Đặc điểm hình thái và giải phẫu cây Sơn đôn - Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire (Apocynaceae) ở Sơn La

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ GIẢI PHẪU CỦA CÂY SƠN ĐÔN -<br /> Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire (APOCYNACEAE)<br /> Ở SƠN LA<br /> Bùi Hồng Cường*; Vì Thị Thợi**; Nguyễn Hoàng Tuấn*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: nghiên cứu đặc điểm hình thái, hiển vi và giám định tên khoa học cây Sơn đôn thu<br /> hái ở Sơn La. Nguyên vật liệu và phương pháp: cây Sơn đôn được thu hái tại tỉnh Sơn La<br /> tháng 7 - 2016. Nghiên cứu đặc điểm hình thái tại thực địa và trong phòng thí nghiệm. Giám<br /> định tên khoa học bằng phương pháp so sánh hình thái. Nghiên cứu đặc điểm hiển vi: làm vi<br /> phẫu các bộ phận của cây theo phương pháp cắt ngang, nhuộm kép. Kết quả: mô tả chi tiết đặc<br /> điểm hình thái thực vật bằng hình ảnh và những ghi chú về phân bố, sinh thái và sử dụng làm<br /> thuốc của cây Sơn Đôn. Đặc điểm hình thái cây đặc trưng như: vỏ quả rất dày, có lông mịn<br /> hoặc lông óng ánh... Kết hợp tra cứu tài liệu đã giám định được tên khoa học của mẫu Sơn đôn<br /> thu hái tại phường Chiềng An, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La là Amalocalyx microlobus Pierre<br /> ex Spire, thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae). Đã mô tả được đặc điểm vi phẫu rễ, thân, lá của<br /> cây Sơn đôn. Kết luận: đã mô tả đặc điểm hình thái, đặc điểm hiển vi và giám định được tên<br /> khoa học của loài Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire, thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae).<br /> Kết quả này góp phần nhận biết và tiêu chuẩn hóa dược liệu.<br /> * Từ khóa: Sơn đôn; Amalocalyx microlobus; Đặc điểm hình thái, vi phẫu; Sơn La.<br /> <br /> <br /> Study on Morphological and Microscopical Characteristics of<br /> Amalocalyx Microlobus Pierre ex Spire (Apocynaceae) Collected in<br /> Sonla Province<br /> Summary<br /> Objectives: To study morphological, microscopic characteristics and deteamine scientific<br /> name of Son don trees collected in Sonla province. Materials and methods: Son don trees are<br /> collected at Sonla province. Study on morphological characteristics in the field and in the<br /> laboratory. Determine the scientific name by morphological comparison. Study of microscopic<br /> characteristics: microstructure of plant parts by cross-cutting, double-dyeing. Results: Detailed<br /> description of plant morphology in images and notes on distribution, ecology and medicinal uses<br /> of Son don trees. Morphological characteristics of typical tree such as: Very thick and fat peel<br /> with fine feathers or iridescent feathers... Combined searching documents have scientific name<br /> of Son don collected in Chiengan ward, Sonla city, Sonla province is Amalocalyx microlobus<br /> Pierre ex Spire, belonging to the Apocynaceae family. Characterization of root, stem and leaf of<br /> <br /> <br /> * Trường Đại học Dược Hà Nội<br /> ** Trường Cao đẳng Y tế Sơn La<br /> Người phản hồi (Corresponding): Bùi Hồng Cường (cuonghongbui@yahoo.com)<br /> Ngày nhận bài: 20/01/2018; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 09/05/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 23/05/2018<br /> <br /> <br /> 5<br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> Son don tree have been described. Conclusions: Morphology, microscopical characteristics and<br /> scientific identification of the Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire belonging to the<br /> Apocynaceae family, have been described. This result contributes to the identification and<br /> standardization of medicinal herbs.<br /> * Keywords: Son don; Amalocalyx microlobus; Morphological characteristics; Microscopical<br /> characteristics; Sonla province.<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Trong nghiên cứu này, chúng tôi giới<br /> thiệu đặc điểm hình thái, giải phẫu của<br /> Cây Sơn đôn thuộc chi Amalocalyx, họ<br /> cây Sơn đôn thu hái tại Sơn La.<br /> Trúc đào (Apocynaceae), là cây mọc<br /> hoang ở vùng Tây Bắc. Trên thế giới, chi<br /> NGUYÊN LIỆU, THIẾT BỊ VÀ PHƢƠNG<br /> Amalocalyx bao gồm 3 loài phân bố chủ PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> yếu ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chi<br /> này phân bố ở châu như: Trung Quốc, 1. Nguyên liệu và thiết bị.<br /> Lào, Thái Lan, alaysia 1, 2 . Theo kinh Mẫu Sơn đôn được thu hái ở phường<br /> nghiệm của đồng bào dân tộc Thái ở tỉnh Chiềng An, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn<br /> Sơn La, quả Sơn đôn có vị chua, được La vào tháng 7 - 2016. Tiêu bản thực vật<br /> dùng để ăn và làm gia vị. Thân, lá được có đủ thân, lá, hoa, quả, hạt được lưu tại<br /> dùng làm thuốc chữa viêm họng sưng Bộ môn Thực vật, Trường Đại học<br /> đau, ỉa chảy, phong tê thấp và lợi sữa Dược Hà Nội với mã số tiêu bản<br /> HNIP/18302/17.<br /> [1, 2, 3].<br /> Thiết bị: máy ảnh kỹ thuật số Nikon<br /> Tuy nhiên, việc nghiên cứu, phát triển<br /> D300s, raynox 250; thiết bị cắt vi phẫu.<br /> và sử dụng cây thuốc, trong đó có cây<br /> Sơn đôn trong phòng và điều trị một số 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> bệnh chưa thật sự được chú ý. Cây Sơn Nghiên cứu đặc điểm hình thái của<br /> đôn vẫn hay bị nhầm lẫn với cây khác mẫu nghiên cứu tại thực địa và trong<br /> như: Hà thủ ô trắng (lúc chưa ra hoa) và phòng thí nghiệm theo phương pháp<br /> rễ cây Sơn đôn rút lõi nhìn giống Ba kích. trong tài liệu [4].<br /> Vì thế, người dân rất hay nhầm dược liệu Xác định tên khoa học bằng phương<br /> Sơn đôn với Hà thủ ô trắng và Ba kích. pháp so sánh hình thái, đối chiếu đặc<br /> Ở Việt Nam cho đến nay chưa có công điểm hình thái với khóa phân loại thực<br /> trình nghiên cứu khoa học nào về cây vật, các bộ thực vật chí và đối chiếu với<br /> Sơn đôn được công bố, đặc biệt là chưa các mẫu (online) của Phòng Tiêu bản<br /> có mô tả hình thái hình ảnh, tiêu chuẩn Thực vật, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Paris<br /> kiểm nghiệm và vi học cho loại dược liệu và tra cứu tài liệu với các khóa phân loại.<br /> này. Vì vậy, để đảm bảo tính đúng của Nghiên cứu đặc điểm hiển vi: làm vi<br /> dược liệu Sơn đôn ở nước ta, dược liệu phẫu các bộ phận của cây theo phương<br /> cần được tiêu chuẩn hóa khi sử dụng. pháp cắt ngang, nhuộm kép [5].<br /> <br /> 6<br />  TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU hình ống, dài 15 - 23 mm, nhẵn cả 2 mặt,<br /> chỉ ở mặt trong chỗ nhị đính có lông màu<br /> 1. Đặc điểm hình thái.<br /> trắng (hình 1.I), họng tràng rộng khoảng 6<br /> Cây dây leo gỗ, ruột xốp, có nhiều mm (hình 1.I), phía trong ống tràng có<br /> nhựa mủ màu sữa, sống lâu năm, dài nhiều lông nhỏ mịn màu trắng (hình 1.I).<br /> khoảng 5 - 10 m (hình 1.A). Rễ mập hình Cánh tràng dài 2 - 3 mm, rộng 2 - 3 mm,<br /> trụ, mọc thành chùm không có lông, lúc dạng hình trứng rộng, nhẵn cả hai mặt.<br /> non có màu trắng ngà, lúc già có màu nâu Nhị đính ở gốc tràng phía dưới chỗ đáy<br /> đỏ, bên trong có nhiều nhựa mủ màu thu hẹp, gồm 5 nhị rời nhau, màu vàng,<br /> sữa, dài khoảng 0,5 - 1,5 m, đường kính khoảng cách giữa các nhị khoảng 2 mm<br /> khoảng 0,5 - 1,5 cm, lõi gỗ. Lá mọc đối (hình 1.J), chỉ nhị dài 1 mm, có lông rõ;<br /> (hình 1.R), hình bầu dục hay hình trứng bao phấn dài 5 mm, dạng hình mũi tên,<br /> dài 6 - 9 cm (hình 1.R, S), rộng 4 - 7 cm, đầu hơi tù, lưng nhẵn, mặt trước có lông.<br /> đầu tù, thu hẹp thành mũi nhọn 5 - 10 mm, Nhụy dài khoảng 14 mm (hình 1.L), đầu<br /> đáy tù đôi khi tạo thành hình thận nhụy hình trụ, phình to ở đáy và tạo thành<br /> (hình 1.S), mặt trên và mặt dưới đều có vòng mỏng, nhẵn, dài 2,5 mm (hình 1.M).<br /> nhiều lông nhỏ màu trắng (hình 1.W), lá Bầu gồm 2 lá noãn dính nhau, hình trụ,<br /> hơi mỏng. Trên mỗi mặt lá có 5 - 9 cặp dài khoảng 3 mm, màu vàng (hình 1.N),<br /> gân phụ cấp I, hơi chếch so với trục gân mặt cắt ngang bầu hình tròn, rộng 2,5 mm,<br /> chính, lồi ở dưới, lõm ở trên, nối nhau rất bầu gồm 2 ô, bên trong có hai vòng noãn<br /> xa mép (cách mép 3 - 5 mm) (hình 1.S), màu xanh, đính noãn trung trụ (hình 1.O).<br /> gân phụ cấp II và cấp III hình lưới, Quả gồm 2 đại dính nhau ở bụng (hình<br /> thường rõ ở mặt dưới, mặt trên mờ 1.U) có nhiều rãnh dọc từng cặp sát nhau,<br /> (hình 1.S). Cuống lá dài 0,5 - 1 cm, có quả màu xanh, dài khoảng 5,5 - 7 cm, dạng<br /> lông rõ, gốc cuống lá có tuyến nâu nhọn gần hình trứng nhọn đầu, mặt ngoài có<br /> (hình 1.S). Cụm hoa mọc ở nách lá, hoặc nhiều lông màu trắng, bên trong có nhiều<br /> ở gần tận cùng, kiểu xim nhiều ngả hay hạt, dẹt, nhẵn, nhưng rốn xù xì, rốn ở<br /> xim kép (hình 1.A, B); cuống cụm hoa dài giữa hơi lồi, mang chùm lông màu trắng<br /> 10 - 15 cm (hình 1.A); có lông dày. Lá bắc dài 34 mm (hình 1.T). Đặc biệt quả ăn có<br /> hình trứng ngược, dài 7 - 8 mm, rộng 3 - vị chua.<br /> 4 mm (hình 1.Q), đầu tròn, phần đầu to<br /> Trên cơ sở phân tích các đặc điểm<br /> hơn phần gốc, mặt ngoài có lông, mặt<br /> hình thái mẫu cây Sơn đôn thu được<br /> trong nhẵn, màu tím nhạt. Cuống hoa dài<br /> (hình 1); kết hợp tra cứu các tài liệu khóa<br /> 10 - 15 mm (hình 1.V), có lông nâu rõ, ở<br /> phân loại thuộc chi Amalocalyx, căn cứ<br /> các cuống hoa không có lá bắc con. Lá vào các tài liệu [1, 6, 7, 8]; so sánh mẫu<br /> đài dài 6 - 8 mm, rộng 2 - 2,5 mm, dạng tiêu bản thực vật với mẫu tiêu bản thực<br /> hình lưỡi hái đầu nhọn, ngoài có lông rõ, vật (online) Syntype MNHN-P-P00492332;<br /> trong nhẵn, ống đài dài 1 - 1,5 mm, gốc Lectope MNHN-P-P00492335 của Phòng<br /> đài có nhiều tuyến nhỏ. Tràng bao gồm Tiêu bản Thực vật, Bảo tàng Lịch sử tự<br /> các cánh hoa hợp lại với nhau tạo thành nhiên Paris; kết quả so sánh đặc điểm với<br /> <br /> 7<br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> loài Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire Tên đồng nghĩa: Amalocalyx burmanicus<br /> trong thực vật chí Thái Lan [6], thực vật Chatterjee; Amalocalyx yunnanensis Tsiang.<br /> chí Việt Nam [7], thực vật chí Trung Quốc Tên tiếng Việt: Sơn đôn, ác Chim,<br /> [8] có sự tương đồng và trùng khớp các Mắc Xim (Thái).<br /> cơ quan dinh dưỡng và sinh sản của mẫu<br /> Nơi thu mẫu: phường Chiềng An,<br /> nghiên cứu. Từ đó có thể kết luận: mẫu<br /> cây Sơn đôn thu hái tại phường Chiềng thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La.<br /> An, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La có tên Sinh thái: mọc hoang ở rừng thường<br /> khoa học là Amalocalyx microlobus Pierre xanh, ở độ cao 1.000 - 1.200 m. Cây ra hoa<br /> ex Spire. vào tháng 4 - 8, có quả từ tháng 8 - 12.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1: Một số đặc điểm hình thái của cây Sơn đôn.<br /> (Ghi chú: A: cành mang lá và hoa; B: cụm hoa; C: hoa nhìn ngang; D: nụ hoa; E: nụ<br /> hoa nhìn mặt trước; F, G, H: cách sắp xếp hoa và nhị; I: nhị hoa nhìn từ trong ra ngoài;<br /> J: nhị hoa nhìn từ ngoài vào trong; K: ống tràng; L: nhụy hoa; M: đầu nhụy; N: bầu; O:<br /> bầu cắt ngang; P: nụ hoa cắt dọc; Q: lá bắc; R: lá mọc đối; W: hai mặt của lá; S: lá; T:<br /> noãn; V: các bộ phận của hoa; U: quả)<br /> <br /> 8<br />  TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A. Vi phẫu rễ.<br /> (Chú thích: 1: Bần; 2: Mô mềm vỏ; 3: Tia ruột; 4: Libe; 5: Mạch gỗ; 6: Gỗ; 7: Mô mềm ruột)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B. Vi phẫu thân.<br /> (Chú thích: 1: Lông che chở; 2: Biểu b; 3: Mô dày; 4: Mô mềm vỏ; 5: Bó sợi;<br /> 6, 8: Libe cấp 2; 7: Gỗ cấp 2; 9: Mô mềm ruột)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C. Vi phẫu lá.<br /> (Chú thích: 1: Biểu bì trên; 2: Mô dày; 3: Libe; 4: Gỗ; 5: Mô mềm; 6: Mô dày dưới;<br /> 7: Biểu bì dưới; 8: Lông che chở; 9: Mô giậu; 10: Mô khuyết)<br /> Hình 2: Hình ảnh vi phẫu Sơn đôn.<br /> <br /> 9<br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A. Đặc điểm bột rễ. B. Đặc điểm bột thân.<br /> (Chú thích: 1: Sợi; 2: Mảnh mô mềm; (Chú thích: 1: Lông che chở;<br /> 3: Mảnh mô mềm mang canxi oxalat; 2: Tinh thể canxi oxalat hình khối; 3: Mảnh<br /> 4: Bần; 5: Mảnh mạch vạch; mô mềm; 4: Mảnh mạch xoắn;<br /> 6: Mảnh mạch điểm) 5: Hạt tinh bột; 6: Mảnh mạch điểm; 7: Sợi)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> C. Đặc điểm bột lá.<br /> (Chú thích: 1: Mảnh mạch xoắn; 2: Mảnh mô mềm; 3: Lông che chở; 4: Tinh thể canxi<br /> oxalat hình cầu gai; 5: Hạt tinh bột; 6: Mảnh mạch vạch; 7: Lỗ khí)<br /> Hình 3: Hình ảnh đặc điểm bột Sơn đôn.<br /> <br /> 10<br />  TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> 2. Đặc điểm vi phẫu rễ và bột rễ. cấp II (6, 8): bao quanh gỗ, gồm các tế<br /> Vi phẫu rễ (hình 2.A): mặt cắt ngang bào kích thước rất nhỏ, màu đỏ đậm; gỗ<br /> hình tròn. Cấu tạo từ ngoài vào trong gồm cấp II (7): gồm các mạch gỗ xếp thẳng<br /> các phần: bần (1): gồm rất nhiều lớp tế nhau mạch nhỏ ở phía ngoài, mạch to ở<br /> bào hình chữ nhật xếp thành dày xuyên phía trong xen kẽ với tế bào mô mềm gỗ.<br /> tâm; mô mềm vỏ (2): cấu tạo bởi nhiều tế Mô mềm ruột cấu tạo bởi các tế bào kích<br /> bào hình dạng không đồng đều, có vách thước lớn, hình dạng không đều nhau để<br /> tế bào mỏng, xếp lộn xộn tạo thành các hở các khoảng trống lớn.<br /> khoảng gian bào; tia ruột (3): gồm các tế Bột thân (hình 3.B): bột màu xanh<br /> bào gần như hình chữ nhật xếp xuyên nhạt, không mùi, không vị, có các đặc<br /> qua libe và gỗ từ trong ruột đến mô mềm điểm sau: mảnh mạch (4): xoắn như lò<br /> vỏ; libe (4): cấu tạo bởi các tế bào nhỏ xo; hạt tinh bột hình tròn (5); mảnh mạch<br /> kích thước bằng khoảng 1/2 tế bào mô điểm (6); lông che chở đơn bào (1); tinh<br /> mềm, xếp thẳng hàng nhau; gỗ cấp II (5); thể canxi oxalat (2): hình khối; mảnh mô<br /> mô mềm ruột (7): chiếm tỷ lệ rất nhỏ cả vi mềm (3); sợi (7): có vách dày và rõ lõi<br /> phẫu. bên trong.<br /> Bột rễ (hình 3.A): bột màu nâu, không 4. Đặc điểm vi phẫu lá và bột lá.<br /> mùi, không vị, soi trên kính hiển vi có các Vi phẫu lá (hình 2.C): cấu tạo gân lá<br /> đặc điểm sau: mảnh mô mềm (2): gồm mặt trên bằng, mặt dưới lồi. Biểu bì dưới<br /> các tế bào hình tròn xếp lộn xộn; mảnh (7): là một lớp tế bào tương đối đều đặn;<br /> mô mềm mang canxi oxalat (3); mảnh mô dày dưới (6): là 2 - 3 lớp tế bào có<br /> mạch vạch và mảnh mạch điểm (5, 6); vách dày, màu đỏ đậm, kích thước không<br /> mảnh bần (4): gồm các tế bào hình chữ đều nhau, có sự chuyển tiếp thành mô<br /> nhật xếp thành dãy đồng tâm; sợi (1): có mềm; mô mềm (5): gồm nhiều lớp tế bào<br /> kích thước dài, vách dày rõ lõi bên trong. vách mỏng, màu đỏ nhạt, kích thước<br /> 3. Đặc điểm vi phẫu thân và bột thân. không đều nhau; libe (3): gồm các đám tế<br /> bào có kích thước nhỏ, chỉ bằng 1/5 đến<br /> Vi phẫu thân (hình 2.B): mặt cắt ngang 1/10 kích thước các tế bào mô mềm, xếp<br /> có hình tròn, cấu tạo từ ngoài vào trong thành từng đám rời rạc xung quanh gỗ;<br /> gồm có: biểu bì (2): chứa các tế bào hình gỗ (4): gồm các bó mạch gỗ có kích<br /> tròn đều đặn nhau, màng ngoài phủ lớp thước lớn ở phía dưới và nhỏ dần từ<br /> cutin mỏng; lông che chở (1): mọc rải rác dưới lên trên, xếp xen kẽ với các đám tế<br /> phía ngoài biểu bì; mô dày (3): cấu tạo bào mô mềm gỗ; mô mềm (5): gồm các tế<br /> bởi 2 lớp tế bào bắt màu đỏ đậm, có vách bào màu đỏ, có kích thước gần đều nhau;<br /> dày, kích thước không đều nhau có sự mô dày trên (2): gặp ở phần gân chính<br /> chuyển tiếp sang mô mềm; mô mềm (3): của phiến lá, gồm các tế bào đỏ đậm, có<br /> gồm các tế bào hình dạng và kích thước vách dày, xếp thành dải; biểu bì trên (1):<br /> không đều nhau, thành tế bào mỏng, có là một lớp tế bào tương đối đều đặn; lông<br /> 1 - 2 lớp tế bào bị ép bẹp nằm phía trên che chở (8): có kích thước dài, mọc rất<br /> các đám sợi; bó sợi (5): tập trung thành nhiều ở mặt dưới và rải rác một vài cái ở<br /> từng đám rải rác phía trong mô mềm; libe mặt trên của lá.<br /> <br /> 11<br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018<br /> <br /> Cấu tạo phiến lá: gồm biểu bì trên và microlobus Pierre ex Spire được mô tả<br /> biểu bì dưới. Mô khuyết (9): gồm các tế đầy đủ ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu<br /> bào hình tròn, kích thước bằng 1/3 tế bào góp phần đảm bảo tính đúng của cây<br /> mô mềm, xếp thành từng đám cách nhau thuốc, dược liệu và xây dựng tiêu chuẩn<br /> để hở khoảng trống lớn; mô giậu (10): chất lượng dược liệu Sơn đôn sử dụng<br /> cấu tạo bởi một lớp tế bào hình chữ nhật, làm thuốc.<br /> xếp sát nhau đến hết phần phiến lá. TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Bột lá (hình 3.C): bột màu xanh, không n Chi Từ điển Thực vật thông<br /> mùi, không vị, có các đặc điểm sau: mảnh dụng. Nhà xuất bản hoa học và ỹ thuật.<br /> mạch xoắn (1) như lò xo và mảnh mạch 2003, tr.957.<br /> vạch (6); lông che chở đơn bào (3); mảnh 2 n Chi Từ điển Cây thuốc Việt Nam,<br /> tập II. Nhà xuất bản Y học. 2012, tr.724-725.<br /> biểu bì chứa lỗ khí kiểu song bào (7);<br /> mảnh mô mềm (2): gồm vài tế bào hình 3. Phạm Hoàng Hộ. Cây cỏ Việt Nam,<br /> tập II. Nhà xuất bản Trẻ. 1999, tr.717.<br /> tròn xếp lộn xộn; tinh thể canxi oxalat<br /> 4. Nguyễn Nghĩa Thìn Các phương pháp<br /> hình cầu gai (4); hạt tinh bột hình tròn (5).<br /> nghiên cứu thực vật. Nhà xuất bản Đại học<br /> Quốc gia. 2007, tr.23-276.<br /> KẾT LUẬN<br /> 5. Nguyễn Viết Thân. Kiểm nghiệm dược<br /> Trên cơ sở mô tả chi tiết đặc điểm liệu bằng phương pháp hiển vi, tập 1. Nhà xuất<br /> hình thái thực vật và tra cứu tài liệu tham bản Khoa học và Kỹ thuật. 2003, tr.13-17.<br /> khảo đã giám định được tên khoa học 6. Trần Đình Lý Thực vật chí Việt Nam, họ<br /> của mẫu Sơn đôn thu hái tại phường Trúc đào (Apocynaceae), quyển 5. Nhà xuất<br /> Chiềng An, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La bản Khoa học và Kỹ thuật. 2007, tr.274.<br /> là Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire, 7. David J Middleton. Apocynaceae. Flora<br /> thuộc họ Trúc đào (Apocynaceae). Đã mô of Thailand. 1999, 7 (1), pp.125-127.<br /> tả được đặc điểm vi phẫu rễ, thân, lá của 8. Bing-tao Li, AJM. Leeuwenberg, D.J<br /> cây Sơn đôn. Lần đầu tiên các đặc điểm Middleton. Apocynaceae. Flora of China. 1996,<br /> hình thái giải phẫu của loài Amalocalyx 16, pp.143-163.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 12<br />