Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề án "Chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam" nhằm phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021 – 2023, chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân hạn chế; Đề xuất được giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- TRẦN NGỌC HUYỀN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HUYỆN LÝ NHÂN, TỈNH HÀ NAM Đề án tốt nghiệp thạc sĩ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- TRẦN NGỌC HUYỀN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HUYỆN LÝ NHÂN, TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8310110 Đề án tốt nghiệp thạc sĩ Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Thị Hoài HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn bên trong Đề án tốt nghiệp này hoàn toàn trung thực. Các kết quả nghiên cứu của Đề án chưa được công bố ở bất kỳ các công trình, luận văn, đề án nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Tác giả Trần Ngọc Huyền
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, toàn thể Thầy, Cô giáo đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Đặng Thị Hoài, là người đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, HĐND, UBND huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề án. Xin chân thành cảm ơn!. Hà Nội, ngày tháng năm 2024 Tác giả Trần Ngọc Huyền
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... vi DANH MỤC HÌNH .................................................................................................vii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN…………………………………………………viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Phần 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN ........... 6 1.1. Chính sách xây dựng nông thôn mới ................................................................ 6 1.1.1. Khái niệm và phạm vi của chính sách xây dựng nông thôn mới .................. 6 1.1.2. Vai trò của chính sách xây dựng nông thôn mới .......................................... 8 1.2. Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện ..................................................................................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện ........................................................................................... 9 1.2.2. Nguyên tắc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện ……………………………………………………………..…………11 1.2.3. Nội dung thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện .............................................................................................................. 12 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện ................................................................................... 15 1.3. Kinh nghiệm thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của một số địa phương và bài học rút ra cho huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam …………….……16 1.3.1. Kinh nghiệm thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của một số địa phương .................................................................................................................. 16 1.3.1. Bài học rút ra cho huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ....................................... 19 Phần 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HUYỆN LÝ NHÂN, TỈNH HÀ NAM ……………………………………………………………...…….21
iv 2.1. Khái quát về huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam và tình hình xây dựng nông thôn mới của địa phương ........................................................................................ 21 2.1.1. Khái quát về huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ............................................... 21 2.1.2. Tình hình xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ….21 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2023 .............................................................. 25 2.2.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ....................................................................................................... 25 2.2.2. Thực trạng tổ chức triển khai kế hoạch thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................ 29 2.2.3. Thực trạng huy động các nguồn lực thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................ 33 2.2.4. Thực trạng thanh tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới .............................................................................................. 35 2.3. Đánh giá chung về thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ................................................................ 37 2.4.1. Kết quả đạt được ......................................................................................... 37 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................................. 38 2.4. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ở huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đến năm 2025, định hướng đến 2030 ................................................................................................................................... 40 2.4.1. Hoàn thiện xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ....................................................................................................... 40 2.4 2. Hoàn thiện tổ chức triển khai kế hoạch thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................ 41 2.4 3. Nâng cao hiệu quả huy động các nguồn lực thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới ....................................................................................................... 42 2.4 4. Tăng cường thanh tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới .............................................................................................. 43 2.4 5. Mội số giải pháp khác ................................................................................. 44 Phần 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA HUYỆN LÝ NHÂN, TỈNH HÀ NAM I ........................................................................................ 48
v 3.1. Đề xuất tổ chức thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đến năm 2030 ...................................................................48 3.1.1. Bối cảnh thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ............................................................................................... 48 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam ............................................................................... 50 3.2. Một số kiến nghị về điều kiện thực hiện các giải pháp .................................54 3.2.1. Kiến nghị đối với cơ quan Trung ương ...................................................... 54 3.2.2. Kiến nghị đối với UBND tỉnh Hà Nam ...................................................... 54 3.2.3. Khuyến nghị với chính quyền cấp xã trên địa bàn huyện Lý Nhân ........... 55 KẾT LUẬN ..............................................................................................................56 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 BHYT Bảo hiểm y tế 3 CBCC Cán bộ, công chức 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 ĐVT Đơn vị tính 6 GRDP Tổng giá trị sản phẩm trên địa bàn 7 NTM Nông thôn mới 8 NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn 9 NSNN Ngân sách nhà nước 10 HĐND Hội đồng nhân dân 12 QLNN Quản lý nhà nước 13 UBND Ủy ban nhân dân 14 UBMTTQ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc
vii DANH MỤC BẢNG, HÌNH, HỘP Bảng: Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của huyện Lý Nhân giai đoạn 2021- 2023 .......................................................................................................22 Bảng 2.2: Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lý Nhân giai đoạn 2021 – 2023 .................................................25 Bảng 2.3: Kế hoạch thực hiện Chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân trong giai đoạn 2021-2023 ..........................................................27 Bảng 2.4: Kết quả triển khai kế hoạch thực hiện Chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân trong giai đoạn 2021-2023 ..............................29 Bảng 2.5: Kết quả khảo sát mức độ hài lòng của người dân đối với kết quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân giai đoạn 2021- 2023 ............................................................................................32 Bảng 2.6: Kết quả hoạt động truyền thông huy động các nguồn lực thực hiện chính sách xây dựng NTM tại huyện Lý Nhân giai đoạn 2021 - 2023 .33 Bảng 2.7: Tổng hợp kết quả huy động các nguồn lực thực hiện Chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân giai đoạn 2021 – 2023 ..........34 Bảng 2.8: Tình hình tổ chức thanh tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân giai đoạn 2021 – 2023 ...............................................................................................................36
viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề án được thực hiện trên địa bàn huyện Lý Nhân, Hà Nam nhằm đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân trong thời gian tới. Đề án đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện, cụ thể làm rõ: Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc thực hiện, các nội dung thực hiện và các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện. Đồng thời nghiên kinh nghiệm thực hiện hính sách xây dựng nông thôn mới của một số địa phương, từ đó rút ra bài học cho huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhâ, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2023. Kết quả phân tích cho thấy, trong những năm qua việc tổ chức thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới được chính quyền huyện Lý Nhân tích cực triển khai, quản lý chặt chẽ, có nền nếp theo quy định của pháp luật nên đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân vẫn còn tồn tại một số bất cập, hạn chế. Trong nghiên cứu, đề án đã chỉ ra được các nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan gây ra những hạn chế trên. Trên cơ sở phân tích thực trạng, đánh giá những mặt đạt được và những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Đề án đã làm rõ các mục tiêu và phương hướng nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho chính quyền huyện Lý Nhân và chính quyền các địa phương trong cả nước đối với hoạt động tổ chức thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới giai đoạn nâng cao hiệu nay. Từ khóa: Nông thôn mới, chính sách xây dựng nông thôn mới, quản lý nhà nước, huyện Lý Nhân, thực hiện chính sách.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Sau 10 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đã đạt được kết quả toàn diện. Năm 2020, huyện Lý Nhân được Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn Nông thôn mới tại Quyết định số 1231/QĐ-TTg ngày13/8/2020. Trong thời gian qua, việc phát triển sản xuất tập trung vào thế mạnh của từng vùng đã được phát huy, tạo ra sản phẩm đa dạng, chất lượng, hiệu quả kinh tế cao với nhiều mô hình sản xuất theo hướng Vietgap, hữu cơ; kết cấu hạ tầng thiết yếu được đầu tư kết nối đồng bộ; lĩnh vực văn hoá, giáo dục, y tế, môi trường có nhiều chuyển biến tích cực; hệ thống chính trị được củng cố; an ninh trật tự xã hội cơ bản được giữ vững; Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu đã tạo nên những miền quê trù phú an lành, điểm đến tham quan của du khách trong và ngoài tỉnh, tạo nên diện mạo mới, khởi sắc ở nhiều địa phương. Những kết quả đạt được tạo nên nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong xây dựng nông thôn mới những năm tiếp theo, đặc biệt tạo tiền đề phấn đấu xây dựng thành công huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao đến 2025. Để phát huy những kết quả đạt được, tiếp tục đưa huyện Lý Nhân phát triển toàn diện, bền vững, Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXVI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra mục tiêu “xây dựng Lý Nhân đạt chuẩn huyện Nông thôn mới nâng cao trước năm 2025”. Đề án xây dựng huyện Lý Nhân đạt chuẩn huyện Nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025” được UBND huyện ban hành theo Quyết định 14217/ĐA- UBND ngày 23 tháng 12 năm 2020, đây là các chính sách hết sức quan trọng và cần thiết, làm tiền đề để thực hiện thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXVI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra. Trong thời gian qua, huyện Lý Nhân đã quán triệt sâu sắc quan điểm xây dựng NTM cốt lõi là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân vì mục tiêu sản xuất phát triển, đời sống sung túc, diện mạo sạch sẽ, thôn xóm văn minh, quản lý dân chủ. Xây dựng NTM là sự nghiệp của toàn dân đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền, sự vào cuộc tích cực của MTTQ và các đoàn thể. Huyện ủy Lý Nhân đã có nhiều chính sách xây dựng nông thông mới và đã đạt được những thành công nhất định. Đến cuối năm 2023, đã có 5 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (Xuân Khê, Nhân Bình, Nhân Chính, Đức Lý, Hợp Lý) và 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (Chính Lý, Trần Hưng Đạo, Nguyên Lý, Công Lý, Tiến Thắng). Năm 2024 đăng
2 ký 3 xã (Văn Lý, Phú Phúc, Nhân Nghĩa) đạt chuẩn NTM nâng cao; tập trung chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, phấn đấu vượt chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ huyện đã đề ra (7 xã). Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi huyện Lý Nhân cũng đối mặt không ít những khó khăn, thách thức trong việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn nâng cao, cụ thể: Bộ máy thực hiện chính sách xây dựng NTM của huyện Lý Nhân vẫn còn hạn chế về số lượng cán bộ, nhân lực. Sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong bộ máy chưa hiệu quả, chưa có sự đồng bộ. Kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách xây dựng NTM vẫn còn dựa trên các tiêu chí chung cần đạt theo quy định mà chưa có những định hướng mục tiêu rõ ràng theo từng nội dung và kết quả chi tiết các chỉ tiêu liên quan trong từng năm. Việc tổ chức truyền thông về chính sách xây dựng NTM còn hạn chế về hình thức, chưa huy động triệt để nguồn lực sẵn có từ người dân, các tổ chức doanh nghiệp trong lúc điều kiện ngân sách của huyện và tỉnh còn nhiều khó khăn. Vẫn còn một số chỉ tiêu triển khai thực hiện chính sách xây dựng NTM chưa đạt kế hoạch đề ra, các chỉ tiêu này ảnh hưởng đến mức độ hoàn thành tiêu chí và làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chung của việc thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn huyện Lý Nhân. Đồng thời công tác kiểm soát quá trình thực hiện chính sách xây dựng NTM thiếu tính chủ động, quyết liệt, cụ thể, sát sao dẫn đến kết quả phát hiện vi phạm cũng bị hạn chế. Trước thực tiễn đó, học viên đã lựa chọn đề tài “Chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam” để thực hiện đề án tốt nghiệp thạc sỹ của mình với mong muốn khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam thời gian tới.. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu của đề án Mục tiêu của đề án nhằm đề xuất được các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. 2.2. Nhiệm vụ của đề án Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề án gồm: - Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện. - Phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021 – 2023, chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân hạn chế.
3 - Đề xuất được giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đến năm 2030. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng của đề án Đối tượng nghiên cứu của đề án là: Vấn đề thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý nhân, tỉnh Hà Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề án + Về nội dung nghiên cứu: Đề án tập trung nghiên cứu thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam tiếp cận theo hướng quản lý kinh tế bao gồm: Xây dựng kế hoạch thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới; Xác định và huy động nguồn lực thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới; Tổ chức triển khai kế hoạch thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới; Thanh tra, giám sát và đánh giá việc thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới. + Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu tại huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. + Về thời gian nghiên cứu: Dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2021-2023; thu thập dữ liệu sơ cấp vào tháng 7/2024, các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn đến năm 2030. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Đề án dự kiến thực hiện nghiên cứu qua các bước cụ thể như sau: Bước 1: Nghiên cứu tài liệu để xây dựng khung lý thuyết về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện. Phương pháp nghiên cứu là phương pháp mô hình hóa, phân tích hệ thống. Bước 2: Thu thập số liệu về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2023. Các số liệu được thu thập từ các báo cáo, tài liệu, thông tin của văn phòng UBND, Phòng Tài chính-Kế hoạch, Phòng NN&PTNT huyện Lý Nhân. Ở bước này, tác giả sử dụng phương pháp thống kê tổng hợp. Bước 3: Phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2023, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Phương pháp được sử dụng bao gồm: Phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp phân tích, thống kê.
4 Bước 4: Trên cơ sở những hạn chế và nguyên nhân, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đến 2030. Ở bước này tác giả sử dụng phương pháp dự báo phân tích, tổng hợp. 4.2. Phương pháp thực hiện đề án Phương pháp thu thập dữ liệu: - Thu thập dữ liệu thứ cấp: Tác giả thu thập thông tin, dữ liệu thứ cấp từ giáo trình quản lý nhà nước, các quy định chính sách xây dựng NTM được ban hành hiện nay, một số đề án, luận văn thạc sĩ, nghiên cứu khoa học có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận. Đồng thu thập số liệu từ các nguồn báo cáo thống kê về thông tin tại các cơ quan hành chính, sự nghiệp trên địa bàn huyện Lý Nhân về thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân; quy trình và các quy định thực tiễn về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân. Các dữ liệu thu thập được nhằm để làm cơ sở phân tích thực trạng thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân giai đoạn 2021 – 2023.. - Thu thập dữ liệu sơ cấp: Tác giả tiến hành phỏng vấn 05 cán bộ lãnh đạo UBND huyện Lý Nhân và các phòng chuyên môn liên quan. Nội dung phỏng vấn về thực trạng tổ chức thực hiện chính sách xây dựng NTM của huyện Lý Nhân giai đoạn 2021-2023. (Mẫu câu hỏi phỏng vấn được thiết kế, đính kèm vào phụ lục 1). Thời gian phỏng vấn: Tháng 7/2024. Đồng thời tác giả tiến hành khảo sát 100 đối tương (n=100) là đại diện các hộ dân sinh sống tại các khu vực triển khi thực hiện chính sách xây dựng NTM nâng cao của huyện Lý Nhân. Mục đích khảo sát: Đánh giá cảm nhận và sự hài lòng của các đối tượng đối với việc hiệu quả trong tổ chức thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới tại huyện Lý Nhân. Nội dung khảo sát: Nội dung khảo sát được thiết kế gồm thông tin về mục đích khảo sát, hướng dẫn trả lời câu hỏi khảo sát và các câu hỏi khảo sát được thiết kế thang đo mức độ đánh giá theo thang điểm Likert 5 mức độ: 1-Rất không hài lòng, 2-Không hài lòng, 3-Bình thường, 4- Hài Lòng, 5- Rất hài lòng. (Được đính kèm cụ thể tại phụ lục 2). Thời gian khảo sát: Tác giả tiến hành khảo sát trong tháng 07/2024.
5 Phương pháp tiến hành phát và nhận câu trả trực tiếp trên mẫu phiếu khảo sát được in sẵn. Kết quả phát ra 100 phiếu, thu về 90 phiếu hợp lệ đạt tỷ lệ 90%. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu Phân tích tài liệu, số liệu qua các phương pháp phân tích hệ thống, phương pháp tổng hợp, mô hình hóa, phương pháp định lượng so sánh số liệu theo các chỉ tiêu, theo năm, phương pháp định tính phân tích nguyên nhân kết quả. Sử dụng bảng số liệu so sánh và tổng hợp. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề án - Về lý luận: Đề án góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện; cụ thể làm rõ các khái niệm, mục tiêu và nội dung thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện. Đồng thời, một số kinh nghiệm tại một số địa phương cũng được tổng hợp phân tích, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm chung trong thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền huyện Lý Nhân. - Về thực tiễn: Trên cơ sở phân tích thực trạng, đánh giá những mặt đạt được và những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Đề án đã làm rõ các quan điểm, định hướng và mục tiêu thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các đơn vị hành chính, sự nghiệp và chính quyền địa phương trong công tác thực hiện chính sách về xây dựng NTM. 6. Kết cấu của đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề án được kết cấu gồm 3 phần: Phần 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện Phần 2: Phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam Phần 3: Một số đề xuất, kiến nghị về thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam
6 Phần 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP HUYỆN 1.1. Chính sách xây dựng nông thôn mới 1.1.1. Khái niệm và phạm vi của chính sách xây dựng nông thôn mới 1.1.1.1. Khái niệm chính sách xây dựng nông thôn mới - Khái niệm xây dựng nông thôn mới: Theo Viện ngôn ngữ học (2020) định nghĩa: "Nông thôn là phần lãnh thổ của một nước hay của một đơn vị hành chính nằm ngoài lãnh thổ đô thị, có môi trường tự nhiên, hoàn cảnh kinh tế xã hội, điều kiện sống khác biệt với thành thị và dân cưu chủ yếu làm nông nghiệp" Đề cập lần đầu tiên trong Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Hội nghị Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn: Nông thôn mới được định nghĩa là nông thôn tiến bộ, cơ sở hạ tầng đồng bộ, đời sống văn hóa phong phú. Song song với đó, nông thôn mới cũng phải giữ được tính truyền thống, những nét đặc trưng nhất, bản sắc nhất của từng vùng, từng dân tộc và nâng cao giá trị đoàn kết của cộng đồng, mức sống của người dân. Theo Vũ Thị Bình (2010): “Nông thôn mới là nông thôn mà trong đó đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến , có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới.” Nghị quyết số 26-NQ/TW đưa ra mục tiêu: “Xây dựng nông thôn mới cần có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại với cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn sản xuất nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp và dịch vụ, gắn với đô thị theo quy hoạch, xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc.” Từ các quan điểm trên, có thể rút ra khái niệm: Xây dựng nông thôn mới là hoạt động kiến thiết và triển khai xây dựng nông thôn trên nhiều phương diện, trong đó có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa nông nghiệp với công
7 nghiệp, dịch vụ và đô thị. Nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ. Sức mạnh của hệ thống chính trị được nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội. - Khái niệm chính sách: Theo Viện ngôn ngữ học (2020): “Chính sách là một hệ thống nguyên tắc có chủ ý hướng dẫn các quyết định và đạt được các kết quả hợp lý. Một chính sách là một tuyên bố về ý định, và được thực hiện như một thủ tục hoặc giao thức. Các chính sách thường được cơ quan quản trị thông qua trong một tổ chức.” Theo tác giả Vũ Cao Đàm (2015) thì: “Chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan của Nhà nước nhằm lựa chọn các mục tiêu cụ thể và giải pháp thực hiện giải quyết các vấn đề của xã hội theo mục tiêu tổng thể đã xác định”. Nguyễn Thị Lệ Thúy và Bùi Hồng Việt (2021) đưa ra quan điểm: “Chính sách công là một tập hợp biện pháp được thể chế hóa mà một chủ thể quyền lực hoặc chủ thể quản lý đưa ra nhằm tạo sự ưu đãi một hoặc một số nhóm xã hội, kích thích vào động cơ hoạt động của họ nhằm thực hiện một mục tiêu ưu tiên nào đó trong chiến lược phát triển của một hệ thống xã hội.” Như vậy, qua các khái niệm “chính sách” có thể rút ra những đặc điểm sau: + Chính sách là do một chủ thể quyền lực hoặc chủ thể quản lý ban hành; + Chính sách được ban hành căn cứ vào đường lối chính trị chung và tình hình thực tế; + Chính sách được ban hành bao giờ cũng nhắm đến một mục đích nhất định, nhằm thực hiện một mục tiêu ưu tiên nào đó; chính sách được ban hành đều có sự tính toán và chủ đích rõ ràng.. - Khái niệm chính sách xây dựng nông thôn mới: Theo Mai Ngọc Cường (2013): “Chính sách xây dựng nông thôn mới là tổng thể các quan điểm, tư tưởng, các mục tiêu, các giải pháp và công cụ nhằm sử dụng để thực hiện chương trình, mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Nói cách khác, chính sách xây dựng nông thôn mới là sự thể chế hóa pháp luật của Nhà nước, là hệ thống các quan điểm, phương hướng mục tiêu và giải pháp xây dựng nông thôn mới.” Nguyễn Tiến Hùng (2016) cho rằng “Chính sách xây dựng nông thôn mới thực chất là một hệ thống các chính sách chung có quan hệ và tác động đến mở rộng hoạt động xây dựng nông thôn mới như chính sách phát triển kinh tế nông nghiệp, chính sách giảm nghèo, chính sách môi trường nông thôn…”. Từ các quan điểm trên, có thể rút ra khái niệm: Chính sách xây dựng nông
8 thôn mới là tập hợp các định hướng và giải pháp của Nhà nước trong một hệ thống các chính sách chung có quan hệ và tác động đến mở rộng và phát triển khu vực nông thôn, xây dựng mực mục tiêu nông thôn mới như các chính sách: Khuyến khích phát triển các lĩnh vực, cơ sở hạ tầng nông thôn; chính sách phát triển y tế giáo dục; chính sách xây dựng hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới… 1.1.1.2. Phạm vi của chính sách xây dựng nông thôn mới Tùy từng giai đoạn mà chính sách nông thôn mới có giới hạn phạm vi khác nhau, trong giai đoạn hiện nay phạm vi của chính sách xây dựng nông thôn mới bao gồm: - Chính sách xây dựng nông thôn mới tập trung vào việc quy hoạch xây dựng nông thôn mới theo bộ tiêu chí nâng cao nhằm tạo sự đổi mới toàn diện về diện mạo cảnh quan, cơ sở vật chất hạ tầng kinh tế - VHXH, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho con người, là môi trường đáng sống cho người dân địa phương - Chính sách xem xét mục tiêu, yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểm mẫu với chức năng nhiệm vụ và khả năng về tài chính và nhân lực của huyện có thể đạt được để xây dựng giải pháp, mục tiêu, chỉ tiêu, lộ trình về kết quả cụ thể để tổ chức triển khai đồng bộ và hiệu quả tại mỗi ngành, lĩnh vực, tại mỗi tổ chức, cơ quan đơn vị và tại mỗi xã, thôn, cụm dân cư, cụm dân cư... trên địa bàn huyện. - Chính sách hướng những vấn đề chung mang tính định hướng cho việc xây dựng nông thôn mới. Những vấn đề cụ thể trên từng tiêu chí như: Ban ngành nào sẽ tổ chức thực hiện? Ai là người chịu trách nhiệm chính? Thực hiện bằng cách nào? Nguồn lực và kinh phí thực hiện? Thời gian nào hoàn thành.... cụ thể hóa dựa trên chính sách này. 1.1.2. Vai trò của chính sách xây dựng nông thôn mới Chính sách xây dựng nông thôn mới vốn được tập hợp bởi nhiếu chính sách chung có quan hệ trong việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững cho nên vai trò của nó cũng thể hiện trên nhiều phương diện: - Về kinh tế: Chính sách xây dựng nông thôn mới hướng đến xây dựng kinh tế nông thôn với nền sản xuất hàng hóa mở, hướng đến thị trường và từng bước giao lưu, hội nhập. Để đạt được điều đó, cần xây dựng cơ sở hạ tầng của nông thôn phải
9 hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho mở rộng sản xuất, giao lưu buôn bán và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Thúc đẩy nông nghiệp và nông thôn phát triển nhanh, kích thích mọi người tham gia vào thị trường, hạn chế rủi ro cho nông dân, điều chỉnh và giảm bớt sự phân hóa giàu nghèo, chênh lệch về mức sống giữa các vùng, miền. Ngoài ra, nông thôn mới cũng góp phần xây dựng mới các hợp tác xã theo mô hình kinh doanh đa ngành, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ phù hợp với các phương án sản xuất, kinh doanh và phát triển ngành nghề ở nông thôn. - Về chính trị: Chính sách xây dựng nông thôn mới giúp phát huy tính dân chủ với tinh thần tôn trọng pháp luật, gắn lệ hàng, hương ước với pháp luật để điều chỉnh hành vi con người, đảm bảo tính pháp lý, phát huy tính tự chủ của làng xã. Bên cạnh đó cũng phát huy tối đa quy chế dân chủ cơ sở, tôn trọng hoạt động của các hội, đoàn thể và các tổ chức hiệp hội vì lợi ích cộng đồng. - Về văn hóa - xã hội: Chính sách xây dựng nông thôn mới góp phần tăng cường dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò tự chủ trong thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư, góp phần xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu. - Về con người: Chính sách xây dựng nông thôn mới luôn chủ trương lấy người nông dân và các cộng đồng nông thôn là trung tâm của mọi chiến lược phát triển nông thôn, nông nghiệp. Đưa nông dân vào sản xuất hàng hóa, doanh nhân hóa nông dân và doanh nghiệp hóa các cộng đồng dân cư, thị trường hóa nông thôn. - Về môi trường: Chính sách xây dựng nông thôn mới luôn coi trọng hoạt động tuyên truyền, giúp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sinh thái ở nông thôn, bảo vệ rừng đầu nguồn, chống ô nhiễm nguồn nước, môi trường không khí và chất thải từ đó đảm bảo nông thôn phát triển bền vững... 1.2. Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện Thực hiện chính sách có vị trí rất quan trọng, không thể thiếu vì nó là khâu triển khai chính sách áp dụng vào thực tiễn. Theo Phan Hữu Dật (2015): “Tổ chức thực hiện chính sách là quá trình thực hiện các nội dung chính sách đề ra từ mục tiêu, kế hoạch thành hiệu quả diễn ra trên
10 thực tế thông qua các công việc, nhiệm vụ do cán bộ trong bộ máy chính quyền nhà nước thực hiện trong thời gian nhất định.” Theo Phan Huy Đường và Phan Anh, (2016): “Tổ chức thực hiện chính sách là việc tổ chức thực hiện, chuyển hoá các bước lộ trình, nguồn lực và nội dung chính sách vào thực tiễn nhằm đạt được mục tiêu định hướng của đơn vị xây dựng chính sách.” Nguyễn Thị Lệ Thúy và Bùi Hồng Việt (2021) cho rằng:“Thực hiện chính sách là việc tổ chức thực hiện, chuyển hoá ý chỉ của chủ thể trong chính sách thành hiện thực với các đối tượng chính sách nhằm đạt được mục tiêu định hướng của cơ quan ban hành chính sách.” Thực hiện chính sách có vị trí rất quan trọng, nó là một khâu hợp thành chu trình chính sách, nếu thiếu công đoạn này thì chu trình chính sách không thể tồn tại vì nó là trung tâm kết nối các bước trong chu trình chính sách thành một hệ thống, nhất là với thực hiện chính sách, bước này là bước quan trọng không thể thiếu vì nó là khâu hiện thực hoá chính sách vào đời sống xã hội. Như vậy, từ các quan điểm nêu trên có thể rút ra khái niệm: Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện là quá trình triển khai các chính sách quy định của cấp trên (tỉnh, Trung ương) với việc hiện thực hóa các bước lộ trình của chính sách xây dựng nông thôn mới bằng hành động của cán bộ và tổ chức chính quyền huyện nhằm thực hiện các mục tiêu, nội dung chính sách một cách hiệu quả cho các đơn vị cấp dưới (xã, thôn, bản...). Thông qua các hoạt động có tổ chức trong bộ máy chính quyền cấp huyện nhằm đạt được các mục tiêu của chính sách nông thôn mới đã đề ra. 1.2.1.2. Mục tiêu thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới của chính quyền cấp huyện Thực hiện chính sách xây dựng nông thôn mới hướng đến những mục tiêu cụ thể sau Thứ nhất, xây dựng địa phương đạt các tiêu chí nông thôn mới trong giai đoạn nâng cao: Hiện nay chính sách xây dựng nông thôn mới cơ bản đã hoàn thành và các mục tiêu trong giai đoạn hiện nay hướng đến nông thôn mới nâng cao cho nên mục tiêu chính của chính sách giai đoạn hiện nay là trong thời gian và lộ trình đã vạch ra phải hoàn thành việc xây dựng địa phương đạt tất cả các tiêu chí của một huyện nông thôn mới nâng cao được quy định.