zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Nông - Lâm - Ngư

» Nông nghiệp

Đặc điểm hình thái và giải phẫu của cây Ban (Bauhinia) thu tại Thái Nguyên, Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày Chi Ban (Bauhinia) gồm 192 loài là những loài cây bụi hoặc cây gỗ có hoa đẹp, phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ban là cây cảnh và cây dược liệu. Hiện nay, Ban được trồng làm cảnh phổ biến ở Việt Nam. Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định điểm khác biệt trên cơ sở phân tích đặc điểm hình thái và vi phẫu rễ, thân, lá của loài Ban hoa trắng (Bauhinia acuminata) so với Ban hoa hồng sọc tím (Bauhinia variegata) và Ban hoa trắng phớt hồng (Bauhinia variegata var. candida).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm hình thái và giải phẫu của cây Ban (Bauhinia) thu tại Thái Nguyên, Việt Nam

TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 THE MORPHOLOGICAL AND ANATOMICAL CHARACTERISTICS OF BAUHINIA PLANTS COLLECTED IN THAI NGUYEN, VIETNAM Manivanh Yongsa, Tran Thi Hong, Chu Hoang Mau* TNU - University of Education ARTICLE INFO ABSTRACT Received: 24/8/2024 The Bauhinia genus includes 192 species of shrubs or trees with beautiful flowers distributed in tropical and subtropical regions. Revised: 17/11/2024 Bauhinia is an ornamental and medicinal plant. Currently, Bauhinia is Published: 18/11/2024 commonly grown as an ornamental plant in Vietnam. The objective of this study is to determine the differences based on the analysis of KEYWORDS morphological characteristics and microanatomy of roots, stems, and leaves of the Bauhinia acuminata compared to the Bauhinia variegata Bauhinia acuminata and the Bauhinia variegata var. candida. Using the method of Bauhinia variegata morphological analysis and microanatomy of roots stems, and leaves, it was determined that most of the morphological characteristics and Bauhinia variegata var. candida microanatomy of roots, stems, and leaves of the three Bauhinia Anatomical characteristics species are similar. The differences between the B. acuminata and the Morphological characteristics B. variegata and the B. variegata var. candida are shown in the flower color, the number of stamens, the shape and morphology of the secondary leaf veins, the cork layer and woody tissue structure in the roots, the hair layer, the epidermis and the bark parenchyma in the stem. These detailed differences can be used to distinguish the B. acuminata from the B. variegata and the B. variegata var. candida. ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ GIẢI PHẪU CỦA CÂY BAN (BAUHINIA) THU TẠI THÁI NGUYÊN, VIỆT NAM Manivanh Yongsa, Trần Thị Hồng, Chu Hoàng Mậu* Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên THÔNG TIN BÀI BÁO TÓM TẮT Ngày nhận bài: 24/8/2024 Chi Ban (Bauhinia) gồm 192 loài là những loài cây bụi hoặc cây gỗ có hoa đẹp, phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ban là cây Ngày hoàn thiện: 17/11/2024 cảnh và cây dược liệu. Hiện nay, Ban được trồng làm cảnh phổ biến Ngày đăng: 18/11/2024 ở Việt Nam. Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định điểm khác biệt trên cơ sở phân tích đặc điểm hình thái và vi phẫu rễ, thân, lá của loài TỪ KHÓA Ban hoa trắng (Bauhinia acuminata) so với Ban hoa hồng sọc tím (Bauhinia variegata) và Ban hoa trắng phớt hồng (Bauhinia Ban hoa trắng variegata var. candida). Sử dụng phương pháp phân tích hình thái và Ban hoa hồng sọc tím cấu tạo vi phẫu của rễ, thân, lá đã xác định được phần lớn các đặc điểm hình thái và cấu tạo vi phẫu rễ, thân, lá của ba loài Ban là tương Ban hoa trắng phớt hồng tự nhau. Điểm khác biệt giữa Ban hoa trắng so với Ban hoa hồng sọc Đặc điểm giải phẫu tím và Ban hoa trắng phớt hông thể hiện ở màu sắc hoa, số lượng nhị, Đặc điểm hình thái hình dạng và hình thái mô ở gân lá phụ, lớp bần và cấu trúc mô gỗ ở rễ, lớp lông, biểu bì và nhu mô vỏ ở thân. Các điểm khác biệt chi tiết này có thể sử dụng để phân biệt loài Ban hoa trắng với Ban hoa hồng sọc tím và Ban hoa trắng phớt hồng. DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.10994 * Corresponding author. Email: chuhoangmau@tnu.edu.vn http://jst.tnu.edu.vn 251 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 1. Giới thiệu Chi Ban (Bauhinia) thuộc họ Fabaceae gồm 192 loài là những loài cây bụi hoặc cây gỗ có hoa đẹp, phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới [1]. Trong các loài Ban thuộc chi Bauhinia có Ban hoa trắng (Bauhinia acuminata L.), Ban hoa hồng sọc tím (Bauhinia variegata L.) và Ban hoa trắng phớt hông (Bauhinia variegata var. candida Voigt). Ban hoa trắng phân bố ở Nam Trung Quốc, Châu Á, Bắc Australia [2]; Ban hoa hồng sọc tím phân bố từ Tiểu lục địa Ấn Độ đến Nam Vân Nam (Trung Quốc) và Việt Nam [3]; Ban hoa trắng phớt hồng phân bố ở Tiểu lục địa Ấn Độ đến Tây Vân Nam (Trung Quốc) và Việt Nam [4]. Ban được trồng làm cảnh [5], làm thức ăn cho động vật [6]. Trong y học, Ban thường được dùng để điều trị các bệnh như đau họng, ho, trĩ, tiểu ra máu, rong kinh và điều trị khối u. Ngoài ra, vỏ cây Ban có tác dụng điều trị các bệnh về da; nụ hoa khô có tác dụng điều trị tiêu chảy, giun sán, trĩ và kiết lỵ; lá được dùng để điều trị bệnh tiểu đường và các rối loạn viêm [7], hỗ trợ hoạt động của tuyến giáp và hệ bạch huyết [8], [9]. Với giá trị y dược mà một số loài Ban đã được phân tích hình thái và giải phẫu thân, rễ, lá làm cơ sở trong nhận diện loài [10]-[12]. Ở Việt Nam, cây Ban đã được đưa vào trồng làm cảnh tại nhiều khu đô thị ở miền Bắc, phổ biến là các loài Ban hoa trắng, Ban hoa hồng sọc tím và Ban hoa trắng phớt hồng. Các loài Ban này không những là những cây hoa cảnh mà còn là cây dược liệu có giá trị. Đến nay chưa tìm thấy công bố nào về đặc điểm hình thái và vi phẫu của các loài Ban này. Nghiên cứu này trình bày đặc điểm hình thái và giải phẫu của các loài Ban hoa trắng (B. acuminata L.), Ban hoa hồng sọc tím (B. variegata L.) và Ban hoa trắng phớt hồng (B. variegata var. candida Voigt) hiện đang trồng tại Thái Nguyên, Việt Nam. 2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Vật liệu Mẫu cây Ban thu tại thành phố Thái Nguyên được sử dụng làm vật liệu phân tích đặc điểm hình thái và giải phẫu. Ba mẫu cây Ban được định danh dựa trên đặc điểm hình thái và màu sắc hoa tham khảo cơ sở dữ liệu Plants of the World (https://powo.science.kew.org/) [1]-[4]. Ba mẫu Ban là Ban hoa trắng (B. acuminata L.), Ban hoa hồng sọc tím (B. variegata L.) và Ban hoa trắng phớt hồng (B. variegata var. candida Voigt). 2.2. Phương pháp nghiên cứu Các đặc điểm hình thái được mô tả theo thứ tự bao gồm: Dạng sống, đặc điểm của thân, lá (kích thước cuống lá, hình dạng và kích thước phiến lá, đặc điểm hai mặt của lá, gốc lá, chóp lá, cụm hoa, đặc điểm của đài, tràng, nhị, nhụy. Phương pháp chế tạo và mô tả đặc điểm của tiêu bản giải phẫu được thực hiện theo Hoàng Thị Sản [13] và Nguyễn Bá [14]. Các tiêu bản hiển vi của rễ, thân và lá mẫu Ban được tạo ra bằng cách cắt ngang và nhuộm màu. 1) Cắt mẫu; 2) Nhuộm kép. Ngâm mẫu trong dung dịch Javen (30 phút), rửa mẫu. Ngâm mẫu vào dung dịch acetic acid 1% (10 phút), rửa sạch. Nhuộm mẫu bằng dung dịch carmin (30 phút), rửa sạch. Nhuộm mẫu bằng dung dịch xanh metylen loãng (3-5 giây), rửa sạch. 3) Quan sát dưới kính hiển vi với độ phóng đại 40X; 4) Chụp ảnh hiển vi; 5) Mô tả đặc điểm vi phẫu của rễ, thân, lá của các mẫu Ban nghiên cứu. 3. Kết quả và thảo luận 3.1. Đặc điểm hình thái của ba mẫu Ban Hình ảnh về hình thái cây Ban hoa trắng (B. acuminata) được thể hiện ở hình 1. Cây Ban hoa trắng là cây bụi hoặc cây gỗ trung bình, cao 5 - 10 m. Thân tròn có nhiều cánh từ gốc. Cành cây tách ra nhiều cành nhỏ mang nhiều lá. Cuống lá thẳng, dài 1,5 - 2,5 cm; lá hình móng bò, rất giống hai trái tim đặt cạnh nhau; gốc lá hình tim, ngọn lá khía và đỉnh ngọn tù, mép lá nguyên. Lá có màu xanh nhạt, kích thước 3,5 - 14,5 × 5 - 14 cm. Gân lá 5 cặp nằm ở mặt dưới lá, tuy nhiên nhìn rõ cả mặt dưới và mặt trên. Từ gân chính tách ra nhiều gân phụ. Cuống lá dài 1,5 - 2,5 cm. http://jst.tnu.edu.vn 252 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 Đài hoa có một đai to, màu nhạt, kích thước 3 - 4,5 × 2,5 - 3 cm. Tràng hoa có 5 cánh, mỏng, gốc cánh xếp sít nhau, màu trắng đục. Cánh hoa hình bầu dục, kích thước 3 - 4 × 2,5 - 3 cm. Nhị 10, chỉ nhị dài 1 - 2 cm, bao phấn chứa các hạt phấn. Quả dài 8 - 10 cm. Mùa hoa từ tháng 7 đến tháng 9. Hình 1. Đặc điểm hình thái của cây Ban hoa trắng (B. acuminata L.), A: Dạng sống; B: Cành mang lá và hoa; C1: Mặt trên lá; C2: Mặt dười lá; D: Hoa đang nở; E: Cành mang quả, lá và hoa nở; F: Hoa nở (nhìn từ trên); G1: Cánh hoa - mặt trên; G2: Cánh hoa– mặt dưới; H1: Đài hoa và cụm nhị; H2: Cành hoa mang quả non, đài, nhị và nhụy; H3: nhị); I1: Bầu khi cắt lá đài; I2: Bầu mang nhị non và nhụy; I3: Bầu khi bỏ hết lá đài; J1: quả non; J2: quả đang phát triển; J3: quả già Hình 2. Đặc điểm hình thái cây Ban hoa hồng sọc tím (B. variegata) A: Dạng sống; B: Cành mang lá và hoa; C1: Mặt dưới của lá; C2: Mặt trên của lá; D1, D2: Hoa nở, nhìn từ trên; E1: Cánh hoa - mặt dười; E2: Cánh hoa - mặt trên; F1: Cành mang nụ hoa; F2: Nụ hoa khi cắt một phần lá đài: F3: Nụ hoa mang nhị và nhụy; G1: Cành hoa mang đài, nhị và quả non; G2: nhị; G3: quả non mang noãn Cây Ban hoa hồng sọc tím (B. variegata) có hình thái được mô tả trên hình 2. Cây cao 5 - 12 m. Cuống lá thẳng, dài 3 - 4 cm. Lá hình móng bò, gốc lá hình tim, ngọn lá khía, mép lá nguyên. Lá có màu xanh nhạt, khích thước 5 – 13,5 × 5,5 - 14 cm. Cuống lá dài 3 - 4 cm, gân lá 5 cặp http://jst.tnu.edu.vn 253 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 nằm ở mặt dười lá, tuy nhiên nhìn rõ cả mặt dưới và mặt trên; có nhiều gân phụ tách ra từ gân chính, mặt dưới lá nhìn rõ hơn mặt trên. Đài hoa có một đai to, màu nhạt, kích thước 4,5 × 3 cm. Tràng hoa có 5 cánh, màu hồng thẫm, hình thìa, màu hồng phớt trắng ở gốc cánh hoa, kích thước 6,5 - 8 × 3 - 3,5 cm. Nhị 5, dài 5,5 - 7 cm, bao phấn chứa các hạt phấn. Quả non có nhiều noãn. Quả già dài 15 - 30 cm. Mùa hoa từ tháng 1 - tháng 4. Cây Ban hoa trắng phớt hông (B. variegata var. candida Voigt) có hình thái được mô tả trên hình 3. Cây cao 8 - 15 m. Cuống lá thẳng, dài 2 - 2,5 cm. Lá hình móng bò, rất giống hai trái tim đặt cạnh nhau; gốc lá hình tim, ngọn lá khía, mép lá nguyên. Lá có màu xanh nhạt, kích thước 4 - 10 × 4,5 - 11 cm. Cuống lá dài 2 - 2,5 cm. Gân lá có 5 cặp nằm ở mặt dưới lá và nhìn rõ cả mặt dưới và mặt trên; nhiều gân phụ tách ra từ gân chính. Đài hoa có một đai to, màu nhạt, kích thước 5 × 3 cm. Tràng hoa có 5 cánh, hình thìa, màu phớt hồng. Cánh hoa hình thìa, kích thước 4,5 - 5,5 × 3 - 3,5 cm, mép cánh hoa hình lượn sóng. Nhị 4 - 5, dài 3 - 4 cm, bao phấn chứa các hạt phấn. Quả non có nhiều noãn. Quả già dài 15 - 30 cm. Mùa hoa từ tháng 1 - tháng 4. Hình 3. Đặc điểm hình thái cây Ban hoa trắng phớt hồng (B. variegata var. candida) A: Dạng sống; B: Đoạn cành mang lá và hoa; C1: Mặt trên lá; C2: Mặt dưới lá; D1, D2: Hoa; E1: Mặt dưới cánh hoa; E2: Mặt trên cánh hoa; F: Đoạn cành mang lá và quả già; G1: Cành mang nụ hoa; G2: Nụ hoa khi cắt một phần lá đài; G3: Phần nụ hoa mang nhị và nhụy; H1: Cành hoa mang nhị và quả non; H2: Nhị; H3: Quả non mang noãn Bảng 1 thống kê một số đặc điểm khác nhau về hình thái của ba mẫu ban, trong đó điểm khác biệt rõ rệt giữa ba loài Ban này thể hiện ở màu sắc hoa và số lượng nhị. Bảng 1. Sự khác nhau về hình thái thân, lá, hoa và quả của ba loài Ban Ban hoa trắng Ban hoa hồng sọc tím Ban hoa trắng phớt hồng Thân: + Chiều cao thân 5 - 10 m 5 - 12 cm 8 - 15 m Lá: + Đặc điểm Mỏng Dày Dày + Kích thước 3,5 - 14,5 × 5 - 14 cm 5 – 13,5 × 5,5 - 14 cm 4 - 10 × 4,5 - 11 cm + Cuống lá dài 1,5 - 2,5 cm 3 - 4 cm 2 - 2,5 cm Hoa: + Cánh hoa Rất mỏng, hoa màu Không mỏng, hoa hồng, Không mỏng, hoa phớt trắng đục sọc màu tím, trắng ở gốc hồng, một cánh có màu cánh hoa tím ở giữa cánh + Nhị 10 5 4-5 + Chỉ nhị dài 1 - 2 cm 5,5 - 7 cm 3 - 4 cm Quả: + Chiều dài 8 - 10 cm 15 - 30 cm 15 - 30 cm http://jst.tnu.edu.vn 254 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 3.2. Đặc điểm vi phẫu của ba loài Ban 3.2.1. Đặc điểm cấu tạo rễ cắt ngang Cấu trúc rễ của ba loài Ban (Ban hoa trắng, Ban hoa hồng sọc tím và Ban trắng phớt hồng) được mô tả trong hình 4 cho thấy có sự tương đồng về cấu trúc giữa rễ cắt ngang cây Ban hoa hồng sọc tím (B1) và Ban phớt hồng (C1) và có sự khác biệt rõ rệt với rễ cây Ban hoa trắng (A1). Ở cây Hoa ban trắng, cấu trúc rễ cắt ngang từ ngoài vào trong bao gồm các thành phần sau: lớp bần (A1.1) có một lớp tế bào mỏng; mô ngoại bì (A1.2) chứa một số lớp tế bào sắp xếp chặt chẽ; mô mềm vỏ (A1.3) gồm nhiều lớp tế bào không đều, sắp xếp sít nhau; nội bì (A1.4) bao gồm 3-4 lớp tế bào không đều, trong đó có mô gỗ xếp tương đối sít nhau. Phần ruột (A1.5) nằm ở trung tâm rễ, có kích thước tế bào không đồng đều và một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate. Rễ của cây Ban hoa trắng phớt hồng có cấu trúc bao gồm: lớp bần (B1.1) với nhiều lớp tế bào sắp xếp đều đặn thành các dãy xuyên tâm, mang tế bào hóa bần và bắt màu xanh; mô mềm vỏ (B1.2) gồm một lớp tế bào mô mềm vỏ cấp một, với màng mỏng sắp xếp không đều; libe (B1.3) có nguồn gốc từ thứ cấp, bao gồm các tế bào sống xếp thành dải liên tục, chứa mạch rây và mô mềm libe, có kích thước nhỏ và màu đỏ; tầng phát sinh trụ (B1.4) chứa các tế bào sống, hình thoi dài với vách mỏng, phân chia theo hướng tiếp tuyến để tạo ra gỗ thứ cấp và libe thứ cấp. Ruột (B1.5) ở phần trung tâm và có kích thước tương đối hẹp. Rễ cây Ban hoa hồng sọc tím có cấu trúc như sau: lớp bần (C1.1) bao gồm 4-5 lớp tế bào sắp xếp đều đặn, mang tế bào hóa bần và bắt màu xanh; mô mềm vỏ (C1.2) có vài lớp tế bào hình tròn gần đều nhau, với các khoảng gian bào nhỏ; bó libe (C1.3) và bó gỗ (C1.4) xếp xen kẽ nhau thành vòng tròn gần trụ bì, trong đó bó libe hình bầu dục có màu hồng và bó gỗ hình tam giác với đỉnh quay ra ngoài và có màu xanh; ruột (C1.5) gồm các tế bào hình tròn xếp sít nhau với kích thước nhỏ. 3.2.2. Đặc điểm cấu tạo thân cắt ngang Đặc điểm giải phẫu thân của ba loài Ban có sự khác biệt rõ rệt về hình dạng và loại mô (Hình 5). Thân cây Ban hoa trắng có hình dạng tam giác và được cấu tạo từ ngoài vào trong như sau: lớp lông (A4.1), lớp biểu bì (A4.2) là lớp tế bào bao phủ toàn bộ bề mặt thân, với vách tế bào biểu bì được bao phủ bởi lớp cutin. Các tế bào biểu bì không chứa lục lạp và có nhiều khí khổng. Nhu mô vỏ (A4.3) bao gồm 4 lớp tế bào nhu mô, có thể sắp xếp theo dạng khuyết hoặc bọng tùy thuộc vào điều kiện môi trường sống. Trong nhu mô vỏ, một số tế bào chứa lục lạp hoặc tế bào tiết. Nội bì (A4.4) gồm 3 lớp tế bào tương đối đều nhau. Mô gỗ (A4.5) bao gồm gỗ cấp I và gỗ cấp II, được chia thành 3 nhóm, mỗi nhóm chứa các tế bào mô gỗ xếp sít nhau. Nhu mô mềm tủy (A4.6) có kích thước tế bào không đồng đều và một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate (A4.7). Thân cây Ban hoa trắng phớt hồng có hình bầu dục và cấu tạo từ ngoài vào trong như sau: lớp lông (B4.1), lớp bần (B4.2) bao gồm một lớp tế bào với kích thước tế bào khá đồng đều. Mô mềm vỏ (B4.2) có nhiều lớp tế bào hình tròn hoặc bầu dục, sắp xếp tương đối sít nhau. Libe (B4.3) bao gồm 2-3 lớp tế bào không đều, có hình tam giác hoặc bầu dục. Nội bì (B4.4) có nhiều lớp tế bào và chứa tinh thể Calcium oxalate. Mô gỗ (B4.5) bao gồm 4-5 lớp tế bào hình tròn, sắp xếp sít nhau. Mô mềm tủy (B4.6) có nhiều lớp tế bào không đồng đều, với một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate (B4.7). Thân cây Ban hoa hồng sọc tím có hình tam giác và được cấu tạo từ ngoài vào trong như sau: lớp lông (C4.1), lớp bần (C4.2) bao gồm một lớp tế bào với kích thước tương đối đồng đều. Mô mềm vỏ (C4.2) có 6-7 lớp tế bào hình tròn hoặc bầu dục, sắp xếp tương đối sít nhau. Libe (C4.3) bao gồm 4-5 lớp tế bào không đều, có hình tam giác hoặc bầu dục. Nội bì (C4.4) có 4-5 lớp tế bào và chứa tinh thể calcium oxalate. Mô gỗ (C4.5) bao gồm 4-5 lớp tế bào hình tròn, được chia thành 3 nhóm nằm ở mỗi đỉnh. Mô mềm tủy (C4.6) có nhiều lớp tế bào không đồng đều, với một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate (C4.7). http://jst.tnu.edu.vn 255 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 Hình 4. Hình ảnh hiển vi lát cắt ngang rễ Ban Hình 5. Hình ảnh hiển vi lát cắt ngang thân Ban A. Rễ Ban hoa trắng: A1 - toàn rễ, A2 - lớp mô A. Thân Ban hoa trắng: A4 - toàn thân, A5 - biểu bì, mềm vỏ, A3 - nội bì; B. Rễ Ban hoa trắng phớt A6 - mô gỗ; B. Thân Ban hoa trắng phớt hồng: B4 - hồng: B1 - toàn rễ, B2 - mô mềm vỏ, B3 - ruột; toàn thân, B5 - biểu bì, B6 - mô mềm vỏ; C. Thân C. Rễ Ban hồng sọc tím; C1 - toàn rễ, C2 - bó libe, Ban hồng sọc tím: C4 - toàn thân, C5 - mạch gỗ, C6 C3 - bó gỗ – mô mềm chứa tinh thể calcium oxalate 3.2.3. Đặc điểm cấu tạo lá Giải phẫu cuống lá Quan sát hình ảnh hiển vi tiêu bản vi phẫu cuống lá ở hình 6 cho thấy các loài Ban có sự tương đồng về hình dạng cuống lá, đặc biệt là về cấu trúc mô. Trong cấu trúc cuống lá cây Ban hoa trắng, từ ngoài vào trong, bao gồm lớp lông hút (A7.1), lớp biểu bì (A7.2) với một lớp tế bào xếp sát nhau; mô dày (A7.3) gồm vài lớp tế bào không đồng đều, chứa các tế bào sống với lớp sơ cấp dày, không có sự hóa gỗ. Libe cấp 1 (A7.4) ở gốc có 8-9 lớp tế bào, trong khi ở đỉnh có 1-2 lớp tế bào hình bán nguyệt và có mô gỗ với 3-5 hàng ở phần trung tâm. Libe cấp 2 (A7.5) bao gồm 3-4 lớp tế bào, kích thước không đồng đều. Mô gỗ (A7.6) phân chia thành 9 nhóm, mỗi nhóm chứa các tế bào mô gỗ xếp sít nhau theo hình dạng bầu dục và tam giác. Mô mềm tủy (A7.7) có nhiều lớp tế bào hình tròn và không đều, một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate. Cấu trúc giải phẫu cuống lá cây Ban hoa trắng phớt hồng bao gồm lông hút (B7.1), lớp bần với một lớp tế bào đồng đều. Mô mềm vỏ (B7.3) có 8-9 lớp tế bào với kích thước không đồng đều, hình hơi tròn hoặc hình vuông, xếp sít nhau. Libe cấp 1 (B7.4) ở phần gốc có 3 lớp tế bào và 1-2 hàng mô gỗ ở phần trung tâm. Libe cấp 2 (B7.5) có 3 lớp tế bào hình tam giác hoặc bầu dục, xếp sít nhau. Mô gỗ (B7.6) có 4 nhóm lớn: 2 nhóm nằm cạnh nhau ở phần dưới và 2 nhóm xếp thành hàng ở trên tiếp nối từ phần gốc, mỗi nhóm có 2-3 lớp tế bào. Ngoài ra còn có một nhóm nhỏ nằm bên cạnh 4 nhóm lớn. Mô mềm tủy (B7.7) chứa nhiều lớp tế bào hình tròn và không đều, một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate. Cuống lá của cây Ban hoa hồng sọc tím gồm lông hút (C7.1), lớp bần với một lớp tế bào đồng đều. Mô mềm vỏ (C7.3) có 6-7 lớp tế bào với kích thước không đều, hình hơi tròn hoặc hình vuông, xếp sít nhau. Libe cấp 1 (C7.4) ở phần gốc có 5-6 lớp tế bào xếp theo hình bầu dục và có 5 hàng mô gỗ ở phần trung tâm. Libe cấp 2 (C7.5) bao gồm 3-4 lớp tế bào hình tam giác hoặc bầu dục, xếp sít nhau. Mô gỗ (C7.6) phân chia thành 5 nhóm: 2 nhóm lớn nằm cạnh nhau ở phần dưới, 2 nhóm lớn xếp thành hàng ở trên tiếp nối từ phần gốc và 1 nhóm nhỏ nằm ở đỉnh của nhóm trên, mỗi nhóm có 2-3 lớp tế bào. Mô mềm tủy (C7.7) có nhiều lớp tế bào hình tròn và không đều, với một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate. Giải phẫu phiến lá và thịt lá Cấu trúc lát cắt ngang phiến lá của ba loài Ban cho thấy sự hiện diện của nhiều lông (1) trên lớp tế bào biểu bì (2), mô giậu (3) và sự có mặt của nhiều lục lạp (4) (Hình 7). http://jst.tnu.edu.vn 256 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 Hình 6. Cấu tạo vi phẫu lát cắt ngang cuống lá của Hình 7. Cấu tạo vi phẫu lát cắt ngang phiến lá của ba loài Ban. A. Ban hoa trắng: A7 - toàn cuống lá, ba loài Ban. A. Ban hoa trắng: A10 - toàn phiến lá, A8 - mô dày, A9 - mô mềm; B. Ban hoa trắng phớt A11 - lông, A12 - biểu bì; B. Ban hoa trắng phớt hồng: B7 - toàn cuống lá, B8 - mô mềm, B9 - mô hồng: B10 - toàn phiến lá, B11 - lông, B12 - mô giậu; cứng; C. Ban hoa hồng sọc tím: C7 - toàn cuống lá, C. Ban hoa hồng sọc tím: C10 - toàn phiến lá, C11 – C8 - mô cứng, C9 - mô mềm mô giậu, C12 – lông Cấu tạo lát cắt dọc của thịt lá (Hình 8) cho thấy cấu trúc đồng nhất với 8-9 lớp tế bào mô mềm, có hình dạng tròn hoặc đa giác, kích thước không đồng đều và chứa lục lạp. Giải phẫu gân phụ lá Cấu tạo lát cắt ngang của gân phụ lá (Hình 9) ở ba loài Ban cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa loài Ban hoa trắng so với loài Ban hoa trắng phớt hồng và Ban hoa hồng sọc tím về hình dạng và một số đặc điểm hình thái mô. Ban hoa trắng và Ban hoa hồng sọc tím có số lượng lông dài và nhiều hơn so với Ban hoa trắng phớt hồng. Hình 9. Cấu tạo giải phẫu lát cắt ngang gân phụ lá Hình 8. Cấu tạo giải phẫu lát cắt dọc thịt lá 3 loài của ba loài Ban. A. Ban hoa trắng: A16 - toàn gân cây Hoa ban. A. Ban hoa trắng: A13 - toàn thịt lá, phụ lá, A17 - mô mềm, A18 – mô dày góc và mô cứng; A14 - lục lạp, A15 - mô mềm đạo; B. Ban hoa B. Ban hoa trắng phớt hồng: B16 - toàn gân phụ lá, trắng phớt hống: B13 - toàn thịt lá, B14 - lục lạp, B17 – mô dày, B18 - mô mềm; C. Ban hoa hồng sọc B15 - mô mềm; C. Ban hoa hồng sọc tím: C13 - tím: C16 - toàn gân phụ lá, C17 - mô dày góc, C18 - toàn thịt lá, C14 - mô mềm, C15 - lục lạp mô gỗ Cấu trúc gân phụ lá của Ban hoa trắng gồm lớp biểu bì trên (A16.1) với một lớp tế bào xếp sát nhau; mô dày góc (A16.2) với 5-7 lớp tế bào hình tròn xếp sít nhau; mô cứng (A16.3) chứa nhiều lớp tế bào, bắt màu xanh của thuốc nhuộm methylene và có chức năng nâng đỡ; mô gỗ (A16.4) bao gồm các tế bào có hình dạng không đều; mô mềm trong và ngoài (A16.5) chứa nhiều lớp tế bào hình tròn hoặc hình tam giác với kích thước không đồng đều; lông tiết (A16.6) dài, có nguồn http://jst.tnu.edu.vn 257 Email: jst@tnu.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology 230(01): 251 - 258 gốc từ biểu bì, có thể là lông đơn bào hình đầu với cuống tiết ra các chất khác nhau, bao gồm cả tuyến mật và chất nhầy. Cấu trúc gân phụ lá của cây Ban hoa trắng phớt hồng gồm lớp biểu bì (B16.1) với một lớp tế bào. Nằm bên dưới lớp biểu bì là mô giậu (B16.2), gồm một số tế bào dài hình chữ nhật sắp xếp tương đối sít nhau, trong đó một số tế bào chứa tinh thể calcium oxalate. Tiếp theo là mô dày (B16.3), có 4-5 lớp tế bào hình tròn khá đều đặn. Mô gỗ (B16.4) bao gồm 2-3 lớp tế bào có hình dạng không đồng đều. Mô mềm (B16.5) chứa nhiều lớp tế bào có kích thước không đều. Ngoài ra, lớp biểu bì dưới có một số lông tiết (B16.6). Cấu trúc gân phụ lá của cây Ban hoa hồng sọc tím gồm lớp biểu bì (C16.1) với một lớp tế bào có kích thước đồng đều. Bên dưới lớp biểu bì là mô giậu (C16.2), bao gồm nhiều lớp tế bào không đồng đều, sắp xếp sít nhau. Mô dày (C16.3) chứa 4-5 lớp tế bào có hình dạng khá tròn và không đều. Mô gỗ (C16.4) gồm 2-3 lớp tế bào có hình dạng không đều. Mô mềm (C16.5) có nhiều lớp tế bào với kích thước không đồng đều. Ngoài lớp biểu bì dưới có nhiều lông tiết (C16.6). 4. Kết luận Đặc điểm hình thái và vi phẫu rễ, thân, lá của ba loài Ban, Ban hoa trắng (B. acuminata), Ban hoa hồng sọc tím (B. variegata) và Ban hoa trắng phớt hồng (B. variegata var. candida) đã được phân tích. Giữa ba loài Ban tồn tại nhiều đặc điểm tương đồng về hình thái và cấu tạo giải phẫu rễ, thân, lá. Sự khác biệt rõ rệt giữa loài Ban hoa trắng so với Ban hoa hồng sọc tím và Ban hoa trắng phớt hông thể hiện ở màu sắc hoa, số lượng nhị; hình dạng và hình thái mô ở gân lá phụ; lớp bần và cấu trúc mô gỗ ở rễ; lớp lông, biểu bì và nhu mô vỏ ở thân. Những điểm khác biệt về hình thái và giải phẫu rễ, thân, lá là những chỉ thị có thể sử dụng trong nhận diện ba loài Ban: Ban hoa trắng, Ban hoa hồng sọc tím và Ban hoa trắng phớt hồng. TÀI LIỆU THAM KHẢO/ REFERENCES [1] KEW, “Bauhinia Plum. ex L.,” Plants of the World. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:327181-2. [Accessed August 23, 2024]. [2] KEW, “Bauhinia acuminata L.,” Plants of the World. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:481080-1. [Accessed August 23, 2024]. [3] KEW, “Bauhinia variegata L.,” Plants of the World. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:481756-1. [Accessed August 23, 2024]. [4] KEW, “Bauhinia variegata var. candida Voigt,” Plants of the World. [Online]. Available: https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:60474965-2. [Accessed August 23, 2024]. [5] K. H. Sudheerkumar, S. Seetaramswamy, K. A. Babu, and P. K. Kumar, “Phyto pharmacognostical and isolation of chemical constituents from bauhinia variegata leaf extract,” J Pharm Phyt., vol. 4, pp. 189-191, 2015. [6] M. Kansal, P. Shukla, and P. Shukla, “A boon to human health-Bauhinia variegate,” International Journal of Pharmacognosy, vol. 7, pp. 155-161, 2020. [7] N. Singh, A. Singh, and D. Pabla, “A review on medicinal uses of Bauhinia variegata Linn,” PharmaTutor, vol. 7, pp. 12-17, 2019. [8] Y. Kamal, T. Khan, I. Haq, S. S. Zahra, M. H. Asim, I. Shahzadi, A. Mannan, and N. Fatima, “Phytochemical and biological attributes of Bauhinia variegata L. (Caesalpiniaceae),” Braz J Biol., vol. 82, p. e257990, 2022. [9] A. Gupta, A. K. Tripathi, and P. S. Gupta, “Extraction, isolation and characterization of Bauhinia variegata flower,” J App Pharm Sci Res., vol. 3, pp. 9-12, 2020. [10] A. H. Elbanna, E. A. Mahrous, A. E. Khaleel, and T. S. El-alfy, “Morphological and anatomical features of Bauhinia vahlii Wight & Arnott. Grown in Egypt,” J App Pharm Sci., vol. 6, pp. 084-093, 2016. [11] M. S. Vaidya and K. Dalvi, “Anatomical studies of the medicinally important plant Bauhinia pupurea Linn,” J Pharm Phyt., vol. 9, pp. 2103-2106, 2020. [12] M. N. Antunes, F. R. Pereira, and C. A. E. Leitão, “Structural Characterisation of the Leaf of Bauhinia monandra Kurz (Fabaceae – Cercidoideae,” Braz Archiv Biol Tech., vol. 64, p. e21200618, 2021. [13] T. S. Hoang and P. N. Nguyen, Plant morphology and anatomy practice. Hanoi National University of Education Publishing House, 2008. [14] B. Nguyen, Plant Morphology. Education Publishing House, Hanoi, 2010. http://jst.tnu.edu.vn 258 Email: jst@tnu.edu.vn

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.