Đặc điểm chung của Lớp
Chim (Aves)
Lớp Chim có số lượng loài phong
phú, có khoảng 8.600 loài, phân bố
khắp mọi miền trên Trái Đất. Trên
suốt 130 triệu năm tiến hoá theo
hướng thích nghi với chuyển vận
bay nên tất cả các loài chim hiện đại
từ chim ruồi chỉ nặng 1,8g đến đà
điểu châu Phi to lớn nặng gần 80kg
đều có cấu trúc cơ thể đồng dạng.
Hình thái và cấu tạo cơ thể chim có
đặc điểm sau.
- Cơ thể chim có hình dạng ô van
ngắn, chia bốn phần: Đầu, cổ, thân và
đuôi. Toàn thân phủ lông vũ. Chi
trước thường biến đổi thành cánh
thích nghi để bay. Chi sau biến đổi
khác nhau thích hợp với đậu trên cành
cây, đi trên mặt đất và bơi trong nước.
Bàn chân 4 ngón.
- Da mỏng, hầu như không có tuyến,
trừ tuyến phao câu toàn thân phủ lông
vũ, một điều kiện rất cần thiết để cho
chim có thể bay được. Chân phủ vảy
sừng.
- Bộ xương hoàn toàn bằng xương.
Tuy nhiên để thích nghi với sự bay,
xương có cấu tạo xốp, nhiều
khoang khí. Hộp sọ lớn, có một
lồi cầu chẩm, xương hàm không có
răng chỉ phủ mỏ sừng. Các đốt sống
thân có xu hướng gắn lại với nhau,
trong khi đó các đốt sống cổ lại khớp
với nhau rất linh hoạt. xương sườn
nhỏ, xương ức phát triển tạo nên gờ
lưỡi hái. Đai vai và xương chi trước
biến đổi thích nghi với sự bay. Đai
hông có cấu tạo thích nghi với việc đẻ
trứng lớn có vỏ cứng.
- Hệ thần kinh phát triển cao: Bán cầu
não, thuỳ thị giác và tiểu não lớn, thuỳ
khứu giác nhỏ. Não bộ uốn khúc rõ
ràng. Có 12 đôi dây thần kinh não.
- Giác quan phát triển: Cơ quan
thính giác gồm tai trong, giữa và
ngoài, có vành tai đơn giản. Cơ quan
thị giác phát triển, là bộ phận định
hướng khi bay. Khứu giác kém phát
triển.
- Hệ tuần hoàn khá phát triển: Tim 4
ngăn, chỉ còn cung chủ động mạch
phải. Hệ mạch máu gan thận tiêu
giảm. Có 2 vòng tuần hoàn cách biệt,
máu không pha trộn, tế bào máu đỏ có
nhân.
- Hô hấp bằng phổi, có hệ túi khí phát
triển len lỏi trong nội quan, da và
xương. Hệ thống túi khí giúp chim
giảm nhẹ trọng lượng, cách nhiệt và
đặc biệt là tham gia hô hấp khi chim
bay.
- Cơ quan tiêu hoá biến đổi quan
trọng như không có răng, thiếu ruột
thẳng tích trữ phân, các phần nội quan
đều tập trung về phía trước cơ thể.
- Hệ bài tiết là hậu thận. Ống dẫn niệu
nối với huyệt, không có bóng đái,
nước tiểu đặc, sản phẩm bài tiết giống
như bò sát là axit uric, được thải ra
cùng với phân.
- Hệ sinh dục phân tính. Con đực có
đôi tinh hoàn không bằng nhau, tinh
quản đổ vào huyệt, cơ quan giao cấu
chỉ có vịt ngan, chim chạy... Con cái
chỉ có 1 buồng trứng và một ống dẫn
trứng trái, do vậy trọng lượng cơ thể
chim giảm đi nhiều.
- Thụ tinh trong, ấp trứng và chăm
sóc con. Trứng nhiều noãn hoàng,
có vỏ màng trong và vỏ đá vôi ở
ngoài. Phát triển có hình thành màng
phôi. Chim non mới nở thường là
chim khoẻ mạnh.