Gan nhiễm mỡ, ăn uống món gì?

Gan nhiễm mỡ, ăn uống món

gì?

Trong chữa gan nhiễm mỡ thì việc điều chỉnh chế độ ăn uống có vai trò rất quan

trọng.

Quan niệm về gan nhiễm mỡ

Gan là tạng lớn nhất của cơ thể với nhiều chức năng quan trọng. Cứ 2 phút toàn bộ

máu lại di chuyển qua gan 1 lần. Gan là cơ quan dự trữ các chất dinh dưỡng

glycogen, lipit, protein, vitamin A, vitamin B12, máu và các chất tham gia tạo

hồng cầu. Nếu trong khẩu phần ăn hằng ngày có nhiều chất béo, nhất là mỡ động

vật làm hàm lượng chất béo trong gan tăng thường gọi là "gan nhiễm mỡ". Khi gan

bị nhiễm mỡ, tùy mức độ, có thể chức năng của gan bị suy giảm, cơ thể mệt mỏi,

ăn chậm tiêu, chán ăn. Trong y học cổ truyền không có bệnh danh gan nhiễm mỡ,

nhưng căn cứ các triệu chứng lâm sàng có thể thấy bệnh thuộc phạm vi chứng "tích

tụ". Về mặt điều trị, có rất nhiều biện pháp, tuy nhiên vấn đề tiết chế trong ăn uống

và sử dụng các món ăn bài thuốc đóng một vai trò rất quan trọng. Gan nhiễm mỡ

nên dùng thực phẩm gì?

Ngô là loại ngũ cốc rất thích hợp với người gan bị nhiễm mỡ. Vì ngô chứa nhiều

axit béo không no có khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói

chung và cholesterol nói riêng.

Theo y học cổ truyền, ngô có vị ngọt tính bình, thường được dùng cho những

trường hợp tỳ vị hư yếu, chán ăn, phù thũng, rối loạn lipid máu... Thường dùng

dưới dạng bánh hoặc cháo bột ngô.

Nhộng tằm có vị ngọt mặn, tính bình, có tác dụng làm giảm cholesterol huyết

thanh và cải thiện chức năng gan. Thường dùng dưới dạng các món ăn hoặc tán

thành bột để uống. Nấm hương được xem là loại thực phẩm lý tưởng cho người bị

gan nhiễm mỡ.

Trong nấm hương có chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu

và tế bào gan. Thường dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn. Kinh

nghiệm dân gian cho rằng lá trà (chè) có tác dụng giải trừ các chất bổ béo. Còn kết

quả nghiên cứu hiện đại cho thấy nó có khả năng làm tăng tính năng đàn hồi thành

mạch, làm giảm cholesterol máu và phòng chống sự tích tụ mỡ trong gan.

Lá sen cũng có tác dụng giảm mỡ, giảm béo và phòng chống sự tích tụ mỡ trong tế

bào gan. Lá sen được dùng dưới dạng hãm với nước sôi uống thay trà hoặc nấu

cháo lá sen. Rau cần cũng có công dụng làm mát gan, hạ cholesterol máu, thúc đẩy

quá trình bài tiết các chất phế thải và làm sạch huyết dịch. Thường được dùng làm

rau ăn. Ngoài ra, người bị gan nhiễm mỡ nên chú trọng bổ sung các loại rau tươi

như cải xanh, rau muống, cà chua, cà rốt, măng, bí đao, mướp, dưa gang, dưa

chuột.

Về thức uống, nên dùng một trong những loại trà được chế biến như sau: trà khô

3g, vị thuốc trạch tả 15g, hai thứ đem hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút

là uống được. Có công dụng bảo vệ gan, tiêu mỡ, lợi tiểu, giảm béo. Hoặc lấy trà

khô 2g, uất kim 10g (có thể thay bằng nghệ vàng), cam thảo sao vàng 5g, mật ong

25g. Tất cả thái vụn, hãm với nước, uống trong ngày. Dùng trà khô 3g, cát căn (sắn

dây thái phiến) 10g, lá sen 20g. Tất cả thái vụn hãm uống thay trà có công dụng

giải độc, hạ mỡ máu, giảm béo. Cũng có thể chỉ cần dùng lá sen tươi (hoặc khô)

thái vụn hãm uống thay trà hằng ngày.

Dùng rễ cây trà 30g, trạch tả 60g, thảo quyết minh 12g. Tất cả thái vụn hãm uống

hằng ngày. Có công dụng làm giảm mỡ máu và phòng chống béo phì. Loại trà này

rất thích hợp với những người bị nhiễm mỡ gan kèm theo tình trạng rối loạn lipid

máu, bệnh lý mạch vành. Trà tươi 30g, sơn tra 15g. Hai vị hãm nước sôi uống hằng

ngày, có công dụng tiêu mỡ, giảm béo. Dùng hoa trà 3g, trần bì 3g, bạch linh 5g

thái vụn hãm với nước trong bình kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà

trong ngày. Cần hạn chế (hoặc kiêng) các đồ ăn quá béo bổ như mỡ động vật, lòng

đỏ trứng, bộ óc và gan gia súc, bơ... và các thứ quá cay, nóng.

Dinh dưỡng cho người bị gan nhiễm mỡ

Do đời sống kinh tế ngày càng phát triển, không ít người có thói quen ăn nhiều

nhưng lại vận động ít. Chính vì thế mà tỉ lệ người bị gan nhiễm mỡ (GNM) liên tục

tăng cao, độ tuổi mắc bệnh này ngày càng trẻ dần.

Nếu không điều trị, 50% số người bệnh GNM sẽ bị xơ hóa, trong số này 15% sẽ

tiến triển đến xơ gan và 4% sẽ bị ung thư gan.

“Sát thủ” thầm lặng

Anh Lê Minh Trí (quận 5 - TP.HCM) năm nay 29 tuổi, không hút thuốc, nhưng

thường xuyên nhậu nhẹt với bạn bè. Vừa qua đi khám tổng quát, gan của anh đã bị

nhiễm mỡ. Sau khi được chúng tôi giải thích, tư vấn về việc điều trị, chế độ ăn

uống, anh đã cảm thấy yên tâm hơn. Tương tự, chị Anh Thư (30 tuổi, Long An)

nhân cơ hội đi nuôi người thân ở bệnh viện, chị đã làm siêu âm và phát hiện mình

bị GNM nên rất lo lắng, suy sụp tinh thần.

GNM là tình trạng gan bị mỡ hóa do nhiều nguyên nhân gây ra, phổ biến là lạm

dụng rượu, béo phì, cũng có thể do thuốc, bệnh tiểu đường tuýp 2, virus viêm gan

tấn công hay những nguồn lây nhiễm khác.Người bị GNM đa phần đều không có

triệu chứng bởi tình trạng lắng đọng mỡ tại gan xảy ra từ từ nên các biểu hiện của

nó cũng khó cảm thấy. Chỉ khi nào tốc độ lắng đọng mỡ trong gan xảy ra nhanh,

lúc đó gan có thể lớn, bao gan căng ra và khi đó bệnh nhân có cảm giác đau tức

hoặc nặng vùng gan. Trong một số trường hợp (dù rất hiếm), GNM cũng có thể

gây tình trạng vàng da, buồn nôn và nôn. Hiện nay,các phương tiện chẩn đoán hình

ảnh ngày càng tốt hơn (siêu âm, CT scan…) và việc xét nghiệm máu (cholesterol,

triglyceride máu, các men gan) đủ để phát hiện cơ thể có bị GNM hay không. Để

phòng ngừa bệnh này, nên giảm uống bia rượu, năng tập thể dục, tránh béo phì,

tránh một số thuốc có hại độc cho gan (nếu buộc phải dùng, nên hỏi BS để cân

nhắc giữa cái lợi và hại của thuốc).

Những dinh dưỡng cần thiết

Ngoài việc ngưng uống hoàn toàn rượu bia thì người mắc bệnh GNM do béo phì

cần giảm ăn các chất ngọt và chất béo. Vì các chất này khi thừa sẽ chuyển đổi

thành mỡ dự trữ. Ngoài ra, cần hạn chế các loại thức ăn nhanh có chế biến nhiều

mỡ, các món chiên xào, lạp xưởng, xúc xích. Tránh ăn các loại thức ăn chế biến từ

gan, óc, cật, bộ đồ lòng của gia súc hoặc từ sữa động vật như bơ, phô mai và da các

loại thịt heo, vịt, gà. Cần hạn chế các đồ ngọt như bánh, kẹo, mật đường, mía, các

loại nước ngọt... Tốt nhất nên uống nước lọc, nước khoáng hoặc nước trà vì những

loại nước này không cung cấp thêm năng lượng.

Giảm cân cũng là một biện pháp tốt để cải thiện GNM. Người mắc bệnh GNM cần

ăn các loại thức ăn có ít năng lượng. Nên ăn nhiều rau, trái cây (mỗi ngày, mỗi

người ăn tối thiểu 300g rau xanh, 200g quả chín tươi).

Một số món ăn cụ thể như sau: Ngô (chứa nhiều acid béo không no, có khả năng

thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói chung và cholesterol nói riêng);

nấm hương (chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và tế

bào gan. Thường dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn); lá trà (có

khả năng giảm trừ các chất bổ béo. Trà có khả năng làm tăng tính đàn hồi thành

mạch, giảm cholesterol máu và phòng chống sự tích tụ mỡ trong gan); rau cần

(chứa nhiều vitamin, tác dụng mát gan, hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá

trình bài tiết các chất phế thải và làm sạch huyết dịch. Ngoài chế độ ăn uống hợp

lý, người bệnh cần vận động nhằm giảm cân hiệu quả hơn bằng cách đi bộ, chạy

bộ, bơi lội, thể dục thẩm mỹ... để tiêu bớt lượng mỡ thừa.