Su tm bi:
www.daihoc.com.vn
QUAÛN TRÒ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC -58- –TS-NGUYEÃN THANH HOÄI
1. Lyù thuyeát coå ñieån :
Veà söï ñoäng vieân ñöôïc Taylor vaø caùc taùc giaû trong tröôøng phaùi lyù thuyeát
quaûn trò moät caùch khoa hoïc neâu leân vaøo ñaàu theá kyû naøy. Taylor cho raèng moät
trong nhöõng coâng vieäc quan troïng maø caùc nhaø quaûn trò phaûi laøm laø phaûi baûo ñaûm
coâng nhaân seõ thöïc hieän nhöõng coâng vieäc thöôøng xuyeân laäp ñi laäp laïi moät caùch
nhaøm chaùn nhöng vôùi hieäu quaû cao nhaát. Ñeå baûo ñaûm ñieàu ñoù, nhaø quaûn trò phaûi
tìm ra caùch laøm toát nhaát ñeå daïy cho coâng nhaân, vaø duøng caùc kích thích veà kinh
teá nhö tieàn löông vaø tieàn thöôûng ñeå ñoäng vieân coâng nhaân laøm vieäc.
Quan ñieåm naøy ñöôïc xaây döïng treân nhaän thöùc laø baûn chaát chuû yeáu cuûa
ngöôøi lao ñoäng trong Xí nghieäp laø löôøi bieáng, vaø caùc nhaø quaûn trò raønh reõ veà
coâng vieäc hôn coâng nhaân; ngöôøi lao ñoäng chæ coù theå ñöôïc ñoäng vieân baèng caùc
phaàn thöôûng kinh teá, vaø baûn thaân hoï cuõng khoâng coù gì ñeå ñoùng goùp cho Xí
nghieäp ngoaøi söùc lao ñoäng cuûa hoï. Thöïc tieãn quaûn trò taïi nhieàu Xí nghieäp cho
thaáy quan ñieåm naøy khoâng phaûi laø khoâng ñuùng, vaø söï kích thích baèng tieàn baïc
thöôøng cuõng ñöa laïi söï laøm vieäc tích cöïc.
2. Lyù thuyeát taâm lyù xaõ hoäi hay quan heä con ngöôøi :
Tuy nhieân, quan ñieåm coå ñieån veà söï ñoäng vieân ñaõ ñöôïc chöùng minh laø
khoâng phaûi luùc naøo cuõng chính xaùc. Lyù thuyeát veà quan heä con ngöôøi ñaõ cho thaáy
raèng nhöõng quan heä xaõ hoäi trong luùc laøm vieäc ñaõ coù taùc duïng thuùc ñaåy hoaëc
kieàm haõm söï haêng haùi laøm vieäc cuûa coâng nhaân. Lyù thuyeát naøy cuõng cho thaáy
raèng con ngöôøi cuõng keùm söï haêng haùi khi phaûi thöôøng xuyeân thöïc hieän nhöõng
coâng vieäc nhaøm chaùn vaø ñôn ñieäu. Töø nhaän thöùc ñoù, caùc nhaø lyù thuyeát taâm lyù xaõ
hoäi cho raèng caùc nhaø quaûn trò coù theå ñoäng vieân con ngöôøi baèng caùch thöøa nhaän
nhu caàu xaõ hoäi cuûa hoï, vaø ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng caûm thaáy haõnh dieän veà
söï höõu ích vaø quan troïng cuûa hoï trong coâng vieäc chung. nhöõng bieän phaùp maø
nhaø quaûn trò coù theå laøm ñeå ñoäng vieân ngöôøi lao ñoäng theo lyù thuyeát taâm lyù xaõ hoäi
laø cho ngöôøi lao ñoäng theo lyù thuyeát taâm lyù xaõ hoäi laø cho ngöôøi lao ñoäng nhieàu töï
do hôn ñeå laøm caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán coâng vieäc ñöôïc giao, quan taâm
nhieàu hôn ñeán caùc nhoùm khoâng chính thöùc trong Xí nghieäp, thoâng tin nhieàu hôn
cho ngöôøi lao ñoäng bieát caùc keá hoaïch vaø hoaït ñoäng cuûa Xí nghieäp.
Thuyeát caáp baäc nhu caàu cuûa Maslow :
Trong heä thoáng lyù thuyeát veà quaûn trò vaø ñoäng vieân thuyeát caáp baäc nhu caàu
cuûa Abraham Maslow laø thuyeát coù ñöôïc moät söï hieåu bieát roäng lôùn.
Maslow cho raèng haønh vi cuûa con ngöôøi baét nguoàn töø nhu caàu vaø nhöõng
nhu caàu cuûa con ngöôøi ñöôïc saép xeáp theo moät thöù töï öu tieân töø thaáp tôùi cao veà
taàm quan troïng. Caáp baäc nhu caàu ñöôïc saép xeáp thaønh naêm baäc sau :
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Su tm bi:
www.daihoc.com.vn
QUAÛN TRÒ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC -59- –TS-NGUYEÃN THANH HOÄI
Sô ñoà 2 : Söï phaân caáp nhu caàu cuûa Maslow.
1) Nhöõng nhu caàu cô baûn hay nhu caàu sinh lyù : laø nhöõng nhu caàu ñaûm
baûo cho con ngöôøi toàn taïi nhu : aên, uoáng, maëc, toàn taïi vaø phaùt trieån noøi
gioáng vaø caùc nhu caàu cuûa cô theå khaùc.
2) Nhöõng nhu caàu veà an toaøn vaø an ninh : laø caùc nhu caàu nhö an toaøn,
khoâng bò ñe doïa, an ninh, chuaån möïc, luaät leä…
3) Nhöõng nhu caàu xaõ hoäi : laø caùc nhu caàu veà tình yeâu, ñöôïc chaáp nhaän,
baïn beø, xaõ hoäi …
4) Nhöõng nhu caàu töï troïng : laø caùc nhu caàu veà töï troïng, toân troïng ngöôøi
khaùc, ñöôïc ngöôøi khaùc toân troïng, ñòa vò …
5) Nhöõng nhu caàu töï theå hieän : laø caùc nhu caàu nhö chaân, thieän, myõ, töï
chuû, saùng taïo, haøi höôùc…
Maslow ñaõ chia caùc nhu caàu thaønh hai caáp : caáp cao vaø caáp thaáp. Caùc
nhu caàu caáp thaáp laø caùc nhu caàu sinh lyù vaø an toaøn, an ninh. Caùc nhu caàu caáp
cao bao goàm caùc nhu caàu xaõ hoäi, töï troïng, vaø töï theå hieän. Söï khaùc bieät giöõa hai
loaïi naøy laø caùc nhu caàu caáp thaáp ñöôïc thoûa maõn chuû yeáu töø beân ngoaøi (1) trong
khi ñoù caùc nhu caàu caáp cao laïi ñöôïc thoûa maõn chuû yeáu laø töø noäi taïi (2) cuûa con
ngöôøi.
3. Thuyeát cuûa David Mc. Clelland :
David Mc. Clelland cho raèng con ngöôøi coù ba nhu caàu cô baûn : nhu caàu
thaønh töïu, nhu caàu lieân minh, vaø nhu caàu quyeàn löïc.
1 Extrinsic needs
2 Intrinsic needs
Nhu
caàu töï
thaân vaän ñoäng
Nhöõng nhu caàu
veà söï toân troïng
Nhöõng nhu caàu veà
lieân keát vaø chaáp nhaän
Nhöõng nhu caàu veà an
ninh hoaëc an toaøn
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Su tm bi:
www.daihoc.com.vn
QUAÛN TRÒ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC -60- –TS-NGUYEÃN THANH HOÄI
Nhu caàu thaønh töïu : Ngöôøi coù nhu caàu thaønh töïu cao laø ngöôøi luoân
theo ñuoåi vieäc giaûi quyeát coâng vieäc toát hôn. Hoï muoán vöôït qua caùc khoù khaên, trôû
ngaïi. Hoï muoán caûm thaáy raèng thaønh coâng hay thaát baïi cuûa hoï laø do keát quaû cuûa
nhöõng haønh ñoäng cuûa hoï. Ñieàu naøy coù nghóa laø hoï thích caùc coâng vieäc mang
tính thaùch thöùc. Nhöõng ngöôøi coù nhu caàu thaønh töïu cao ñöôïc ñoäng vieân laøm vieäc
toát hôn.
Loøng mong muoán thöïc hieän caùc traùch nhieäm caù nhaân.
Xu höôùng ñaët ra caùc muïc tieâu cao cho chính hoï.
Nhu caàu cao veà söï phaûn hoài cuï theå, ngay laäp töùc.
Nhanh choùng, sôùm laøm chuû coâng vieäc cuûa hoï.
Nhu caàu lieân minh : Laø gioáng nhu caàu tình yeâu xaõ hoäi Maslow ñöôïc
chaáp nhaän, tình yeâu, baïn beø … Ngöôøi lao ñoäng coù nhu caàu naøy maïnh seõ laøm vieäc
toát ôû nhöõng loaïi coâng vieäc taïo ra söï thaân thieän vaø caùc quan heä xaõ hoäi.
Nhu caàu quyeàn löïc : Laø nhu caàu kieåm soaùt vaø aûnh höôûng moâi tröôøng
laøm vieäc cuûa ngöôøi khaùc, kieåm soaùt vaø aûnh höôûng tôùi ngöôøi khaùc. Caùc nhaø
nghieân cöùu chæ ra raèng ngöôøi coù nhu caàu quyeàn löïc maïnh vaø nhu caàu thaønh töïu
coù xu höôùng trôû thaønh caùc nhaø quaûn trò. Moät soá ngöôøi coøn cho raèng nhaø quaûn trò
thaønh coâng laø ngöôøi coù nhu caàu quyeàn löïc maïnh nhaát, keá ñeán laø nhu thaønh töïu
vaø sau cuøng laø nhu caàu caàn lieân minh.
4. Thuyeát E.R.G :
Clayton Alderfer giaùo sö ñaïi hoïc Yale ñaõ tieán haønh saép xeáp laïi nghieân cöùu
cuûa Maslow vaø ñöa ra keát luaän cuûa mình. OÂng cho raèng : haønh ñoäng cuûa con
ngöôøi baét nguoàn töø nhu caàu – cuõng gioáng nhö caùc nhaø nghieân cöùu khaùc – song
oâng cho raèng con ngöôøi cuøng moät luùc theo ñuoåi vieäc thoûa maõn ba nhu caàu cô
baûn : Nhu caàu toàn taïi (1), nhu caàu quan heä (2), vaø nhu caàu phaùt trieån (3).
Nhu caàu toàn taïi (Fxistence needs) Bao goàm nhöõng ñoøi hoûi vaät chaát toái
caàn thieát cho söï toàn taïi cuûa con ngöôøi, nhoùm nhu caàu naøy coù noäi dung gioáng nhö
nhu caàu sinh lyù vaø nhu caàu an toaøn cuûa Maslow.
Nhu caàu quan heä (Relatedness needs) laø nhöõng ñoøi hoûi veà nhöõng quan
heä vaø töông taùc qua laïi giöõa caùc caù nhaân, nhu caàu quan heä bao goàm nhu caàu xaõ
hoäi vaø moät phaàn nhu caàu töï troïng (ñöôïc toân troïng).
1 Existence needs
2 Relatedness needs
3 Growth nedds
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Su tm bi:
www.daihoc.com.vn
QUAÛN TRÒ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC -61- –TS-NGUYEÃN THANH HOÄI
Nhu caàu phaùt trieån (Growth needs) laø ñoøi hoûi beân trong moãi con ngöôøi
cho söï phaùt trieån caù nhaân, noù bao goàm nhu caàu töï theå hieän vaø moät phaàn nhu
caàu töï troïng (töï troïng vaø toân troïng ngöôøi khaùc).
Ñieàu khaùc bieät ôû thuyeát naøy laø Alderfer cho raèng con ngöôøi cuøng moät luùc
theo ñuoåi vieäc thoûa maõn taát caû caùc nhu caàu chöù khoâng phaûi chæ moät nhu caàu nhu
quan ñieåm Maslow. Hôn nöõa, thuyeát naøy coøn cho raèng khi moät nhu caàu naøo ñoù
bò caûn trôû vaø khoâng ñöôïc thoûa maõn thì con ngöôøi coù xu höôùng doàn noã löïc cuûa
mình sang thoûa maõn caùc nhu caàu khaùc. Töùc laø neáu nhu caàu toàn taïi bò caûn trôû
con ngöôøi seõ doàn noã löïc cuûa mình sang vieäc theo ñuoåi nhu caàu quan heä vaø nhu
caàu phaùt trieån. Ñieàu naøy giaûi thích khi cuoäc soáng khoù khaên con ngöôøi coù xu
höôùng gaén boù vôùi nhau hôn, quan heä giöõa hoï toát hôn vaø hoï doàn noã löïc ñaàu tö
cho töông lai nhieàu hôn.
5.Thuyeát hai nhaân toá cuûa Herzberg :
Herzberg ñaõ phaùt trieån thuyeát ñoäng vieân cuûa oâng ta baèng caùch ñeà nghò
caùc chuyeân gia laøm vieäc trong caùc Xí nghieäp coâng nghieäp lieät keâ caùc nhaân toá
laøm hoï thoûa maõn vaø caùc nhaân toá laøm cho hoï ñöôïc ñoäng vieân cao ñoä. Ñoàng thôøi
yeâu caàu hoï lieät keâ caùc tröôøng hôïp (nhaân toá) maø hoï khoâng ñöôïc ñoäng vieân vaø baát
maõn.
Phaùt hieän cuûa Herzberg ñaõ taïo ra moät söï ngaïc nhieân lôùn vì noù laøm ñaûo
loän nhaän thöùc thoâng thöôøng cuûa chuùng ta. Chuùng ta thöôøng cho raèng ñoái ngöôïc
vôùi thoûa maõn laø baát maõn vaø ngöôïc laïi. Töùc laø chæ coù hai tình traïng hoaëc laø thoûa
maõn hoaëc laø baát maõn. Herzberg cho raèng coù moät soá nhaân toá lieân quan tôùi söï
thoûa maõn ñoái vôùi coâng taùc – coøn ñöôïc goïi laø caùc nhaân toá ñoäng vieân – vaø caùc
nhaân toá naøy laø khaùc bieät vôùi caùc yeáu toá lieân quan tôùi söï baát maõn – coøn ñöôïc goïi
laø caùc nhaân toá duy trì hay löôõng tính.
Ñoái vôùi caùc nhaân toá ñoäng vieân neáu giaûi quyeát toát seõ taïo ra söï thoûa maõn
vaø töø ñoù seõ ñoäng vieân neáu giaûi quyeát toát seõ taïo ra söï thoûa maõn vaø töø ñoù seõ ñoäng
vieân ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc tích cöïc vaø chaêm chæ hôn. Nhöng neáu giaûi quyeát
khoâng toát thì taïo ra tình traïng khoâng thoûa maõn chöù chöa chaéc ñaõ baát maõn.
Trong khi ñoù ñoái vôùi caùc nhaân toá duy trì, neáu giaûi quyeát khoâng toát seõ taïo ra
söï baát maõn, nhöng neáu giaûi quyeát toát thì taïo ra tình traïng khoâng baát maõn chöù
chöa chaéc ñaõ coù tình traïng thoûa maõn. Ví duï nhö heä thoáng phaân phoái thu nhaäp ôû
ñôn vò baïn neáu ñöôïc xaây döïng khoâng toát seõ taïo cho baïn söï baát maõn, song neáu
noù ñöôïc xaây döïng ñuùng thì chöa chaéc taïo ra cho baïn söï thoûa maõn.
Thuyeát hai nhaân toá cuûa Herzberg coù nhöõng aån yù quan troïng ñoái vôùi caùc
nhaø quaûn trò :
Nhöõng nhaân toá laøm thoûa maõn ngöôøi lao ñoäng laø khaùc vôùi caùc nhaân toá
taïo ra söï baát maõn. Vì vaäy, baïn khoâng theå mong ñôïi söï thoûa maõn cuûa ngöôøi lao
ñoäng baèng caùch ñôn giaûn laø xoùa boû caùc nguyeân nhaân gaây ra söï baát maõn.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com
Su tm bi:
www.daihoc.com.vn
QUAÛN TRÒ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC -62- –TS-NGUYEÃN THANH HOÄI
Vieäc ñoäng vieân nhaân vieân ñoøi hoûi phaûi giaûi quyeát thoûa ñaùng, ñoàng thôøi
caû hai nhoùm nhaân toá duy trì vaø ñoäng vieân, khoâng theå chæ chuù troïng moät nhoùm
naøo caû.
6. Thuyeát mong ñôïi :
Thuyeát mong ñôïi ñoøi hoûi caùc nhaø quaûn lyù phaûi hieåu bieát nhöõng mong ñôïi
cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø gaén nhöõng mong ñôïi naøy vôùi nhöõng muïc tieâu cuûa toå
chöùc. Muoán vaäy nhaø quaûn trò neân :
Taïo ra caùc keát cuïc maø ngöôøi lao ñoäng mong muoán.
Taïo ra söï caàn thieát thöïc hieän ñeå ñaït muïc tieâu toå chöùc.
Baûo ñaûm möùc ñoä thöïc hieän mong muoán laø coù theå ñaït tôùi.
Gaén chaët keát quaû mong ñôïi vôùi vieäc thöïc hieän caàn thieát.
Ñaùnh giaù tình theá ñoái vôùi nhöõng mong ñôïi khaùc nhau.
Baûo ñaûm phaàn thöôûng laø ñuû söùc haáp daãn caàn thieát.
Baûo ñaûm laø heä thoáng laø coâng baèng ñoái vôùi taát caû moïi
Sô ñoà 3 : –Thuyeát mong ñôïi
7.Thuyeát veà söï coâng baèng :
Ngöôøi lao ñoäng trong toå chöùc muoán ñöôïc ñoái xöû moät caùch coâng baèng, hoï
coù xu höôùng so saùnh nhöõng ñoùng goùp vaø phaàn thöôûng cuûa hoï vôùi nhöõng ngöôøi
khaùc. Khi so saùnh, ñaùnh giaù coù theå coù ba tröôøng hôïp xaûy ra :
Neáu ngöôøi lao ñoäng cho raèng hoï ñöôïc ñoái xöû khoâng toát, phaàn thöôûng laø
khoâng xöùng ñaùng vôùi coâng söùc hoï ñaõ boû ra thì hoï seõ baát maõn vaø töø ñoù hoï
seõ laøm vieäc khoâng heát khaû naêng cuûa hoï vaø thaäm chí hoï seõ ngöøng vieäc.
Söùc maïnh ñoäng vieân :
Toâi neân noã löïc bao nhieâu ?
Giaù trò ñöôïc nhaän thöùc
cuûa phaàn thöôûng
Khaû naêng nhaän
ñöôïc phaàn thöôûng
Khaû naê
ng cuûa
noã löïc thöïc hieän
Phaàn thöôûng naøo laø
coù giaù trò vôùi toâi ?
Khaû naêng ñaït ñeán
phaàn thöôûng theá
naøo neáu toâi hoaøn thaønh
nhieäm vuï
Cô hoäi hoaøn thaønh
nhieäm vuï cuûa toâi theá
naøo neáu toâi ñöa ra caùc
noã löïc caàn thieát ?
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com