A - L I M ĐUỜ Ở Ầ
******
Giá tr thăng d là m c tiêu c a các nhà t b n, là đi u ki n t n t i vàị ư ụ ủ ư ả ề ệ ồ ạ
phát tri n c a t b n.ể ủ ư ả
B t k m t n n s n xu t nào mu n phát tri n đc, mu n đáp ng nhuấ ỳ ộ ề ả ấ ố ể ượ ố ứ
c u c a con ng i v đi u ki n s ng đu ph i tái s n xu t, m r ng vàầ ủ ườ ề ề ệ ố ề ả ả ấ ở ộ
ph i t o ra đc s n ph m th ng d . B i m c đ giàu có c a xã h i tuả ạ ượ ả ẩ ặ ư ở ứ ộ ủ ộ ỳ
thu c vào kh i l ng s n ph m th ng d . Xã h i càng phát tri n thì s nộ ố ượ ả ẩ ặ ư ộ ể ả
ph m th ng d càng nhi u. Song trong m i xã h i, s n ph m th ng d bánẩ ặ ư ề ọ ộ ả ẩ ặ ư
trên th tr ng đu có giá tr , nh ng ch có n n s n xu t t b n ch nghĩaị ườ ề ị ư ỉ ở ề ả ấ ư ả ủ
thì giá tr c a s n ph m th ng d m i là giá tr th ng d .ị ủ ả ẩ ặ ư ớ ị ặ ư
T đó có th kh ng đnh s n xu t ra giá tr th ng d là quy lu t kinh từ ể ẳ ị ả ấ ị ặ ư ậ ế
c b n c a ch nghĩa t b n. Cho nên đ nghiên c u giá tr th ng d , ta chơ ả ủ ủ ư ả ể ứ ị ặ ư ỉ
nghiên c u n n s n xu t t b n ch nghĩa. V y v n đ c n đt ra là giá trứ ề ả ấ ư ả ủ ậ ấ ề ầ ặ ị
th ng d là gì ? Ngu n g c và b n ch t c a giá tr th ng d ? Các hìnhặ ư ồ ố ả ấ ủ ị ặ ư
th c chuy n hoá c a giá tr th ng d ? ...ứ ể ủ ị ặ ư
Đây là m t v n đ có t m quan tr ng r t l n. Vi c nghiên c u nó ph iộ ấ ề ầ ọ ấ ớ ệ ứ ả
đc xu t phát t các quan đi m đúng đn c a h c thuy t Mác và th cượ ấ ừ ể ắ ủ ọ ế ự
ti n. Quá trình nghiên c u s giúp gi i đáp đc các câu h i luôn t đt raễ ứ ẽ ả ượ ỏ ự ặ
trong lý lu n cũng nh trong th c t c a kinh t h c TBCN.ậ ư ự ế ủ ế ọ
V i nh ng hi u bi t đang còn nhi u h n ch và trong ph m vi đ tàiớ ữ ể ế ề ạ ế ạ ề
cho phép, em r t mong nh n đc s giúp đ ch d n c a th y cô giáo vấ ậ ượ ự ỡ ỉ ẫ ủ ầ ề
nh ng sai sót trong bài làm đ bài vi t sau c a em đc t t h n.ữ ể ế ủ ượ ố ơ
1
B - N I DUNGỘ
PH N IẦ
GIÁ TR TH NG D LÀ GÌ ?Ị Ặ Ư
1 - KHÁI NI MỆ
Giá tr th ng d là giá tr m i dôi ra ngoài giá tr s c lao đng do côngị ặ ư ị ớ ị ứ ộ
nhân t o ra và b nhà t b n chi m không.ạ ị ư ả ế
S n xu t ra giá tr th ng d ch là quá trình t o ra giá tr đc kéo dàiả ấ ị ặ ư ỉ ạ ị ượ
quá cái đi m mà đó giá tr s c lao đng do nhà t b n tr đc hoàn l iể ở ị ứ ộ ư ả ả ượ ạ
b ng v t ngang giá m i.ằ ậ ớ
02 - VÍ D KÉO BÔNG THÀNH S IỤ Ợ
Bây gi chúng ta nghiên c u m t cách ng n g n quá trình s n xu t tờ ứ ộ ắ ọ ả ấ ư
b n ch nghĩa trong s th ng nh t c a nó nh là quá trình lao đng và quáả ủ ự ố ấ ủ ư ộ
trình tăng thêm giá tr qua ví d v s n xu t s i.ị ụ ề ả ấ ợ
Gi đnh s n xu t 10 kg s i c n 10 kg bông, giá 10 kg bông là 10 đôla.ả ị ả ấ ợ ầ
Đ bi n s bông đó thành s i, m t công nhân ph i lao đng trong 6 gi vàể ế ố ợ ộ ả ộ ờ
hao mòn máy móc là 2 đôla; giá tr s c lao đng trong m t ngày c a ng iị ứ ộ ộ ủ ườ
công nhân là 3 đôla; trong m t gi lao đng ng i công nhân đã t o ra m tộ ờ ộ ườ ạ ộ
giá tr là 0.5 đôla; cu i cùng, ta gi đnh r ng trong quá trình s n xu t s i đãị ố ả ị ằ ả ấ ợ
hao phí theo th i gian lao đng xã h i c n thi t.ờ ộ ộ ầ ế
V i gi đnh nh v y, n u nh quá trình lao đng kéo dài đn cái đi mớ ả ị ư ậ ế ư ộ ế ể
mà đó bù đp đc giá tr s c lao đng (6 gi ), t c là b ng th i gian laoở ắ ượ ị ứ ộ ờ ứ ằ ờ
đng c n thi t thì ch a có s n xu t giá tr th ng d , do đó ti n ch a bi nộ ầ ế ư ả ấ ị ặ ư ề ư ế
thành t b n.ư ả
Trong th c t quá trình lao đng không d ng l i đi m đó. Giá tr s cự ế ộ ừ ạ ở ể ị ứ
lao đng mà nhà t b n ph i tr khi mua và giá tr mà s c lao đng có thộ ư ả ả ả ị ứ ộ ể
t o ra cho nhà t b n là hai đi l ng khác nhau mà nhà t b n đã tính đnạ ư ả ạ ượ ư ả ế
đi u đó tr c khi mua s c lao đng. Nhà t b n đã tr ti n mua s c laoề ướ ứ ộ ư ả ả ề ứ
đng trong ngày. V y vi c s d ng s c lao đng trong ngày đó thu c vộ ậ ệ ử ụ ứ ộ ộ ề
nhà t b n.ư ả
Ch ng h n, nhà t b n b t công nhân lao đng trong 1 gi m t ngàyẳ ạ ư ả ắ ộ ờ ộ
thì :
Chi phí s n xu tả ấ Giá tr c a s n ph m m iị ủ ả ẩ ớ
(20 kg s i)ợ
- Ti n mua bông là 20 đôla.ề
- Hao mòn máy móc là 4 đôla.
- Ti n mua s c lao đng trong ề ứ ộ
m t ngày là 3 đôla.ộ
- Giá tr c a bông đc chuy n ị ủ ượ ể
vào s i là 20 đôla.ợ
- Giá tr c a máy móc đc ị ủ ượ
chuy n vào s i 4 đôla.ể ợ
- Giá tr do lao đng c a công ị ộ ủ
nhân t o ra 12h lao đng là 6 ạ ộ
đôla.
C ng : 27 đôla.ộC ng : 30 đôla.ộ
Nh v y toàn b chi phí c a nhà t b n đ mua t li u s n xu t và s cư ậ ộ ủ ư ả ể ư ệ ả ấ ứ
lao đng là 27 đôla. Trong 12h lao đng, công nhân t o ra m t s n ph mộ ộ ạ ộ ả ẩ
m i (20 kg s i) có giá tr b ng 30 đôla, l n h n giá tr ng tr c là 3 đô la.ớ ợ ị ằ ớ ơ ị ứ ướ
V y 27 đôla ng tr c thành 30 đôla, đã đem lai m t giá tr th ng d là 3ậ ứ ướ ộ ị ặ ư
đôla. Do đó ti n bi n thành t b n. Ph n giá tr m i dôi ra so v i giá tr s cề ế ư ả ầ ị ớ ớ ị ứ
lao đng g i là giá tr th ng d . ộ ọ ị ặ ư
3
Ph n IIầ
NGU N G C VÀ B N CH T C A GIÁ TR TH NG DỒ Ố Ả Ấ Ủ Ị Ặ Ư
I - QUAN ĐI M C A CÁC TR NG PHÁI TR C MÁCỂ Ủ ƯỜ ƯỚ
1. QUAN ĐI M C A TR NG PHÁI TR NG TH NGỂ Ủ ƯỜ Ọ ƯƠ
Ch nghĩa tr ng th ng ra đi vào th i k quá đ mà n n kinh t phongủ ọ ươ ờ ờ ỳ ộ ề ế
ki n b c vào th i suy thoái và n n kinh t TBCN b t đu hình thành. Nóế ướ ờ ề ế ắ ầ
ra đi ph n ánh nh ng quan đi m kinh t c a ch nghĩa t b n và nó đcờ ả ữ ể ế ủ ủ ư ả ượ
phát tri n r ng rãi các n c Tây Âu. M c dù th i k này ch a bi t đnể ộ ở ướ ặ ờ ỳ ư ế ế
quy lu t kinh t và còn h n ch v tính quy lu t nh ng h th ng quanậ ế ạ ế ề ậ ư ệ ố
đi m h c thuy t kinh t tr ng th ng đã t o ra nhi u ti n đ v kinh t xãể ọ ế ế ọ ươ ạ ề ề ề ề ế
h i cho các lý lu n kinh t th tr ng sau này phát tri n. Đi u này đc thộ ậ ế ị ườ ể ề ượ ể
hi n ch h đa ra quan đi m s giàu có không ph i là giá tr s d ngệ ở ỗ ọ ư ể ự ả ị ử ụ
mà là giá tr ti nị ề
H c thuy t kinh t tr ng th ng coi l i nhu n là do lĩnh v c l u thôngọ ế ế ọ ươ ợ ậ ự ư
mua bán, trao đi sinh ra. Nó là k t qu c a vi c mua ít bán nhi u, mua rổ ế ả ủ ệ ề ẻ
bán đt mà có.ắ
2. QUAN ĐI M C A TR NG PHÁI C ĐI NỂ Ủ ƯỜ Ổ Ể
Trong th i k ch nghĩa tr ng th ng, s ho t đng c a t b n chờ ỳ ủ ọ ươ ự ạ ộ ủ ư ả ủ
y u là trong lĩnh v c l u thông. Do quá trình phát tri n cu công tr ngế ự ư ể ả ườ
th công, t b n đã chuy n sang lĩnh v c s n xu t. Lúc này các v n đủ ư ả ể ự ả ấ ấ ề
kinh t c a s n xu t đã v t quá khă năng gi i thích c a lý thuy t chế ủ ả ấ ượ ả ủ ế ủ
nghĩa tr ng th ng và h c thuy t kinh t c đi n xu t hi n. Các nhàọ ươ ọ ế ế ổ ể ấ ệ
kinh t h c c a tr ng phái này l n đu tiên chuy n đi t ng nghiênế ọ ủ ườ ầ ầ ể ố ượ
c u t lĩnh v c l u thông sang lĩnh v c s n xu t. L n đu tiên, h xâyứ ừ ự ư ự ả ấ ầ ầ ọ
d ng m t h th ng các ph m trù và quy lu t c a n n kinh t th tr ng.ự ộ ệ ố ạ ậ ủ ề ế ị ườ
Tiêu bi u là các quan đi m c a Kene, A.Đ Smith, Ricacdo.ể ể ủ
a)Quan đi m c a Kene :ể ủ
Kene đc CacMac đánh giá là cha đ c a kinh t chính tr h c c đi nượ ẻ ủ ế ị ọ ổ ể
và ông có công lao to l n trong lĩnh v c kinh t . Kene đã đt n n t ng choớ ự ế ặ ề ả
vi c nghiên c u s n ph m, t c là n n móng cho vi c nghiên c u quan hệ ứ ả ẩ ứ ề ệ ứ ệ
th ng d sau này. Ông đã đa ra nh ng quan đi m kinh t đ ti n hành phêặ ư ư ữ ể ế ể ế
phán ch nghĩa tr ng th ng. Kene cho r ng trao đi th ng m i ch đnủ ọ ươ ằ ổ ươ ạ ỉ ơ
thu n là vi c đi giá tr này l y giá tr s d ng khác theo nguyên t c ngangầ ệ ổ ị ấ ị ử ụ ắ
giá c . Hai bên không có gì đ m t ho c đc c . B i v y th ng nghi pả ể ấ ặ ượ ả ở ậ ươ ệ
không th đ ra ti n đc. Theo ông, s n ph m th ng d ch đc t o raể ẻ ề ượ ả ẩ ặ ư ỉ ượ ạ
t s n xu t- nông nghi p kinh doanh theo ki u TBCN b i vì trong lĩnh v cừ ả ấ ệ ể ở ự
s n xu t nông nghi p đã t o ra đc ch t m i nh có s giúp đ c a tả ấ ệ ạ ượ ấ ớ ờ ự ỡ ủ ự
nhiên. Đây là m t quan đi m sai l m. Nh ng ông cũng manh nha b c đuộ ể ầ ư ướ ầ
tìm ra đc ngu n g c c a giá tr th ng d . Ông cho chi phí s n xu t làượ ồ ố ủ ị ặ ư ả ấ
ti n l ng, s n ph m thu n tuý là s chênh l ch gi a thu ho ch và ti nề ươ ả ẩ ầ ố ệ ữ ạ ề
l ng, đó chính là ph n do lao đng th ng d t o ra.ươ ầ ộ ặ ư ạ
b)Quan đi m c a A.Đ Smith ể ủ
Theo ông đa tô là kho n kh u tr đu tiên vào s n ph m lao đng, l iị ả ấ ừ ầ ả ẩ ộ ợ
nhu n là kho n kh u tr th hai vào s n ph m c a ng i lao đng, chúngậ ả ấ ừ ứ ả ẩ ủ ườ ộ
đu có chung ngu n g c là lao đng không đc tr công c a côngề ồ ố ộ ượ ả ủ
nhân.V m t ch t, nó ph n ánh quan h bóc l t. Xu t phát t s phân tíchề ặ ấ ả ệ ộ ấ ừ ự
giá tr hàng hoá do ng i công nhân t o ra A.Đ Smith th y m t th c t làị ườ ạ ấ ộ ự ế
công nhân ch nh n đc m t ph n ti n l ng, ph n còn l i là đa tô vàỉ ậ ượ ộ ầ ề ươ ầ ạ ị
l i nhu n c a t b n. Ông cho r ng ngu n g c c a l i nhu n là do toàn bợ ậ ủ ư ả ằ ồ ố ủ ợ ậ ộ
t b n đu t đ ra trong lĩnh v c s n xu t và trong lĩnh v c l u thông. ư ả ầ ư ẻ ự ả ấ ự ư
Ông th y đa tô chênh l ch I do màu m đt đai và v trí g n xa quy tấ ị ệ ỡ ấ ị ầ ế
đnh nh ng không nghiên c u đa tô chênh l ch II và ph nh n đa tô tuy tị ư ứ ị ệ ủ ậ ị ệ
5