ấ ạ ế

Chuyên đ  1:ề C u t o t

bào

ơ ể ườ ộ ộ ứ ạ ượ ự C  th  ng i là m t b  máy tinh vi c c kì ph c t p.  Đ c

ắ ậ ơ ấ ạ ừ c u t o t ỗ ơ  các c  quan: não, m t, gan, tim, th n, da … M i c

ụ ụ ứ ữ ề ấ ầ quan có nh ng ch c năng riêng ph c v  cho r t nhi u nhu c u

ườ ở ọ ậ ố ư ủ c a con ng i: ăn, u ng, th , h c t p, t duy …

Brain: não

Heart: tim

joint: kh pớ

ộ

Nose: mũi

Large intestine: ru t già

kidney: th nậ

ộ

Throat: h ngọ

ừ appendix: ru t th a

stomach: d  dàyạ

ự

Chest: ng cự

rectum: tr c tràng

spleen: lách

ộ

ơ

Lung: ph iổ

small intestine: ru t non

diaphram: c  hoành

ề ượ ấ ạ ừ ế ấ ỏ Và chúng đ u đ c c u t o t các t ụ  bào r t nh .  Ví d

ế ơ tim đ ượ ấ ạ ừ c c u t o t các t bào c  tim , gan đ ượ ấ ạ ừ c c u t o t các

ế ầ ọ ế t bào gan, não đ ượ ấ ạ ừ c c u t o t các t ơ  bào th n kinh g i là n ­

ron…

ế ơ T  bào c  tim

ế ầ ơ T  bào th n kinh (N ­ron)

ế ồ ầ T  bào h ng c u (có trong máu)

ế ạ ướ ơ ả ư Các t ề  bào khác nhau v  hình d ng, kích th ề   c nh ng c  b n đ u

ế ồ g m 3 thành ph n: ầ màng t bàoế , t bào ch t ấ , nhân.  Chúng ta sẽ

ầ ụ ể ừ đi vào t ng ph n c  th .

1. Màng t

bàoế

ọ ế ế ườ Bao b c quanh t bào, ngăn cách t ớ  bào v i môi tr ng xung

ầ ồ quanh. G m 3 thành ph n chính: lipid, protein, carbohydrad

ồ ­ Lipid màng: g m phospho lipid và cholesterol

ầ ư ướ ầ ế ớ ồ + Phospho lipid: g m 2 đ u, 1 đ u  a n c ti p xúc v i môi

ườ ướ ị ướ ế ớ ườ tr ng n ầ c, 1 đ u k  n c không ti p xúc v i môi tr ng n ướ   c.

ị ở

ạ

ế

ị Extracellular fluid: d ch ngo i bào (d ch

bên ngoài t

bào)

Integral protein: protein xuyên màng

ể ậ

ể

ấ

ế

Protein channel: kênh protein (đ  v n chuy n các ch t ra vào t

bào)

Peripherial protein: protein ngo i viạ

ế

Cytoplasm: t

ấ  bào ch t

ị ướ

Hydrophobic tail: đuôi k  n

c (quay vào trong)

ầ ư ướ

Hydrophilic head: đ u  a n

c (quay ra ngoài)

Bilayer: kép

ẽ ằ ử ả + Cholesterol: n m r i rác, xen k  các phân t phospho lipid

ạ ồ ­ Protein màng: g m protein xuyên màng và protein ngo i vi (bám

ộ ề ặ ủ vào m t b  m t c a màng)

+ Protein xuyên màng: có protein đóng vai trò là các “kênh” v n ậ

ụ ộ ể ể ậ ơ ủ chuy n th  đ ng, có protein làm “máy b m” v n chuy n ch

ấ ế ẽ ả ơ ở ậ ộ đ ng các ch t ra vào t bào. (Chúng ta s  th o lu n kĩ h n

ề ự ậ ấ ế ể chuyên đ  s  v n chuy n các ch t qua màng t bào).

ở ặ ủ ế ặ m t ngoài hay m t trong c a t bào + Protein ngo i viạ : bám

Ở ạ d ng glycoprotein hay glycolipid ­ Carbohydrad màng:

ầ ớ ề ở ạ + Ph n l n các protein xuyên màng đ u d ng glycoprotein

ố ượ ế ử + Glycolipid: chi m 1/10 s  l ng phân t lipid màng

ế

ấ 2. T  bào ch t

ư ướ ộ ể ấ ộ ồ G m các bào quan nh  l i n i ch t, b  máy Golgi, ty th ,

ư ở ướ Lysosome, Peroxysome… nh ẽ  hình v  bên d i.

ế

ể

ậ

Mitochondria: Ty thể

Secretory vesicle: túi ti

t (túi v n chuy n)

Membrane: màng t

bàoế

Vacuole: không bào

ế

Microtutube: vi  ngố

Cytoplasm: t

ấ  bào ch t

Centrosome: trung thể

Golgi: túi Golgi

Microfilament: vi s iợ

Nucleus : nhân

ạ

Lysosome: Tiêu thể

Nucleolus: h ch nhân

ướ ộ

Smooth endoplasmic: l

ấ ơ i n i ch t tr n

ướ ộ

Rough endoplasmic: l

ấ ạ i n i ch t h t

ợ

Intermediate filament: s i trung gian

ễ

ễ

ề

ấ

ắ

ắ

ể Chromatin: nhi m s c ch t (ti n nhi m s c th )

ấ ộ ế ấ bào thành ch t Peroxisome: giúp oxy hóa các ch t đ c cho t

→ộ ả ộ ế không đ c gi i đ c cho t bào.

ụ ượ ố ượ Ví d : ½ đ c t ộ ố ượ  l ng r u u ng vào đ c gi ả ừ ở i tr ờ  gan nh

ủ ế các Peroxisome c a t bào gan.

ượ ệ ượ ứ ng vì ch c năng là Ty thể: Đ c m nh danh là ngôi nhà năng l

ượ ế ử ụ ợ ổ t ng h p năng l ng cho t bào s  d ng.

ề ở ể ỏ Ty th  có nhi u đâu?  Câu h i này không khó, ta hãy nhìn

ạ ộ ề ề ầ ơ ượ ế xem c  quan nào ho t đ ng nhi u (c n nhi u năng l ng) thì t

ộ ậ ẽ ề ể ơ ộ ể bào c  quan đó s  có nhi u ty th . M t v n đ ng viên th  thao (ví

ạ ộ ơ ấ ề ấ ộ ọ ụ ậ d  v n đ ng viên tennis), khi thi đ u h  ho t đ ng c  r t nhi u

ạ ỡ ế ơ ứ ề ể (ch y, đ  bóng, đánh bóng, …) nên t bào c  ch a nhi u ty th .

ụ ể ố ư ầ ườ Tim co bóp liên t c đ  t ng máu l u thông tu n hoàn d ư ng nh

ậ ế ỉ ứ ề ơ ừ không lúc nào ng ng ngh , do v y t bào c  tim cũng ch a nhi u

ơ ể ứ ể ệ ả ả ộ ề ty th .  Gan đ m nhi m nhi u ch c năng cho c  th  (gi i đ c,

ậ ể ấ ị ề ượ ườ ả s n xu t d ch m t đ  tiêu hóa lipid, đi u hòa l ng đ ng máu,

ơ ể ế ứ ề ạ t o ra Albumin cho c  th  …) nên t bào gan cũng ch a nhi u ty

th .ể

ử ề ắ ắ ọ M i th c m c, góp ý vui lòng g i v  gmail:

Sharringkienthucy@gmail.com

ả ơ Chúng tôi xin chân thành c m  n