1
MỞ ĐẦ U
1. Tính cấ p thiế t củ a đề tài
Trong thờ i kỳ đổ i mớ i, Đả ng Cộ ng sả n Việ t Nam coi CSXH là mộ t bộ phậ n
quan trọ ng trong hệ thố ng chính sách củ a Đả ng, Nhà nư ớ c, mộ t bộ phậ n cấ u
thành chiế n lư ợ c phát triể n kinh tế - xã hộ i và là độ ng lự c to lớ n thúc đẩ y, phát
huy tính năng độ ng, sáng tạ o củ a nhân dân trong sự nghiệ p xây dự ng và bả o vệ
Tổ quố c. Tiế p tụ c phát huy nhữ ng thành quả đạ t đư ợ c trong thự c hiệ n CSXH,
Đả ng đã có nhiề u chủ trư ơ ng, chính sách cụ thể để giả i quyế t các vấ n đề xã hộ i
phù hợ p vớ i thự c tiễ n đấ t nư ớ c trư ớ c yêu cầ u mớ i, góp phầ n thự c hiệ n mụ c tiêu
dân giàu, nư ớ c mạ nh, dân chủ , công bằ ng, văn minh theo đị nh hư ớ ng XHCN.
Tiế p tụ c đị nh hư ớ ng xây dự ng con ngư ờ i, nâng cao đờ i số ng nhân dân, thự c
hiệ n tiế n bộ và công bằ ng xã hộ i, Đạ i hộ i đạ i biể u toàn quố c lầ n thứ XI củ a Đả ng
đã thông qua Cư ơ ng lĩnh xây dự ng đấ t nư ớ c trong thờ i kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hộ i (Bổ sung, phát triể n năm 2011). Cư ơ ng lĩnh củ a Đả ng nêu rõ vai trò củ a
CSXH trong thờ i kỳ mớ i là:
Chính sách xã hộ i đúng đắ n, công bằ ng vì con ngư ờ i là độ ng lự c mạ nh
mẽ phát huy mọ i năng lự c sáng tạ o củ a nhân dân trong sự nghiệ p xây
dự ng và bả o vệ Tổ quố c, thự c hiệ n tiế n bộ và công bằ ng xã hộ i ngay
trong từ ng bư ớ c và từ ng chính sách. Khuyế n khích làm giàu hợ p pháp
đi đôi vớ i xóa nghèo bề n vữ ng; giả m dầ n tình trạ ng chênh lệ ch giàu -
nghèo giữ a các vùng miề n, các tầ ng lớ p dân cư ... [48, tr.79].
Chính sách xã hộ i là vấ n đề đư ợ c nhiề u nhà khoa họ c quan tâm nghiên cứ u,
tiế p cậ n ở nhiề u góc độ như xã hộ i họ c, dân tộ c họ c… Tuy nhiên, dư ớ i góc độ
Lị ch sử Đả ng, việ c nghiên cứ u CSXH chư a nhiề u, nhấ t là nghiên cứ u sự lãnh
đạ o củ a các đả ng bộ đị a phư ơ ng. Do vậ y, tìm hiể u quá trình thự c hiệ n CSXH ở
các đị a phư ơ ng để thấ y đư ợ c sự vậ n dụ ng sáng tạ o củ a các đả ng bộ , góp phầ n
làm sáng rõ hơ n sự lãnh đạ o củ a Đả ng về CSXH trong sự nghiệ p đổ i mớ i.
2
Các huyệ n miề n núi nằ m ở phía Tây củ a tỉ nh Nghệ An, làđị a bàn chiế n
lư ợ c quan trọ ng về kinh tế - xã hộ i, quố c phòng - an ninh, đố i ngoạ i và môi
trư ờ ng sinh thái củ a tỉ nh và khu vự c Bắ c Trung Bộ . Đây là đị a bàn cư trú củ a
nhiề u dân tộ c, có trình độ phát triể n không đồ ng đề u. Do vậ y, Đả ng và Nhà nư ớ c
đã có nhiề u chính sách, huy độ ng nhiề u nguồ n lự c nhằ m phát triể n kinh tế - xã
hộ i đư a các huyệ n miề n núi tỉ nh Nghệ An thoát khỏ i tình trạ ng kém phát triể n.
Hơ n 25 năm tiế n hành công cuộ c đổ i mớ i đấ t nư ớ c, đư ợ c sự quan tâm củ a
Đả ng và Nhà nư ớ c, các huyệ n miề n núi tỉ nh Nghệ An đạ t đư ợ c nhữ ng thành tự u
đáng kể , đờ i số ng vậ t chấ t và tinh thầ n củ a nhân dân đư ợ c cả i thiệ n.
Tuy nhiên, các huyệ n miề n núi tỉ nh Nghệ An vẫ n là “rố n nghèo” củ a tỉ nh
và cả nư ớ c. Việ c thự c hiệ n CSXH vẫ n còn nhiề u hạ n chế . Mộ t số mặ t yế u kém
kéo dài, chậ m đư ợ c khắ c phụ c như vấ n đề giả i quyế t việ c làm cho ngư ờ i lao
độ ng trong quá trình hộ i nhậ p kinh tế quố c tế ; giả m nghèo chư a bề n vữ ng, tỷ lệ
hộ cậ n nghèo và tái nghèo còn cao; chấ t lư ợ ng giáo dụ c chư a đồ ng đề u giữ a
miề n núi vớ i miề n xuôi, chư a đáp ứ ng đư ợ c yêu cầ u phát triể n; công tác đào tạ o
nghề còn nhiề u bấ t cậ p; hệ thố ng chăm sóc sứ c khỏ e và dị ch vụ y tế cho nhân
dân miề n núi còn thiế u thố n; phát triể n kinh tế chư a kế t hợ p tố t vớ i giả i quyế t
các vấ n đề xã hộ i... Trong khi đó, các thế lự c thù đị ch luôn lợ i dụ ng các vấ n đề
dân tộ c, xuyên tạ c các chủ trư ơ ng, chính sách củ a Đả ng và Nhà nư ớ c Việ t Nam,
tuyên truyề n, kích độ ng lôi kéo đồ ng bào dân tộ c di cư tự do, gây mấ t ổ n đị nh
tình hình chính trị , xã hộ i ở mộ t số xã vùng cao, biên giớ i củ a các huyệ n Kỳ Sơ n,
Quế Phong, Tư ơ ng Dư ơ ng, tạ o ra nhữ ng điể m nóng ở khu vự c miề n núi củ a tỉ nh
Nghệ An. Điề u đó ả nh hư ở ng đế n sự ổ n đị nh, phát triể n toàn diệ n củ a các huyệ n
miề n núi nói riêng và tỉ nh Nghệ An nói chung.
Vì vậ y, đi sâu nghiên cứ u đư ờ ng lố i, chính sách củ a Đả ng đố i vớ i miề n núi
nói chung và quá trình Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH ở các
huyệ n miề n núi củ a tỉ nh nói riêng từ năm 2001 đế n năm 2010, tổ ng kế t kinh
nghiệ m để thự c hiệ n tố t hơ n trong giai đoạ n tớ i là rấ t cầ n thiế t. Do đó, nghiên
3
cứ u sinh lự a chọ n vấ n đề "Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An lãnh đạ o thự c hiệ n chính
sách xã hộ i ở các huyệ n miề n núi từ năm 2001 đế n năm 2010" làm đề tài luậ n
án tiế n sĩ lị ch sử , chuyên ngành Lị ch sử Đả ng Cộ ng sả n Việ t Nam.
2. Mụ c đích và nhiệ m vụ nghiên cứ u
Mụ c đích nghiên cứ u
Luậ n án làm rõ quá trình Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH
ở các huyệ n miề n núi, nêu lên nhữ ng thành tự u chủ yế u, chỉ ra nhữ ng hạ n chế và
bư ớ c đầ u đúc rút mộ t số kinh nghiệ m trong lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH ở các
huyệ n miề n núi từ năm 2001 đế n năm 2010.
Nhiệ m vụ nghiên cứ u
- Phân tích hệ thố ng đư ờ ng lố i, chính sách củ a Đả ng, Nhà nư ớ c về CSXH
nói chung và CSXH đố i vớ i miề n núi trong thờ i kỳ đổ i mớ i.
- Khái quát đặ c điể m tự nhiên, kinh tế , xã hộ i vùng miề n núi Nghệ An tác
độ ng đế n quá trình thự c hiệ n CSXH trên đị a bàn.
- Làm rõ Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An vậ n dụ ng chủ trư ơ ng, chính sách củ a Đả ng
và Nhà nư ớ c để lãnh đạ o thự c hiệ n mộ t số CSXH ở các huyệ n miề n núi củ a tỉ nh
trong 10 năm (2001-2010).
- Nhậ n xét quá trình lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An;
từ đó tổ ng kế t mộ t số kinh nghiệ m có thể vậ n dụ ng để thự c hiệ n tố t hơ n CSXH ở
các huyệ n miề n núi tỉ nh Nghệ An trong thờ i gian tớ i.
3. Đố i tư ợ ng và phạ m vi nghiên cứ u
Đố i tư ợ ng nghiên cứ u
Luậ n án tậ p trung nghiên cứ u hoạ t độ ng lãnh đạ o củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ
An về thự c hiệ n CSXH ở các huyệ n miề n núi củ a tỉ nh.
Phạ m vi nghiên cứ u
-Về nộ i dung nghiên cứ u: Luậ n án tậ p trung nghiên cứ u chủ trư ơ ng củ a
Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An, quá trình chỉ đạ o thự c hiệ n mộ t số CSXH ở các huyệ n
miề n núi củ a tỉ nh như : chính sách xoá đói, giả m nghèo, chính sách giả i quyế t
4
việ c làm, chính sách giáo dụ c và đào tạ o, công tác bả o vệ và chăm sóc sứ c khoẻ
nhân dân.
-Về không gian: Nghiên cứ u thự c hiệ n CSXH ở 10 huyệ n và 1 thị xã miề n
núi tỉ nh Nghệ An (Tư ơ ng Dư ơ ng, Quế Phong, Kỳ Sơ n, Quỳ Châu, Quỳ Hợ p,
Con Cuông, Tân Kỳ, Nghĩa Đàn, Thanh Chư ơ ng, Anh Sơ n và Thị xã Thái Hòa).
-Về thờ i gian: từ năm 2001 đế n năm2010, qua 02 nhiệ m kỳ Đạ i hộ i củ a
Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An khóa XV (2001- 2005) và khóa XVI (2006 - 2010).
4. Cơ sở lý luậ n, phư ơ ng pháp nghiên cứ u và nguồ n tài liệ u
Cơ sở lý luậ n
Luậ n án dự a trên cơ sở lý luậ n củ a chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tư ở ng Hồ Chí
Minh và quan điể m củ a Đả ng Cộ ng sả n Việ t Nam vềCSXH.
Phư ơ ng pháp nghiên cứ u
Luậ n án chủ yế u sử dụ ng phư ơ ng pháp lị ch sử , phư ơ ng pháp lôgic. Ngoài
ra, nghiên cứ u sinh sử dụ ng mộ t số phư ơ ng pháp khác như : phư ơ ng pháp thố ng
kê, so sánh, tổ ng hợ p, khả o sát... nhằ m làm rõ thự c tiễ n lãnh đạ o thự c hiệ n
CSXH trên đị a bàn miề n núi củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An nhữ ng năm 2001-2010.
Nguồ n tài liệ u
Nguồ n tài liệ u chủ yế u là các văn kiệ n củ a BCH Trung ư ơ ng Đả ng, các văn
bả n củ a Nhà nư ớ c, các nghị quyế t, báo cáo tổ ng kế t củ a Đả ng bộ , UBND tỉ nh
Nghệ An và nghị quyế t, chỉ thị củ a 11 huyệ n, thị xã miề n núi, số liệ u khả o sát ở
mộ t số huyệ n miề n núi. Mộ t số sách chuyên khả o, các đề tài khoa họ c, bài
nghiên cứ u có liên quan là nguồ n tài liệ u quý để nghiên cứ u sinh tham khả o hoàn
thành luậ n án.
5. Đóng góp củ a luậ n án
- Làm rõ nhữ ng đặ c điể m kinh tế - xã hộ i củ a các huyệ n miề n núi tỉ nh Nghệ
An tác độ ng đế n quá trình lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH củ a Đả ng bộ tỉ nh.
- Phân tích chủ trư ơ ng, sự chỉ đạ o củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An về thự c hiệ n
mộ t số CSXH ở các huyệ n miề n núi (2001 - 2010).
5
- Làm rõ vai trò củ a các cấ p bộ Đả ng tỉ nh Nghệ An trong lãnh đạ o thự c
hiệ n mộ t số CSXH trên đị a bàn miề n núi củ a tỉ nh.
- Khẳ ng đị nh thành tự u, hạ n chế trong lãnh đạ o thự c hiệ n CSXH ở các
huyệ n miề n núi củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An từ năm 2001 đế n năm 2010, từ đó
đúc kế t mộ t số kinh nghiệ m từ thự c tiễ n.
- Hệ thố ng hoá nguồ n tư liệ u về CSXH củ a Đả ng bộ tỉ nh Nghệ An.
- Kế t quả nghiên cứ u củ a luậ n án là cơ sở khoa họ c để Đả ng bộ tỉ nh Nghệ
An có nhữ ng điề u chỉ nh, bổ sung vềchủ trư ơ ng, giả i pháp thự c hiệ n hiệ u quả
hơ n CSXH ở đị a phư ơ ng; góp phầ n tổ ng kế t sự lãnh đạ o củ a Đả ng, Nhà nư ớ c
đố i vớ i CSXH trong thờ i kỳ đổ i mớ i.
6. Kế t cấ u củ a luậ n án
Ngoài phầ n mở đầ u, tổ ng quan tình hình nghiên cứ u, kế t luậ n, danh mụ c tài
liệ u tham khả o và phụ lụ c, nộ i dung luậ n án gồ m 3 chư ơ ng, 7 tiế t.