Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu thực trạng quản lý chi NSNN của huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2021 - 2023, đề án đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN của Huyện trong thời gian tới nhằm góp phần đem lại hiệu quả cao hơn trong quản lý chi ngân sách từ đó thúc đẩy KT - XH của địa phƣơng phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Tốt nghiệp Thạc sĩ: Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI NGUYỄN BÁ QUANG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SỸ HÀ NỘI - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI NGUYỄN BÁ QUANG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH THỦY, TỈNH PHÚ THỌ ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SỸ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VIỆT THẢO HÀ NỘI - 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các dữ liệu đã nêu trong Đề án tốt nghiệp có nguồn gốc rõ ràng, kết quả của Đề án tốt nghiệp là trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Bá Quang
ii LỜI CẢM ƠN Qua thời gian nghiên cứu lý luận và thực tế, tác giả đã hoàn thành Đề án tốt nghiệp thạc sỹ với đề tài: “Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ”. Tác giả xin chân thành cảm ơn đến TS. Trần Việt Thảo đã tận tình chỉ bảo hƣớng dẫn, tận tâm giúp đỡ trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện Đề án tốt nghiệp. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới quý thầy cô Viện Đào tạo Sau đại học, các thầy cô giáo Trƣờng Đại học Thƣơng mại, lãnh đạo UBND huyện; Phòng Tài chính - Kế hoạch, các phòng, đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ, ngƣời thân trong gia đình đã ủng hộ, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thiện Đề án tốt nghiệp trong suốt thời gian qua. Xin trân trọng cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii MỤC LỤC .......................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ vi DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ .............................................................vii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN ...................................................................................... viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Lý do lựa chọn đề án........................................................................................................ 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án ..................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi của đề án ..................................................................................... 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................................ 2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề án ....................................................................... 4 6. Kết cấu đề án .................................................................................................................... 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ................................................................................................. 5 1.1. Khái quát về chi ngân sách nhà nƣớc ......................................................................... 5 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm ngân sách nhà nước ................................................................ 5 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm chi ngân sách nhà nước .......................................................... 8 1.1.3. Đặc điểm chi ngân sách nhà nước cấp huyện ........................................................... 9 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện ............................................................. 10 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ......................... 10 1.2.2. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện............................................ 14 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp quận, huyện ...... 19 1.3.1. Hệ thống văn bản pháp luật hiện hành về quản lý chi ngân sách nhà nước ........ 20 1.3.2. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội.......................................................................... 20 1.3.3. Nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật, quy định về quản lý chi NSNN: ..... 20 1.3.4. Tổ chức bộ máy quản lý ngân sách nhà nước......................................................... 20 1.3.5. Tổ chức công khai tài chính ..................................................................................... 21 1.3.6. Cơ chế quản lý ngân sách nhà nước........................................................................ 21 1.3.7. Thái độ của đội ngũ công chức, cán bộ quản lý ngân sách nhà nước................... 21
iv 1.4. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nƣớc của một số địa phƣơng và bài học rút ra cho huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ .................................................................. 21 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước của một số địa phương ................ 21 1.4.2. Bài học rút ra cho huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ............................................ 23 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN THANH THUỶ - TỈNH PHÚ THỌ ............................................. 23 2.1. Khái quát về huyện Thanh Thuỷ và các yếu tố ảnh hƣởng tới công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn Huyện ......................................................................... 24 2.1.1. Đặc điểm, tình hình kinh tế xã hội huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ ................. 24 2.1.2. Giới thiệu cơ quan quản lý ngân sách huyện Thanh Thuỷ .................................... 25 2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại huyện Thanh Thuỷ ..................... 30 2.2.1. Công tác lập dự toán ngân sách Huyện ................................................................... 30 2.2.2. Công tác chấp hành dự toán chi ngân sách Huyện ................................................ 35 2.2.3. Công tác quyết toán chi ngân sách huyện ............................................................... 38 2.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra chi ngân sách Huyện ................................................ 42 2.3. Đánh giá chung quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ....................................................................................................................................... 45 2.3.1. Kết quả đạt được ....................................................................................................... 45 2.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Thanh Thuỷ ..................................................................................................................................... 46 2.3.3. Hạn chế ..................................................................................................................... 48 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN THANH THUỶ– TỈNH PHÚ THỌ ............................................. 50 3.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội và quản lý chi ngân sách nhà nƣớc của huyện Thanh Thuỷ............................................................................................................. 50 3.1.1. Mục tiêu, phương hướng phát triển kinh tế - xã hội của huyện Thanh Thủy đến năm 2030 ............................................................................................................................. 50 3.1.2. Mục tiêu về quản lý chi ngân sách nhà nước của huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ ....................................................................................................................................... 52 3.1.3. Định hướng thu - chi ngân sách và hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ .................................................................... 53
v 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ............................................................................................................ 55 3.2.1. Hoàn thiện việc lập dự toán chi ngân sách nhà nước tại huyện Thanh Thuỷ ...... 55 3.2.2. Hoàn thiện việc chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước tại huyện Thanh Thuỷ ..................................................................................................................................... 56 3.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán chi ngân sách nhà nước tại huyện Thanh Thuỷ 57 3.2.4. Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra trong chi ngân sách nhà nước huyện Thanh Thuỷ......................................................................................................................... 57 3.2.5. Một số giải pháp khác ............................................................................................... 58 3.3. Một số kiến nghị .......................................................................................................... 60 3.3.1. Kiến nghị Chính Phủ ................................................................................................ 60 3.3.2. Kiến nghị với Bộ tài chính........................................................................................ 60 3.3.3. Kiến nghị với UBND tỉnh Phú Thọ.......................................................................... 60 KẾT LUẬN ......................................................................................................................... 62 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Stt Từ viết tắt Diễn giải 1 CBCC Cán bộ công chức 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KBNN Kho bạc nhà nƣớc 4 KTNN Kiểm toán nhà nƣớc 5 KT-XH Kinh tế xã hội 6 NS Ngân sách 7 NSĐP Ngân sách địa phƣơng 8 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 9 NSTW Ngân sách trung ƣơng 10 UBND Ủy ban nhân dân 11 NĐ - CP Nghị định chính phủ 12 QĐ Quyết định 13 TT Thông tƣ 14 BTC Bộ Tài chính 15 QH Quốc hội 16 TC - KT Tài chính – Kế hoạch
vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2021 – 2023 ......................................................................................................25 Bảng 2.2: Đội ngũ triển khai hoạt động quản lý thu, chi NSNN trong 3 năm giai đoạn 2021-2023 .........................................................................................................29 Bảng 2.3. Tổng hợp dự toán chi ngân sách nhà nƣớc huyện huyện Thanh Thuỷ giai đoạn giai đoạn 2021- 2023 ........................................................................................31 Bảng 2.4. Tổng hợp dự toán chi đầu tƣ phát triển giai đoạn 2021 – 2023................33 Bảng 2.5: Tổng hợp dự toán chi thƣờng xuyên từ ngân sách huyện giai đoạn 2021- 2023 ...........................................................................................................................34 Bảng 2.6: Tổng hợp chấp hành thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nƣớc giai đoạn 2021 – 2023 ...............................................................................................................36 Bảng 2.7: Cân đối thu chi ngân sách nhà nƣớc huyện Thanh Thủy .........................37 Bảng 2.8: Quyết toán chi ngân sách nhà nƣớc giai đoạn 2021 – 2023 .....................38 Bảng 2.9: Quyết toán chi đầu tƣ phát triển tại huyện Thanh Thủy giai đoạn ...........40 2021 – 2023 ...............................................................................................................40 Bảng 2.10: Quyết toán chi thƣờng xuyên tại huyện Thanh Thủy giai đoạn 2021- 2023 ...........................................................................................................................41 Bảng 2.11 Kết quả Thanh tra, kiểm tra các đơn vị trực thuộc UBND huyện giai đoạn 2021 - 2023 .......................................................................................................43 Sơ đồ 1.1. Hệ thống ngân sách Nhà nƣớc ở Việt Nam ...............................................7 Sơ đồ 2.1: Bộ máy triển khai hoạt động quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Thanh Thủy ...............................................................................................................28
viii TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỀ ÁN Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc là một nhiệm vụ quan trọng của nhà nƣớc. Việc quản lý chi NSNN hiệu quả góp phần đảm bảo an ninh tài chính, ổn định kinh tế - xã hội, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nƣớc và tăng cƣờng niềm tin của nhân dân đối với nhà nƣớc. Đề án "Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ" bao gồm các luận cứ khoa học làm nền tảng trong quá trình triển khai các luận điểm và các hạn chế, khoảng trống mà các công trình nghiên cứu trƣớc chƣa phát hiện, chƣa nghiên cứu để tiếp tục nghiên cứu. Việc nghiên cứu và hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN là vấn đề có tính cấp thiết cần đƣợc nghiên cứu thực hiện nhằm phục vụ cho công tác quản lý chi ngân sách Nhà nƣớc tại huyện Thanh Thủy có hiệu quả, góp phần ổn định phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng, nâng cao đời sống mọi mặt của ngƣời dân tại địa phƣơng. Tác giả đã xác định mục tiêu, nhiệm vụ của đề án và sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ phƣơng pháp thu thập số liệu thứ cấp, Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp dữ liệu, Phƣơng pháp tổng hợp xử lý thông tin dữ liệu,... từ đó đƣa ra các hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý luận, các khái niệm, nội dung, tiêu chí, các yếu tố ảnh hƣởng, phƣơng pháp về quản lý chi ngân sách. Ngoài ra tác giả tìm hiểu kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nƣớc của một số địa phƣơng để rút ra bài học cho huyện Thanh Thủy. Từ thực trạng công tác quản lý chi ngân sách trên địa bàn huyện Thanh Thủy trên cơ sở khái quát điều kiện tự nhiên, đặc điểm tình hình KT - XH của huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ cũng nhƣ tình hình chi NSNN giai đoạn 2021- 2023 của huyện Thanh Thủy. Qua đó đánh giá kết quả đạt đƣợc, những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong thực trạng quản lý chi NSNN, đƣa ra các giải pháp hoàn thiện và kiến nghị với Chính phủ, Bộ Tài chính, UBND tỉnh Phú Thọ về công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc của huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ cho từng nội dung cụ thể trong đề án tốt nghiệp.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề án Quản lý chi ngân sách Nhà nƣớc s tạo điều kiện sử dụng ngân sách tiết kiệm, có hiệu quả hơn; giúp chúng ta có nguồn lực đầu tƣ, sớm đạt đƣợc mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thúc đ y sự phát triển kinh tế xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, giải quyết nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân. Tăng cƣờng quản lý ngân sách Nhà nƣớc, đổi mới quản lý chi ngân sách s tạo điều kiện sử dụng ngân sách tiết kiệm, có hiệu quả hơn; giúp chúng ta sớm đạt đƣợc mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc, đáp ứng đƣợc yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội và nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân. Huyện Thanh Thủy là một huyện miền núi với tiềm năng có giá trị về du lịch, dịch vụ và thƣơng mại chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế, Huyện đã có định hƣớng và quy hoạch các khu công nghiệp v ng thƣợng và hạ huyện đó là cụm công nghiệp thị trấn Thanh Thủy - Hoàng Xá - Đồng Trung, Tu Vũ và tham gia trực tiếp vào khu công nghiệp Trung Hà.Toàn huyện có 17 hợp tác xã phục vụ nông nghiệp trong đó có 10 hợp tác xã nông nghiệp và 7 hợp tác xã dịch vụ thủy lợi; số doanh nghiệp đang hoạt động là 485 doanh nghiệp. Với đặc điểm điều kiện tự nhiên còn nhiều khó khăn; địa bàn rộng, dân cƣ sống không tập chung, thời tiết diễn biến không thuận lợi, phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức nhƣ thiên tai, dịch bệnh, lũ lụt, đã ảnh hƣởng lớn đến sản xuất và đời sống của nhân dân, đặc biệt là ảnh hƣởng đến quản lý, sử dụng ngân sách hàng năm trên địa bàn; các khoản chi ngân sách trên địa bàn huyện vẫn chƣa hiệu quả, chi đầu tƣ còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tƣ chƣa cao, gây lãng phí. Do đó, việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nƣớc hiệu quả, chủ động đƣa ra các biện pháp chống lãng phí trên địa bàn huyện là một yêu cầu cần thiết, công tác quản lý chi ngân sách huyện những năm qua đã đƣợc thực hiện tốt, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế nhất định trong quản lý, điều hành ngân sách. Tình trạng thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nƣớc, hiệu quả sử dụng ngân sách chƣa cao, làm hao hụt nguồn lực quốc gia, ảnh hƣởng đến khả năng đầu tƣ cho các lĩnh vực quan trọng nhƣ giáo dục, y tế, an sinh xã hội,...Gây mất cân bằng ngân sách nhà nƣớc dẫn đến thâm hụt ngân sách, buộc phải tăng thuế, phát hành trái phiếu,... gây áp lực lên nền kinh tế. Làm giảm hiệu quả đầu tƣ công, lãng phí nguồn vốn đầu tƣ, ảnh hƣởng đến chất lƣợng công trình, dự án, cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đó, vấn đề về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn huyện Thanh Thủy cần đƣợc quan tâm nhiều hơn. Do vậy, đề án “Quản lý chi ngân sách
2 nhà nước trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ” là cấp thiết cần đƣợc nghiên cứu thực hiện nhằm phục vụ cho công tác quản lý chi ngân sách Nhà nƣớc tại huyện Thanh Thủy có hiệu quả, góp phần ổn định phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng, nâng cao đời sống mọi mặt của ngƣời dân tại địa phƣơng. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề án 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý chi NSNN của huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2021 - 2023, đề án đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN của Huyện trong thời gian tới nhằm góp phần đem lại hiệu quả cao hơn trong quản lý chi ngân sách từ đó thúc đ y KT - XH của địa phƣơng phát triển. 2.2. Nhiệm vụ Để làm rõ đƣợc mục tiêu nghiên cứu trên, đề án phải s phải giải quyết đƣợc các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa, làm rõ hơn cơ sở lý luận về chi ngân sách Nhà nƣớc trên địa bàn cấp huyện. - Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2021 - 2023. - Đề xuất những giải pháp để hoàn thiện quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ. 3. Đối tƣợng và phạm vi của đề án 3.1. Đối tượng Đối tƣợng nghiên cứu của đề án tập trung vào cơ sở ý thuyết và thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ. 3.2. Phạm vi - Về mặt nội dung: Đề án nghiên cứu những nội dung cơ bản liên quan đến hoạt động quản lý chi NSNN cấp huyện, bao gồm những nội dung: Lập dự toán chi ngân sách nhà nƣớc; Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nƣớc; Quyết toán chi ngân sách nhà nƣớc; Thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm chi ngân sách Nhà nƣớc. - Về mặt không gian: Nội dung đề án tập trung nghiên cứu quản lý chi ngân sách trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ. - Về mặt thời gian: Số liệu điều tra thực trạng về chi NSNN trên địa bàn huyện Thanh Thuỷ trong giai đoạn 2021 – 2023 và đề xuất đến năm 2030. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp Số liệu thứ cấp đƣợc thu thập từ các báo cáo của UBND huyện Thanh Thuỷ có liên quan đến nội dung của đề án, cụ thể là:
3 Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội huyện Thanh Thuỷ năm 2021, phƣơng hƣớng thực hiện nhiệm vụ năm 2022 của UBND huyện Thanh Thuỷ. Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội huyện Thanh Thuỷ năm 2022, phƣơng hƣớng thực hiện nhiệm vụ năm 2023 của UBND huyện Thanh Thuỷ Báo cáo tình hình phát triển kinh tế xã hội huyện Thanh Thuỷ năm 2023, phƣơng hƣớng thực hiện nhiệm vụ năm 2024 của UBND huyện Thanh Thuỷ Báo cáo tình hình thực hiện dự toán ngân sách địa phƣơng năm 2021, 2022, 2023; dự toán và phân bổ dự toán ngân sách địa phƣơng năm 2021, 2022, 2023 của UBND huyện Thanh Thuỷ. - Các số liệu về cơ cấu kinh tế ngành, tình hình phát triển kinh tế đƣợc thu thập từ báo cáo tình hình kinh tế - xã hội trong 3 năm gần đây (2021, 2022, 2023) của UBND huyện Thanh Thuỷ - tỉnh Phú Thọ. - Báo cáo quyết toán chi NSNN hàng năm giai đoạn 2021-2023 của UBND huyện huyện Thanh Thuỷ - tỉnh Phú Thọ - Các văn bản quản lý của Tỉnh, Huyện liên quan đến quản lý chi NSNN cấp huyện. - Những số liệu khác đƣợc tác giả tổng hợp từ trang web của Bộ tài chính, chi cục thống kê khu vực Tam Nông – Thanh Thuỷ. - Các sách giáo trình, tài liệu liên quan đến quản lý NSNN. - Những văn bản pháp luật liên quan đến quản lý NSNN nhƣ: Luật NSNN 2015, Thông tƣ số 79/2021/TT-BTC ngày 21 tháng 9 năm 2021 của Bộ Tài chính, Thông tƣ 342/2016/TT-BTC ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ Tài chính Quy định và hƣớng dẫn thi hành một số điều của Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Ngân sách nhà nƣớc, nghị định Số: 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Thủ tƣớng Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của luật ngân sách nhà nƣớc. 4.2. Phương pháp phân tích và tổng hợp dữ liệu Phương pháp tổng hợp dữ liệu: Những thông tin thứ cấp sau khi thu thập đƣợc s đƣợc phân bố theo các tiêu chí về tình hình quản lý chi ngân sách nhà nƣớc trong giai đoạn từ 2021 – 2023, tình hình chi NSNN theo quy trình quản lý tài chính hay chỉ đạo của cấp trên cũng nhƣ những đánh giá, cảm nhận của những ngƣời tham gia hoạt động điều hành, quản lý ngân sách của huyện Thanh Thuỷ - tỉnh Phú Thọ. Phƣơng pháp này cung cấp cho tác giả những nhìn nhận về hoạt động quản lý chi NSNN tại Thanh Thuỷ. Phương pháp so sánh: Thực hiện so sánh các chỉ tiêu về công tác quản lý chi NSNN qua các năm, tỉ lệ hoàn thành chỉ tiêu về dự toán chi NSNN, cơ cấu nguồn thu và các khoản chi ngân sách. Dựa vào tài liệu đã thu thập đƣợc, lập bảng số liệu phản
4 ánh các chỉ tiêu qua từng năm, so sánh số liệu về những chỉ tiêu đó giữa các năm với nhau về số tƣơng đối (biểu hiện bằng số lượng chênh lệch giữa các năm) và số tuyệt đối (biểu hiện bằng tỷ lệ giữa phần chênh lệch số liệu chọn làm gốc so sánh). Phương pháp thống kê mô tả: Dựa trên các dữ liệu đã thu thập đƣợc, tiến hành tổng hợp và rút ra nhận xét, đánh giá. Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để mô tả những đặc tính cơ bản của dữ liệu thu thập đƣợc từ nghiên cứu thực nghiệm qua những cách thức khác nhau. Sử dụng phƣơng pháp này thông qua những công việc sau: + Thể hiện dữ liệu thành các bảng số liệu + Thống kê theo thời gian bằng các biểu đồ và hình v + Thống kê tóm tắt các giá trị để mô tả dữ liệu. 4.3. Phương pháp tổng hợp xử lý thông tin dữ liệu Tác giả s tổng hợp các kết quả phân tích theo các vấn đề thuộc nội dung quản lý NSNN và đánh giá hiệu quả việc điều hành, quản lý chi NSNN tại huyện Thanh Thuỷ. Các tài liệu đƣợc thu thập s đƣợc tác giả hệ thống hóa theo danh mục, chọn lọc và sắp xếp theo thứ tự ƣu tiên liên quan đến nội dung thực hiện của đề tài. Các bƣớc tính toán đƣợc thực hiện trên phần mềm Microsoft Excel. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề án Đề án góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về chi ngân sách. Kết quả nghiên cứu của đề án không chỉ là tài liệu tham khảo có ích cho các cơ quan quản lý trên địa bàn tỉnh Phú Thọ nói chung và huyện Thanh Thuỷ nói riêng trong tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về chi ngân sách và góp phần vào việc sử dụng thống nhất, đa mục tiêu, chia sẻ hiệu quả cơ sở dữ liệu địa chính với các ngành và cơ quan nhà nƣớc sử dụng ngân sách, từ đó s góp phần nâng cao hiệu quả KT- XH địa phƣơng. 6. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và mục lục, đề án gồm 03 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện. Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ. Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.
5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN 1.1. Khái quát về chi ngân sách nhà nƣớc 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm ngân sách nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước Theo Luật Ngân sách Nhà nƣớc đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25/6/2015, có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017 thì "Ngân sách Nhà nƣớc là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc dự toán và thực hiện trong một khảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nƣớc có th m quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc". Trong pháp luật thực định, theo khoản 14 Điều 4 Luật ngân sách nhà nƣớc năm 2015, khái niệm ngân sách nhà nƣớc đƣợc hiểu nhƣ sau: “Ngân sách nhà nƣớc là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nƣớc có th m quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc”. Theo phƣơng diện này, ngân sách nhà nƣớc cũng không có nhiều khác biệt so với phƣơng diện kinh tế, nó đều nói về các khoản thu, chi do cơ quan Nhà nƣớc có th m quyền quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm. Khi tiếp cận ngân sách nhà nƣớc qua phƣơng diện kinh tế, ta thấy đó là một bảng kế hoạch tài chính khổng lồ của một quốc gia, trong đó dự liệu các khoản thu chi và tiền tệ trong một năm. Còn ở phƣơng diện pháp lý, ngân sách nhà nƣớc đƣợc hiểu là một đạo luật đặc biệt của mỗi quốc gia do Quốc hội ban hành và chính phủ thực hiện trong một thời hạn xác định. Nhƣng khác với những đạo luật thông thƣờng, ngân sách nhà nƣớc đƣợc cơ quan lập pháp tạo ra theo trình tự thủ tục riêng và hiệu lực thi hành của đạo luật này đƣợc xác định rỏ ràng là một năm. Theo Bộ Tài chính, thì "Ngân sách huyện (quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh) là quỹ tiền tệ tập trung của huyện (quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh) đƣợc hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện (quận thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh). Trong hệ thống tài chính, ngân sách nhà nƣớc (NSNN) là bộ phận chủ đạo, là điều kiện vật chất quan trọng để Nhà nƣớc thực hiện các nhiệm vụ của mình. Mặt khác nó còn là công cụ quan trọng để Nhà nƣớc thực hiện điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội.
6 Xét theo biểu hiện bên ngoài: NSNN bao gồm những nguồn thu cụ thể, những khoản chi cụ thể và đƣợc định hƣớng các nguồn thu đều đƣợc nộp vào một quỹ tiền tệ – quỹ NSNN và các khoản đều đƣợc xuất ra từ quỹ tiền tệ ấy. Những khoản thu nộp và cấp phát qua quỹ NSNN là các quan hệ đƣợc xác định trƣớc, đƣợc định lƣợng và Nhà nƣớc sử dụng chúng để điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế. Bởi vậy, trên phƣơng diện kinh tế, có nhiều định nghĩa về NSNN khác nhau: - Dƣới góc độ hình thức: NSNN là một bản dự toán thu và chi tài chính hàng năm của nhà nƣớc do Chính phủ lập ra, đệ trình Quốc hội quyết định và giao cho chính phủ thực hiện. - Dƣới góc độ về thực thể: NSNN bao gồm các nguồn thu cụ thể, những khoản chi cụ thể và đƣợc định lƣợng. Các nguồn thu đều đƣợc nộp vào một quỹ tiền tệ và các khoản chi đều đƣợc xuất ra từ quỹ tiền tệ ấy. Thu chi quỹ này có quan hệ ràng buộc nhau gọi là cân đối ngân sách đây là một cân đối lớn trong nền kinh tế thị trƣờng. Xét về bản chất kinh tế chứa đựng trong NSNN: Các hoạt động thu chi Ngân sách đều phản ánh những quan hệ kinh tế giữa nhà nƣớc với các chủ thể khác trong xã hội gắn với quá trình tạo lập quản lý và sử dụng quỹ NSNN. Hoạt động đó đa dạng đƣợc tiến hành trên hầu khắc các lĩnh vực và có tác động đến mọi chủ thể kinh tế xã hội. Những quan hệ thu nộp cấp phát qua quỹ NSNN là những quan hệ đƣợc xác định trƣớc, đƣợc định lƣợng và nhà nƣớc sử dụng chúng để điều tiết vĩ mô kinh tế xã hội. Nhƣ vậy, trên phƣơng diện kinh tế có thể hiểu NSNN phản ánh các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ chung của Nhà nƣớc khi Nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ sở luật định. Theo Điều 6 của Luật Ngân sách nhà nƣớc 2015 và Điều 6 của Nghị định 163/2016/NĐ-CP quy định về hệ thống ngân sách nhà nƣớc nhƣ sau: - Ngân sách nhà nƣớc gồm ngân sách trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng; - Ngân sách địa phƣơng gồm ngân sách của các cấp chính quyền địa phƣơng, trong đó: + Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách tỉnh), bao gồm ngân sách cấp tỉnh và ngân sách của các huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ƣơng; + Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách huyện), bao gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách của các xã, phƣờng, thị trấn; + Ngân sách các xã, phƣờng, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã);
7 NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC VIỆT NAM NGÂN SÁCH TRUNG ƢƠNG NGÂN SÁCH CẤP TỈNH NGÂN SÁCH NGÂN SÁCH ĐỊA CẤP HUYỆN PHƢƠNG NGÂN SÁCH CẤP XÃ Sơ đồ 1.1. Hệ thống ngân sách Nhà nƣớc ở Việt Nam Nguồn: Tác giả tổng hợp 1.1.1.2. Đặc điểm ngân sách nhà nước Từ những phân tích về khái niệm ngân sách nhà nƣớc, có thể thấy ngân sách nhà nƣớc bao gồm những đặc điểm sau: Thứ nhất, ngân sách nhà nƣớc là một kế hoạch tài chính khổng lồ nhất cần đƣơc quốc hội biểu quyết thông qua trƣớc khi thi hành. Đặc điểm này cho ta thấy việc thiết lập ngân sách nhà nƣớc không chỉ là vấn đề kĩ thuật nghiệp vụ mà còn là vấn đề mang tính kĩ thuật pháp lý, do đó nó vừa phản ánh các hành vi kinh tế (lập dự tr các khoản thu, chi s đƣợc thực hiện trong tƣơng lai), vừa thể hiện các hành vi pháp lý của chủ thể có th m quyền (cơ quan hành pháp có trách nhiệm lập dự toán ngân sách và cơ quan lập pháp có th m quyền quyết định bản dự toán đó). Thứ hai, ngân sách nhà nƣớc không phải là một bản kế hoạch tài chính thuần
8 túy mà còn là một đạo luật. Theo thông lệ, sau khi bản dự toán ngân sách nhà nƣớc đã đƣợc soạn thảo bởi cơ quan hành pháp thì nó s đƣợc chuyển sang cho cơ quan lập pháp xem xét quyết định và ban bố dƣới hình thức một đạo luật để thi hành. Thứ ba, ngân sách nhà nƣớc là kế hoạch tài chính của toàn quốc gia, đƣợc trao cho chính phủ tổ chức thực hiện nhƣng phải đặt dƣới sự giám sát của quốc hội. Việc thiết lập quyền giám sát của quốc hội đối với hoạt động thi hành ngân sách của chính phủ nhằm kiểm soát nguy cơ lạm quyền của cơ quan hành pháp trong quá trình thực thi ngân sách nhà nƣớc. Thứ tư, ngân sách nhà nƣớc đƣợc thiết lập và thực thi hoàn toàn vì mục tiêu mƣu cầu lợi ích chung cho toàn thể quốc gia, không phân biệt ngƣời hƣởng thụ các lợi ích đó là ai, thuộc thành phần kinh tế nào hay đẳng cấp nào trong xã hội. Thứ năm, ngân sách nhà nƣớc luôn phản ánh mối tƣơng quan giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp trong quá trình xây dựng và thực hiện ngân sách. Theo đó, cơ quan lập pháp ban hành ra ngân sách nhà nƣớc dựa trên sự xây dựng của chính phủ, sau đó chính phủ là ngƣời trực tiếp thi hành bản ngân sách này dƣới sự giám sát của cơ quan lập pháp. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm chi ngân sách nhà nước 1.1.2.1. Khái niệm chi ngân sách nhà nước Chi ngân sách Nhà nƣớc là việc phân phối và sử dụng quỹ ngân sách Nhà nƣớc nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của Nhà nƣớc theo những nguyên tắc nhất định. Cơ cấu chi ngân sách Nhà nƣớc là nội dung các khoản chi và tỉ trọng của các khoản chi trong tổng chi ngân sách Nhà nƣớc. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc là quá trình triển khai thực hiện một cách hệ thống các biện pháp, quy trình thủ tục phân phối và sử dụng quỹ NSNN để đáp ứng nhu cầu chỉ tiêu và thực hiện chức năng của nhà nƣớc. Điều kiện chi ngân sách nhà nƣớc do pháp luật quy định. T y mức độ vi phạm mà ngƣời thực hiện các khoản chỉ tiêu trái với điều kiện chỉ ngân sách nhà nƣớc bị xử lí về hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Luật ngân sách nhà nƣớc và các văn bản pháp luật quy định chỉ tiết, hƣớng dẫn thi hành có các quy định cụ thể về điều kiện chỉ ngân sách nhà nƣớc. 1.1.2.2. Đặc điểm chi ngân sách nhà nước Thứ nhất, gắn với bộ máy Nhà nƣớc và những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nƣớc đảm đƣơng trong từng thời kỳ. Chi ngân sách nhà nƣớc phải đảm bảo các hoạt động của Nhà nƣớc trên tất cả các
9 lĩnh vực, nhƣng nguồn thu ngân sách nhà nƣớc có đƣợc trong từng năm, từng thời kỳ lại có hạn, điều này làm hạn chế phạm vi hoạt động của Nhà nƣớc, buộc Nhà nƣớc phải lựa chọn để xác định rõ phạm vi chi ngân sách nhà nƣớc. Thứ hai, gắn với quyền lực của Nhà nƣớc. Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất quyết định qui mô, nội dung, cơ cấu chi ngân sách nhà nƣớc và phân bổ nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc cho các mục tiêu quan trọng nhất. Chính phủ là cơ quan hành pháp, có nhiệm vụ quản lý, điều hành các khoản chi ngân sách nhà nƣớc. Thứ ba, đánh giá hiệu quả phải xem xét trên tầm vĩ mô Hiệu quả chi ngân sách nhà nƣớc khác với hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp, nó dƣợc xem xét trên tầm vĩ mô và là hiệu quả kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng… dựa vào việc hoàn thành các mục tiêu kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng… mà các khoản chi ngân sách nhà nƣớc đảm nhận. Thứ tư, chi ngân sách nhà nƣớc là những khoản chi không hoàn trả trực tiếp. Các khoản cấp phát từ ngân sách nhà nƣớc cho các cấp, các ngành, cho các hoạt động văn hóa, xã hội, giúp đỡ ngƣời nghèo… không phải trả giá hoặc hoàn lại cho Nhà nƣớc. Đặc điểm này giúp phân biệt các khoản chi ngân sách nhà nƣớc với các khoản tín dụng. Tuy vậy, ngân sách nhà nƣớc cũng có những khoản chi cho việc thực hiện các chƣơng trình mục tiêu, mà thực chất là cho vay ƣu đãi có hoàn trả gốc và lãi với lãi suất thấp hoặc không có lãi. Thứ năm, chi ngân sách nhà nƣớc là một bộ phận cấu thành luồng vận động tiền tệ và nó gắn liền với sự vận động của các phạm tr giá trị khác, nhƣ: giá cả, tiền lƣơng, tỷ giá hối đoái… 1.1.3. Đặc điểm chi ngân sách nhà nước cấp huyện Chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện có tính tập trung cao là cần thiết để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm và phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Huyện tập trung nguồn lực cho các nhiệm vụ trọng tâm nhƣ: giáo dục, y tế, quốc phòng, an ninh,... đảm bảo thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Việc tập trung quản lý ngân sách giúp kiểm soát chặt ch hơn việc sử dụng nguồn vốn, hạn chế tình trạng lãng phí, thất thoát, Việc tập trung nguồn lực giúp đầu tƣ vào các dự án trọng điểm, mang lại hiệu quả cao cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đƣợc thực hiện theo nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả. Chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện thƣờng xuyên chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi ngân sách nhà nƣớc.
10 Tính hiệu quả của chi NSNN thƣờng đƣợc xem xét trên tầm vĩ mô và mang tính toàn diện cả về hiệu quả kinh tế trực tiếp, hiệu quả về mặt xã hội, chính trị ngoại giao. Chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện cho lĩnh vực giáo dục và y tế thƣờng chiếm tỷ trọng cao trong chi thƣờng xuyên. Việc quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện còn có nhiều hạn chế, cần đƣợc khắc phục. Chi NSNN luôn gắn chặt với nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nƣớc phải đảm nhiệm trong thời kỳ. Chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện phải đảm bảo công khai, minh bạch. Chi NSNN gắn với quyền lực Nhà nƣớc. Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất quyết định quy mô, nội dung, cơ cấu chi NSNN và phân bổ nguồn vốn NSNN cho các mục tiêu quan trọng nhất. Phần lớn các khoản chi NSNN đều là những khoản cấp phát không hoàn trả và mang tính bao cấp. 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.2.1. Khái niệm, mục tiêu quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện Chi ngân sách Nhà nƣớc cấp huyện là phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhằm đảm bảo thực hiện toàn bộ các khoản chi từ nguồn ngân sách nhà nƣớc đƣợc thực hiện trên địa bàn huyện để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Nhà nƣớc, đảm bảo phục vụ cho mục tiêu phát triển KT - XH, an ninh - quốc phòng và đời sống của nhân dân trên địa bàn huyện. Chi ngân sách huyện gồm các khoản chủ yếu: chi đầu tƣ phát triển theo phân cấp; chi thƣờng xuyên đảm bảo hoạt động của bộ máy quản lý cấp huyện; chi bổ sung cho ngân sách cấp dƣới; chi chuyển nguồn của huyện, cụ thể: Chi thường xuyên: Là các khoản chi phục vụ cho hoạt động thƣờng xuyên của các cơ quan nhà nƣớc, đơn vị sự nghiệp công lập và các tổ chức khác đƣợc ngân sách nhà nƣớc cấp huyện hỗ trợ; chi cho các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội; chi cho quốc phòng, an ninh; chi trả lãi vay và các khoản chi thƣờng xuyên khác. Chi đầu tư phát triển: Là các khoản chi phục vụ cho việc hình thành, bổ sung, nâng cấp tài sản cố định; chi cho các hoạt động khoa học, công nghệ; chi cho các dự án phát triển KT - XH; chi cho các chƣơng trình hỗ trợ phát triển và các khoản chi đầu tƣ phát triển khác. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đƣợc thực hiện theo các nguyên tắc sau: Nguyên tắc tập trung dân chủ: Ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đƣợc Quốc hội, HĐND cấp huyện quyết định và đƣợc thực hiện theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả: Các khoản chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện phải