Ph n 23
- Chi u 30, b n hàng v ng d n. H u nh ai cũng v i vã tr v chu n b đón giao th a. ư
Đ i di n căn nhà c a Germaine phía bên kia đ ng, sát ngã ba ph harmand, có cái ườ
mi u nh n m d i g c cây già, chi u nay khói h ng nghi ngút b c lên. Quanh năm ướ ươ
đó có nh ng ông bà th y bói ng i trên chõng đoán s cho khách hi u kỳ c u v n ế
may. Năm cùng tháng t n, m t s b n hàng còn nán l i, gieo qu cu i cùng trong năm
Thìn đ hy v ng m t t ng lai t t đep h n sang năm T . ươ ơ
Cây si già c n cõi âm u, ngôi mi u nh khói h ng tr m m c, khách đ ng ng i rãi rác ế ươ
xem bói, vài gánh hàng rong bày bi n tr c mi u, t t c góp chung l i thành m t c nh ướ ế
sinh ho t khá nh n nh p, r t thu n ti n cho ba đ ng chí Lân, Lung, và Viên đ ng trà
tr n đ nhìn sang nhà c a nhân tình Bazin. Ngay t lúc m i t i, Viên đã nh n ra chi c ế
xe ô-tô màu xanh đ m c a Bazin đ u phía bên kia đ ng, t trong nhà cô Germaine có ườ
th trong th ng ra m n m t. Gã tài x đ ng th th n trên l ,, c nh đ u xe, phì phèo ế ơ
hút thu c. Nhìn nét m t đi m tĩnh đ n l nh lùng c a Lân, Viên ghé d n dò Lân m y ế
câu r i th b sang căn ph bên c nh mi u. Đó là ti m thu c lào khá l n. Anh toan
b c vào, nh ng th y trong hi u không có ai, anh l i đi th ng, đ a m t l đãng nhìnướ ư ư ơ
hai bên đ ng, c tr n áp n i xúc đ ng trong lòng. Lâu lâu, anh li c nhìn Lân và Lungườ ế
đ ng bên c nh mi u, kh g t đ u m m c i ra v bình th n đ hai đ ng chí yên tâm. ườ
Tr i t i d n, ng i cũng th a d n. Th i gian d ng nh trôi qua quá ch m. Kho ng 8 ườ ư ườ ư
gi , Viên tr l i sau mi u bên c nh hai đ ng chí, s t ru t vì Bazin v n ch a ra. ư
Nguy n Văn Lung rút trong túi áo ra, cái phong th có đóng d u hãng tàu B ch Thái ư
B i, c m s n trên tay. ưở
Phong bì y ch đ ng có m t trang gi y vi t m y hàng k t án Bazin , nh ng dùng gi y ế ế ư
t c a công ty B ch Thái B i đ Bazin chú ý vì h B ch lúc y là m t nhà doanh ưở
nghi p l ng l y mà c Pháp l n Vi t đ u nghe danh .danh . B ch Thái B i nguyên là ưở
h Đ , con nhà nghò Hà Đông , làm ngh bán hàng rong nuôi m . Nh đ c m t ượ
ng i nhà giàu h B ch nh n làm con nuôi và cho đ i h , l n lên B ch Thái B iườ ưở
làm th ký cho hãng buôn Pháp , gây d ng v n li ng r i lao vào khai thác h m m ư ế
tàu th y , tr thành nhà th ong m i tài tình b c nh t c a ng i Vi t vào đ u th k . ư ườ ế
Ba ng i đang thì th m nói chuy n thì bên kia đ ng , Bazin t trong nhà nhân tìnhườ ườ
b c ra , đ i chi c mũ đen lên đ u , ti n l i xe . Gã tài x v i vàng quăng đi u thu c ,ướ ế ế ế ế
ch y l i m c a sau . Cô Germaine thì đ ng th p thò trong khung c a , đ a tay v y ư
Bazin . L p t c Viên v nh vào l ng Nguy n Đ c Lung. ư
Lung ch y lao qua đ ng . Tr c khi chui vào xe , Bazin còn quay l i chào ng i yêu . ườ ướ ườ
Lung đ n tr c m t , trao chi c phong bì và nói b ng ti ng Pháp : ế ướ ế ế
- Th a ông ! Có ng i g i cho ông b c th này ! ư ườ ư
Bazin ng ngác đ l y , b c ngay ra xem . Bên này đ ng , Viên l i v vai Nguy nơ ườ
Văn Lân , l p t c Lân ch y v t qua , tay ph i thò vào ng c , c m s n kh u súng . Viên
cũng ch y theo sang đ h tr tinh th n và đ phòng có gì tr c tr c . V a lúc y , ch
ti m thu c lào k nhà Germaine đem bánh pháo khá dài ra tr c sân châm đ t . Lát đát ế ướ
xa xa cũng b t đ u vang v ng ti ng pháo đêm tr t ch . Tr i m t i , Bazin còn đang ế
tr m t đ c lá th thì Lân đã đ n tr c m t rút súng b n th ng vào m t Bazin . Gã té ư ế ướ
qu xu ng , Lân b n b i thêm hai phát n a r i m i b đi . Ph xá ít ai nghe đ c ti ng ượ ế
súng vì pháo v n n ran . Ch có cô nhân tình kêu rú lên và b ch y vào nhà , khép ch c
c a l i . Gã tài x thì m t tái mét , không bi t ph n ng th nào , đành lu ng cu ng ế ế ế
m c a xe chui vào ng i ch t c ng tr c vô-lăng . ế ướ
Thi hành xong nhi m v , c ba ch y th t vào con đ ng nh hai bên còn là bãi đ t ườ
tr ng tăm t i v i ao h ch ng ch t . Con đ ng nh y Pháp đ t tên là Harmand , tên ườ
c a m t v bác sĩ Pháp t ng đ i di n Pháp ký hòa c v i tri u đình Hu năm 1873 . ướ ế
Ba đ ng chí chia tay nhau khúc đ ng này , m i ng i đi m t h ng khác nhau . ườ ườ ướ
Riêng Nguy n văn Viên thì ch y l i Thôn Giáo Ph ng , t i nhà m t đ ng chí Ph ườ
Goussard , t c Ch Đu i , thay b qu n áo khác , đ đ phòng có ng i đã nh n di n ườ
đ c Viên lúc thi hành b n án . B qu n áo y ,Viên đ c đ ng chí Lê Thành V góiượ ượ
l i và quăng xu ng h . Sau khi thông báo cho Lê Thành V bi t đ u đuôi câu chuy n , ế
Viên b đi ngay vì V là m t nhân v t n i ti ng c a Qu c Dân Đ ng , có m t bên ế
Nguy n Thái H c t ngày thành l p Nam Đ ng Th Xã . T gia c a Lê Thành V ư ư
t ng dùng làm h i tr ng khai sinh Vi t Nam Qu c Dân Đ ng đêm l Noel năm 1927 . ườ
Lê Thành V cũng là ng i góp ph n m n v n đ khai thác khách s n Vi t Nam , ườ ượ
đ ng th i chính anh cũng đ ng tên xin gi y phép cho thuê phòng tr và bán r u khai ượ
v t i khách s n . Nói chung Lê Thành V là m t nhân v t n i ti ng , gi th công khai ế ế
và h p pháp đ làm vi c cho đ ng , b i th Viên th y mình không th nán l i , có th ế
gây nguy hi m cho c hai ng i . Minh s ng m t mình trong xóm Khâm Thiên , ít ai ườ
chú ý . V i m t thám Pháp , Minh là m t bóng m ch a b theo dõi . Pháp ch bi t ư ế
Minh là m t nhà báo đ u tranh cho đ c l p , nh ng có th ch a bi t Minh là đ ng viên ư ư ế
Qu c Dân Đ ng , t m th i đ n đó là an toàn h n c ! ế ơ
Viên k xong câu chuy n , cúi đ u nhìn xu ng sàn nhà ra v tr m t . Minh cũng yên ư
l ng ng m nghĩ , m t nheo l i vì khói thu c .
Minh g p thêm bánh ch ng vào bát cho Viên r i h i : ư
- Anh b o là sau khi gi t ch t Bazin , anh t t vào g p anh Trác , r i qua c nhà anh ế ế
V . Nh th có nghĩa là các anh y đ u bi t tr c k ho ch gi t Bazin c a anh ? ư ế ế ướ ế ế
Viên g t đ u nh n m nh :
- Bi t ch ! ế
- Và h tán thành k ho ch y ? ế
- T t nhiên r i !
- Th anh có nói cho h bi t là anh xin l nh T ng B mà T ng B ph n đ i không ?ế ế
Viên cúi đ u ng m nghĩ m t chút r i tr l i b ng gi ng ng m ngùi :
- Th y anh em hăng hái quá , tôi không mu n làm h th t v ng , nên tôi gi u h . Tôi
nghĩ b ng : Thôi thì mình c làm , r i tôi s lên g p anh H c và nh n l i v i t ng b !
Minh yên l ng nhìn Viên . Trong kho nh kh c , lòng anh ch còn l i s c m ph c mà
quên h t nh ng ý t ng trách c v i ng i đ ng chí đã quá nhi t tình v i đ t n c vàế ưở ườ ướ
vì danh d c a đ ng . Minh ân c n b o Viên :
- Thôi , anh c l i đây v i tôi , nghe ngóng tình hình r i mai tính sau !
Viên c m đ ng g t đ u . Tuy v y , sáng hôm sau , mùng m t t t K T , Minh choàng ế
d y thì th y Viên đ ng c a s ngó ra đ ng , khói thu c bay t a m t mù . Minh v a ườ
b c xu ng gi ng thì Viên quay l i b t tay , nói vài l i chúc xuân r i t giã . B cướ ườ ướ
ra thanh gát , Viên nghiêm ngh d n :
- Nh ng gì tôi k v i c u t i hôm qua , xin c u đ b ng !
Minh g t đ u nh n m nh :
- Anh ch ph i d n ! … Nh ng bây gi anh đ nh đi đâu ? ư
Viên c i bu n : ườ
- Chính tôi cũng ch a bi t s đi đâu . Nh ng c đi đã ! ư ế ư
Minh đ ng nhìn theo Viên l m lũi b c xu ng t ng b c c u thang cho đ n khi anh ta ướ ế
ra khu t h n ngoài l đ ng , Minh m i th dài quay vào . Nghĩ đ n ông S u , Minh ườ ế
phân vân ch ng bi t có nên theo ông v nhà ăn T t hay không ? Gi a tình hình nghiêm ế ế
tr ng này , đ u óc n a đâu mà vui ch i ! Bi t tr c n m nhà cũng không yên , Minh ơ ế ướ
r a m t qua loa r i v i vã thay qu n áo ch y đi tìm vài đ ng chí trong t đ ng đ
la tin t c v cái ch t c a Bazin . ế
Ba ngày T t trôi đi v i bao nhiêu h i h p trong lòng Minh . Anh không g p l i Viên ,ế
cũng không h cho ai bi t là Viên đã đ n căn gát c a anh sau khi gi t Bazin . Mùng ế ế ế
b n T t K T t c ngày 13 tháng 2 năm 1929 , báo chí Hà N i m i loan tin René Bazin ế
b ám sát . Dù ch a bi t nguyên do gì gã b thanh toán và cá nhân nào , t ch c nào ư ế
thanh toán gã , Pháp ki u Hà Thành cùng h t s c hoang mang và kinh s . M t thám ế
Pháp l p t c tung nhân viên đi đi u tra kh p n i đ thu th p tin t c và ngày mùng 8 ơ
T t , m i 5 gi sáng , chúng càn quét đ t đ u tiên , b t đ c m t s y viên trungế ượ
ng c a T ng B Vi t Nam Qu c Dân Đ ng . R t may là Nguy n Thái H c vàươ
Nguy n Kh c Nhu đ c báo đ ng k p th i , tr n thoát c a sau . Khách s n Vi t Nam ượ
b chính quy n th c dân đóng c a t đó .
Ch m t th i gian ng n sau , s đ ng viên Qu c Dân Đ ng b b t lên đ n 227 ng i , ế ườ
trong đó h u h t nh ng nhân v t quang tr ng lãnh đ o t ng b , thành b và các t nh ế
b đ u sa l i , trong đó có c Lê Thành V và Nguy n Thái Trác . ướ
Tin d đ a đ n d n d p , Minh th p th m lo âu nh ng i trên đ ng l a . Ch còn m t ư ế ư
chút an i là đ ng tr ng Nguy n Thái H c và Nguy n Kh c Nhu ch a b b t . Nghe ưở ư
đ n c hai đ b Hà N i sang B c Ninh . Ông S u u t b o Minh : ư ư
- Th y đ ng lai vãng đ n b t c nhà ai quen trong lúc này . Tôi đ ch ng nhà nào cũng ế
có m t thám theo dõi , th y đ n là chúng nó v ngay . Ngày ngày th y ch nên đ n tòa ế ế
báo làm vi c r i v th ng nhà . C n th n h n thì th y tìm cách đi xa , cho qua cái c n ơ ơ
sóng gió này . C tháng nay mà chúng nó ch a thăm h i đ n th y thì ch c là tên th y ư ế
không có trong s đen c a m t thám !
Minh g t đ u cám n . Anh nh l i nh ng l i ông S u d n tr c đây và càng th y ơ ướ
nh ng đi u tiên đoán c a ông th t là chính xác .
M i m y năm tr c , Nguy n Kh c C n c a Quang Ph c H i gi t đ c hai tên línhườ ướ ế ượ
Pháp thì Pháp b t nh t và tra t n dã man 254 ng i . Bây gi , Nguy n Văn Viên gi t ườ ế
đ c m t th ng Tây m phu , Pháp b t 227 ng i g m toàn y u nhân , làm lung layượ ườ ế
t n g c ngôi nhà Vi t Nam Qu c Dân Đ ng đang trên đà xây d ng n n móng t t đ p !
Ph i ch ng ki n nh ng ph ng th c tra t n c c kỳ dã man c a m t thám Pháp , thì ế ươ
m i th y đ c ch c n m t b t c n nh c a đ ng viên , cũng đ gây s c tác h i khôn ượ
l ng cho t ch c ! Bà Andrée Viollis , n ký gi Pháp , đi cùng phái đoàn b thu cườ
đ a sang n c ta th i y đã u t h n ghi l i trong cu n “Indochinois S.O.S” m t vài ướ
c nh tra t n các nhà ái qu c Vi t Nam mà bà đã đ c nhìn t n m t . Ch ng h n nh ượ ư
treo ng c ng i và đ xà-bông vào mũi , r ch nhi u v t dao lòng bàn chân r i nhétượ ườ ế
gi ho c bông gòn vào và t m xăng đ t , ho c l y k m k p hai bên má cho con m t
b t ra ngoài . N tù nhân b chúng l t qu n áo , b t n m ng a trên sàn r i m t th ng
tây v m v c i xe đ p cán ngang lên b ng hàng ch c l n ! Chính vì v y , ng i ta ưỡ ườ
cho r ng năm 1929 là th i kỳ mà th c dân Pháp đ l b m t tàn ác nh t trong su t
g n 100 năm cai tr . Ngoài mi ng , Pháp gi ng cao kh u hi u khai hóa văn minh cho ươ
dân Vi t , nh ng kỳ th c chúng áp d ng nh ng th đo n man r còn h n c th i quân ư ơ
ch c a n c ta. ướ
Sau cái ch t c a Bazin , màng l i khung b và truy lùng c a m t thám Pháp giang raế ướ
r ng l n và tinh vi quá , các nhân v t ch ch t c a Qu c Dân Đ ng c l n l t sa b y ượ
. M t s c quan bí m t c a đ ng cùng hàng lo t chi b đ a ph ng b phá v . ơ ươ
Hung tin đ a đ n liên t c , c h t ng i này đ n ng i kia b b t , làm Minh hoangư ế ế ườ ế ườ
mang trăn tr , đi ra đi vào , nh n nhác nhìn quanh mà không bi t ph i làm gì . Ngày ế
ngày , anh v n đ n tòa báo , gi v c m c i làm vi c , ít nói chuy n v i ai v th i ế
cu c . Nh ng đêm đêm trên căn gát đìu hiu , Minh thao th c lăn qua lăn l i , không tài ư
nào ng đ c . Mà h c thi p đi m t chút thì l i gi t mình choàng d y nh l c vào ượ ế ư
c n ác m ng . Lo l ng quá đôi khi nghĩ qu n , Minh đâm ra oán trách các đ ng chí nôngơ
n i gi t ch t Bazin làm liên l y đ n bi t bao nhiêu ng i . ế ế ế ế ườ
M y đ ng chí cùng t đ ng v i Minh thành b , hình nh cũng đã sa l i ho c b ư ướ
tr n kh i Hà N i , vì Minh ch ng g p đ c ai t hôm mùng 4 T t . Nguy n Văn ượ ế
Viên , Nguy n Đ c Lung , Nguy n Văn Lân , t t c đ u không còn làm s cũ .
Th m chí t i hi u ăn bình dân mà m t s các đ ng chí th ng ăn c m tháng đ có d p ườ ơ
g p nhau . Minh ghé qua hai hôm li n , đ u ch ng th y ai n a !T ng b ngày tr c ướ
n m ngay t i khách s n Vi t Nam ph Hàng Bông Đ m , khi c n kíp , Minh có th
đ n đó liên l c đ xin ch th , gi này m t thám giăng đ y trong ngoài , đ ng viênế
không ai dám lai vãng đ n g n . Các nhà văn , nhà báo đàn anh nh Nh ng T ng ,ế ư ượ
Nguy n Tri u Lu t , Trúc Khuê , Ngô Thúc Đ nh , đ u đã vào n m trong H a lò .
Nhi u ng i , tên tu i r t quen , Minh t ng có d p ti p xúc v ngh nghi p , nh ng ườ ế ư
mãi cho đ n khi h b b t , Minh m i bi t h cùng là đ ng viên Qu c Dân đ ng . ế ế
Không bi t tính sao , Minh ch tìm đ n tâm s v i ông S u . M y ngày t t vui ch i ế ế ế ơ
nhà em gái ông , làm tình thân gi a ông và Minh càng g n bó h n . Nh ng ngày vui qua ơ ư
mau , t đ u năm đ n gi m i l n g p nhau là m i l n chia s nh ng lo âu dày đ c , ế
m c dù ông S u không ph i là ng i c a đ ng . ườ
M t bu i sáng cu i tháng 4 , Minh t căn gát xu ng , c m t báo ch y sang u ng trà
v i ông S u . Hôm qua tòa so n , anh l i đ c tin m t c quan c a Qu c Dân Đ ng ượ ơ
ph Hàng B c b m t thám xông vào b t đi ba đ ng chí . B n tin làm Minh c đêm
không ng đ c . Anh t h i ch ng bi t bao gi t i phiên mình ? Ông S u đang ăn d ượ ế
gói xôi l c , nghe Minh k , r ng r ng nh s p khóc , ng m ngùi b o Minh : ư ư ư
- Tình hình bi đát l m th y ! Th y không nói tôi cũng bi t . Vi t Nam Qu c Dân ế
Đ ng đ n v m t thôi ! B b t nhi u quá ! Bao nhiêu nhân tài vào tù h t … ế ế