ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc.
********* ***********
ĐỀ CƯONG CHI TIẾT MÔN HỌC
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Chương 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1. Khoa học
1.1.1. Định nghĩa
1.1.2. Quy luật hình thành và phát triển khoa học
1.1.3. Tiêu chí nhận biết một bộ môn khoa học
1.1.4. Phân loại khoa học
1.2. Công nghệ
1.2.1. Khái niệm công nghệ
1.2.2. Phân biệt giữa khoa học và công nghệ
1.3. Nghiên cứu khoa học
1.3.1. Chức năng cơ bản của NCKH:
1.3.2. Nhận thức khoa học (tri thức khoa học)
1.3.3. Các đặc điểm của NCKH
1.3.4. Các loại hình NCKH
1.4. Đề tài NCKH:
1.4.1. Khái niệm
1.4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
1.4.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.4.4. Mục tiêu nghiên cứu
1.4.5. Đặt tên đề tài
1.4.6. Tổ chức đề tài
Chương 2. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
2.1. Thiết lập sự kiện
2.1.1. Khái niệm
2.1.2. Phát hiện vấn đề nghiên cứu:
2.1.3. Ý tưởng nghiên cứu
2.2. Xây dựng khái niệm
2.2.1. Định nghĩa
2.2.2 Cấu trúc của khái niệm:
2.2.3. Định nghĩa một khái niệm.
2.2.4. Các thao tác trên khái niệm
2.3. Xây dựng và kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu:
2.3.1. Khái niệm chung về giả thuyết nghiên cứu
2.3.2. Chức năng cơ bản của giả thuyết khoa học là tiên đoán
2.3.3. Nội dung khoa học của giả thuyết nghiên cứu
2.3.4. Cách xây dựng giả thuyết nghiên cứu
2.3.5. Cách kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu
2.4. Phương pháp nghiên cứu
2.4.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
2.4.1.1. Xây dựng khái niệm và lựa chọn thuật ngữ
2.4.1.2. Nghiên cứu tư liệu
2.4.1.3. Nhận dạng sơ bộ các qui luật của sự vật
2.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
2.4.2.1. Khái niệm:
2.4.2.2. Phân loại các phương pháp thực nghiệm:
2.4.2.3. Phương pháp tiến hành thực nghiệm
2.4.2.4. Nơi tiến hành thực nghiệm
2.4.2.5. Mô hình nghiên cứu thực nghiệm
2.4.3. Phương pháp nghiên cứu phi thực nghiệm
2.5. Trình tự nghiên cứu khoa học
2.5.1. Lựa chọn đề tài
2.5.2. Xây dựng đề cương nghiên cứu
2.5.3. Tiến hành nghiên cứu
Chương 4. VIẾT VÀ CÔNG BỐ KÊT QUẢ NCKH
4.1. Viết báo cáo
4.1.1. Mục đích:
4.1.2. Nội dung:
4.1.3. Kết cấu chung của báo cáo
4.1.4. Cách đánh số chương, mục của báo cáo
4.1.5. Kết luận
4.2. Công bố kết quả nghiên cứu
4.3. Các loại sản phẩm công bố
4.4. Đánh giá kết quả nghiên cứu
NỘI DUNG MÔN HỌC
CHƯƠNG 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
Khoa học là gì? Công nghệ là gì? NCKH là gì?
1.1. Khoa học:
1.1.1. Định nghĩa:
- Là hệ thống những tri thức về mọi loại quy luật của vật chất và sự vận động của vật
chất, những qui luật của tự nhiên , xã hội, tư duy.
- Là một hoạt động xã hội nhằm tìm tòi, phát hiện qui luật của sự vật và hiện tượng và
vận dụng các qui luật ấy để sáng tạo ra nguyên lý các giải pháp tác động vào các sự
vật và hiện tượng nhằm biến đổi trạng thái của chúng.
- Là một hình thái ý thức xã hội, tồn tại mang tính độc lập tương đối với các hình thái
ý thức xã hội khác (ở đối tượng và hình thức và hình thức phản ánh và mang một
chức năng xã hội riêng biệt).
1.1.2. Quy luật hình thành và phát triển khoa học:
Trong nghiên cứu, người nghiên cứu có thể xuất hiện nhiều loại ý tưởng:
- Hình thành một phương hướng khoa học mới
- Đề xướng một trường phái khoa học mới
- Xây dựng một bộ môn khoa học mới
Quy luật về sự phân lập
các khoa học
Chúng được sinh ra từ những quy luật nội tạng:
Quy luật về sự tích hợp các
khoa học
Các khái
niệm cơ bản
N
ội dung c
ơ
bản của NCKH
Vi
ết và công
bố các kết quả
NCKH
Vi
ăn
tốt nghiệp
thạc sĩ
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NCKH
a, Sự phân lập khoa học là gì?
Là sự tách một bộ môn khoa học mới ra khỏi một bộ môn khoa học đang tồn tại.
Bản chất của quá trình phân lập các khoa học là đối tượng nghiên cứu của một bộ môn
khoa học để hình thành một bộ môn khoa học có đối tượng nghiên cứu hẹp hơn.
Hoá học Hoá vô cơ, Hữu cơ, Phân tích...
Toán học Số học, Đại số, Hình học, Lượng giác...
b, Sự tích hợp các khoa học là gì?
Là sự tích hợp phương pháp luận của hai bộ môn khoa học riêng lẻ để hình thành một bộ
môn khoa học mới.
Hoá học + Vật lý Hoá lý
Hoá học + Sinh vật Hoá sinh
Hoá học + Nông nghiệp Hoá nông
Hoá học + Công nghiệp Hoá công nghiệp
1.1.3.. Tiêu chí nhận biết một bộ môn khoa học:
Tiêu chí 1: Có một đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là gì?
Là bản thân sự vật hoặc hiện tượng được đặt trong phạm vi quan tâm của bộ môn khoa học.
Tiêu chí 2: Có một hệ thống lý thuyết
Bao gồm: Những khái niệm, phạm trù, qui luật, định luật, định lý...
Hệ thống lý thuyết của một bộ môn Khoa học bao gồm:
- Bộ phận riêng có (đặc trưng)
- Những cơ sở lý thuyết kế thừa từ các bộ môn khoa học khác
Tiêu chí 3: Có hệ thống phương pháp luận
Gồm 2 bộ phận
- Phương pháp luận riêng có
- Phương pháp luận thâm nhập từ các bộ môn khoa học khác
Tiêu chí 4: Có mục đích ứng dụng
1.1.4. Phân loại khoa học:
Các quan điểm tiếp cận phân loại khoa học
- Phân loại theo nguồn gốc hình thành khoa học
- Phân loại theo mục đích ứng dụng khoa học
- Phân loại theo mức độ khái quát hoá của khoa học
- Phân loại theo tính tương liên giữa các khoa học
- Phân loại theo kết quả hoạt động chủ quan của con người
- Phân loại theo cơ cấu của hệ thống tri thức hay chương trình đào tạo
- Phân loại theo đối tượng nghiên cứu của khoa học
2.. Công nghệ là gì?
- Là một hoạt động nhằm giải quyết một vấn đề hoặc một lớp vấn đề kỹ thuật
- Công nghệ là một cơ thể kiến thức
+ Một hoặc một số giải pháp để quyết một số vấn đề kỹ thuật
+ Con đường để giải quyết một số vấn đề kỹ thuật
+ Toàn bộ kiến thức được chuyển vào hệ thống, bất kể từ nguồn nào để luận cứ cho
sự phát triển
- Công nghệ là một phương tiện
- Công nghệ gồm bốn phần
+ Phần kỹ thuật
+ Phần thông tin
+ Phần con người
+ Phần tổ chức
Khái niệm công nghệ hiện được dùng không chỉ trong công nghiệp mà đã thâm nhập vào
hàng loạt bộ môn khoa học và lĩnh vực hoạt động khác nhau như: công nghệ dạy học, công
nghệ quản lý, công nghệ kiểm tra...
Phân biệt giữa khoa học và công nghệ
Kho
a h
ọc
- NCKH mang tính xác suất
- Hoạt động khoa học luôn đổi mới,
không lặp lại
- Sản phẩm khó được định hình trước
- Sản phẩm mang đặc trưng thông tin
- Lao động linh hoạt và tính sáng tạo
cao
- Có thể mang mục đích tự thân
- Phát minh khoa học tồn tại mãi với
thời gian
Công ngh
ệ
- Điều hành công nghệ mang tính xác
định
- Hoạt động công nghệ được lập theo
chu kỳ
- Sản phẩm được định hình theo thiết
kế
- Đặc trưng sản phẩm tuỳ thuộc đầu
vào
- Lao động bị định khuôn theo qui
định
- Không mang mục đích tự thân
- Sáng chế công nghệ tồn tại nhất
thời và bị tiêu vong theo lịch sử tiến
bộ kỹ thuật