Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích đánh giá thực trạng phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021- tháng 6/2024. Trên cơ sở đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân sinh ra; Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh những năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- ĐINH TRẦN NAM PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA HUYỆN HẢI HÀ, TỈNH QUẢNG NINH ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI --------------------------------------- ĐINH TRẦN NAM PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA HUYỆN HẢI HÀ, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HOÀNG HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn bên trong Đề án tốt nghiệp này hoàn toàn trung thực. Các kết quả nghiên cứu của Đề án chưa được công bố ở bất kỳ các công trình, luận văn, đề án nào khác. Hà Nội, ngày 25 tháng 9 năm 2024 Tác giả Đinh Trần Nam
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, toàn thể Thầy, Cô giáo đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới PGS.TS. NGUYỄN HOÀNG, là người đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo HĐND, UBND, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Phòng Kinh tế- Hạ tầng huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề án. Xin chân thành cảm ơn!. Hà Nội, ngày 25 tháng 9 năm 2024 Tác giả Đinh Trần Nam
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH ................................................................................. viii MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 Phần 1: MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA ĐỊA PHƯƠNG CẤP HUYỆN ..................................................................................................................... 6 1.1. Khái quát về nông sản xuất khẩu và phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện .................................................................................................... 6 1.1.1. Khái niệm và phân loại nông sản xuất khẩu .................................................6 1.1.2. Khái niệm, vai trò và mục tiêu phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện ...................................................................................................7 1.1.3. Cơ sở pháp lý phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện .....8 1.2. Nội dung cơ bản và tiêu chí đánh giá phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện .................................................................................................. 10 1.2.1. Nội dung cơ bản phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện ...............................................................................................................................10 1.2.2. Tiêu chí đánh giá phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện ..............................................................................................................14 1.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương..................................................................................................................... 15 1.3.1. Cơ chế chính sách quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của trung ương và địa phương ............................................................................................................15 1.3.2. Mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội và thương mại xuất khẩu của địa phương cấp Tỉnh và huyện ...................................................................................16 1.3.3. Năng lực tổ chức bộ máy quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương ..................................................................................................................16
iv 1.4. Kinh nghiệm về phát triển xuất khẩu nông sản của một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh ......................17 1.4.1. Kinh nghiệm về phát triển xuất khẩu nông sản của một số địa phương cấp huyện .....................................................................................................................17 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra .........................................................................19 Phần 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA HUYỆN HẢI HÀ, TỈNH QUẢNG NINH ......................................... 21 2.1. Khái quát về huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh và tình hình xuất khẩu nông sản của địa phương ................................................................................................ 21 2.1.1. Giới thiệu khái quát về huyện Hải Hà ........................................................21 2.1.2. Tình hình xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà .......................................23 2.2. Thực trạng phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021 đến nay ............................................................. 26 2.2.1. Thực trạng xây dựng định hướng và quy hoạch phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản .......................................................................................................26 2.2.2. Thực trạng xây dựng và quản lý triển khai kế hoạch phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản ...............................................................................................30 2.2.3. Thực trạng kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động phát triển xuất khẩu nông sản ...............................................................................................41 2.3. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh....................................................................................... 44 2.3.1. Cơ chế chính sách quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của trung ương và và tỉnh Quảng Ninh ...............................................................................................44 2.3.2. Mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội và thương mại xuất khẩu của huyện Hải Hà ..........................................................................................................................45 2.3.3. Năng lực tổ chức bộ máy quản lý và năng lực các nguồn lực sản xuất, xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà .........................................................................46 2.4. Đánh giá chung về phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................................. 48 2.3.1. Kết quả đạt được .........................................................................................48 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .............................................................................49
v 2.5. Một số giải pháp phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 .....................................................................................51 2.5.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy, phát triển nguồn lực và nâng cao năng lực tổ chức quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh....................................................................................................51 2.5.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện thiện xây dựng định hướng và quy hoạch phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản ........................................................................52 2.5.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản; .......................................................................53 2.5.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động phát triển xuất khẩu nông sản ..............................................................54 Phần 3: M CÁC ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ VỀ THỰC HIỆN PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA HUYỆN HẢI HÀ, TỈNH QUẢNG NINH NHỮNG NĂM TIẾP THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030...... .................. 56 3.1. Đề xuất tổ chức thực hiện phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 ..................................................................... 56 3.1.1. Bối cảnh thực hiện phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh ...........................................................................................................56 3.1.2. Phân công trách nhiệm thực hiện phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh ......................................................................................57 3.2. Một số kiến nghị về điều kiện thực hiện các giải pháp .................................60 3.2.1. Một số kiến nghị với hệ thống quản lý nhà nước Trung ương ...................60 3.2.2. Một số kiến nghị với hệ thống quản lý nhà nước tỉnh Quảng Ninh .......... 61 3.2.2. Một số kiến nghị với hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp và hộ sản xuất nông sản xuất khẩu của huyện Hải Hà................................................................. 61 KẾT LUẬN ..............................................................................................................62 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 DN Doanh nghiệp 2 ĐVT Đơn vị tính 3 HQ Hải quan 4 KT-XH Kinh tế xã hội 5 NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn 6 NS Nông sản 7 NXB Nhà xuất bản 8 QL Quản lý 9 QLNN Quản lý nhà nước 10 TW Trung ương 11 XK Xuất khẩu 12 UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng Bảng 2.1. Giá trị sản xuất trên địa bàn huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 2023 .......................................................................................................22 Bảng 2.2: Số lượng và tỷ trọng sản phẩm nông sản xuất khẩu của huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 ................................................................23 Bảng 2.3: Kim ngạch và cơ cấu nông sản xuất khẩu của huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 ................................................................................24 Bảng 2.4: Cơ cấu thị trường xuất khẩu của huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 ....................................................................................................25 Bảng 2.5: Kết quả xây dựng quy hoạch sản xuất nông nghiệp phục vụ xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021-2024 .................................28 Bảng 2.6: Quy hoạch cơ cấu thị trường xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021-2024 ....................................................................................29 Bảng 2.7: Tổng hợp kế hoạch phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021 - 2024 ...................................................................................31 Bảng 2.8: Kết quả thực hiện kế hoạch phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021 - tháng 6/2024..........................................................33 Bảng 2.9: Bảng tổng hợp các mô hình phát triển sản xuất nông sản xuất khẩu ứng dụng công nghệ cao của huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 .34 Bảng 2.10: Bảng tổng hợp kinh phí hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, sản phẩm khác trong phát triển sản xuất nông sản xuất khẩu của huyện Hải Hà năm 2023 ...................................................................................36 Bảng 2.11: Kết quả thực hiện hỗ trợ về xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu đối với nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 ....................................................................................................37 Bảng 2.12: Kết quả hỗ trợ giải quyết những vướng mắc, khó khăn của người dân, doanh nghiệp trong xuất khẩu nông sản trên địa bàn huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 .......................................................................38
viii Bảng 2.13: Đánh giá của đại diện doanh nghiệp và người dân về tổ chức thực hiện kế hoạch và triển khai các chính sách và giải pháp hỗ trợ phát triển sản xuất, xuất khẩu nông sản của chính quyền huyện Hải Hà .....................39 Bảng 2.14: Tình hình tổ chức kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đối với hoạt động phát triên xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà giai đoạn 2021 – tháng 6/2024 ................................................................................................................. 42 Bảng 2.15. Cơ cấu cán bộ, công chức trong bộ máy phát triển xuất khẩu nông sản trên địa bàn huyện Hải Hà giai đoạn 2021- tháng 6/2024 .....................46 Hình Hình 2.1: Quá trình xây dựng kế hoạch phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà ....................................................................................................30 Hình 2.2: Sơ đồ bộ máy máy phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà ...45
ix TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Đề án được thực hiện trên địa bàn huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh nhằm đề xuất giải pháp phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh trong những năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030. Đề án đã góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về nông sản xuất khẩu và xuất khẩu nông sản của địa phương, cụ thể làm rõ: Khái niệm và phân loại nông sản xuất khẩu; Khái niệm, vai trò và mục tiêu phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương; Cơ sở pháp lý, nội dung, tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương. Đồng thời trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương về phát triển xuất khẩu nông sản và rút ra bài học thực tiễn cho huyện Hải Hà. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá thực trạng phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-tháng 6/2024. Kết quả phân tích cho thấy, trong những năm qua hoạt hệ thống QLNN huyện Hải Hà đã quản lý chặt chẽ, tích cực áp dụng các giải pháp phù hợp nên nên hoạt động phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên việc phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà vẫn còn tồn tại một số bất cập, hạn chế. Trong nghiên cứu, đề án đã chỉ ra được các nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan gây ra những hạn chế trên. Trên cơ sở phân tích thực trạng, đánh giá những mặt đạt được và những tồn tại, hạn chế cần khắc phục. Đề án đã làm rõ định hướng phát triển kinh tế -xã hội và hoàn thiện phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh những năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị và phân công nhiệm vụ kèm theo lộ trình thực hiên nhằm phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho hệ thống quản lý sản xuất nông sản và xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, các cơ quan đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý và thực hiện phát triển xuất khẩu nông sản của các địa phương trong cả nước. Từ khóa: Huyện Hải Hà, xuất khẩu, sản xuất nông sản, xuất khẩu nông sản, phát triển xuất khẩu nông sản.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Thực hiện chiến lược phát triển ngành nông nghiệp bền vững luôn đòi hỏi và xác lập các yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện chính sách, cơ chế quản lý của hệ thống quản lý từ TW đến các địa phương và cộng đồng DN đổi mới, nâng cao hiệu quả SXKD nói chung, phát triển xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp nói riêng. Trong đó phát triển và nâng cao giá trị, hiệu quả xuất khẩu nông sản có lợi thế cạnh tranh của các địa phương (Tỉnh, huyện) được xác định là then chốt trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của từng địa phương. Huyện Hải Hà là một huyện nằm ở phía đông bắc tỉnh Quảng Ninh, có khí hậu mang nền nhiệt ổn định quanh năm nên thuận lợi cho việc canh tác nhiều loại nông sản có giá trị cao như chè, mía đường, rau quả. Hiện nay huyện Hải Hà là huyện thuần nông với kinh tế nông nghiệp chiếm tỷ lệ 82% tổng giá trị kinh tế. huyện được thiên nhiên ban tặng nhiều ưu đãi về vị trí địa lý cũng như những chính sách ưu tiên của Trung ương và tỉnh Quảng Ninh cho nên có nhiều tiềm lực để phát triển nông nghiệp cũng như xuất khẩu nông sản, Những năm qua, để nâng cao giá trị các sản phẩm nông nghiệp và đời sống của người nông dân, huyện Hải Hà thực hiện nhiều chính sách giải pháp chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao sản lượng giá trị sản xuất mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản. Vì vậy đã góp phần quan trọng, quyết định đến thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hôi của huyện. Trong sản xuất, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, huyện đã xây dựng được phê duyệt và triển khai kế hoạch dự án, đã mang lại những hiệu quả thiết thực, góp phần phát triển, đa dạng hóa loại sản phẩm thị trường xuất khẩu, nông sản, bảo đảm tăng trưởng chất lượng nông sản xuất khẩu. Một số hộ dân và doanh nghiệp nâng cao năng lực đủ điều kiện tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng, xuất khẩu và khai thác tối đa lợi thế cạnh tranh của huyện đã phát triển xuất khẩu nông sản nhất là với sản phẩm chè, trái cây. Theo số liệu thống kê, hiện toàn huyện có gần 2.000 hộ dân trồng chè với tổng diện tích trên 805 ha, trong đó diện tích chè giống mới chiếm hơn 74%. Trên địa bàn huyện có 38,8ha chè có chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP. Sản lượng chè xuất khẩu năm 2023 của huyện đạt 8.020,5 tấn, tăng 957,5 tấn so với 2022 và như nhiều dự báo năm 2024 sẽ tăng trưởng cao hơn năm 2023.
2 Tuy nhiên ngoài những kết quả đạt được, hiện nay việc phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh vẫn còn tồn tại một số hạn chế do chưa có kế hoạch và triển khai thiếu đồng bộ các giải pháp phát triển xuất khẩu của hệ thống quản lý nhà nước cấp huyện. Những hạn chế này sẽ càng lớn hơn khi mà thị trường tiêu thụ đòi hỏi cao hơn về chất lượng nông sản xuất khẩu, các quy định về kỹ thuật, quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn về chất lượng, đáp ứng yêu cầu về môi trường đối với từng loại sản phẩm và thị trường xuất khẩu nông sản. Điều đó có nghĩa là hệ thống quản lý nhà nước của huyện phải xây dựng kế hoạch, triển khai các giải pháp để phát triển sản phẩm, hạ tầng, phương pháp sản xuất, ứng dụng thành tựu công nghệ trong sản xuất kinh Doanh nông sản xuất khẩu đáp ứng các yêu cầu vượt qua những thách thức với xuất khẩu nông sản nhất là khi hệ thống truy xuất nguồn gốc, quản lý khai thác chưa được thực hiện bài bản, nhiều doanh nghiệp nông nghiệp bắt đầu quá trình đổi mới để thích ứng được với bối cảnh mới. Đồng thời nguồn nhân lực chất lượng của hệ thống quản lý tham gia trực tiếp sản xuất và xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà còn thiếu nghiêm trọng, công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực này còn nhiều hạn chế. Đối mặt với khó khăn từ cả bên trong lẫn bên ngoài, và nhằm thực hiện tốt các mục tiêu phát triển xuất khẩu nông sản trong những năm rồi Hệ thống quản lý Nhà nước huyện Hải Hà Tỉnh Quảng Ninh cần rà soát hoàn thiện chính sách, cơ chế quản lý và triển khai dồng bộ các giải pháp hỗ trợ nhằm phát triển, nâng cao giá trị và hiệu quản sản xuất nông sản. Xuất phát từ thực tế trên, tác giả chọn đề tài: "Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu đề án tốt nghiệp thạc sĩ Quản Lý Kinh tế của cá nhân. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu của đề án Phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh trong những năm tiếp theo định hướng đến năm 2030. 2.2. Nhiệm vụ của đề án Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề án gồm: - Nghiên cứu hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản và kinh nghiệm về phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện. - Phân tích đánh giá thực trạng phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải
3 Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021- tháng 6/2024. Trên cơ sở đó chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân sinh ra. - Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần Phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh những năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030. 3. Đối tượng và phạm vi của đề án 3.1. Đối tượng của đề án Đối tượng nghiên cứu của đề tài là lý luận cơ bản về phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện và thực tiễn tại huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Phạm vi của đề án + Về nội dung nghiên cứu: Đề án tập trung nghiên cứu phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh tiếp cận theo hướng quản lý kinh tế, bao gồm: Xây dựng định hướng và quy hoạch phát triển xuất khẩu nông sản; Quản lý xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch phát triển xuất khẩu nông sản; Kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong quản lý triển khai phát triển xuất khẩu nông sản. + Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của hệ hống QLNN tại huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh với các nông sản xuất khẩu chủ lực. + Về thời gian nghiên cứu: Dữ liệu, số liệu thứ cấp thu thập cho giai đoạn 2021- tháng 6/2024; dữ liệu sơ cấp thu thập vào tháng 7-8/2024, các giải pháp được đề xuất ứng dụng ở một số năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030.. 4. Quy trình và phương pháp thực hiện đề án 4.1. Quy trình thực hiện đề án Đề án dự kiến thực hiện nghiên cứu qua các bước cụ thể như sau: Bước 1: Nghiên cứu tài liệu để hệ thống hóa những cơ sở lý luận cơ bản về phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương. Bước 2: Thu thập số liệu về phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021 đến nay. Các số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn bên trong (hệ thống quản lý huyện Hải Hà) và bên ngoài . Các dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn một số cán bộ QLNN về nông nghiệp và khảo sát các đối tượng người dân và doanh nghiệp tham gia sản xuất, xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà. Các dữ liệu, số liệu thu thập được xử lý để tạo minh chứng cho nghiên cứu đề án.
4 Bước 3: Phân tích và đánh giá thực trạng phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021- tháng 6/2024, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Phương pháp được sử dụng bao gồm: Phương pháp phân tích, thống kê, phân tích tổng hợp có so sánh. Bước 4: Trên cơ sở những hạn chế và nguyên nhân, đề xuất một số giải pháp phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh những năm tiếp theo, định hướng đến năm 2030. 4.2. Phương pháp thực hiện đề án a. Phương pháp thu thập dữ liệu - Đối với dữ liệu thứ cấp: Tác giả thu thập dữ liệu thứ cấp từ các nguồn như: Thu thập các số liệu liên quan đến hoạt động phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh tại các cơ quan chuyên ngành trên địa bàn Các quyết định, báo cáo, ý kiến chỉ đạo của UBND huyện về giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, chỉ tiêu phát triển ngành nông nghiệp trên địa bàn. Các báo cáo của Phòng NN&PTNN, Phòng Kinh tế, Chi cục thống kê… về tình hình phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà. - Đối với dữ liệu sơ cấp: Tác giả thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua Phỏng vấn sâu một số cán bộ QLNN chịu trách nhiệm về quản lý nông nghiệp địa phương gồm 2 cán bộ Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh, 3 cán bộ thuộc UBND huyện Hải Hà. Nội dung phỏng vấn nhằm xin ý kiến đánh giá thực hiện các nội dung liên quan đến hoạt động phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà thời gian qua (Mẫu câu hỏi phỏng vấn đính kèm phụ lục số 1). Thời gian phỏng vấn trong tháng 7/2024. Đồng thời tác giả tiến hành khảo sát bằng bảng hỏi với 100 đối tượng là đại diện gồm doanh nghiệp và người dân tham gia họat động sản xuất, xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh bằng phiếu khảo sát. Thiết kế khảo sát theo thang đo thống kê xã hội đo mức độ đánh giá theo thang điểm Liket 5 mức độ: 1- Rất không đồng ý; 2-Không đồng ý; 3-bình thường; 4-Đồng ý; 5-Rất đồng ý. Và các chỉ tiêu tương tự 5 mức độ trên tùy theo nội dung câu hỏi. Nội dung khảo sát xoay quanh các vấn đề về đánh giá đối với các hoạt động sản xuất phát triển xuất khẩu nông sản được chính quyền huyện triển khai thời gian qua (Nội dung khảo sát sẽ được thiết kế và đính kèm phụ lục số 2). Thời gian khảo sát: Tháng 7-8/2024. Qua hình thức gửi và nhận kết quả khảo sát trực tiếp. Tổng hợp kết quả điều tra được thể hiện ở phụ lục số 3.
5 b. Phương pháp xử lý và phân tích dữ liệu + Phương pháp phân tích thống kê: Sử dụng để thống kê, số liệu mô tả sự biến động cũng như những thay đổi về số liệu, tình hình phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. + Phương pháp phân tích, tổng hợp: Vận dụng phương pháp này để phân tích thực trạng các nội dung quản lý phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. + Phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh được sử dụng trong quá trình phân tích, đánh giá thực trạng. Tiến hành so sánh, đối chiếu quá trình thực hiện nhiệm vụ phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà để rút ra những nhân xét, đánh giá tạo cơ sở cho các phương pháp phân tích, tổng hợp. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề án - Về lý luận: Hệ thống hóa những cơ sở lý luận cơ bản về phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện. - Về thực tiễn: Đề án tập trung khảo sát, phân tích thực trạng phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, Tỉnh Quảng Ninh, chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn tại trong chính sách cơ chế quản lý và công tác triển khai của hệ thống quản lý huyện Hải Hà Tỉnh Quảng Ninh. Từ đó đưa ra những giải pháp phù hợp tháo gỡ khó khăn, hạn chế. Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan QLNN về nông nghiệp và xuất khẩu nông nghiệp của huyện Hải Hà và Tỉnh Quảng Ninh. - Ý nghĩa với cá nhân học viên: Rèn kỹ năng nghiên cứu khoa học, phân tích đánh giá và đề xuất giải pháp để giải quyết một vấn đề thực tiễn đặt ra thuộc chuyên môn chuyên ngành đào tạo. 6. Kết cấu đề án Đề án tốt nghiệp ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, có kết cấu bao gồm 3 phần: Phần 1: Một số cơ sở lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện Phần 2: Thực trạng và giải pháp phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh Phần 3: Các kiến nghị và đề xuất về thực hiện phát triển xuất khẩu nông sản của huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh những năm tiếp theo định hướng đến năm 2030.
6 Phần 1 MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN XUẤT KHẨU NÔNG SẢN CỦA ĐỊA PHƯƠNG CẤP HUYỆN 1.1. Khái quát về nông sản xuất khẩu và phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện 1.1.1. Khái niệm và phân loại nông sản xuất khẩu 1.1.1.1. Khái niệm xuất khẩu và nông sản xuất khẩu Quốc hội Việt Nam (2005) định nghĩa: “Xuất khẩu hàng hóa là việc hàng hoá được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.”[13] Theo Viện Ngôn ngữ học (2020): “Nông sản xuất khẩu (agricultural exports) là những sản phẩm của ngành nông nghiệp được sản xuất để xuất khẩu ra khỏi lãnh thổ, chứ không phải để tự tiêu dùng hay tiêu thụ trên thị trường trong nước.”[22] Như vậy, có thể hiểu nông sản xuất khẩu là những sản phẩm của ngành nông nghiệp được sản xuất ra nhằm mục đích trao đổi, buôn bán thương mại giữa các quốc gia hay vùng lãnh thổ. Từ các quan điểm trên, tác giả đề án rút ra khái niệm như sau: Nông sản xuất khẩu là loại hàng hóa được sản xuất trong hoạt động nông nghiệp để phục vụ hoạt động xuất khẩu trao đổi của một quốc gia với các nước khác trên thế giới dưới hình thức mua bán thông qua quan hệ thị trường. 1.1.1.2. Phân loại nông sản xuất khẩu Tùy theo đặc đặc điểm sản xuất và sử dụng, nông sản xuất khẩu hiện nay được phân thành 6 nhóm cơ bản như sau: Thứ nhất, nhóm nông sản thực phẩm: Đây là nguồn nông sản chính, chiếm tỷ lệ cao trong các loại nông sản đang có mặt trên thị trường hiện nay. Trong thực phẩm bao gồm nhiều loại như: ngũ cốc, rau củ, trái cây … Thứ hai, nhóm nguyên liệu cho công nghiệp: Một số loại nông sản mang lại giá trị lớn cho ngành xuất khẩu nói chung và trở thành nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp phải kể đến là bông, mía, cao su, chè, cafe… Thứ ba, nhóm lâm sản: Gồm các sản phẩn từ canh tác và khai thác lâm nghiệp như gỗ, giấy, dầu gỗ… Thứ tư, các loại nông sản khác: Ngoài những cách phân loại nông sản xuất
7 khẩu như trên thì có một số loại đặc biệt khác phải kể đến như: cây thuốc lá, các loại cây cỏ có tác dụng chữa bệnh, làm thuốc… 1.1.2. Khái niệm, vai trò và mục tiêu phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện 1.1.2.1. Khái niệm phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện Hiện nay có một số nhà nghiên cứu và nội dung giáo trình đã đưa ra định nghĩa về phát triển xuất khẩu nói chung, cụ thể: Đàm Quang Vinh và cộng sự (2015) cho rằng: “Phát triển xuất khẩu trong kinh tế thị trường là tổng hợp các cách thức, biện pháp, phương hướng, đường lối mà cơ quan QLNN áp dụng để sản phẩm xuất khẩu tăng trưởng về chất lượng và số lượng nhằm đáp ứng mục tiêu xuất khẩu, từ đó gia tăng và mở rộng thị phần và phát triển thị trường xuất khẩu ngày một rộng lớn hơn.” [21tr18] Theo Đoàn Thị Hồng Vân, Kim Ngọc Đạt (2019): “Phát triển xuất khẩu hàng hóa được hiểu là toàn bộ các chiến lược, kế hoạch của cơ quan chức năng trong hệ thống kinh tế chính trị nhằm mục đích xác định mục tiêu và và triển khai thực hiện phát triển xuất khẩu hàng hóa về cả chiều rộng (số lượng hàng hóa và thị trườngxuất khẩu) và chiều sâu (chất lượng hoàng hóa xuất khẩu).” [20,tr5] Từ các quan điểm trên, có thể rút ra khái niệm phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện như sau: Phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương là tổng hợp các phương hướng, đường lối chính sách và biện pháp mà hệ thống QLNN địa phương cấp huyện áp dụng triển khai để phát triển đồng bộ hoạt động sản xuất nông sản xuất khẩu, mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản tại các khu vực, quốc gia trên thế giới, góp phần tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu nông sản và phát triển thương mại, đóng góp vào quy mô tăng trưởng kinh tế của huyện. 1.1.2.2. Vai trò phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện Thứ nhất, phát triển xuất khẩu nông sản góp phần vào phát triển xuất khẩu của địa phương. Xuất khẩu nông sản càng phát triển sẽ thu về nguồn ngoại tệ càng lơn cho địa phương, giảm thâm hụt cán cân thương mại, tích lũy phát triển sản xuất như việc đầu tư nhập khẩu máy móc, thiết bị hiện đại phục vụ sản xuất. Khai thác hiệu quả nguồn lực của địa phương. Thứ hai, phát triển xuất khẩu nông sản giúp mở rộng quy mô xuất khẩu, nâng cao hiệu quả xuất khẩu, duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững góp phần tăng trưởng kinh tế và ổn định kinh tế vĩ mô của địa phương. Thứ ba, phát triển xuất khẩu nông sản làm tăng hiệu quả sử dụng vốn trong
8 ngành nông nghiệp, có vai trò kích thích đổi mới công nghệ, trang thiết bị ngày càng hiện đại và phương thức quản lý tiên tiến đáp ứng sự phát triển chung của nền kinh tế cũng như ngành nông nghiệp nói riêng. Thứ tư, phát triển xuất khẩu nông sản sẽ giúp phát huy được lợi thế của địa phương, tận dụng được nguồn lực sẵn có của địa phương cũng như doanh nghiệp. Sử dụng có hiệu quả lợi thế so sánh của địa phương, tiết kiệm chi phí xã hội. Thứ năm, phát triển xuất khẩu nông sản sẽ đóng góp vào chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo hướng tích cực, gia tăng các sản phẩm chế biến, chất lượng cao, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nông nghiệp. 1.1.2.3. Mục tiêu phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện Phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện hướng đến những mục tiêu cụ thể: Thứ nhất, mục tiêu phát triển quy mô sản xuất kinh tế nông nghiệp của địa phương cấp huyện: Hoạt động xuất khẩu nông sản phát triển sẽ yêu cầu nguồn sản phẩm và nguyên liệu phục vụ xuất khẩu từ nền nông nghiệp của huyện tăng trưởng để đáp ứng nhu cầu phục vụ xuất khẩu. Từ đó sẽ kích thích quy mô sản xuất kinh tế nông nghiệp địa phương mở rộng và phát triển, tạo thêm công ăn việc làm và thu nhập cho người dân thuộc khu vực nông nghiệp trên địa bàn huyện. Thứ hai, mục tiêu mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng kim ngạch xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện: Hoạt động xuất là hoạt động đẩy mạnh sự mở rộng thị trường, tìm đầu ra cho sản phẩm ra khỏi thị trường nội địa. Chính vì vậy phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương nhằm mục tiêu chính là hoạch định và tổ chức thực hiện mở rộng hoạt động xuất khẩu nông sản, đưa nông sản xuất khẩu phát triển và tiếp cận các thị trường xuất khẩu mới, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng của nông sản xuất khẩu, từ đó sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu nông sản của địa phương tăng trưởng, đóng góp vào phát triển kinh tế và ngân sách địa phương. Thứ ba, mục tiêu góp phần ồn định xã hội nâng cao hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp địa phương cấp huyện: Nông nghiệp là ngành sử dụng nhiều lao động nên phát triển xuất khẩu nông sản sẽ tạo ra nhiều công ăn việc làm, tăng thu nhập và nâng cao đời sống cho người lao động, góp phần ổn định xã hội. Phát triển xuất khẩu nông sản giúp các doanh nghiệp nông nghiệp địa phương mở rộng sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp và địa phương. 1.1.3. Cơ sở pháp lý phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện Phát triển xuất khẩu nông sản của địa phương cấp huyện là hoạt động phát
9 triển kinh tế tổng thể do hệ thống QLNN địa phương cấp huyện thực hiện trên cơ sở quy định của pháp luật, quy hoạch kinh tế xã hội và các văn bản chính sách về phát triển nông nghiệp, thương mại của Trung ương và của cấp Tỉnh. Trong đó cụ thể gồm: - Quy định của pháp luật và các văn bản chính sách của Trung ương gồm: + Các Luật và quy định định do Quốc hội ban hành như Luật thuế xuất khẩu thuế nhập khẩu, Luật Hải quan, Luật Nông lâm nghiệp... + Các nghị định, văn bản do Chính phủ ban hành hướng dẫn thực hiện các luật và chính sách liên quan đến phát triển sản xuất nông nghiệp, phát triển xuất khẩu hàng nông sản, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nông sản... + Các Thông tư, văn bản hợp nhất do Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT, Tổng cục Hải quan và các Bộ ngành liên quan ban hành quy định về thực hiện xuất khẩu nông sản và phát triển sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản. - Các văn bản chính sách do hệ thống QLNN địa phương cấp tỉnh ban hành gồm: Kế hoạch xây dựng phát triển sản xuất Ngành nông nghiệp, các nghị định, nghị quyết, quyết định, phê duyệt Đề án phát triển nông nghiệp, xuất khẩu nông sản; Quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp.... tại địa phương và cấp huyện trực thuộc. - Kết quả xây dựng và phê duyệt quy hoạch, chiến lược mục tiêu phát triển kinh tế xã hội địa phương cấp huyện nói chung và chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững, xuất khẩu nông sản của huyện nói riêng. Đối với thực tiễn tại huyện Hải Hà, các cơ sở pháp lý áp dụng thực tiễn gồm các văn bản, quy định về xuất khẩu nói chung và phát triển xuất khẩu nông sản nói riêng của cơ quan Trung ương và chính quyền tỉnh Quảng Ninh như: Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 2016; Luật Hải quan 2014; Nghị định 59/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 08/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan; Quyết định số 174/QĐ-TTg ngày 05/02/2021 về Phê duyệt Đề án thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản đến năm 2030; Quyết định 1038/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Ninh năm 2022 phê duyệt Đề án phát triển chuỗi các sản phẩm nông sản chủ lực cấp tỉnh giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 235/KH-UBND ngày 19/9/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh về Triển khai thực hiện Nghị quyết số 93/NQ-CP ngày 05/7/2023 của Chính phủ về nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững giai đoạn 2023 - 2030 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh… Đồng thời UBND huyện Hải