Đừng thổi phồng sự thiếu trách
nhiệm của con cái
Trong những nhà có con mới lớn, cha mẹ thường lo con mình không
bao giờ trưởng thành, không biết gánh vác trách nhiệm trước cuộc sống.
Một bà mẹ than phiền: “Quần áo ném ngổn ngang, sách vở bày bừa,
bát đĩa bẩn của bữa trưa còn nằm nguyên trên bàn, thùng rác đầy ắp… là
cảnh tượng thường thấy mỗi chiều tôi đi làm về. M., con gái tôi, năm nay đã
13 tuổi nhưng cứ như một khách trọ trong nhà. Đã biết bao nhiêu lần tôi
nhắc nó về cái tính bừa bãi, cẩu thả này rồi nhưng nó cứ thờ ơ. Cứ đà này
đến khi nào con bé mới trở thành người lớn. Tôi không lo sao được!”.
Một bà mẹ khác chia sẻ: “Điều khiến tôi lo lắng hơn cả là thời gian
này thằng bé có dấu hiệu lơ là việc học. Lên lớp 10 rồi, vậy nhưng ngồi vào
bàn một lúc là thấy nó lại bỏ ngang để nghe điện thoại, nghe nhạc… Tôi
cũng đã phân tích cho nó hiểu tương lai của nó sẽ như thế nào nếu không
chịu học hành đến nơi đến chốn. Nó có vẻ nghe ra, nhưng được một bữa thì
đâu lại vào đấy. Đúng là nó không có một chút trách nhiệm nào với bản
thân”.
Ông bố kia buồn rầu: “Con tôi cũng có khác gì, chưa bao giờ nói một
lời cảm ơn những gì bố mẹ làm cho nó. Ngày sinh nhật mẹ cũng không biết
mua quà tặng. Ông bà nội ở quê lên thăm, vất vả là thế, mang bao nhiêu là
quà cáp, nó chén tì tì, không để ý đến vẻ mệt nhọc của ông bà. Nó là đứa vô
trách nhiệm, không biết lớn lên sẽ trở thành loại người thế nào?”.
Phải chăng các ông bố, bà mẹ nói trên đã “thổi phồng” và vội vàng kết
luận về tính vô trách nhiệm ở các em?
Những lo lắng của bố mẹ là chính đáng. Bố mẹ nào cũng muốn con
đến tuổi thì phải trưởng thành, biết chăm sóc bản thân, chăm sóc người khác.
Tuổi học thì học tốt. Học xong có nghề nghiệp ổn định, có mối quan hệ xã
hội, có gia đình tốt đẹp. Mà những việc đó lại bắt đầu từ ngày hôm nay, bắt
đầu từ những hành vi ứng xử, thái độ, nếp sống hằng ngày.
Có điều, họ đã sốt ruột trông mong sự trưởng thành ở đứa con mà
quên mất một điều: để đạt đến độ trưởng thành, bọn trẻ nhất thiết phải trải
qua thời điểm “khó bảo” này. Người ta gọi đó là sự “nổi loạn” của tuổi mới
lớn. Những biểu hiện nói trên ở trẻ tuổi 13, 14 được coi là những hành vi
thiếu trách nhiệm chứ không nên quy kết thành thói vô trách nhiệm như họ
lo lắng.
Một điều quan trọng cha mẹ cần biết để giảm bớt gánh lo, đó là nhận
thức về “trách nhiệm” của con cái ở độ tuổi này và cha mẹ đang ngày càng
khác nhau. Những việc cha mẹ cho là quan trọng, với bọn trẻ đôi khi chỉ là
“chuyện nhỏ” và ngược lại.
Chẳng hạn, cô bé 14 tuổi đang suy nghĩ có nên nhận lời mời đi chơi
của bạn trai vào cuối tuần không. Cô đặt ra giả thiết nếu đi chơi sẽ ảnh
hưởng đến việc học ra sao, nếu từ chối sẽ phải từ chối như thế nào cho “lịch
sự”. Với cô đây là một việc lớn. Lần đầu tiên cô đối mặt với việc tự chịu
trách nhiệm trước những việc mình làm.
Trong khi cô đang trù tính, đắn đo thì mẹ cô bé lại đang không thôi ca
thán về việc cô đã quên lời hứa lên sân thượng tưới cây và cất quần áo. Lời
ca thán đó lúc này với cô thật “chẳng nghĩa lý gì”. Hoặc, cậu con trai đang
học ngày học đêm để phấn đấu đoạt giải môn Vật lý cấp thành phố thì việc
nó “bỏ ngoài tai” chuyện bố mẹ giục viết thư về hỏi thăm ông bà, đi thăm họ
hàng hay mắng nó tội ném khăn tắm bừa bãi trong chậu quần áo… cũng là
điều dễ hiểu.
Có lẽ, đã đến lúc các bậc phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận khi
đánh giá con cái. Nếu cứ dựa vào cái mẫu con cái răm rắp nghe lời để xác
định đứa con ngoan, có trách nhiệm thì e rằng không còn phù hợp với thời
đại.
Một đứa con luôn được coi là ngoan trong tương lai có thể trở thành
một người bị động, thiếu bản lĩnh khi bước vào đời. Và đứa con thường bị
cha mẹ quy kết là “vô trách nhiệm” có thể lại vững vàng, trưởng thành sớm
hơn những đứa cùng độ tuổi.
Các phụ huynh nên phân định rõ những hành vi thiếu trách nhiệm có
thể cho phép: bừa bộn, cẩu thả, lười việc nhà, không hỏi han bố mẹ…
Những hành vi vô trách nhiệm đáng lo ngại, cần quyết liệt “xử lý”: bỏ học,
bài bạc, rượu chè, ma túy, ăn chơi trác táng, đi chơi qua đêm…
Với những hành vi thiếu trách nhiệm cho phép, bố mẹ cũng chỉ nên
“can thiệp” bằng sự nhạy cảm và những “điều chỉnh” nhẹ nhàng, kín đáo.
Những biểu hiện của bọn trẻ có thể khiến bạn thất vọng, buồn lòng, nhưng
thay vào việc can gián, cách dạy dỗ tốt nhất là bạn nên “lùi lại” để các em tự
xử sự, hành động, từ đó học cách chịu trách nhiệm trước những việc mình
làm.
Có thể rồi các em sẽ gặp thất bại, nhưng chính những thất bại tạm thời
đó là một phần cần thiết trong quá trình trưởng thành.