34
Journal of Transportation Science and Technology, Vol 33, Aug 2019
ĐỊNH HƯNG GII PHÁP PHÁT TRIN
H THNG H TNG LOGISTICS KT NI CM CNG
KHU VC TNH BÀ RA - VŨNG TÀU ĐN 2030
SOLUTIONS FOR LOGISTICS INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT OF PORT
INFRASTRUCTURE IN BA RIA - VUNG TAU PROVINCE TO 2030
Nguyn Văn Tung
Nghiên cứu sinh Trường Đại hc Giao thông vn ti Thành ph H Chí Minh
Tóm tt: Thông qua vic thu thp s liệu đánh giá thực trng phát trin h thng h tng
logistics phc v cng khu vc tnh Bà Ra Vũng Tàu, bài báo đề xut định hướng các gii pháp
phát trin h thng h tng logistics phc v cng biển đến năm 2030 của tỉnh, các định hướng được
đề xut tập trung vào 2 nhóm chính đó là định hướng v chiến lược và chính sách phát trin và đnh
hướng v phát trin h tng logistics. Để có nhng gii pháp phù hp mang tính đt phá nhm phát
trin h thng h tng Logistics phc v cm cng Bà Ra – Vũng Tàu trong giai đoạn 20202025 và
phát trin Bà Ra Vũng Tàu trở thành trung tâm dch v logistics khu vc giai đon 2025 2030 cn
phi có những định hướng như: Thúc đy liên kết vùng để cùng phát trin bn vng, phát huy vai trò
trung gian kết ni, đng hành cùng doanh nghip trong và ngoài tỉnh để liên kết cng bin nhm khai
thác ngun hàng cho cm cng Cái MépTh Vi.
Từ khóa: Logistic, hạ tầng logistics, hạ tầng logistics phục vụ cảng.
Mã phân loại: 9
Abstract: Referring to the collection of data to evaluate the current situation of logistics
infrastructure development serving ports in Ba Ria - Vung Tau Province, the paper proposes
orientations for solutions to develop logistics infrastructure systems serving ports. By 2030 of the
province, the proposed orientations focus on two main groups: strategic development strategy and
policy and logistics infrastructure development orientation. To have suitable breakthrough solutions
to develop Logistics infrastructure system serving Ba Ria - Vung Tau port cluster in the period of 2020
- 2025 and develop Ba Ria - Vung Tau into a regional logistics service center In the period 2025 -
2030, it is necessary to have orientations such as: Promoting regional linkages for sustainable
development, promoting the role of intermediaries connecting, accompanying businesses inside and
outside the province to link seaports to exploiting source of goods for Cai Mep-Thi Vai port cluster.
Keywords: Logistic, logistics infrastructure, logistics infrastructure for ports.
Classifition code: 9
1. Đặt vấn đề
Logistics là quá trình lên kế hoch, thc
hin, kim soát dòng di chuyển và lưu kho
ca hàng hóa hay thông tin liên quan ti
nguyên nhiên liu vt tư (đu vào) và sn
phm cuối cùng (đầu ra) t điểm xut phát
tới điểm tiêu th.
Chính vì phm vi bao trùm lên hu hết
quá trình dch chuyn các loi nguyên vt
liu, hàng hóa t nơi sn xut đến nơi tiêu
dùng mà logistics đóng vai trò quan trọng
trong hot đng vn hành nn kinh tế cũng
như trong hoạt động vn ti.
Chi phí cho dch v logistics là mt
trong nhng khon chi phí quan trng trong
các doanh nghip, tác đng trc tiếp đến giá
thành và li nhun ca doanh nghip, mc đ
ảnh hưởng và b ảnh hưởng bi các hot
động kinh tế n ngoài là cao. Theo s liu
ca T chức đánh giá hot đng kinh doanh
quc tế Armstrong & Associates, tng chi
phí logistics ca Việt Nam năm 2016 là
41,26 t USD, tương đương khoảng 20,8%
tng GDP, trong khi mc trung bình ca thế
gii là 11,7%, Thái Lan 10,7% và Trung
Quc là 15,4% tng GDP [5].
Gim chi phí logistics đang là vấn đề cp
thiết hin nay Việt nam. Trong đó các giải
pháp nhm hoàn thin h thng h tng
logistics ti các địa phương nơi tập trung các
đầu mi giao thông quan trng ca quc gia
vùng ý nghĩa quyết đnh ảnh hưởng ln
đến chi phí logistics.
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ GIAO THÔNG VẬN TẢI, SỐ 39-02/2021
35
H thng h tng logistics phc v khu
cng là mt h thng con trong toàn b h
thng logistics quc gia [9].
Phát trin h thống sở h tng
logistics phc v cng là mt yêu cu cp
thiết mang tính thc tin. Khi cảng được kết
ni vi h tng giao thông tt s đóng vai trò
quan trng trong vic gim giá dch v
logistics ca quc gia có cng. Chính vì vy
các nghiên cu v phát trin h tng giao
thông kết ni vi cảng luôn đóng vai trò quan
trng trong c lý lun và thc tin.
Vic nghiên cu hoàn thin h thng h
tng logistics phc v khu cng là hoàn toàn
phù hp với xu hướng thế gii v vic nâng
cao cht lưng dch v, to giá tr gia tăng
cho hàng qua cảng do đó hầu hết các cng
lớn đều tp trung quy hoch và xây dng các
trung tâm logistics siêu ln.
2. H thng h tng logistics kết ni
cm cng Bà Ra - Vũng Tàu
Vi vai trò là mt cng ca ngõ quc tế
(loi IA) ca khu vực phía Nam và được
phân loi là cng tng hp quc gia, tnh Bà
Ra Vũng Tàu hội t nhiu tiềm năng trở
thành một trung tâm thương mại dch v
logistics mang tm c quc gia và khu vc
trong tương lai.
Để phát triển đồng b, hiện đại h thng
cng bin cn thiết phi đầu tư nhiều công
trình kết cu h tng giao thông kết ni vi
h thng cng biển trong đó đặc bit chú ý
đến vic xây dng mt trung tâm dch v
logistics tm khu vc đt trình đ quc tế,
phc v có hiu qu vic phát trin kinh tế
cng biển, thương mại và đu tư ca tnh và
vùng kinh tế trọng đim phía Nam, góp phn
phát trin Bà Ra - Vũng Tàu thành “đô thị
cảng” trong tương lai.
2.1. Thc trng h thng h tng
Logistics kêt ni cm cng Bà Ra - Vũng
Tàu
2.1.1. Thc trạng cơ sở h tng
H thng kết cu h tng kết ni
(đưng bộ, đường sắt, đường thy, kho bãi...)
chưa đng b và cần đầu tư mnh m hơn để
có th phc v cho hat đng logistics.
V đưng b: H thống đường b Bà
Ra Vũng Tàu bản đã đáp ứng được nhu
cu vn chuyn hành khách và hàng hóa. Tuy
nhiên, hin ti ch có mt tuyến Quc l 51
(QL 51) đảm trách vn chuyn ti các trung
tâm công nghip lớn (TP.HCM, Đồng Nai,
Bình Dương...), tuyến đưng liên cng Cái
Mép - Th Vi vẫn đang triển khai thi công
chưa kết nối được với Nhơn Trạch và cao
tc Bến Lc Long Thành (thiếu ngun vn
đầu tư cầu Phước An), đường 991B kết ni
t h lưu cảng Cái Mép đến QL51 mi khi
công xây dựng, đường cao tc Biên Hòa -
Vũng Tàu giai đoạn 1 (Biên Hòa - Phú M)
vẫn chưa được khi công xây dng.
V đưng st: Hin ti, B Giao thông
vn ti (B GTVT)vẫn đang nghiên cứu hai
tuyến đường st Biên Hòa Vũng Tàu (bao
gồm đường st kết ni Cái Mép Th Vi)
theo chiến lược, quy hoch phát trin giao
thông vn ti đưng st Vit Nam, d kiến
đến 2020 s hoàn thành. Tuy nhiên, cho đến
nay vẫn chưa có nguồn vn c th cho d án
này.
V lung hàng hi: Hin ti, công tác
duy tu, nạo vét đoạn lung t phao s “0”
vào đến cng CMIT đt b rng 350 m
cao đ -15.5 m đm bo khai thác 24/24 h tàu
ti trọng đến 160.000 DWT và no vét nâng
cp chun tc lung phía thượng lưu theo
quy hoch vn chưa đưc B GTVT thc
hin theo kiến ngh ca tnh và các doanh
nghip khai thác cng. Vic này gây rt nhiu
khó khăn cho các tàu có trng ti ln cp
cng khu vc cng Cái Mép – Th Vi.
V h thng kho bãi: Hin ti khu vc
cng Cái Mép Th Vi chưa ICD (cng
cn), vì vy chưa có i lưu giữ container
rng phc v cho vic cht rút hàng
container ca doanh nghip khi xut nhp
khẩu. Để m hàng xut khu, các doanh
nghip phi thc hin ti các ICD khu vc
Trưng Th (qun Th Đức, Thành ph H
Chí Minh) nên dẫn đến chi phí tăng cao.
Thiếu các ICD là mt bt li ln cho cm
cng Cái Mép - Th Vải nơi đây lợi thế
cnh tranh bi khai thông các tuyến vn tải đi
trc tiếp đi châu Âu, châu Mỹ. Chi phí vn
chuyn t ICD v cng Cái Mép quá cao làm
mất ưu thế cnh tranh ca cm cng này.
36
Journal of Transportation Science and Technology, Vol 39, Feb 2021
Đối vi h tng công ngh thông tin,
chưa đt kết qu tt trong vic áp dng công
ngh thông tin trong hot đng logistics, các
thông tin liên quan chưa được qun lý và chia
s bi các nhà cung cp dch v logistics,
cng bin, hãng tàu, hãng vn chuyển đường
b - hàng không, các quan Hải quan và
các cơ quan Chính ph khác...
2.1.2. Thc trng khung pháp lý
Cơ s pháp để phát trin dch v
logistics ti Bà Ra - Vũng Tàu đã được xây
dng và ban hành. C th:
- Đề án phát trin dch v hu cn cng
giai đoạn 2011 - 2020;
- Quy hoch tng th phát trin ngành
dch v hu cn cng tnh Bà Ra - Vũng Tàu
giai đoạn 2014 - 2020, định hướng đến 2030;
- Đề án phát trin nhân lc dch v hu
cn cảng trên địa bàn tỉnh đến năm 2020,
định hướng đến 2030;
- Quy hoch phát trin h thng trung
tâm logistics trên địa bàn c nước đến 2020;
- Kế hoạch hành động nâng cao năng lực
cnh tranh và phát trin dch v logistic Vit
Nam đến năm 2025;
- H thng hóa chính sách h trợ, ưu đãi
đầu trong lĩnh vực hu cn cng và hoàn
thành thi tuyn quc tế ý tưởng quy hoch
y dng t l 1/2000 Trung tâm Dch v
hu cn cng Cái Mép H.
Tuy nhiên, vn còn tn ti mt s bt
cp ch yếu sau:
Th nht, hin nay Vit Nam nói chung
và tnh Bà Ra - Vũng Tàu nói riêng chưa
chưa th thc hin mô hình qun lý cng
thng nht theo kiu chính quyn cảng để
qun lý cm cng, kết cu h tng trong khu
vc cng mt cách hiu qu. Vic này dn
đến tình trng quy hoạch, đầu tư, xây dựng
và khai thác ca các cng hin nay còn khá
manh mún, cnh tranh không lành mnh;
Th hai, tầm nhìn trong việc điu
phi lung hàng hóa trong vùng còn hn chế,
chế phi hợp vùng chưa chặt ch và còn
mang tính cht cc b, phát trin riêng l nên
chưa thc s phát huy được tiềm năng của
khu vc cng Cái Mép - Th Vi;
Th ba, qun lý cạnh tranh chưa được
áp dng, chưa có cơ chế chính sách đặc thù
để đầu phát triển cng trung chuyn quc
tế; phí và l phí hàng hi còn cao so vi mt
bng các c trong khu vc. Ngoài ra, chưa
có chính sách h tr, ưu đãi đầu vào lĩnh
vc logistics.
2.1.3. Thc trng nhà cung cp dch
v logistics
Năng lực cung cp dch v logistics
“trn gói” ca các doanh nghiệp trong nước
còn còn nhiu hn chế, hầu như chưa có nhà
cung cp dch v logistics nào đáp ng kh
năng cung cấp dch v vn chuyn xuyên
sut trên toàn lãnh th Vit Nam kết ni vi
th trưng quc tế vi chi phí cnh tranh.
Dch v logistics ni đa chưa tht s
phát trin. Các doanh nghip Vit Nam
không đủ năng lực cnh tranh vi các doanh
nghiệp nước ngoài chuyn sang cnh tranh
ni b. S hn chế v cht ng dch v
khiến các doanh nghiệp trong nước la chn
cnh tranh v giá, gim giá thu hút khách
hàng. Vic này làm cho các doanh nghip
trong nước chu thit, còn các doanh nghip
nước ngoài là các ch tàu được li. Điu này
cho thy hot đng logistics Vit Nam kém
hiu qu và tính cnh tranh thp.
Theo thng kê ca Vin Nghiên cu phát
trin Logistics, trên đa bàn tnh Bà Ra
Vũng Tàu có khoảng hơn 140 doanh nghiệp
hot đng v lĩnh vực này, so vi con s
4.000 doanh nghip dch v logistics Vit
Nam. Các ncung cp dch v chuyên
nghip có uy tín thường đặt văn phòng tại
TP.HCM và ch có b phận đại din ti tnh
Bà Ra Vũng Tàu. Hot đng ca các công
ty ch yếu để h tr khi có hàng qua cng
hay khách hàng trên địa bàn tnh. Điu
này dn ti, hot đng logistics tnh Bà Ra
Vũng Tàu manh mún, thiếu kinh nghim
tính chuyên nghip, ch cung cp các dch v
bn, cnh tranh v giá là ch yếu, ít giá tr
gia tăng chủ yếu làm thuê cho các công ty
nước ngoài. Dch v logistics ti tnh Bà Ra
Vũng Tàu chiếm khong 20% GDP ca
tnh. Ngun li hàng t USD này lại đang
chy vào túi các nhà đầu tư nước ngoài.
TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ GIAO THÔNG VẬN TẢI, SỐ 39-02/2021
37
2.1.4. Thc trạng người s dng dch
v logistics
Nhìn chung các doanh nghiệp trên địa
bàn tnh Bà Ra Vũng Tàu đu thiếu kiến
thc v qun tr logistics khiến quá trình sn
xut kinh doanh tn nhiu chi phí, lãng phí
ngay t khâu t chc sn xut, phát trin sn
phm, tìm ngun nguyên liu, h thống đối
tác đến phát trin th trưng, nht là xut
khu trong khi cht lưng dch v thấp, năng
lc cnh tranh yếu, c th mt s ngành điển
hình như sau:
Các doanh nghip sn xut công
nghip-xây dng: hu hết chưa có khái nim
v b phn logistics chuyên nghip dù các
chức năng logistics vẫn được thc thi mt
cách riêng r ti các b phn chức năng như
phòng Kế hoch - Vt tư hay Xut nhp
khu. Hu hết các doanh nghiệp đang gặp
khó khăn trong vic vn chuyn hàng hóa
xut nhp khu do phi ly container và
chuyn hàng qua các cng TP.HCM thay vì
khu vc Cái Mép - Th Vi. Thc tế này
phn ánh tình trng thiếu ch động trong la
chn và quyết đnh cảng đến - đi trong hoạt
động thương mại của các đơn vị này.
Các doanh nghip thương mi, xut
nhp khu: đa phần các doanh nghip chưa
có b phn logistics chuyên bit mà ch
nhân s thc hin nghip v xut nhp khu.
Các chc năng logistics ít đưc thuê ngoài
tr vn ti quc tế. Dch v thương mại vn
hi lớn khi trên địa bàn có nhiu cng
biển, tuy nhiên chưa được phát huy ti
Ra Vũng Tàu.
Các doanh nghip dch v du lch,
ngh ỡng, vui chơi giải trí: nhìn chung
các doanh nghiệp thường không có b phn
logistics chưa khái nim đy đ v vai
trò ca dch v logistics.
Các doanh nghip ngành du k:
ngành du khí là mt trong nhng ngành có
chui cung ng phc tạp và đòi hỏi có tính
chuyên môn cao v logistics. Hu hết các
doanh nghip du khí ti Bà Ra Vũng Tàu
đều tri quá trình hot động, trưng thành và
tích lũy được nhiu kinh nghim trong hot
động logistics ca ngành, các doanh nghip
đều có b phn logistics để qun lý hoạt động
thuê ngoài dch v nhm đm bo các yêu
cu cung ng vt tư, thiết bị, con người nhm
đáp ứng yêu cu sn xut.
2.2. Thc trạng đầu tư phát trin h
thng h tng Logistics phc v cm cng
Bà Ra - Vũng Tàu
T năm 2017 đến nay, tnh Bà Ra -
Vũng Tàu đã triển khai đầu tư h thng h
tng Logistics phc v cm cng biển và đã
đạt được nhng kết qu c th như sau:
Quy hoch kho bãi logistics chuyên
dùng
Tng din tích kho bãi chuyên dùng quy
hoch là 2.312 ha. Tính đến tháng 04/2020,
đã 20 dự án kho bãi logistics đi vào hoạt
động vi tng din tích chiếm đt khong
224 ha. Có 10 d án đang triển khai xây
dng vi tng din tích khong 42 ha. Các
d án này tập trung trên địa bàn th xã Phú
M và phc v ch yếu cho hàng tng hp,
hàng ri và nông sn [2].
Quy hoch cng cn (ICD)
Quy hoch chi tiết phát trin h thng
cng cn Vit Nam đến năm 2020, định
hướng đến năm 2030 đã b sung quy hoch
cng cn tnh Bà Ra Vũng Tàu, cụ th:
- Cm cng cn Phú M - Cái Mép: din
tích 15 – 20 ha, năng lực thông qua 285.000 -
380.000 TEU;
- Cm cng cn M Xuân: din tích 10 -
15ha, năng lực thông qua 190.000 - 285.000
TEU;
- Cm cng cn Phước Hòa: din tích 10
- 15ha, năng lực thông qua 194.000 - 292.000
TEU.
Quy hoch cng thy nội địa
Hiện nay trên địa bàn tnh có 40 d án
cng thy ni đa đã đưc cp ch trương
đầu tư, giấy chng nhận đầu tư, với tng din
tích chiếm đt khong 1.072 ha. Tuy nhiên,
t l d án đi vào hoạt đng thp (ch
04/40 d án chiếm 10% đi vào hoạt đng
giai đoạn 1, vi diện tích đất khong 70 ha).
Còn li 36 d án (chiếm 90%) đang được gia
hn trin khai hoc b thu hi d án.
38
Journal of Transportation Science and Technology, Vol 39, Feb 2021
Chương trình phát trin s h
tng cng bin và dch v logistics
Đã trin khai các d án h tng giao
thông để kết ni đng b gia h thng cng
vi các tuyến quc l, trc đường chính đến
các trung tâm, các ngun hàng trong và ngoài
tnh phc v nhu cu phát trin cng bin và
dch v logistics trên địa bàn tnh, c th:
V h tầng giao thông đường b
- V giao thông nội vùng, đã bố trí
ngun vốn đầu tư công để trin khai các d
án đường giao thông kết ni gia các cng
vi các khu công nghiệp và đấu ni vi QL
51, trong đó các tuyến đường trọng điểm:
Đưng liên cng Cái Mép Th Vi (giai
đoạn 1); đường Phước Hòa Cái Mép; d án
đường 991B t QL 51 đến h lưu cng Cái
Mép; chun b đầu d án đường Long Sơn
Cái Mép, đường sau cng M Xuân Th
Vi;
- V giao thông kết nối vùng: đang
chun b đầu tư d án cu Phước An, đường
cao tc Biên Hòa Vũng Tàu.
V h tầng giao thông đường thy
Các lung hàng hải, đường thy ni đa
liên tỉnh và đường thy ni tỉnh đã được đầu
lắp đặt h thng phao báo hiu; vic duy
tu no vét đưc thc hiện thường xuyên, đảm
bo các thông s chun tc lung tàu, không
để xy ra tai nạn giao thông trên đường thy
nội địa.
3. Định hưng các gii pháp phát trin
h thng h tng logistics phc v cm
cng Bà Ra - Vũng Tàu
Để có nhng gii pháp phù hp mang
tính đột phá nhm phát trin h thng h tng
logistics phc v cm cng Bà Ra - Vũng
Tàu trong giai đoạn 2020 - 2025 và phát trin
Bà Ra Vũng Tàu trở thành trung tâm dch
v logistics khu vực giai đoạn 2025 - 2030
cn phi có những định hướng c th sau:
3.1. Định ng v chính sách và
chiến lược
- Nâng cao nhn thc ca cp ủy đảng,
chính quyn các cp, các doanh nghip và
qun chúng nhân dân v logistics, hot đng
và vai trò ca logistics đến phát trin kinh tế
địa phương. Phải coi đây chính “chìa
khóa” để phát huy được li thế, tiềm năng
phát trin kinh tế bin, tạo bước đt phá
trong phát trin kinh tế - xã hội cho địa
phương;
- Thúc đy liên kết vùng để cùng phát
trin bn vng. Tiềm năng to lớn và s đóng
góp không nh ca vùng kinh tế trọng đim
phía Nam trong s phát trin kinh tế chung
ca c nước đã đưc chng minh qua nhiu
năm. Mỗi địa phương cần phát huy tiềm năng
và li thế ca mình, ch động tăng cường
làm vic, n lc phi hợp, tìm được tiếng nói
chung vi các địa phương trong vùng và các
tnh trong khu vc đ có s kết ni vùng thc
s cht ch và hiu qu. Tiếp tc phát huy
vai trò trung gian kết nối, đồng hành cùng
doanh nghip trong và ngoài tỉnh để liên kết
cng bin và khai thác ngun hàng cho cm
cng Cái Mép-Th Vi;
- Ch động đề xut vi Chính ph ban
hành chính sách để qun lý chung s phát
trin ca h thng cng biển, trong đó điều
tiết vĩ mô, phân luồng hàng hóa gia các cm
cng trong h thng cng nhóm 5, trước mt
điều tiết hàng hóa cng t cng Cát Lái v
cm cng Cái Mép - Th Vải theo hướng đều
chnh gim công sut ca cng Cát Lái và
hàng hóa đi tuyến xa như châu Âu, châu M
được tp trung v Cái Mép Th Vi;
- Xây dựng đ án thành lp ban qun lý
cm cng bin Cái Mép Th Vi thuc
UBND tnh Bà Ra Vũng Tàu trình Thủ
ng Chính ph phê duyt đ thng nht
qun lý cng bin và các dch v hu cn sau
cảng theo hướng mang tính quản lý và điều
phi cp vùng.
3.2. Định ng trong phát trin h
tng logistics phc v cm cng
- Phát trin mạng lưới giao thông kết ni
khu vc cng. Nhanh chóng trin khai, hoàn
thành các d án h tng giao thông kết ni
khu vc cng góp phn nâng cao năng lc
cnh tranh ca h thng cng trung chuyn
quc tế Cái Mép Th Vi và gim thiu tình
trng quá ti đi vi QL 51 hin hu;
- Đầu tư và phát trin h thng h tng
công ngh thông tin. Hoàn thin cơ chế h
tr để hình thành các nhà cung cp gii pháp
làm ch các công ngh và h thng thông tin