Khi nào m t tr i m c đúng h
ng đông và l n đúng h
ọ ướ
b/Đ ng trên xích đ o vào ngày 20/5 MT m c h
Bài làm
ạ
a/Ngày 21/3 & 23/9 do MT chi u vuông góc v i xích đ o nên b t c đ a đi m nào
ọ
ấ
trên trái đ t cũng th y MT m c đúng h
ng Đ l n đúng h
Vì: MT chi u vuông góc v i xích đ o mà tia MT song song
b/Ngày 20/5 MT
ấ ả
(Vào t
Vì: xích vĩ m t tr i không quá CTB và CTN nên ch trong cungh
ĐĐN)
ở
xích vĩ MT là góc t o b i tia sáng MT v i m t ph ng xích đ o
ọ ướ
+T 22/322/9 MT m c h
+T 24/920/3 ĐĐN TTN
Bài t p 9ậ
ấ
ể
đó đúng hay sai? T i sao?
Tr l iả ờ
ấ ừ ự ặ ề ướ ể ứ ng B
ề ở ọ ị
m i đ a đi m trên trái đ t(tr c c N) quay m t v h
ừ
TĐ
ộ ừ ủ ấ
ươ
ề ướ ộ
th đô Hà N i bay theo ph
ng N 1000 Km,bay v h ng B 1000
ng T 1000
ề ơ ấ
ả ự ướ ạ ố
ươ
ạ ướ
ướ i KT,VT.
ỏ ướ ề ạ Câu nói đó saiĐ ng
ấ
ta đ u th y TĐ quay t
ế
Bài s 10ố : M t chi c máy bay xu t phát t
ề ướ
ẽ ướ
Km,r h
ng Đ 1000 Km, sau đó đi v h
ỏ
Km. H i máy bay có v n i xu t phát không?
Bài làm
ng ph i d a vào m ng l
i hình thang cân có đáy nh h ng v phía c c ( ự ở
ứ ẽ ườ ng bay trên t c là bay theo hình thang cân nên s không v ề
ị
+Mu n xác đ nh ph
ng h
+Mà KT,VT t o m ng l
BBC )
+Máy bay bay theo đ
ấ
ơ
n i xu t phát.
Ự Ậ Ạ Ụ
D NG 3:V N D NG L C Coriolit
ự
ụ
ụ ớ ậ ố ề ở ở XĐ – min ự
2 c c
ề ậ
ể
ng các v t th chuy n đông theo chi u KT
ấ ể
ớ ơ L c Coriolít :
– Nguyên nhân :
. TĐ hình c u ầ
ự
quay quanh tr c
. TĐ t
ấ
. Trái đ t quay quanh tr c v i v n t c không đ u: max
ộ
– Tác đ ng :
ệ
ướ
. Làm l ch h
ả
ề
ệ
BBC l ch v tay ph i so v i n i xu t phát
9
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ấ
ự
ườ ạ ồ
ớ ơ
ề
ự
XĐ v 2 c c
ổ
ng gió th i , dòng bi n , đ
ơ ồ ể
ư ng đ n bay , đi thuy n bu m …
ơ ồ ề
ấ ự ể : Hoàn thành s đ hoàn l u khí quy n trên trái đ t d a vào s đ phân
ị ầ ệ
ề
NBCl ch v tay trái so v i n i xu t phát
ầ ừ
. L c tăng d n t
ướ
ệ
. Làm l ch h
Bài t p 11ậ
ố
b các dòng khí trên đ a c u
Tr l iả ờ
ậ
ấ
n i áp cao t
ả ưở ể ậ ơ ể
í các v t th chuy n
ướ
ề ớ ơ ớ ơ ệ ề ấ ấ
ớ ơ
i n i áp th p
ng t
ế
ng kinh tuy n
ả
ơ ồ ệ
ừ ụ
Áp d ng quy lu t:
ổ ừ ơ
Gió th i t
ự
L c côriôlít nh h
ộ
đ ng theo h
BBC l ch v tay ph i so v i n i xu t phát NBC l ch v tay trái so v i n i xu t
phátT đó ta có s đ
ả ả ẽ ư ề ơ ồ và gi i thích ậ
Bài t p 12 :
V và đi n s đ khí áp và hoàn l u khí quy n . Mô t
ở ấ
ả ở ố ộ ộ ế
XĐ b c lên cao to ra 2 bên đ n vĩ đ 30 đ BN 2 kh i khí này
ạ ỗ ộ ố
i ch sinh ra 2 vành đai khí áp cao do đ ng l c ộ
30 đ BN
ế ầ i c a KK b nén trong vành đai khí áp cao
ộ
ở
ộ
ạ ự ở ố 2 vùng c c BN quanh năm nhi
ệ ự ở ự
c c
t l c
ự ể ề ở ộ ộ khu v c khí aps cao di chuy n v vĩ đ 60 đ BN hình thành gió đông
ể
Bài làm
ố
ạ
– T i XĐ nóng quanh năm , không khí n ra b c lên cao hình thành đai áp th p XĐ –
ệ ự
t l c .
do nhi
– Không khí nóng
ự ở
ề
ố
chìm xu ng đ lên KK t
ộ
ị
ướ ủ
ầ
– Ph n d
vĩ tuy n 30 đ BN , 1 ph n di
ớ
ộ
ầ
ề
ể
chuy n v XĐ thành gió tín phong . M t ph n lên vĩ đ 60 đ BN thành gió tây ôn đ i
ệ ộ ấ
–
i chìm xu ng hình thành 2 khu
t đ th p KK co l
khí áp cao do nhi
ạ
– KK l nh
c c ự
10
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ồ ừ ự đai cao áp CT lên ( gió tây ) sau
ộ ộ ự
ườ
ư
ừ ụ ề
c c v ( gió đông c c ) và lu ng kk t
ố
ở
vĩ đ 60 đ BN b c lên cao sinh ra vành đai áp th p do đ ng l c
ớ ự
ự
ưở ướ ạ
ng c a l c Côriôlít làm h ng gió th i b l ch h ả
ng sang bên ph i
ấ ở BBC , bên trái
ướ
ủ ự
ớ ơ
NBC so v i n i xu t phát
ự
ậ ể ố
ướ ở ạ ươ ươ ự ể ộ ng chuy n đ ng thành các dòng , t dòng ng t
ụ ị
ồ
– Lu ng kk t
ấ
ộ
ặ
khi g p nhau
ề ặ ầ
ề ặ
ư ậ
ả
ng xuyên trên b m t c u làm cho b m t
nh v y v i s hình thành d i khí áp th
ấ
ể
trái đ t có s luân phiên kk t o thành vòng hoàn l u khí quy n
ổ ị ệ
ả
– Do nh h
ở
Bài t p 13ậ
: Hãy rút ra quy lu t chung và s phân b các dòng bi n
ứ
ế
I/ Ki n th c chung :
* Khái ni mệ : N c
đ i d
ả ư
sông trong l c đ a đó là h i l u
* Nguyên nhân sinh ra : – do gió
– xung l c c h c : nhi
ụ
Ví d : n
ệ ộ
t đ , đ m n
ơ ướ
ế
c m n đ n n i n
ớ ơ ướ ạ
i n i n ộ ặ
ạ
c nh t
c l nh
ả ậ ệ ư ơ ọ
ặ
ướ
ướ
N c nóng t
ạ
ả
ệ ộ ộ ặ
t đ , đ m n thì ch y ch m
ể
ả ư ữ ả ạ ệ ớ t đ i 2 bên xích đ o có nh ng dòng h i l u nóng ch y theo
ươ ng TĐ
ụ ề
ợ
ề
ướ ể ở ng v phía B BBC và phía N ở
ặ ụ
ư
ế ạ ệ ầ ng c a l c cô– ri– ôlít m nh d n nên l ch sang tay ph i ả ở
ụ ng ĐB
ướ
ng TN
ự ề ả ộ ấ
Vĩ đ th p sinh ra do gió thì ch y m nh
ộ
Vĩ đ cao sinh ra do chênh l ch nhi
ả ề
* Mô t
v các dòng bi n:
+ Các dòng nóng
– Trong vùng nhi
ướ
h
Ví d : TBD ng – BBC có dòng ngu c chi u tín phong
– NBC dòng theo chi u tín phong nam
ể
ị
ề
– G p l c đ a các dòng bi n nóng chuy n h
ỏ
ự
ệ
NBC nh ng l ch ít vì l c nh
ủ ự
ưở
ả
ộ
– Đ n vĩ đ 30 nh h
ở
BBC và tay trái
NBC
ư
Ví d : dòng C rôsivôh
ướ
dòng Braxilh
ạ
+ Các dòng l nh :
ừ
ấ
– Xu t phát t
ệ
vòng c c v phía XĐ – BBC l ch tay ph i so v i n i xu t phát
ệ ớ ơ
ớ ơ ấ
ấ – NBC l ch tay trái so v i n i xu t phát
ậ ủ
ộ
ộ ấ vĩ đ th p lên vĩ đ cao
vĩ đ cao lên vĩ đ th p
ủ ự ư
ề ưở
ả ộ ở ự
ộ ự ạ ớ ầ
ng c a l c cô – ri – ôlít nh ng l c côriôlít tăng d n
ệ
kho ng 30 đ tr nên l c m i tác đ ng m nh làm l ch
ể
ố ứ ở ầ 2 bán c u – không rõ nét
ể
ờ ụ ị ườ ữ ể
ấ
ng có các dòng bi n trái tính ch t
ờ Ví dụ
ể
* Quy lu t c a cácdòng bi n ;
ả ừ
ộ ấ
+ Dòng nóng ch y t
ộ
ả ừ
ạ
+ Dòng l nh ch y t
ị ả
ề
ể
+ Các dòng bi n đ u b nh h
ỉ ừ
ự
ừ
XĐ v 2 c c nên ch t
t
ướ
h
ng rõ các dòng bi n .
* Phân b :ố
+ Các dòng bi n đ i x ng qua XĐ
+ Gi a 2 b l c đ a th
ỉ
Ch tiêu
B tây l c đ a
ờ ụ ị
ạ ươ ụ ị
B Đ l c đ a
ạ ươ
ờ ( B Đ đ i d ng ) ờ
( B T đ i d ng )
11
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ộ
ự dòng nóng
dòng l nhạ
ạ ả ư ớ
ườ dòng l nhạ
dòng nóng
ng t o thành vòng tròn
ạ
ở ể ươ ế ậ
ệ ớ ư
ố ứ phía
(tính không đ i x ng trong t đ i ( 35 đ N )
ể
ưở
ưở t : ng c a dòng bi n :
ệ
ng t
ế ề
ả ạ ơ ướ c khó bão hòa
ạ
ặ ướ ơ ướ ạ ặ c h i n
ư ườ ươ ng di n ra vào Noel ); hình thành ng tr ư
c ng ng
ớ
ng l n ng mù dày ( th
t .
ễ
ả ư ưở ứ ậ ạ ớ ậ
i SV : h i l u v n chuy n sinh v t phù du – T o th c ăn cho cá – ng t
ư ừ ế ậ
ạ
ư ườ ặ ơ ớ
ng l n
ả ư
ử
ậ ả
ả ư ậ
ọ ờ ể
ớ
ư ườ
ng l n.
ư
ươ
ng l u nóngl nh g p nhau hhình thành ng tr
ồ ắ
ể ề ồ ị
ể ớ ế ơ ồ
sông H ng , Sông Đáy d n v Ninh Bình ,
i 100 m
ế ng t
ộ ấ
Vùng vĩ đ th p (< 30đ )
ộ
Vùng vĩ đ cao (Ôn đ i và c c )
Các dòng h i l u th
(Hai mùa gió khác nhau cũng t o thành vòng tròn)
ắ
ộ
ở
BBC lan r ng đ n t n B c Băng D ng , nh ng
+ Các dòng bi n nóng
ộ
ậ
ượ
ầ
t quá c n nhi
nam bán c u không v
ậ ị
ủ
sách các quy lu t đ a lý chung c a TĐ)
Ả
ủ
* nh h
ớ
Ả
i nhi
+ nh h
ư
ệ
ờ
t tăng – m a nhi u
– N u đi sát b – dòng nóng – nhi
ố ơ
ả
ệ
t gi m – b c h i gi m và h i n
– dòng l nh – nhi
ạ
hình thành hoang m c khô h n
ế
ơ
– N i dòng nóng l nh g p nhau – băng trôi đ n tan ra – m t n
ễ
ườ
ế
k t thành s
ờ ế
ộ
(VN) . Hình thành bão, nhi u đ ng th i ti
ể
Ả
+ nh h
Hình thành bãi tôm cá
Ví d :ụ
ậ
– H i l u ĐBTN d c b bi n VN đ a t ng đàn cá đ n Ninh Thu n, Bình Thu n ,
vùng C u Long t o ng tr
ạ
– Nh t B n n i có d
ờ ể
ể
+H i l u v n chuy n b i đ p b bi n :
ộ ậ
ừ
– V nh BB v n chuy n phù sa t
ồ ắ
Thanh Hóa b i đ p cho Kim S n, Nga S n ti n ra bi n t
Cà Mau ti n ra bi n 60 – 80 m
– T
ủ ự
ụ ề ế ự ổ ự ộ ể nhiên : Dòng Elninô
ơ
ể
ươ
(cid:0) Ví d v tác đ ng c a dòng bi n đ n s thay đ i t
ạ
và hoang m c Atacama .
0– 2, 3 độ0 N
ở ạ ự ế ị
ị ỳ ộ ế i XĐớ
ừ
ố
ư ữ ệ ớ ổ
ể ự ậ ộ
ạ
ộ ừ ể
ể ạ
ộ
ấ ệ ạ ạ ư ư
ự
ạ
ế ỷ ẫ
ổ ế ữ ể ổ ỉ
ườ ể
i Inca đã s d ng đ bón phân cho ru ng .
ướ ẽ ả ả ợ ồ
ộ
ng gió thích h p vào hình v sau, mô t i thích ( xoáy và gi
ị
Ể Ộ ậ
Ự Ờ Ủ Ấ Ặ Ả Ệ
– S hình thành hoang m c Ata ca ma quy t đ nh b i dòng Pe ru (35, 40
)
– Vào mùa hè BBC lên t
– Vào mùa đông y u đi – T XĐ lan r ng dòng nóng đ nh k Enninô .
ầ
– 12 năm 1 l n ( T2– T3 ) dòng Enninô xu ng quá phía nam ( 12– 134 đ ) – Hình
ọ
ố
ơ
t đ i đ xu ng Ata ca ma – Trong hoang m c sâu b ,
thành nh ng c n m a rào nhi
ạ
bi n tràn vào – Hoang m c sinh đ ng kéo dài
th c v t , sông phát tri n – Chim t
ề
ủ
ị
i ch u tác đ ng c a dòng bi n Pêru –
3– 4 tháng . Sau đó Enninô lùi v phía B, l
ả ạ
ờ ể
i nh x a . Trên b bi n và các đ o l
hoang m c l
i xu t h n các lo i chim muông
ế
ề
ở
ề
ư ả
đây kéo dài nhi u th k d n đ n
nh h i âu …S phong phú v các loài chim
ố
ữ
hình thành nh ng đ ng phân chim kh ng l
, nh ng v a phân chim bi n n i ti ng mà
ử ụ
ng
ề
Bài s 14ố : Đi n h
thu n, ngh ch )
S CHUY N Đ NG C A TRÁI Đ T QUANH M T TR I – H QU
ậ ộ
I/ V n đ ng :
12
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ạ
ầ ặ
ặ
ệ
ộ ấ
ể ậ ố
ỹ ạ
ấ
ơ ầ
ơ
ướ
ờ T– Đ ( v n t c trung bình 28 km/h )
ờ 48 giây 46 phút
ờ ể
ọ ộ ổ ớ ặ ụ
ỹ ạ
ị ế
ặ ể ế ủ :
ộ ấ ể ụ
ờ ặ ờ
ặ ờ ề ộ
ữ ế ế
ộ
ớ
ể
ạ
vuông gtóc v i xích đ o vào 12h tr a .
ặ ấ ạ ế ớ ư
ư
i chí tuy n vào 12h tr a
ỹ ạ
ầ ấ ế ế ạ
ặ ấ ị
ộ ế ạ
ấ ế ủ ạ
ế ạ ộ
23 đ 27 phút N– Đông chí t
ị ể ế ạ
ặ ấ
ấ
ạ
ự ượ ặ ờ ự ữ ế ế ớ
c tia sáng m t tr i chi u vuông góc v i
ặ ấ ữ
ượ ữ ỉ ế
c tia sáng chênh ch ch
ự
ế
ầ ự ộ ế
ự
ặ ấ
ệ ượ ắ
ẳ
ầ
– Qu đ o êlíp g n tròn, m t ph ng hoàng đ o dài 995040000 km
ờ
– Trái đ t lúc g n lúc xa M t Tr i :
ệ
. N i g n cách 147 tri u km , vào ngày 3/1
. N i xa nh t cách 152 tri u km , vào ngày 5/7
ừ
– H ng chuy n đ ng t
– Th i gian : 365 ngày 5 gi
ổ
ộ
ộ
ấ
– Trong khi chuy n đ ng tr c trái đ t bao gi
cũng nghiêng m t phía không đ i
ẳ
ộ
( nghiêng v i m t ph ng qu đ o m t góc không đ i 66 đ 33 phút ) . Đây g i là
ộ
ể
ặ ờ
chuy n đ ng t nh ti n xung quanh m t tr i
ả
ệ
II/ H qu
ờ
ể ộ
1, Chuy n đ ng bi u ki n c a M t Tr i
Nguyên nhân
ổ
Do Trái đ t chuy n đ ng quanh m t tr i , tr c luôn nghiêng v m t phía không d i
ả
nên ngu i ta có o giác hàng năm m t tr i di đ ng bi u ki n gi a hai chí tuy n
ặ ờ ở
ả
– 21/3 và 23/9 o giác m t tr i
ế
ặ ờ
– 22/6 và 22/12 m t tr i chi u vuông góc v i m t đ t t
ể ộ
Quá trình chuy n đ ng trên qu đ o :
ặ ờ
ớ
– Ngày 22/ 6 Trái đ t đ n v trí g n mút hoàng đ o m t tr i chi u vuông góc v i
ạ
ư ở
i chí tuy n B
23đ 27 phút B – Ngày h chí t
m t đ t vào 12h tr a
ớ
ế
ặ ờ
ị
– 22/12 Trái đ t đ n v trí bên kia c a mút hoàng đ o m t tr i chi u vuông góc v i
ư ở
i chí tuy n nam 21/3 , 23/9
m t đ t vào 12h tr a
ớ
ặ ờ
ủ
ế
Trái đ t di chuy n đ n v trí trung tâm c a hoàng đ o m t tr i chi u vuông góc v i
ư
xích đ o vào 12 h tr a – đóv là ngày xuân phân , thu phân .
–Khu v c gi a hai chí tuy n là khu v c đ
ư
m t đ t vào lúc gi a tr a vào hai ngày trong năm
– Khu v c gi a hai chí tuy n và c c quanh năm ch nhân đ
ớ
v i m t đ t , càng g n c c đ ch ch càng tăng
2 , Hi n t
ng mùa và ngày đêm dài ng n theo mùa:
ầ
* nguyên nhân : – Trái đ t hình c u
ấ ấ
ấ ự
ấ
ộ ể
ổ ướ ặ ờ ụ
ộ
ng m t góc 66 đ 33 phút
ụ
quay quanh tr c
– Trái đ t t
ộ
– Trái đ t chuy n đ ng quanh m t tr i tr c trái đ t nghiêng
không đ i h
ng mùa
ệ
ế ế ặ ờ ờ
ớ ế ắ
ự ả ề
ề ủ ầ
ậ ệ ơ
ử ầ ờ
ạ
ử ầ ờ ỳ ế ể ả
ặ ờ ư ế ề
ư
ươ ẻ ệ ấ ử ầ
ầ
2 bán c u ;.p
ng đ ng – là mùa m áp và mát m . c t
ệ ượ
* Hi n t
ể
+Bi u hi n :
– 21/3 đ n 23/9 : N a c u b c ng v phía m t tr i – góc chi u sáng , th i gian
ơ
chi u sáng l n h n Nh n đ oc nhi u ánh sáng và nhi
t h n – NCB là mùa nóng ,
NCN là mùa l nhạ
ế
ặ ờ
ắ
ế
ế
– 23/9 đ n 21/3 : N a c u b c xa m t tr i – góc chi u sáng , th i gian chi u sánga
ử ầ
ắ
ử ầ
ỏ ơ ử ầ
nh h n n a c u nam – N a c u b c là mùa l nh , n a c u nam là mùa nóng
ấ ướ
ng c hai n a c u v
– Vào th i k chuy n ti p xuân phân , thu phân trái đ t h
ế
ờ
phía m t tr i nh nhau – hai n a c u có góc chi u sáng và th i gian chi u sáng nh
ộ ở
nhau trên cùng 1 vĩ đ
ậ ượ ươ
– nhi
t nh n đ
13
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ầ
hai bán c u trái ng
ượ
ng ngày đêm dài ng n theo mùa :
ắ ặ ờ ố
ử ầ
ắ c nhau
ắ
ả ề
ướ ự ề ớ
ệ ề ế
ử ầ ắ ố ặ
ẳ
i đi
ơ
ệ
c c c nam – mi n di n tích chi u sáng l n h n
ơ
ử ầ
i – n a c u b c ngày dài h n đêm , n a c u nam đêm
ử ầ ặ ờ ắ ở ẳ ố
ả
ướ ự ắ ế ầ
ử ầ
ắ ử ầ ỏ ơ ệ
ơ ầ ắ ố
ặ
i đi
ng xa m t tr i – m t ph ng phân chia sáng t
ắ
c c c b c – n a c u b c ph n di n tích chi u sáng
i – n a c u b c ngày ng n h n đêm
ậ ố ệ ạ ạ ở ngày h chí
ắ ầ ở
– Mùa
ệ ượ
* Hi n t
– 21/3 – 23/9 : n a c u b c ng v phía m t tr i – M t ph ng phân chia sáng t
ự
qua phía sau c c b c , phía tr
mi n di n tích trong bóng t
ơ
dài h n ngày
– 23/9 – 21/3 : n a c u b c
ự
qua phía sau c c N , phía tr
ệ
nh h n ph n di n tích trong bóng t
ộ
ả
Bài s 15ố : Cho b ng s li u: Đ dài ngày và góc nh p x lúc 12 h
ộ
ủ
c a các vĩ đ khác nhau
ầ
Bán c u b c Vĩ độ Bán c u nam
ộ ờ ờ ư
Đ cao MT 12h tr a ban trong
55 đ 1/2ộ
46–1/2
43
36–1/2
26–1/2
16–1/2
6–1/2
0
0
0
0
ố
S gi
ngày
900
11h32
10h55
80
70
10h30
66033’ 10h12
9h20
60
8h04
50
40
5h52
0
30
23027’ 0
0
20
10
0
0
ế ả ở ộ i thích
ố ờ
ộ
ố
Đ cao MT lúc
S gi
12h
ngày
ộ
23 đ 27
24
33 đ 27ộ
24
43 đ 27ộ
24
47
24
53–1/2
18h53
63–1/2
16h23
73–1/2
15h01
83–1/2
14h05
90
13h30
86–1/2
13h21
76–1/2
12h43
66–1/2
12h07
ế
a/ Tính góc chi u sáng
ề ộ
ậ
b/ Hãy nh n xét v đ dài ngày đêm , góc chi u sáng
Bài s 16ố : S gi
ế
ế
chi u sáng và góc chi u sáng thay đ i theo vĩ đ
21/3 22/6 23/9 22/12
các vĩ đ . Gi
ộ
ổ
Góc c/s trong ngày
22/6 21/3,23/9 22/12
ngày
24 Đêm
0 12 12
13,5 12 10,5 12
12 12 12 12
10,5 12 13,5 12
0 12 24 12
ữ ậ ấ
ướ ủ ạ
a/ Tính góc nh p x lúc MT lên cao nh t ( gi a ngày ) vào các ngày 21/3, 22/6, 23/9,
ộ ở ả
22/12 c a các vĩ đ b ng d i đây .
14
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ậ ả ề ộ ế ở ộ b/ Nh n xét và gi i thích v đ dài ngày đêm , góc chi u sáng các vĩ đ .
Bài làm
ộ ậ ề
ằ ạ Ở xích đ o quanh năm ngày đêm b ng nhau
ằ
ộ ụ ộ ớ ế ự ọ ơ
ự
ỉ ợ ộ ủ ườ ệ
ớ
ạ ủ ề ụ XĐ . Càng v c c các c nh c a 2 góc càng xa nhau
ờ ấ ạ
ấ
ố ơ ự ự ừ ấ
ừ 1 nga đ n 6 tháng
ặ
ữ
ộ ớ ể ơ ở ị
đ a b t c đ a đi m nào trên NCB đ dài cùa ngày cũng l n h n
i . ở ấ ứ ị
ng ng trên NCN .
ượ ạ
c l
ề ộ ở ơ
2 bán c u thì BBC có s ngày toàn ngày nhi u h n
ở ơ ậ ố
ặ ờ xa M t tr i nên đi ch m h n .
ự
ự ắ
ự
ẽ ằ ạ ả ở ệ
i thích hi n BBC. Gi
Bài làm
ắ
ộ
ụ
ộ ọ ỷ ng tr ng quá trình chu en đ ng .
ư
ự các vĩ đ :
ằ
ẳ ặ ầ ố i chia XĐ thành 2 ph n b ng nhau .
ệ ệ
ộ ớ ỉ 0 – 23 đ 27 phút , đ nh
ạ ộ ở
ợ
ủ
vĩ đ cao các c nh c a góc càng xa nhau .
ừ ụ
XĐ nên càng
ự ự ộ 1 – 6 tháng
ự ế ạ ỉ
ự ự
ự ượ ạ
c l i )
ủ ụ
ể ừ
ự ự ừ ự ể ạ ộ ị
XĐ – CTB – XĐ v trí c a tr c phân chia ST
sau c c B thêm 1 đo n cung 23đ 27 ph nên c c B
ề ằ 1/ Nh n xét v ngày đêm trên các vĩ đ :
–
ấ
– Xuân phân , thu phân m i n i trên trái đ t có ngày đêm b ng nhau
ạ
ừ
– T xích đ o đ n c c có s chênh l ch đ dài ngày đêm ngày m t l n vì tr c trái
ấ
ng phân chia S – T h p v i nhau thành 1 góc 23 đ 27 phút đ nh c a 2
đ t và đ
ở
góc
ặ
ộ
– Ngày h chí ,đông chí là ngày các vĩ đ có th i gian ngày dài nh t ho c đêm dài
ộ
ề
nh t trong năm ( ngày đêm so le nhau nhi u nh t trong năm trên các vĩ đ )
ộ
ỳ ế
– T vòng c c – c c là n i có s ngày dài 24 h giao đ ng t
ầ ự ố
ề
càng g n c c s ngày toàn ngày ho c toàn đêm càng nhi u.
ử ầ
Gi a 2 n a c u :
– 21/3 –23/9
ươ ứ
ể
đi m t
– 23/9 – 21/3 ng
ầ
– Trong đó trên cùng 1 vĩ đ
ơ
ờ
NBC vì BBC có th i gian mùa hè dài h n do
Vòng c c có 1 ngày vào 22/6 , 22/12 .
+ C c b c có 186 ngày toàn ngày – 179 ngày toàn đêm
+ C c nam có 179 ngày toàn ngày – 186 ngày toàn đêm
Bài s 17ố : Trình bày b ng hình v các ngày h chí, đông chí
ộ
ượ
t
ng ngày đêm trên các vĩ đ khác nhau trong 2 ngày đó
* Nguyên nhân có ngày đêm dài ng n khác nhau :
– TĐ hình c u ầ
– TĐ quay quanh tr c ụ
ổ
– TĐ quay xung quanh MT , tr c TĐ luôn ngiêng 1 góc 66 đ 33 ph và klhjông đ i
ướ
h
ẽ
* Trình bày : nh hình v
ộ
ở
ệ
t khác nhau
* S khác bi
– XĐ ngày đêm luôn b ng nhau 12 h
ằ
Vì m t ph ng phân chia sáng t
ớ
ự
– Càng xa XĐ s chênh l ch ngày đêm càng chênh l ch l n
ầ ừ
Vì tr c TĐ và XĐ h p thành 1 góc – góc này l n d n t
ở
góc
ố
ừ
– T VC – c c là khu v c có s ngày đêm dài 24 h dao đ ng t
ặ
. Vòng c c có 1 ngày toàn ngày ho c toàn đêm khi MT lên thiên đ nh t
i chí tuy n .
. C c có 6 tháng là ngày và 6 tháng là đêm .( c c B 186 ngày toàn ngày – 179 ngày
toàn đêm . c c N ng
Vì vào mùa nóng lúc MT di chuy n t
luôn di chuy n trong khu v c t
luôn n m trong mi n chiêú sáng nên toàn ngày
15
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ọ ố ề
ự ộ ướ
ộ ẽ ớ ừ ẽ
i đây :
ế ừ
t t ng vĩ đ sau : 0°, 40°, 60°, 90° phù h p v i t ng hình v nào .
ầ
ả ộ
ệ ượ ở i thích hi n t ng ngày đêm hình B .
Bài làm
Ơ ạ ớ BBC vì : ngày dài vào mùa h ( 0,5 đ ) v i các tháng có ngày dài vào 4,5,6,7,8,9.
i thích :
ề
ự ỉ
ạ ầ ộ ộ ỉ
ữ Bài s 18 : Đ QG năm h c 2000 – 2001
D a vào hình v ngày đêm trên các vĩ đ d
ợ
Hãy : + Cho bi
+ Các hình A , B , C , D thu c bán c u nào , vì sao .
+ Trình bày và gi
+ A : 0 – B :40 – C : 60 – D : 90 ( 2 đi m )ể
+
( 0,25 đ )
ả
+ Gi
ừ
ướ
– T sau ngày 21/3 – tr
c ngày 23/9 (0,25 đ ) NCB chúc v phía MT ( 0,25 đ )
ằ
ườ
đ
ng phân chia ST n m sau c c B ( 0,5 đ ) nên ch có ngày mà không có đêm .
Bài 19 : T i vĩ đ 10 đ B trong 1 năm có bao nhiêu l n MT lên thiên đ nh . Vào
nh ng ngày nào trong năm .
Bài làm
ộ ỉ
ỉ ừ
ừ ộ
XĐ – CTB : 93 ngày đi 1 cung 23 đ 27 ph
ộ
XĐ – 10 đ : x ngày đi 1 cung 10 đ
ờ
ờ
ừ th c :
ộ
ỉ
ỉ
Th i gian MT lên thiên đ nh t
Th i gian MT lên thiên đ nh t
ỷ ệ ứ
T đó ta có t
l
x 10 nên x = a…
93 23đ 27ph
ầ
MT lên thiên đ nh l n I : 21/3 + a
ầ
MT lên thiên đ nh l n II : 23/9 – a
ả
B ng s ngày theo tháng
T4
T1
30
31 T3
31 T5
31 T6
30 T7
31 T8
31 T9
30 T10 T11 T12
31
30
31
ố
T2
28,2
9
ế ằ ớ ứ ạ i A bi t r ng : Vào ngày đông chí góc t i b c x MT vào lúc
ộ ạ
ộ ư ữ 21/3 – 22/6 : 92 ngày 20 h là 93 ngày
22/6 – 23/9 : 92 ngày 14 h là 93 ngày
23/9 – 22/12 : 89 ngày 18 h là 89 ngày
22/12– 21/3 : 89 ngày
BBC mùa hè 186 ngày – NBC hè 179 ngày .
Bài 20 : Tìm vĩ đ t
gi a tr a là 60 đ . Cùng ngày bóng ng v phía B .
ế
ể ả ề
Bài làm
ở
CTN
ộ
ả ề
ứ ạ
– Ngày đông chí MT chi u vuông góc
– Bóng ng v phía B nên đi m A thu c BBC .
ẽ
– Coi tia b c x MT song song – ta có hình v bên .
CM
16
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ử ầ N a c u nam
ố
ố ố
ố ắ
N a c u b c
S ngày có 24 h toàn ngày
S ngày có 24 h toàn đêm 90đ
186
179 85
161
153 80
134
127 75
103
97 ử ầ
70
65 S ngày có 24 h toàn đêm
60 S ngày có 24 h toàn ngày
ờ ệ ữ ệ ượ ạ ng chênh l ch th i gian gi a 2 mùa nóng và l nh :
ự ế ặ
ớ
ệ ấ
ọ ự ế
ự ấ
ấ ọ ớ 3, Hi n t
ậ
4/ Các chí tuy n và vòng c c chia m t Trái Đ t thành các đ i khí h u khác nhau :
ệ
t các mùa trên
Các chí tuy n và vòng c c có vai trò quan tr ng trong vi c phân bi
ạ
ớ
trái đ t . Chia TĐ thành các khu v c hình vành đai , song song v i xích đ o bao
quanh trái đ tg i là đai hay đ i .
ộ ặ ể
ị ộ Vành đai
1.Xích đ o ạ ị
V trí theo vĩ đ
00–100 56 ừ 0 33’900
ệ ớ 2.Nhi t đ i 100 – 230 27’ 47 ừ 0900
ộ
ộ
ệ ị
10
ứ ộ ề
ờ ộ ệ ộ
t đ
ặ 3.Á nhi ệ ớ 230 27’ – 400 t đ i
ữ
ộ ị
ị ờ
ặ ờ
ủ
ể
ơ
4 . Ôn đ i ớ 40 –58 độ ạ
ổ
tr a thay đ i trong ph m
ộ
6h – 18 h
ạ
ộ ổ ừ ư ủ ư 58 – 66 đ 33 ph 0–
ữ ắ
ắ
5.Có đêm
ắ
tr ng mùa
ạ
h và ngày
ắ
ấ
r t
ng n
mùa đông ấ
ượ ạ
c l i .
ệ ể ệ ố Đ c đi m
ữ
ư
– Đ cao MT lúc gi a tr a xê d ch t
ằ
– Ngày đêm luôn b ng nhau
ệ ượ
ng mùa
– Không có hi n t
ư
ữ
– Đ cao MT lúc gi a tr a xê d ch t
ổ ừ h 30’ – 13h 30’
– Đ dài ngày đêm thay đ i t
ớ
– Có 2 mùa trong năm v i m c đ chênh l ch ít v
nhi
ỉ
lên thiên đ nh; đ cao
– M t tr i không bao gi
ừ 0 – 260 23’.
ư
ủ
90
c a m t tr i lúc gi a tr a xê d ch t
ừ h 8’ – 14h 51’
– Đ dài c a ngày và đêm xê d ch t
9
ạ
ệ
ệ
Mùa h và đông bi u hi n rõ r t . Xuân và thu
ể
ệ
bi u hi n ít h n .
ộ
ủ
ữ ư
Đ cao c a MT lúc gi
ộ
ừ
8 đ 33ph – 55 đ 33ph
vi t
ừ
ị
ộ
– Đ dài ngày đêm xê d ch t
ệ ớ
ệ
ể
ố
– B n mùa bi u hi n rõ r t v i 2 mùa đông và h
ầ
ằ
dài g n b ng nhau .
ộ
– Đ cao c a MT lúc gi ã tr a thay đ i t
ộ
55đ 33ph
ữ
ạ
ầ
– Có nh ng đêm tr ng g n ngày h chí và nh ng
ở
ầ
ngày r t ng n g n ngày đông chí
NCB , NCN
ng
ơ
– B n mùa bi u hi n rõ r t . Mùa đông dài h n
17
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ộ ữ ủ
ừ ộ ộ ự
ậ
6. C n c c
đ i ớ 66 đ 33ph –
ộ
74đ 33ph ạ
ư
46đ 54ph – 38 đ 54 ph
ộ ủ ộ ở ự ớ
7. C c đ i 2 c c là 23 đ 27 ph
ừ ặ 74đ 33ph –90
đ ộ ạ
ặ
1– 103 ngày ho c đêm dài 24 h.
ự
103 – 186 ngày ho c đêm dài 24 gi
ớ mùa h .ạ
ổ
ộ
– Đ cao c a Mt lúc gi a tr a vào mùa h thay đ i
trong ph m vi t
ừ
– Có t
ộ
– Đ cao c a MT
ờ
– Có t
.
– Các mùa trong năm trùng v i ngày và đêm .
ị ự
ộ ể ế ỹ ạ
ị ấ ươ ượ ử ụ Ai ị
ng l ch đ ừ ờ ổ ở
th i c c s d ng t
ở ậ ằ ấ ử ị la Mã cho s a l ch b ng cách cho 1 năm nhu n có
ị
ậ ế ố ủ
ị ẫ ư ậ
ứ ẽ ậ
ị
ơ ấ ử ị
ầ ạ ỏ ế ỷ ầ ầ ỏ
i b đi 3l n – Năm b là năm đ u th k mà
ố ế
ọ ế
ướ ử ạ ẫ ị
c cách m ng tháng 10 v n theo l ch Xêra không s a nên sai 13 ngày
ổ ị
ươ c tính toán trên ị
ng l ch âm d
ơ
ử ụ
c Châu Âu có thói quen s d ng
ủ ả ặ ể ỳ
ặ ợ ớ
ượ ươ ơ
c tính toán s m h n các mùa trong d ng l ch 45 ngày .
ị
ữ ữ ế ế ỉ ị t ch v trí gi a các
ở ươ
d
ỳ ạ ữ ự ớ gi a âm d ươ
ng
ươ
ươ
ươ ươ ị ị
ng l ch
D ng l ch
365,2422x 19 năm =
5/ L ch và s phân chia các mùa trong năm
– TĐ chuy n đ ng trên qu đ o h t 365 ngày 5 h 48 phút, 46 giây
ẵ
– Làm l ch l y ch n 365 ngày – năm d
c p )ậ
– 4 năm sai 1 ngày .
– Năm 45, Julê Xêda ch p chính
366 ngày – L ch Ju ly
Năm nhu n là năm con s c a năm chia h t cho 4
Nh v y L ch July v n sai 11 phút 4 giây – sau 384 năm s ch m 3 ngày.
ầ
ộ
ị
– Năm 1582 t c là 1257 năm sau h i ngh Nixia ( 325 ) l ch July sai g n 10 ngày –
ổ
ằ
nên giáo hoàng G regoa s a l ch b ng cách l y nhanh lên 10 ngày : đ i 5/10 thành
15/10 .
ậ
ứ
C 100 l n nhu n trong 100năm l
con s hàng trăm không chia h t cho 4 (
ơ
ị
G i là l ch G rêgoa dùng đ n ngày nay .
ướ
– N c nga tr
ạ
. Lúc cách m ng n ra vào 25/10 thì l ch G rêgoa đã là 7/11.
ộ ố ướ
ượ
đ
– M t s n
ơ ở
ấ
ộ
ố ợ
c s ph i h p chu k chuy n đ ng c a c M t Trăng và Trái Đ t .
ậ
ỗ
. M i năm có 12 tháng , năm nhu n có 13 tháng .
ầ
ỗ
. M i tháng có 29 ho c 30 ngày phù h p v i tu n trăng.
ớ
. Các mùa đ
ạ
. Các ti
t xuân phân , thu phân , h chí , đông chí là nh ng ti
ạ
ị
mùa xuân h thu đông
ng l ch .
ị
ậ
ng l ch 19 năm có 7 năm nhu n và có s trùng kh p k l
. Âm d
ị
ng l ch
lich và d
ạ ị
Lo i l ch
ố
s ngày trong
19 năm
Âm d
19 năm x 12 tháng + 7 tháng =235 tháng
29,53 ngày / tháng x 235 tháng =
6939,55 ngày 6939,6 ngày
ướ ệ ậ ươ ị ờ
ng l ch, th i
ớ ự
ở ư c phân chia nh sau : BBC đ
*N c ôn đ i s phân hóa ra 4 mùa khí h u rõ r t nên theo d
ượ
gian các mùa
– Mùa xuân : 21/3 – 22/6
18
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
ệ ầ t tăng d n , ngày dài ra
ệ ư ệ ặ ấ ể ừ
ớ ừ ỏ XĐ – CTB nên l
ệ ượ
ng nhi
ở
NCN , nay tích nhi
t khi MT ề
t ch a nhi u nên nhi t
ể ừ
ặ ấ ậ ượ t trong mùa xuân mà còn nh n thêm đ c 1
ệ ộ ề
CTB v XĐ
ệ
ề
ượ
c nhi u nhi
t đ tăng cao .
ư ệ ệ ự ữ ừ ướ ẫ t nh ng nhi t d tr t mùa tr ề
c v n còn nhi u
ệ ộ ư t đ ch a th p l m .
ể ừ
CTN – XĐ
ế ượ ệ ự ữ ượ ứ ạ ư ng nhi t d tr , l ng b c x tuy có tăng nh ng ít
ươ ị ng l ch 45 ngày
ớ
ậ ơ
c tính s m h n các mùa d
ạ
ạ
ậ
ậ
ậ ậ
ứ ấ . MT di chuy n t
. M t đ t m i v a t a nhi
ộ ư
đ ch a cao .
ạ
– Mùa h : 22/6 –23/9 :
. MT di chuy n t
. M t đ t đã tích lũy đ
ứ ạ ớ
ượ
ng b c x l n nên nhi
l
– Mùa thu : 23/9 – 22/12
ể ừ
. MT di chuy n t
XĐ – CTN
ặ ấ ắ ắ ầ ỏ
. M t đ t b t b t đ u t a nhi
ấ ắ
nên nhi
– Mùa đông : 22/12– 21/3 :
. MT di chuy n t
ặ ấ
. M t đ t đã tiêu hao h t l
ấ ạ
nên r t l nh .
ượ
ệ
t Nam các mùa đ
* Vi
ậ
– Mùa xuân : l p xuân ( 5/2 ) – l p h ( 6/5 )
ậ
ạ
– Mùa h : L p h – L p thu ( 8/8)
ậ
– Mùa thu : l p thu – l p đông (8/11)
– Mùa đông : l p đông – l p xuân .
ứ
Bài t p 21ậ
ậ ế ừ
ậ ứ ứ
ệ ượ ự ậ ủ ộ ặ ấ ng sóng
ơ ứ ứ
ệ ể ằ ậ ả ơ ị ữ
ẫ
tâm TĐ bi u hi n 1 cách đ n gi n b ng công
ở
ố ượ ứ
ậ
: Ngày 26/1/2005 là th 4.v y ngày 26/1/2010 là th m y
Bài làm
ổ
ộ
+T 26/1/2005 đ n 26/1 2010 là 5 năm (có m t năm 2008 là năm nhu n) nên có t ng
ầ ư
ố
s ngày là: 5.365+1=1826 ngày =260 tu n d 6 ngày.
ứ
Vì v y: 26/1/2010 là th : th 4+6ngày7= th 3
ầ ư
+365 ngày :7=52 tu n d 1
Nên: 26/1/2005 là th 4ứ
26/1/2006 5
2007 6
2008 7
2009 2 (2008 là năm nhu n)ậ
2010 3
6/ S v n đ ng c a hành tinh đôi Trái đ t – M t Trăng và hi n t
tri u :ề
ặ
– M t trăng cách TĐ 384000 km . Gi a chúng có 1 s c hút l n nhau
– Theo đ nh lu t Niu T n s c hút
th c : Fo = M x m : 60R2 M kh i l
ố ượ
ữ ng TĐ
ặ
ng M t Trăng
ả m kh i l
60 R là kho ng cách gi a TĐ và M t trăng .
ặ C
TĐ ặ
M t trăng
A
B
19
Ề Ồ ƯỠ
Ọ
Ỏ Ị
CHUYÊN Đ B I D
NG H C SINH GI
I Đ A LÍ 12
09.2010
H tế
20