June 9, 2010
Công ngh RNAiệ
Prof. Chu Hoang Mau PhD.
Genetic and Molecular Biologist
Vice President
Thainguyen University
Mobile: 0913383289
Mail.: mauchkstn@yahoo.com mauchdhtn@gmail.com
June 9, 2010
RNAi
Công ngh ARNi (RNA interference technology): Công ngh ệ ệ
gây b t ho t gen-Công ngh m nh, ch c n m t l ng nh ấ ạ ệ ạ ỉ ầ ộ ượ ỏ
phân t ARN s i kép (dsRNA) trong t bào cũng đ phân h y ử ợ ế ủ ủ
các mARN c a m t gen.ủ ộ
Công ngh ARNi cho phép can thi p và gây b t ho t gen m t ệ ệ ấ ạ ộ
cách hi u qu b t kỳ sinh v t nhân th c nào, t o ra cu c ệ ả ở ấ ậ ự ạ ộ
cách m ng trong y sinh h c.ạ ọ
Phát minh công ngh ARNi đ c đánh giá r t cao th hi n ệ ượ ấ ể ệ ở
Gi i th ng Noben cho 2 nhà khoa h c M (Fire và Mello, ả ưở ọ ỹ
10/2006).
June 9, 2010
Vai trò c a ARN trong ho t hóa genủ ạ
Quan ni m tr c cho r ng:ệ ướ ằ ARN đóng vai trò trung
gian gi a ADN và protein.ữ
Hi n nayệ
ARN có kh năng ho t đ ng nh m t ch t xúc tác (catalyst) ả ạ ộ ư ộ ấ
và các enzim có b n ch t ARN đ c g i là các ribozyme.ả ấ ượ ọ
ARN có th t xúc tác đ t sao chép và t ng h p các ARN ể ự ể ự ổ ợ
khác. B ng ch ng là: rARN xúc tác t o liên k t peptit gi a ằ ứ ạ ế ữ
các axit amin trong quá trình d ch mãị
Ý t ng: ưở ARN là v t li u đ u tiên trên trái đ tậ ệ ầ ấ
June 9, 2010
ARN có vai trò đi u khi n bi u hi n genề ể ể ệ
Các phân t ARN nh (không mang mã) liên k t v i protein ử ỏ ế ớ
thành ribonucleoprotein (RNP) nh h ng tr c ti p l phiên ả ưở ự ế ệ
mã, d ch mã, tái b n ADN và gây xo n s i nhi m s c th .ị ả ắ ợ ễ ắ ể
T th p k 80 (TK 20): ARN đ i nghĩa (antisence RNA) kích ừ ậ ỷ ố
th c kho ng 100bp c ch d ch mã.ướ ả ứ ế ị
K t qu nghiên c u th p k 90 (TK20) cho th y m t gen ế ả ứ ở ậ ỷ ấ ộ
bi n n p (gen chuy n) vào h gen có th kìm hãm bi u hi n ế ạ ể ệ ể ể ệ
gen t ng t v i nó trong cây.ươ ự ớ ở
S b t ho t gen có th x y ra m c đ phiên mã và sau ự ấ ạ ể ả ở ứ ộ
phiên mã
June 9, 2010
Phát minh c a Fire và Mello (1998)ủ
Phát minh: C ch gây b t ho t gen b i các ARN ng n, s i kép ơ ế ấ ạ ở ắ ợ
đ c g i là RNA interference-ARNi:ượ ọ
ARN s i kép (dsRNA) có kh năng gây b t ho t gen m t cách ợ ả ấ ạ ộ
có hi u quệ ả
ARN s i kép ch phân h y mARN có trình t t ng đ ng và v i ợ ỉ ủ ự ươ ồ ớ
mARN tr ng thànhưở
ARN kép gây b t ho t gen sau phiên mã và x y ra t bào ấ ạ ả ở ế
ch tấ
Tác d ng c a dsARN có th lan r ng t mô này sang mô khác, ụ ủ ể ộ ừ
có th đ c truy n sang th h sauể ượ ề ế ệ
M t lo t các nghiên c u v ARNi đ c công b và đã ch ra ộ ạ ứ ề ượ ố ỉ
r ng ARNi có th là chi n l c c a các sinh v t ch ng l i ằ ể ế ượ ủ ậ ố ạ
virus.