Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh của NHNn & PTNT Hà Tĩnh - Chi nhánh huyện Hương Sơn: Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

TÓM TẮT ĐỀ TÀI

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài. ................................................................................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu. ........................................................................................................................................... 2 3. Phƣơng pháp nghiên cứu. ..................................................................................................................................... 2 3.1. Phương pháp thu thập số liệu. .................................................................................................................. 2 3.2. Phương pháp xử lý số liệu. ....................................................................................................................... 3 4. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu. ........................................................................................................................ 4 4.1. Phạm vi nghiên cứu. ................................................................................................................................ 4 4.2. Đối tượng nghiên cứu. ............................................................................................................................. 4 5. Tính mới của đề tài. ............................................................................................................................................. 4 6. Kết cấu của đề tài................................................................................................................................................. 5

PHẦN II. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. ........................................................................................ 6 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ. ......................................................................................................................................................................... 6 1.1. KHÁI NIỆM VÀ MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ. .............................. 6 1.1.1. Định nghĩa về kiểm soát nội bộ. ............................................................................................................... 6 1.1.2. Các bộ phận cấu thành của hệ thống KSNB. ............................................................................................ 7 1.1.2.1. Môi trường kiểm soát. ............................................................................................................... 8 1.1.2.2. Đánh giá rủi ro. ........................................................................................................................ 9 1.1.2.3. Hoạt động kiểm soát. .............................................................................................................. 10 1.1.2.4. Thông tin và truyền thông........................................................................................................ 11 1.1.2.5. Giám sát. ................................................................................................................................ 11 1.2. NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KSNB TRONG NHTM ...................................................................... 12 1.2.1. Những vấn đề cơ bản về NHTM. ........................................................................................................... 12 1.2.1.1. Khái niệm NHTM. ................................................................................................................... 12 1.2.1.2. Các hoạt động kinh doanh chủ yếu của NHTM. ....................................................................... 12 1.2.2. Kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh của NHTM. ..................................................................... 13 1.2.2.1. Mục tiêu KSNB trong hoạt động của NHTM. ........................................................................... 13 1.2.2.2. Nhiệm vụ của hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động Ngân hàng. ...................................... 14 1.2.2.3. Sự cần thiết của hệ thống KSNB tại các NHTM........................................................................ 15 1.2.2.4. Kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh chủ yếu của NHTM........................................... 16 1.3. CHẤT LƢỢNG KSNB TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI. .................................................................. 17 1.3.1. Khái niệm và các tiêu chí đánh giá chất lƣợng KSNB của NHTM. ......................................................... 17 1.3.1.1. Khái niệm. .............................................................................................................................. 17 1.3.1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng hệ thống KSNB của NHTM. .................................................. 17 1.3.2. Các nhân tố ảnh hƣởng tới chất lƣợng KSNB của NHTM. ..................................................................... 20 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NHNo & PTNT HÀ TĨNH – CHI NHÁNH HUYỆN HƢƠNG SƠN. ..................................... 20 2.1. TỔNG QUAN VỀ CHI NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH. ................................................ 20 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển. ........................................................................................................... 20 2.1.2. Khái quát hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn. ......................................................... 21 2.1.2.1.Công tác huy động vốn. ............................................................................................................ 21 2.1.2.2. Tình hình sử dụng vốn. ............................................................................................................ 23 2.1.2.3. Kết quả tài chính. .................................................................................................................... 25 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CỦA CHI NHÁNH NHNO & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH 27

2.3.4.

......................................................................................................................................... 72

2.2.1. Môi trƣờng kiểm soát. .......................................................................................................................... 27 2.2.1.1. Triết lý và phong cách điều hành. ............................................................................................ 27 2.2.1.2. Cơ cấu tổ chức. ....................................................................................................................... 28 2.2.1.3. Cách thức phân định quyền hạn và trách nhiệm. ...................................................................... 30 2.2.1.4. Chính sách nhân sự. ................................................................................................................ 32 2.2.1.5. Môi trường bên ngoài và các nguyên tắc kế toán áp dụng. ...................................................... 38 2.2.2. Phân tích và đánh giá rủi ro.................................................................................................................. 39 2.2.3. Hoạt động kiểm soát. ........................................................................................................................... 46 2.2.3.1. Cơ chế kiểm soát. .................................................................................................................... 46 2.2.3.2. Thủ tục kiểm soát. .................................................................................................................. 47 2.2.4. Hệ thống thông tin và truyền thông. .................................................................................................... 55 2.2.5. Giám sát. ........................................................................................................................................... 58 2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG HIỆN NAY CỦA HỆ THỐNG KSNB TẠI CHI NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH. ................................................................................................................................................... 60 2.3.1. Môi trƣờng kiểm soát......................................................................................................................... 61 2.3.1.1. Ưu điểm. ................................................................................................................................. 61 2.3.1.2. Nhược điểm. ........................................................................................................................... 62 2.3.2. Phân tích và đánh giá rủi ro. ............................................................................................................... 64 2.3.2.1. Ưu điểm. ................................................................................................................................. 64 2.3.2.2. Nhược điểm. ........................................................................................................................... 64 2.3.3. Hoạt động kiểm soát. ......................................................................................................................... 65 2.3.3.1. Ưu điểm. ................................................................................................................................. 65 2.3.3.2. Nhược điểm. ........................................................................................................................... 65 Hệ thống thông tin và truyền thông. ............................................................................................ 66 2.3.4.1. Ưu điểm. ................................................................................................................................. 66 2.3.4.2. Nhược điểm. ........................................................................................................................... 67 2.3.5. Giám sát. ........................................................................................................................................... 68 2.3.6. Nhận xét chung.................................................................................................................................. 68 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CHI NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH. ...................................................................................................................... 68 3.1. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN. ............................................................................................................... 68 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI NHNo & PTNT HÀ TĨNH – CHI NHÁNH HƢƠNG SƠN. ................................................................................................................................ 68 3.2.1. Nhóm giải pháp trƣớc mắt. ................................................................................................................. 69 3.2.1.1. Phát triển môi trường kiểm soát. ............................................................................................. 69 3.2.1.2. Các giải pháp nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB trong việc ngăn ngừa và quản lý rủi ro. 3.2.1.3. Thiết kế thủ tục kiểm soát hợp lý cho mọi hoạt động, chú trọng đặc biệt trong hoạt động tín ......................................................................................................................................... 74 dụng. 3.2.1.4. Giải pháp nâng cao chất lượng hệ thống thông tin và truyền thông. ......................................... 74 3.2.1.5. Giải pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động giám sát ngân hàng. ............................................ 76 3.2.2. Nhóm giải pháp dài hạn. ..................................................................................................................... 79

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. ........................................................................................................... 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.

1. NHTM Ngân hàng thƣơng mại

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát 2. NHNo & PTNT triển Nông thôn.

3. TSN Tài sản Nợ

4. TSC Tài sản Có

5. BCTC Báo cáo tài chính

6 KSNB Kiểm soát nội bộ

7 VND Việt Nam Đồng

8 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát 9 Agribank triển Nông thôn.

10 TCTD Tổ chức tín dụng.

11 NHTW Ngân hàng trung ƣơng.

12 TTTD Thông tin tín dụng

DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ.

* Biểu đồ.

Biểu đồ 1. Tăng trƣởng huy động vốn của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn (2009 – 2011).

Biểu đồ 2. Tăng trƣởng cho vay đầu tƣ của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn (2009 – 20110).

* Sơ đồ.

Sơ đồ 1. Sơ đồ bộ máy tổ chức của ngân hàng.

Sơ đồ 2. Quy trình phê duyệt tín dụng.

Sơ đồ 3. Hệ thống thông tin tín dụng của hệ thống NHNo.

DANH MỤC BẢNG, BIỂU.

Bảng 1. Tình hình huy động vốn của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn (2009 – 2011).

Bảng 2. Tình hình dƣ nợ của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn (2009 – 2011).

Bảng 3. Kết quả tài chính của ngân hàng (2009 – 2011).

Bảng 4. Bảng hỏi về môi trƣờng kiểm soát.

Bảng 5. Trình độ nhân viên của ngân hàng.

Bảng 6. Quỹ tiền lƣơng đƣợc chi trong 3 năm 2009, 2010, 2011.

Bảng 7. Bảng hỏi về phân tích và đánh giá rủi ro.

Bảng 8. Tình hình nợ quá hạn, nợ xấu (2009 – 2011).

Bảng 9. Bảng phân loại nợ quá hạn.

Bang 10. Tỷ lệ trích dự phòng rủi ro tín dụng.

Bảng 11. Số liệu trích dự phòng rủi ro tín dụng (2009 – 2011).

Bảng 12. Bảng hỏi về hoạt động kiểm soát.

Bảng 13. Bảng hỏi về hệ thống thông tin và truyền thông.

TÓM TẮT ĐỀ TÀI.

Tên đề tài: “Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt

động kinh doanh của NHNo & PTNT Hà Tĩnh - chi nhánh huyện Hương Sơn”.

KSNB là một đề tài không mới, nhƣng cái mới trong bài khóa luận của tôi đƣợc

thể hiện: Nghiên cứu tại NHNo & PTNT Hƣơng Sơn - là một chi nhánh ngân hàng nhỏ,

hoạt động kiểm soát ít đƣợc đề cập tới và đây là nội dung đƣợc nghiên cứu lần đầu tiên tại

ngân hàng này. Tôi tiến hành nghiên cứu dựa trên nhiều phƣơng pháp và đặc biệt có sử

dụng bảng hỏi về hệ thống KSNB ngân hàng để mô tả một cách khái quát thực trạng hoạt

động của hệ thống KSNB trong hoạt động kinh doanh tại ngân hàng để từ đó đi vào chi

tiết hơn quá trình hoạt động của hệ thống KSNB bám sát theo các bộ phận cấu thành hệ

thống KSNB theo COSO.

Khóa luận trình bày những kiến thức đã đƣợc học, nghiên cứu về lý luận hệ thống

KSNB và chất lƣợng hệ thống KSNB trong một đơn vị, tổ chức nói chung và của NHTM

nói riêng. Khóa luận khái quát các yếu tố cấu thành nên hệ thống KSNB và chức năng,

nhiệm vụ của KSNB trong việc đảm bảo, duy trì các mục tiêu của đơn vị, tổ chức hay

doanh nghiệp.

Khóa luận cũng trình bày khái quát những hiểu biết cơ bản về NHNo & PTNT

Hƣơng Sơn, Hà Tĩnh và tình hình sản xuất kinh doanh của ngân hàng trong 3 năm từ 2009

đến 2011. Nội dung chính của khóa luận là tìm hiểu thực trạng hoạt động của hệ thống

KSNB tại NHNo & PTNT Hƣơng Sơn. Trên cơ sở đối chiếu giữa lý thuyết đã đƣợc học

với thực tế tìm hiểu đƣợc tại NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, đánh giá những ƣu điểm và

một số tồn tại trong hệ thống KSNB của ngân hàng. Qua đó, khóa luận đề xuất một số

giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, Hà Tĩnh.

Mặc dù, đã có nhiều cố gắng song kiến thức còn nhiều hạn chế. Mong đƣợc sự góp

ý của thầy cô và các bạn.

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm qua, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã đổi mới một cách căn bản

về mô hình tổ chức, cơ chế điều hành và nghiệp vụ…Có thể nói, hoạt động của hệ thống

ngân hàng đã có những đóng góp đáng kể trong sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế

đất nƣớc. Bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, hệ thống ngân hàng Việt Nam bộc lộ những

yếu kém trong điều hành và hoạt động nghiệp vụ, đặc biệt là việc quản lý hoạt động của

các NHTM với các loại hình sỡ hữu khác nhau. Những yếu kém đó là khó tránh khỏi khi

các lý thuyết cũng nhƣ kinh nghiệm về quản lý các NHTM trong quá trình chuyển sang

nền kinh tế thị trƣờng ở nƣớc ta chƣa đƣợc nghiên cứu đầy đủ.

Hoạt động kinh doanh ngân hàng là loại hình kinh doanh có rất nhiều rủi ro, dễ bị

tổn thƣơng khi có gian lận và sai sót, việc bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh

của NHTM không những đƣợc các nhà kinh doanh ngân hàng quan tâm mà còn là mối

quan tâm của ngƣời gửi tiền, của các cơ quan quản lý Nhà nƣớc, của toàn xã hội. Sự phá

sản của một ngân hàng, có thể gây nên đỗ vỡ dây chuyền trong hệ thống tài chính, ngân

hàng ảnh hƣởng rất lớn đối với toàn bộ nền kinh tế. Trong thời gian qua, trên các phƣơng

tiện thông tin đại chúng đã đƣa tin một số vụ vỡ nợ của doanh nghiệp, với quy mô mỗi vụ

lên tới hàng trăm tỷ đồng. Vụ vỡ nợ nào cũng liên quan đến nhiều chi nhánh NHTM cho

vay. Vụ vỡ nợ gần đây nhất xảy ra trung tuần tháng 8/2011 đó là công ty TNHH An

Khang vỡ nợ gần 350 tỷ đồng, một vụ vỡ nợ khác xảy ra trong tháng 7/2011, đó là công ty CP Thái Bảo với tổng số nợ bị vỡ lên tới 300 tỷ đồng(1). Tại Hà Tĩnh, một vùng đất yên

bình lâu này, gần đây cũng có nhiều cơn lốc vỡ nợ, điển hình là đại gia trẻ Nguyễn Chu

Ngọc sỡ hữu 2 doanh nghiệp là Công ty CP Đại Dƣơng và Công ty CPTM Hoàng Phú An

(tại TP Hà Tĩnh, chuyên kinh doanh ô tô, nhà hàng và khách sạn) ôm nợ ngân hàng hàng chục tỷ nhờ mối “liên minh ma quỷ” với cán bộ ngân hàng(2) nhƣng không có khả năng

thanh toán. Bên cạnh đó, khi Việt Nam phải thực hiện các cam kết, các ngân hàng nƣớc

ngoài sẽ có nhiều hoạt động phong phú đa dạng tại Việt Nam và đƣợc đối xử ngang bằng

theo đúng nguyên tắc tối huệ quốc của WTO, lúc đó các ngân hàng Việt Nam sẽ phải

cạnh tranh với những đối thủ vƣợt trội hơn về mọi mặt ngay trên thị trƣờng Việt Nam.

Nghiêm trọng hơn là kết quả một cuộc điều tra gần đây của Chƣơng trình Phát triển Liên

hợp quốc cho biết: Có 45% khách hàng sẽ chuyển sang vay vốn của ngân hàng nƣớc

ngoài, 50% chọn dịch vụ ngân hàng nƣớc ngoài thay thế, và 50% chọn ngân hàng nƣớc

ngoài gửi tiền.

Trƣớc những cảnh báo rủi ro tong hoạt động kinh doanh và nguy cơ bị thu hẹp thị

phần, bị thâu tóm cạnh tranh… đòi hỏi các NHTM Việt Nam phải cải cách đổi mới toàn

diện, phải “thay máu” để nâng cao năng lực cạnh tranh, để có thể đứng vững và phát triển

an toàn trong nền kinh tế hội nhập quốc tế. Một trong những yêu cầu cấp bách nhất trong

công cuộc đổi mới là phải nâng cao chất lƣợng hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ.

Thông qua quá trình thực tập tại NHNo & PTNT chi nhánh huyện Hƣơng Sơn, Hà Tĩnh,

kết hợp lý luận và thực tiễn đồng thời nhận thức đƣợc tầm quan trọng của hệ thống KSNB

đối với NHTM Việt Nam nói chung và NHNN & PTNT chi nhánh Hƣơng Sơn nói riêng,

tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt

động kinh doanh của NHNo & PTNT Hà Tĩnh - chi nhánh huyện Hương Sơn”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

 Tìm hiểu, đánh giá thực trạng hoạt động của hệ thống KSNB trong hoạt động chủ

yếu của NHNo & PTNT Hà Tĩnh – chi nhánh Hƣơng Sơn, đặc biệt là hoạt động tín

dụng.

 Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB trong hoạt động kinh

doanh của chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn mà chủ yếu là hoạt động tín

(1)Tạp chí ngân hàng (2/2012)

(2) Theo Vietnamnet (7/11/2011)

dụng.

3. Phƣơng pháp nghiên cứu

3.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu

 Nghiên cứu lý thuyết về KSNB và các quy định hiện hành của NHNN có liên

quan.

 Nghiên cứu thực trạng KSNB của ngân hàng trên cơ sở:

- Phỏng vấn các nhà quan lý, nhân viên của ngân hàng thông qua bảng hỏi về hệ

thống KSNB đƣợc thiết kế dƣới dạng “có” hoặc “không” nhằm thu thập đƣợc

những thông tin ban đầu của ngân hàng, có cái nhìn tổng quan về sự vận hành của

hệ thống KSNB trong ngân hàng nhƣ thế nào?.

- Kiểm tra lại các tài liệu sổ sách: Tiến hành kiểm tra các tài liệu sổ sách sau: Sơ đồ

tổ chức, sổ tay chính sách, sơ đồ hạch toán, các báo cáo tài chính trình bày những

dữ liệu thực tế và kế hoạch.

- Quan sát các mặt hoạt động và quá trình hoạt động của chi nhánh NHNo & PTNT

Hƣơng Sơn. Công việc này giúp biết rằng những quy định, chế độ của ngân hàng

có đƣợc thực hiện trên thực tế hay không? Và bảng hỏi có đƣợc trả lời một cách

chính xác và khách quan không?

- Tổng hợp, phân tích các tạp chí trong ngành Ngân hàng, Kế toán, Kiểm toán, Kinh

tế phát triển của các chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng tiền tệ và lĩnh vực kiểm

toán.

3.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu

y1 - y0

 Phƣơng pháp so sánh bằng số tuyệt đối: là hiệu số của hai chỉ tiêu.

Trong đó y0 : chỉ tiêu năm trƣớc.

y: là phần chênh lệch tăng giảm của các chỉ tiêu kinh tế.

y1: chỉ tiêu năm sau.

 Phƣơng pháp so sánh bằng số tƣơng đối:

Trong đó y là chênh lệch tƣơng đối của các chỉ tiêu kinh tế.

 Phƣơng pháp so sánh giữa lý luận và thực tiễn nhằm đánh giá thực trạng hoạt động

của hệ thống KSNB tại chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn.

 Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp tất cả các khía cạnh của hệ thống KSNB từ các

thông tin thu thập đƣợc qua bảng hỏi, quan sát đƣợc và kiểm tra tài liệu.

4. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu

4.1. Phạm vi nghiên cứu

 Về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung tìm hiểu cách thức hoạt động của hệ

thống KSNB trong hoạt động kinh doanh chủ yếu của ngân hàng NHNo & PTNT

Hà Tĩnh – chi nhánh huyện Hƣơng Sơn, mà hoạt động đáng quan tâm là hoạt động

tín dụng vì hoạt động tín dụng đƣợc coi là hoạt động chủ yếu, hoạt động tạo ra thu

nhập với một tỷ trọng rất cao trong tổng thu nhập của ngân hàng.

 Về không gian: Nghiên cứu tại NHNo & PTNT Hà Tĩnh - chi nhánh huyện Hƣơng

Sơn.

 Về thời gian: Đề tài đƣợc nghiên cứu trong thời gian từ tháng 12/2011 đến tháng

06/2012. Các thông tin, số liệu phản ánh tập trung chủ yếu trong khoảng 3 năm gần

đây (2009 – 2011) và đề xuất giải pháp từ nay cho đến các năm tiếp theo.

4.2. Đối tƣợng nghiên cứu.

Hệ thống lý luận và thực tiễn hoạt động của hệ thống kiểm soát, thủ tục kiểm soát

trong hoạt động kinh doanh chủ yếu của NHNo & PTNT Hà Tĩnh – chi nhánh huyện

Hƣơng Sơn.

5. Tính mới của đề tài.

Để thực hiện đề tài này, tôi đã nghiên cứu, tham khảo đề tài của các tác giả sau:

- Ths. Lê Phƣơng Hồng, ĐH Kinh tế HCM, Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát

nội bộ, kiểm toán nội bộ tại ngân hàng Công thương (2006)

- Sv. Võ Anh Tuấn, ĐH Kinh tế Huế, Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội

bộ tại ngân hàng Công thương chi nhánh Huế (2010).

- Sv. Lê Tự Quang Hƣng, ĐH Kinh tế Huế, Đánh giá hệ thống KSNB trong việc

quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Công thương chi nhánh Huế (2010).

- Sv. Đào Thiên Trang, ĐH Kinh tế Huế, Đánh giá hệ thống KSNB trong hoạt động

tín dụng tại NHNo & PTNT Việt Nam – chi nhánh Thừa Thiên Huế (2010).

Tuy nhiên đề tài của tôi có tính mới so với các đề tài trên thể hiện qua:

- NHNo & PTNT chi nhánh huyện Hƣơng Sơn là một chi nhánh ngân hàng cấp 3,

thông thƣờng hoạt động kiểm soát ít đƣợc đề cập tới và tại đây chƣa có ai nghiên

cứu đề tài về hoạt động KSNB.

- Trên địa bàn huyện Hƣơng Sơn các ngân hàng cạnh tranh chƣa nhiều.

- Khác biệt nguồn tài liệu tham khảo, phƣơng pháp nghiên cứu.

- Từ việc mô tả thực trạng, đánh giá và đƣa ra giải pháp hoàn thiện đƣợc bám sát

theo các bộ bận cấu thành hệ thống KSNB của ngân hàng theo CoSo.

- Sử dụng bảng hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng.

6. Kết cấu của đề tài.

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng

chính sau:

Chƣơng 1: Cơ sơ lý luận về hệ thống KSNB trong NHTM.

Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động của hệ thống KSNB trong hoạt động kinh doanh tại

NHNo & PTNT Hà Tĩnh – chi nhánh huyện Hƣơng Sơn.

Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB trong hoạt động kinh doanh của NHNo

& PTNT Hà Tĩnh – chi nhánh huyện Hƣơng Sơn.

------------o0o---------

PHẦN II. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN

VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ

1.1. KHÁI NIỆM VÀ MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KIỂM

SOÁT NỘI BỘ

1.1.1. Định nghĩa về kiểm soát nội bộ

Khái niệm kiểm soát nội bộ đã hình thành và phát triển dần trở thành một hệ thống

lý luận về vấn đề kiểm soát trong tổ chức. Quá trình nhận thức và nghiên cứu về KSNB

dẫn đến các quy định khác nhau từ đơn giản đến phức tạp về hệ thống này. Đến nay, định

nghĩa đƣợc chấp nhận khá rộng rãi là:

“Kiểm soát nội bộ là một quá trình do người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên

của đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung cấp sự bảo đảm hợp lý nhằm thực hiện mục

tiêu dưới đây:

- Báo cáo tài chính đáng tin cậy

- Các quy định và luật lệ được tuân thủ

- Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả”. (3)

Trong khái niệm trên, bốn nội dung cơ bản là quá trình, con ngƣời, đảm bảo hợp lý và

(3) Định nghĩa này đƣợc đƣa ra vào năm 1992 bởi Committee of Sponsorning organization (viết tắt là

COSO). COSO là một ủy ban thuộc hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về việc chống gian lận về báo cáo tài

chính.

mục tiêu. Chúng đƣợc hiểu nhƣ sau:

 Kiểm soát nội bộ là một quá trình.

Kiểm soát nội bộ bao gồm một chuỗi hoạt động kiểm soát hiện diện ở mọi bộ phận

đơn vị và đƣợc kết hợp với nhau thành một thể thống nhất. Quá trình kiểm soát giúp cho

các đơn vị đạt đƣợc các mục tiêu của mình.

 Kiểm soát nội bộ đƣợc thiết kế và vận hành bởi con ngƣời.

Cần hiểu rằng KSNB không chỉ đơn thuần là những chính sách, thủ tục, biểu

mẫu…mà phải bao gồm cả những con ngƣời trong tổ chức nhƣ Hội đồng quản trị, Ban

giám đốc, các nhân viên khác…Chính con ngƣời định ra mục tiêu, thiết lập cơ chế

kiểm soát ở mọi nơi và vận hành chúng.

 Kiểm soát nội bộ cung cấp một sự đảm bảo hợp lý, chứ không phải đảm bảo tuyệt

đối là các mục tiêu sẽ đƣợc thực hiện.

Vì khi vận hành hệ thống kiểm soát, những yếu kém có thể xảy ra do các sai lầm

của con ngƣời nên dẫn đến không thực hiện đƣợc các mục tiêu. KSNB có thể phát hiện và

ngăn chặn những sai phạm nhƣng không thể đảm bảo chúng là không bao giờ xảy ra. Hơn

nữa, một nguyên tắc cơ bản trong việc đƣa ra quyết định của các nhà quản lý là chí phí

cho quá trình kiểm soát không đƣợc vƣợt qua lợi ích đƣợc mong đợi từ quá trình kiểm

soát đó. Do đó, tuy ngƣời quản lý nhận thức đƣợc đầy đủ các rủi ro, thế nhƣng nếu chi phí

cho quá trình kiểm soát quá cao thì họ cũng không áp dụng các thủ tục kiểm soát rủi ro.

1.1.2. Các bộ phận cấu thành của hệ thống KSNB

Mặc dù có sự khác biệt đáng kể về tổ chức hệ thống KSNB giữa các đơn vị vì phụ

thuộc vào nhiều yếu tố nhƣ quy mô, tổ chức hoạt động, mục tiêu…của từng đơn vị thế

nhƣng bất kỳ hệ thống KSNB nào bao gồm những bộ phận cơ bản. Theo COSO, kiểm

soát bao gồm các bộ phận sau:

- Môi trƣờng kiểm soát.

- Đánh giá rủi ro.

- Hoạt động kiểm soát.

- Thông tin và truyền thông.

- Giám sát.

1.1.2.1. Môi trường kiểm soát

Môi trƣờng kiểm soát tạo ra phong thái của toàn doanh nghiệp và có ảnh hƣởng

đến ý thức về kiểm soát của các nhân viên. Nó là nền móng cho các yếu tố còn lại của hệ

thống KSNB. Các nhân tố chính về môi trƣờng kiểm soát là:

 Tính chính trực và giá trị đạo đức: Sự hữu hiệu của hệ thống KSNB trƣớc tiên phụ

thuộc vào tính chính trực và việc tôn trọng các giá trị đạo đức của những ngƣời

liên quan đến quá trình kiểm soát. Để đáp ứng yêu cầu này, các nhà quản lý cao

cấp phải xây dựng những chuẩn mực về đạo đức trong đơn vị và cƣ xử đúng đắn

để có thể ngăn cản không cho các thành viên có các hành vi thiếu đạo đức hoặc

phạm pháp. Muốn vậy, những nhà quản lý cần phải làm gƣơng cho cấp dƣới về

việc tuân thủ các chuẩn mực và cần phải phổ biến những quy định đến mọi thành

viên bằng các thể chế thích hợp.

 Đảm bảo năng lực: Là đảm bảo cho các nhân viên có những kỹ năng và hiểu biết

cần thiết để thực hiện nhiệm vụ của mình, nếu không chắc chắn họ sẽ thực hiện

nhiệm vụ đƣợc giao không hữu hiệu. Do đó, nhà quản lý chỉ nên tuyển dụng những

nhân viên có trình độ đào tạo, kinh nghiệm phù hợp với nhiệm vụ đƣợc giao và

phải giám sát và huấn luyện họ đầy đủ và thƣờng xuyên.

 Hội đồng quản trị và ủy ban kiểm toán: Một sự lựa chọn cho các ngân hàng trong

nhiều quốc gia là thiết lập ủy ban kiểm toán độc lập để giúp Hội đồng quản trị thực

hiện những nhiệm vụ của họ. Đây là ủy ban gồm một số thành viên trong và ngoài

hội đồng quản trị nhƣng không tham gia vào điều hành đơn vị. Các nhân tố đƣợc

xem xét để đánh giá sự hữu hiệu của Hội đồng quản trị và Ủy ban kiểm toán gồm

mức độ độc lập, kinh nghiệm và uy tín của các thành viên.

 Triết lý và phong cách điều hành của nhà quản lý: Triết lý quản lý thể hiện qua

quan điểm và nhận thức của ngƣời quản lý còn phong cách điều hành lại đƣợc thể

hiện qua cá tính, tƣ cách thái độ của nhà quản lý khi điều hành đơn vị.

 Cơ cấu tổ chức: Cơ cấu tổ chức thực chất là sự phân chia trách nhiệm và quyền

hạn giữa các bộ phận trong đơn vị, nó góp phần rất lớn trong việc đạt đƣợc mục

tiêu. Cơ cấu phù hợp sẽ là cơ sở cho việc lập kế hoạch, điều hành, kiểm soát và

giám sát các hoạt động.

 Cách thức phân định quyền hạn và trách nhiệm: Đây đƣợc xem là phần mở rộng

của cơ cấu tổ chức. Nó cụ thể hóa về quyền hạn và trách nhiệm của từng thành

viên trong các hoạt động của đơn vị, giúp cho mỗi thành viên phải hiểu rằng họ có

nhiệm vụ cụ thể gì và công việc của họ sẽ ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến ngƣời khác

trong việc hoàn thành các mục tiêu. Do đó, khi mô tả công việc, đơn vị cần phải

thể chế hóa bằng văn bản về những nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể của từng thành

viên và quan hệ giữa họ với nhau.

 Chính sách nhân sự: Là các chính sách và các thủ tục của nhà quản lý về việc

tuyển dụng, huấn luyện, đánh giá, sa thải, đề bạt, khen thƣởng và kỷ luật nhân

viên. Chính sách nhân sự có ảnh hƣởng đáng kể đến sự hữu hiệu của môi trƣờng

kiểm soát thông qua tác động đến các nhân tố trong môi trƣờng kiểm soát nhƣ đảm

bảo năng lực, tính chính trực và giá trị đạo đức…

1.1.2.2. Đánh giá rủi ro

Kiểm soát nội bộ đƣợc thiết lập nhằm đạt mục tiêu mà tổ chức đề ra, tất cả các hoạt

động diễn ra trong đơn vị đều có thể phát sinh rủi ro và khó có thể kiểm soát tất cả. Vì

vậy, các nhà quản lý phải thận trọng khi xác định và phân tích những nhân tố đe dọa đến

mục tiêu của đơn vị mình.

Việc phân tích và đánh giá rủi ro nhằm thu hẹp vào những rủi ro chủ yếu. Việc

nhận dạng rủi ro chủ yếu hết sức quan trọng, không chỉ liên quan đến đe dọa của rủi ro mà

còn liên quan đến sự phân chia trách nhiệm và nguồn lực đối phó rủi ro. Đánh giá rủi ro

bao gồm quá trình nhận dạng và phân tích các rủi ro một cách thích hợp để đạt đƣợc mục

tiêu của tổ chức và xác định biện pháp xử lý phù hợp.

 Nhận dạng rủi ro: Rủi ro có thể tác đọng đến tổ chức ở mức độ toàn đơn vị hay chỉ

ảnh hƣởng đến từng hoạt động cụ thể. Để nhận dạng rủi ro, nhà quản lý có thể sử

dụng nhiều biện pháp khác nhau, từ việc sử dụng các phƣơng tiện dự báo, phân

tích các dữ liệu quá khứ, cho đến việc rà soát thƣờng xuyên các hoạt động.

 Phân tích và đánh giá rủi ro: Là đánh giá tầm quan trọng của rủi ro, tác hại mà rủi

ro gây ra và khả năng xảy ra rủi ro. Rủi ro rất khó định lƣợng nên đây là một công

việc khá phức tạp và có nhiều phƣơng pháp khác nhau, tuy nhiên cần phải đánh giá

rủi ro một cách có hệ thống, xây dựng tiêu chí đánh giá rủi ro, sắp xếp thứ tự ƣu

tiên các rủi ro, dựa vào đó các nhà quản lý sẽ phân bổ nguồn lực để đối phó rủi ro.

1.1.2.3. Hoạt động kiểm soát

Hoạt động kiểm soát là những chính sách và thủ tục để đảm bảo cho các chỉ thị của

nhà quản lý đƣợc thực hiện nhằm kiểm soát các rủi ro mà đơn vị đang hay có thể gặp

phải. Một số các hoạt động kiểm soát nhằm đạt mục tiêu của tổ chức nhƣ:

 Phân chia trách nhiệm: Là không cho phép một thành viên nắm giữ mọi mặt của

nghiệp vụ từ khi hình thành đến khi kết thúc; không cho kiêm nhiệm các chức

năng phê chuẩn, thực hiện, ghi chép nghiệp vụ và bảo quản tài sản. Tuy nhiên, nếu

việc thông đồng giữa các nhân viên xảy ra thì điều này sẽ làm hoặc phá hủy sự hữu

hiệu của hệ thống KSNB.

 Kiểm soát quá trình xử lý thông tin các nghiệp vụ: Là kiểm tra tính xác thực, đầy

đủ và việc phê chuẩn của nghiệp vụ nhằm có đƣợc các thông tin đáng tin cậy. Khi

kiểm soát quá trình xử lý thông tin, cần bảo đảm rằng cần phải kiểm soát chặt chẽ

hệ thống chứng từ, sổ sách, việc phê chuẩn các loại nghiệp vụ phải đúng đắn.

 Kiểm soát vật chất: Đƣợc thực hiện cho các loại sổ sách, tài sản, kể các những ấn

chỉ đã đƣợc đánh số thứ tự trƣớc nhƣng chƣa sử dụng, cũng nhƣ cần hạn chế sự

tiếp cận với các chƣơng trình tin học những hồ sơ dữ liệu.

 Kiểm tra: Kiểm tra đƣợc tiến hành bởi các cá nhân hoặc bộ phận khác độc lập với

những cá nhân, bộ phận thực hiện nghiệp vụ.Vấn đề cần lƣu ý trong hoạt động

kiểm tra là ngƣời kiểm tra phải độc lập với đối tƣợng đƣợc kiểm tra. Sự hữu hiệu

của hoạt động này sẽ mất đi nếu ngƣời thực hiện thẩm tra lại là nhân viên cấp dƣới

của ngƣời thực hiện nghiệp vụ, hoặc không độc lập với bất kỳ lý do gì.

 Phân tích soát xét và thực hiện: Là quá trình xem xét lại những việc đã thực hiện

bằng cách so sánh số liệu thực tế và số liệu kế hoạch, dự toán, kỳ trƣớc và những

dữ liệu khác có liên quan nhƣ những thông tin không có tính chất tài chính, đồng

thời còn xem xét trong mối quan hệ với tổng thể để đánh giá quá trình thực hiện.

1.1.2.4. Thông tin và truyền thông.

Hỗ trợ việc xác định, nắm bắt và trao đổi các thông tin theo một hình thức và

khuôn khổ thời gian tạo điều kiện cho các thành viên thực hiện các nhiệm vụ của mình.

Hệ thống thông tin và báo cáo, bao gồm cả hệ thống công nghệ thông tin, các cơ chế giao

tiếp và các kênh thông tin giữa các cấp và các bộ phận trong đơn vị. Hệ thống này có

phân cấp và bao hàm cả hệ thống rủi ro, hệ thống bảo mật và chống xâm phạm trái phép.

Sự tƣơng tác giữa các yếu tố cấu thành hệ thống này sẽ quyết định tính hữu hiệu, tính đầy

đủ và hiệu quả của hệ thống KSNB.

1.1.2.5. Giám sát.

Giám sát là quá trình ngƣời quản lý đánh giá chất lƣợng hoạt động của hệ thống

KSNB, đƣợc thực hiện thƣờng xuyên, định kỳ hoặc kết hợp cả hai.

 Giám sát thường xuyên: KSNB thiết lập cho những hoạt động thông thƣờng và lặp

lại của tổ chức, bao gồm các hoạt động giám sát và quản lý thƣờng xuyên công

việc hàng ngày của các nhân viên trong tổ chức.

 Giám sát định kỳ: Phạm vi và tần số giám sát định kỳ phụ thuộc vào mức độ rủi ro

đƣợc kiểm soát tính hiệu lực của các thủ tục giám sát thƣờng xuyên.

1.2. NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HỆ THỐNG KSNB TRONG NHTM.

1.2.1. Những vấn đề cơ bản về NHTM.

1.2.1.1. Khái niệm NHTM.

Ngân hàng là một loại hình tổ chức quan trọng đối với nền kinh tế. Các ngân hàng

có thể đƣợc định nghĩa qua chức năng, các dịch vụ hay vai trò mà chúng thực hiện trong

nền kinh tế.

Theo luật Mỹ: NHTM là loại hình tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các

dịch vụ tài chính đa dạng nhất đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán.

Theo luật Ngân hàng và TCTD Việt Nam: NHTM là loại hình TCTD đƣợc thực

hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan nhƣ:

nhận tiền gửi, sử dụng tiền gửi để cung cấp các dịch vụ thanh toán….

1.2.1.2. Các hoạt động kinh doanh chủ yếu của NHTM.

 Huy động vốn: Huy động vốn là một trong những nghiệp vụ chủ yếu của NHTM

nhằm giải quyết nguồn vốn để ngân hàng hoạt động. Để huy động vốn, NHTM có

thể thu hút từ nhiều nguồn khác nhau, bằng các hình thức khác nhau nhƣ nhận tiền

gửi, phát hành các công cụ nợ hoặc có thể vay mƣợn lẫn nhau trên thị trƣờng tiền

tệ liên ngân hàng, NHTW.

 Hoạt động tín dụng và đầu tƣ: Đây là hoạt động kinh doanh mang lại phần lớn thu

nhập, tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng. Hoạt động này đã thể hiện vai trò trung gian

của NHTM; từ nguồn vốn tiền tệ tập trung qua hoạt động huy động vốn, NHTM

cho vay và đầu tƣ để đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế. Hoạt động này bao gồm

cho vay ngắn hạn, trung hạn, dài hạn và hoạt động đầu tƣ , góp vốn liên doanh, liên

kết.

 Các hoạt động kinh doanh khác: Dịch vụ thanh toán (trong nƣớc và quốc tế), hoạt

động kinh doanh ngoại hối, dịch vụ ủy thác và làm đại lí, dịch vụ bảo lãnh…

1.2.2. Kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh của NHTM.

1.2.2.1. Mục tiêu KSNB trong hoạt động của NHTM.

Đối với bất kỳ một loại hình nghiệp vụ kinh tế nào, trong một doanh nghiệp nói

chung và các NHTM nói riêng đều có thể xảy ra một vài loại sai sót của quá trình ghi sổ.

Có ba mục tiêu mà một cấu súc KSNB phải thỏa mãn để ngăn ngừa các sai sót nhƣ vậy.

Cụ thể là:

- Sự hữu hiệu và hiệu quả của các hoạt động.

- Sự tin cậy, đầy đủ và kịp thời của thông tin tài chính và quản trị.

- Sự tuân thủ luật pháp và các quy định có liên quan.

Với mục tiêu thứ nhất, nhà quản lý ngân hàng mong muốn các chính sách mà họ

đƣa ra phải đƣợc đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả nghĩa là đảm bảo việc sử dụng các

nguồn lực của ngân hàng, kể cả nguồn nhân lực một cách tối ƣu; đảm bảo sự trung thực

và độ tin cậy của các thông tin hoạt động của ngân hàng việc bảo vệ tài sản và thông tin

của ngân hàng; đảm bảo việc bảo quản tài sản; thực hiện thành công các chính sách, hoàn

thành các mục tiêu hoạt động của ngân hàng.

Với mục tiêu thứ hai, các nhà quản lý ngân hàng mong muốn là các báo cáo tài

chính phải đƣợc lập và trình bày theo đúng quy định của pháp luật. Đây là một vấn đề

thuộc trách nhiệm của các nhà quản lý. Nếu thông tin tài chính không trung thực, nhà

quản lý có thể phải chịu trách nhiệm trƣớc nhà nƣớc hoặc bên thứ ba về các tổn thất gây

cho họ.

Mục tiêu thứ ba, các nhà quản lý ngân hàng mong muốn là mọi hoạt động của

ngân hàng phải đƣợc đảm bảo tính tuân thủ theo luật pháp và các quy định hiện hành.

Tính tuân thủ mà các nhà quản lý đòi hỏi ở đây bao gồm hai vấn đề lớn là tuân thủ luật

pháp, quy định của nhà nƣớc cũng nhƣ là chấp hành các chính sách thủ tục của đơn vị.

1.2.2.2. Nhiệm vụ của hệ thống kiểm soát nội bộ trong hoạt động Ngân hàng

Với những mục tiêu thiết kế trên, hệ thống KSNB trong ngân hàng có các nhiệm vụ sau:

- Ngăn ngừa thiếu sót trong hệ thống xử lý nghiệp vụ.

- Bảo vệ ngân hàng trƣớc những thất thoát tài sản có thể tránh.

- Đảm bảo việc chấp hành các chính sách kinh doanh.

a, Ngăn ngừa thiếu sót trong hệ thống xử lý nghiệp vụ

Các thủ tục kiểm soát phải đƣợc thiết kế sao cho có thể hƣớng các nghiệp vụ kinh

tế xảy ra đúng nguyên tắc quy định, nhằm ngăn chặn kịp thời sai sót, nhầm lẫn vô tình

hay cố ý có thể gấy thất thoát tiền bạc hoặc tài sản của ngân hàng, gây ra thiệt hại trong

kinh doanh.

b , Bảo vệ ngân hàng trƣớc những thất thoát tài sản có thể tránh

Ngân hàng phải giữ gìn một lƣợng tiền đủ loại bao gồm tiền mặt và các phƣơng

tiện chuyển nhƣợng, chúng đòi hỏi phải đƣợc quản lý về mặt vật chất, cả trong khâu lƣu

trữ cũng nhƣ khi chuyển tiền. Ngoài ra, hầu hết các tài sản của ngân hàng đều không thể

kiểm đếm đƣợc. Những tài sản này, phần lớn bao gồm một phần lớn các khoản phải thu

(phải thu tiền vay, phải thu tiền lãi, khoản dự phòng nợ khó đòi), các tài sản ngoại bảng

(cam kết bão lãnh, cam kết cho vay) đòi hỏi ngân hàng phải đặc biệt chú trọng đến việc

thiết một quy trình chặt chẽ bảo đảm kiểm soát đầy đủ các tài sản nợ và tài sản có của

ngân hàng.

c, Đảm bảo việc chấp hành các chính sách kinh doanh

Cơ cấu KSNB cần đƣợc thiết lập bao gồm những thủ tục để đảm bảo chính sách

kinh doanh của ngân hàng đƣợc tất cả các nhân viên ngân hàng chấp hành. Chẳng hạn,

cần phải thiết kế các biện pháp kiểm tra để đảm bảo các cán bộ tín dụng sẽ thực hiện các

khoản cho vay theo đúng quy định của ngân hàng, các kế toán giao dịch thực hiện đúng

quy trình ngân hàng đã quy định về mở tài khoản, chuyển tiền…

1.2.2.3. Sự cần thiết của hệ thống KSNB tại các NHTM

NHTM và những trung gian tài chính lớn, nói chung cũng giống nhƣ những doanh

nghiệp khác trong nền kinh tế thị trƣờng: chúng đều đƣợc tổ chức ra để kinh doanh kiếm

lợi cho mình và chủ nợ. Tuy nhiên khác với các doanh nghiệp bình thƣờng, NHTM là một

loại hình doanh nghiệp đặc biệt, hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ tín dụng,

thanh toán liên quan đên toàn bộ nền kinh tế và có những đặc thù riêng:

- Các ngân hàng thƣờng có số lƣợng lớn các nghiệp vụ và giao dịch trực tiếp bằng

tiền mặt, chứng từ có giá…Điều này dẫn đến rủi cao về thất thoát tài sản và gian

lận cả trong việc bảo quản tài sản và thực hiện giao dịch.

- Các NHTM tham gia vào các giao dịch lớn, với số lƣợng tiền tệ rất lớn nên

thƣờng đƣợc sử dụng phƣơng pháp xử lý dữ liệu trên mạng máy vi tính. Sự phát

triển của hệ thống xử lý dữ liệu điện tử, trên thực tế đã nâng cao rất nhiều năng lực

kiểm soát của ngân hàng nhƣng điều này đang làm nảy sinh nhiều loại rủi ro khác

xuất phát từ lỗi máy tính và gian lận máy tính gây nên. Từ đó đặt ra yêu cầu phải

có một hệ thống kế toán tốt và tổ chức hệ thống KSNB chặt chẽ, với đội ngũ cán

bộ tinh thông nghề nghiệp để hạn chế mức tối đa những rủi ro có thể xảy ra.

- Các ngân hàng thƣờng tổ chức hoạt động kinh doanh với mạng lƣới các chi nhánh,

các phòng giao dịch trải rộng theo các khu vực hành chính, khó tránh khỏi tình

trạng vƣợt quyền, sự tác động của chính quyền địa phƣơng trong hoạt động kinh

doanh, sự phân tán về hoạt động hạch toán kế toán, hoạt động kiểm tra, kiểm soát,

từ đó dẫn đến khó khăn trong việc duy trì tính đồng bộ, tính thống nhất của hoạt

động nghiệp vụ.

- Các ngân hàng thƣờng thực hiện nhiều cam kết và bảo lãnh lớn. Đây là những

nghiệp vụ cần đƣợc báo cáo trong “Các chỉ tiêu ngoại bảng Cân đối kế toán”, các

nghiệp vụ này khó phát hiện nếu chúng không đƣợc ghi chép đầy đủ trong hệ

thống sổ sách và kế toán ngân hàng.

Từ những đặc thù đã nêu trên, trong hoạt động kinh doanh của NHTM, muốn phát

hiện sai sót kịp thời nhằm nâng cao chất lƣợng kinh doanh, ngoài các biện pháp thanh tra,

kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nƣớc, trƣớc hết đòi hỏi ngân hàng phải có

những biện pháp hữu hiệu mà biện pháp quan trọng nhất là các NHTM phải tổ chức đƣợc

hệ thống KSNB chặt chẽ.

1.2.2.4. Kiểm soát nội bộ trong hoạt động kinh doanh chủ yếu của NHTM

Với đặc thù kinh doanh đặc biệt, hoạt động kinh doanh của ngân hàng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro nhƣ: rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro ngoại hối…(4). Nhƣng loại rủi ro đƣợc

quan tâm hàng đầu là rủi ro tín dụng, do hoạt động tín dụng là hoạt động kinh doanh chủ

yếu tạo ra doanh thu cho NHTM. Quy trình kiểm soát nội bộ đối với nghiệp vụ tín dụng

và quản trị rủi ro tín dụng bao gồm các khâu:

 Quá trình xử lý nghiệp vụ phát sinh và giải ngân

- Kiểm soát việc thực hiện tiêu chuẩn cho vay

- Kiểm soát việc thực hiện phân tích TTTD

- Kiểm soát thực hiện hạn mức tín dụng cho vay vốn do các chuyên viên lập

- Kiểm soát thực hiện quyền phán quyết tín dụng

 Quá trình giám sát tín dụng

- Kiểm soát giám sát việc cam kết trả vốn, lãi vay

- Kiểm soát quá trình thẩm tra thƣờng xuyên tình hình tài chính của ngƣời vay vốn

- Kiểm soát việc tập hợp các báo cáo về vốn và lãi vay quá hạn

 Kiểm soát việc thực hiện đánh giá và thẩm định định kỳ các mặt nhƣ:

- Tiêu chuẩn lập dự phòng cho khoản vay có khả năng thu hồi đƣợc

- Đánh giá độ an toàn của tài sản thế chấp

- Vấn đề trích trƣớc hay ngƣng trích trƣớc khoản lãi cho vay

 Kiểm soát và quản lý rủi ro tín dụng

- Kiểm soát việc xây dựng hệ thống hạn mức tín dụng

- Kiểm soát việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu phân loại khách hàng và việc thực hiện

phân loại khách hàng

- Kiểm soát việc thực hiện các nguyên tắc phân quyền.

1.3. CHẤT LƢỢNG KSNB TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

1.3.1. Khái niệm và các tiêu chí đánh giá chất lƣợng KSNB của NHTM

1.3.1.1. Khái niệm

Chất lượng: Hàm ý đến việc đánh giá một việc gì đó tốt nhƣ thế nào? Là một chỉ

tiêu nhằm xem xét, đánh giá vấn đề nào đó, hoạt động nào đó có đạt đƣợc mục đích của

ngƣời thực hiện hay không?.

Chất lượng hệ thống KSNB của NHTM: Là chỉ tiêu xem xét, đánh giá hệ thống

KSNB của NHTM đã thực sự hoạt động hiệu quả, đảm bảo thực hiện một cách tốt nhất

các mục tiêu hoạt động của NHTM đặt ra.

1.3.1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng hệ thống KSNB của NHTM

 Môi trƣờng kiểm soát

- Việc ban hành dƣới dạng văn bản các quy tắc, chuẩn mực phòng ngừa ban lãnh

đạo và các nhân viên lâm vào tình thế xung đột quyền lợi với doanh nghiệp, kể cả

việc ban hành các quy định xử phạt thích hợp khi các quy tắc chuẩn mực này bị vi

phạm.

- Tính phổ biến rộng rãi các quy tắc, chuẩn mực nêu trên, đã yêu cầu tất cả nhân

viên ký bản cam kết tuân thủ những quy tắc, chuẩn mực đƣợc thiết lập.

- Tƣ cách đạo đức, hành vi ứng xử và hiệu quả công việc của lãnh đạo là tấm gƣơng

sáng đế nhân viên noi theo.

- Sơ đồ tổ chức hợp lý đảm bảo công tác quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, quản lý

nhân sự, lãnh đạo và kiểm soát) đƣợc triển khai chính xác, kịp thời, hiệu quả.

- Bộ phận kiểm toán nội bộ hoạt động theo các chuẩn mực của kiểm toán Nhà nƣớc

và kiểm toán quốc tế. Bộ phận kiểm toán nội bộ phải có khả năng hoạt động hữu

hiệu do đƣợc trực tiếp báo cáo độc lập, cởi mở với cơ quan kiểm toán cấp trên

hoặc với các lãnh đạo cao cấp của tổ chức.

- Các văn bản quy định chung cũng nhƣ hƣớng dẫn cụ thể trong hoạt động quản lý

tổng thể và trong các hoạt động chuyển ngân.

- Sự hiện diện và tính tuân thủ của hệ thống văn bản thống nhất quy định chi tiết

việc tuyển dụng. đào tạo, đánh giá nhân viên, đề bạt, trả lƣơng, phụ cấp để khuyến

khích mọi ngƣời làm việc liêm chính, hiệu quả.

- Những chuẩn mực tiêu chí thiếu thực tế hoặc những danh sách ƣu tiên, ƣu đãi,

lƣơng, thƣởng... bất hợp lý tạo cơ hội cho các hành vi vô kỷ luật, gian dối, bất

lƣơng.

- Áp dụng những quy tắc, công cụ kiểm toán phù hợp với những chuẩn mực thông

dụng đã đƣợc chấp nhận cho loại hình hoạt động SXKD của mình đảm bảo kết quả

kiểm toán không bị méo mó, sai lệch do sử dụng các chuẩn mực, công cụ kiểm

toán không phù hợp.

- Công tác luân chuyển nhân sự trong các khu vực vị trí nhạy cảm. Quan tâm, nhắc

nhở, bảo vệ quyền lợi của những ngƣời làm việc trong các khu vực vị trí độc hại,

nặng nhọc theo đúng quy định.

 Đánh giá rủi ro

- Sự quan tâm và khuyến khích nhân viên quan tâm phát hiện, đánh giá và phân tích

định lƣợng tác hại của các rủi ro hiện hữu và tiềm ẩn của ban lãnh đạo.

- Đề ra các biện pháp, kế hoạch, quy trình hành động cụ thể nhằm giảm thiểu tác hại

rủi ro đến một giới hạn chấp nhận nào đó hoặc ngân hàng đã có biện pháp để toàn

thể nhân viên nhận thức rõ ràng về tác hại của rủi ro cũng nhƣ giới hạn rủi ro tối

thiểu mà tổ chức có thể chấp nhận đƣợc.

- Đề ra mục tiêu tổng thể cũng nhƣ chi tiết để mọi nhân viên có thể lấy đó làm cơ sở

tham chiếu khi triển khai công việc.

 Hoạt động kiểm soát

- Các định mức xác định về tài chính và các chỉ số căn bản đánh giá hiệu quả hoạt

động nhƣ những chỉ số quản lý khi lập kế hoạch và kiểm soát để điều chỉnh hoạt

động sản xuất phù hợp với mục tiêu đề ra.

- Quá trình tổng hợp và thông báo kết kinh doanh đều đặn và đối chiếu các kết quả

thu đƣợc với các định mức, chỉ số định trƣớc để điều chỉnh, bổ sung kịp thời.

- Quyền hạn, trách nhiệm và nghĩa vụ trong ba lĩnh vực: Cấp phép và phê duyệt các

vấn đề Tài chính, Kế toán và Thủ quỹ đƣợc phân định độc lập rõ ràng.

- Ban hành văn bản quy định rõ ràng những ai có quyền và/ hoặc đƣợc uỷ quyên phê

duyệt toàn bộ hay một loại vấn đề tài chính nào đó.

- Lƣu giữ các chứng cứ dƣới dạng văn bản tạo điều kiện phân định rõ ràng phần

thực hiện công việc với phần giám sát tại bất kỳ thời điểm nào, kể cả việc xác định

những cá nhân có tránh nhiệm về các sai phạm xảy ra.

- Công tác giám sát, bảo vệ và bảo dƣỡng tài sản, vật tƣ trang thiết bị khỏi bị mất

mát, hao hụt, hỏng hóc hoặc bị sử dụng không đúng mục đích.

- Biện pháp ngăn ngừa các lãnh đạo cao cấp của mình sử dụng kinh phí và tài sản

của doanh nghiệp vào các mục đích riêng.

 Hệ thống thông tin và truyền thông

- Công tác cập nhật các thông tin quan trọng cho ban lãnh đạo và những ngƣời có

thẩm quyền.

- Hệ thống truyền thông có đảm bảo cho nhân viên ở mọi cấp độ đều có thể hiểu và

nắm rõ các nội quy, chuẩn mực của tổ chức, đảm bảo thông tin đƣợc cung cấp kịp

thời, chính xác đến các cấp có thẩm quyền theo quy định.

- Thiết lập các kênh thông tin nóng (một ủy ban hay một cá nhân nào đó có trách

nhiệm tiếp nhận thông tin tố giác, hoặc lắp đặt hộp thƣ góp ý) cho phép nhân viên

báo cáo về các hành vi, sự kiện bất thƣờng có khả năng gây thiệt hại cho ngân

hàng.

- Hệ thống bảo vệ số liệu phòng ngừa sự truy cập, tiếp cận của những ngƣời không

có thẩm quyền.

 Hệ thống giám sát và thẩm định.

- Hệ thống báo cáo cho phép phát hiện các sai lệch so với chỉ tiêu, kế hoạch đã định.

Khi phát hiện sai lệch, doanh nghiệp đã triển khai các biện pháp điều chỉnh thích

hợp.

- Những khiếm khuyết của hệ thống kiểm soát nội bộ đƣợc phát hiện bởi kiểm toán

nội bộ hoặc kiểm toán độc lập đƣợc báo cáo trực tiếp và kịp thời với cấp phụ trách

cao hơn, kể cả ban lãnh đạo để điều chỉnh đúng lúc.

- Ngân hàng đã yêu cầu các cấp quản lý trung gian báo cáo ngay với lãnh đạo về

mọi trƣờng hợp gian lận, nghi ngờ gian lận, về các vi phạm nội quy, quy định của

doanh nghiệp cũng nhƣ quy định của luật pháp hiện hành có khả năng làm giảm uy

tín doanh nghiệp và gây thiệt hại về kinh tế.

Nếu hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp nói chung và NHTM nói riêng có

đủ năm thành phần và nếu tất cả những nội dung nêu trên đƣợc đảm bảo thì hệ thống này

chắc chắn mang lại những lợi ích quản lý và kinh tế to lớn cho doanh nghiệp.

1.3.2. Các nhân tố ảnh hƣởng tới chất lƣợng KSNB của NHTM

Ở bất kỳ đơn vị nào, dù đã đƣợc đầu tƣ rất nhiều trong thiết kế và vận hành hệ

thống, thế nhƣng một hệ thống KSNB vẫn không thể hoàn toàn hữu hiệu. Bởi lẽ, ngay cả

khi có thể xây dựng hệ thống hoàn hảo về cấu trúc, thì hiệu quả thật sự của nó vẫn tùy

thuộc vào nhiều yếu tố và nhân tố chủ yếu là con ngƣời, tức là phụ thuộc vào năng lực

làm việc và tính đáng tin cậy của lực lƣợng nhân sự. Nói cách khác, hệ thống KSNB chỉ

có thể giúp hạn chế tối đa những sai phạm mà thôi, vì nó có hạn chế tiềm tàng sau:

- Những hạn chế xuất phát từ bản thân con ngƣời nhƣ sự vô ý, bất cẩn, đãng trí, đánh giá

hay ƣớc lƣợng sai, hiểu sai chỉ dẫn cấp trên, báo cáo của cấp dƣới.

- Khả năng đánh lừa lẩn tránh của nhân viên thông qua sự thông đồng với nhau hay với

các bộ phận, cá nhân bên ngoài đơn vị.

- Yêu cầu thƣờng xuyên và trên hết của ngƣời quản lý là chi phí bỏ ra cho mọi hoạt động

kiểm soát phải nhỏ hơn giá trị thiệt hại ƣớc tính do sai phạm, gian lận gây ra.

- Bên cạnh đó khí hậu thời tiết cũng ảnh hƣởng đáng kể đển hoạt động kiểm tra, kiểm

soát, bảo vệ tài sản của ngân hàng.

- Về môi trƣờng pháp lý cũng đang còn tồn tại nhiều vƣớng mắc nhƣ: Luật các tổ chức tín

dụng năm 2010 vẫn còn nhiều bất cập bởi việc thiết lập một hệ thống kiểm tra, kiểm soát

chuyên trách chịu sự quản lý điều hành trực tiếp của Giám đốc hay ở TT44/2011/TT-

NHNN về hoạt động kiểm soát nội bộ ngân hàng vẫn chƣa quy định về việc có thành lập

hay không thành lập bộ phận KSNB…

- ………

------------o0o---------

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT

NỘI BỘ TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NHNo & PTNT HÀ TĨNH – CHI NHÁNH HUYỆN HƢƠNG SƠN

2.1. TỔNG QUAN VỀ CHI NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH

2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển

Chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn đƣợc tiếp quản vào năm 1975, từ đó đến

nay đã qua nhiều lần đổi tên:

- Năm 1975 là Ngân hàng nhà nƣớc.

- Năm 1988: Ngân hàng phát triển nông nghiệp Hƣơng sơn.

- Năm 1990: Ngân hàng Nông nghiệp Hƣơng Sơn.

- Cho đến ngày 26/03/1998 đổi tên là NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, đặt tại khối 4, thị

trấn Phố Châu, Hƣơng Sơn, Hà Tĩnh.

Địa bàn hoạt động của ngân hàng gồm 12 xã và 1 thị trấn, với đội ngũ nhân viên

tuy còn hạn chế về số lƣợng nhƣng toàn thể cán bộ công nhân viên của ngân hàng quyết

tâm đoàn kết, khắc phục khó khăn, phát huy những thế mạnh vốn có nhằm đáp ứng hơn

nữa nhu cầu phát triển kinh tế, đặc biệt là nông nghiệp và nông thôn. Hiện nay, ngân hàng

đã có 1 phòng giao dịch Nầm để tạo điều kiện thuận lợi cho ngƣời dân đến giao dịch với

ngân hàng.

Thời gian qua, ngân hàng luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ cấp trên giao cho, góp

phần đƣa nền kinh tế huyện vùng núi Hƣơng Sơn ngày càng phát triển, đặc biệt là chăn

nuôi và trồng trọt.

Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng là:

- Tổ chức huy động vốn, khai thác nhận tiền gửi có kỳ hạn và không kỳ hạn bằng

VND và ngoại tệ của các đơn vị, tổ chức kinh tế và các cá nhân.

- Cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn bằng tiền VND và ngoại tệ đối với khách

hàng thuộc mọi thành phần kinh tế và các tầng lớp dân cƣ.

- Chiết khấu thƣơng phiếu và giấy tờ có giá.

- Thực hiện dịch vụ thanh toán giữa các khách hàng.

- Dịch vụ chuyển tiền.

- Thực hiện kinh doanh ngoại tệ, thanh toán quốc tế.

- Cầm cố tài sản và một số nghiệp vụ ngân hàng khác.

2.1.2. Khái quát hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

2.1.2.1. Công tác huy động vốn

Xác định rõ chức năng của NHTM là “Đi vay để cho vay” do đó không thể trông

chờ nguồn vốn cấp trên mà phải tìm mọi biện pháp để khai thác nguồn vốn, đảm bảo hoạt

động của mình. Thực hiện đa dạng hóa công tác huy động vốn, cả về hình thức lãi suất

huy động. Ngoài ra, ngân hàng còn hoạt động marketing trong việc huy động nguồn vốn

bằng các hình thức quà tặng, gửi dự thƣởng….Kết quả công tác huy động vốn của ngân

hàng qua 3 năm gần đây đạt đƣợc nhƣ sau:

Bảng 1. Tình hình huy động vốn của NHNo & PTNT Hương Sơn, Hà Tĩnh (2009 – 2011).

Đơn vị tính: triệu đồng.

Tăng trưởng

2010/2009

2011/2010

Tªn chØ tiªu

2009

2010

2011

+/-

%

+/-

22,07

1. Nguån vèn huy

253.839 348.568 425.514 94.729

37,32

76.946

®éng t¹i ®Þa ph¬ng

-5,25

- TiÒn göi kh«ng kú

32.652

27.959

26.491

-4.693

-14,37

-1.468

h¹n

27,34

- TiÒn göi cã kú h¹n

182.825 271.867 346.207 89.042

48,7

74.340

dưíi 1 n¨m

8,36

- TiÒn göi cã KH tõ 1

38.362

48.742

52.816

10.380

27,06

40.74

n¨m trë lªn

22,68

231.993 322.007 395.031 90.014

38,8

73.024

2. Nguồn vốn địa

phƣơng đƣợc cân đối

sử dụng

-2,56

3. Nguån vèn NHNo

18.580

19.153

18.664

574

3,09

-489

21,67

Tæng nguån

504.412 689.729 839.209 185.317 36,74

149.480

( Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c tÝn dông n¨m 2009-2010-2011).

Biểu đồ 1. Tăng trưởng huy động vốn của ngân hàng trong 3 năm 2009 – 2011.

Mặc dù năm 2010, ngân hàng gặp không ít khó khăn: thị trƣờng tiền tệ không ổn

định, thời tiết không thuận lợi nhƣ hạn hán, dịch bệnh đặc biệt vào cuối tháng 9 và tháng

10 năm 2010 phải hứng chịu hai cơ lũ lịch sử gây thiệt hại về ngƣời và tài sản. Những

tháng cuối năm, chỉ số giá cả tăng, giá vàng biến động thất thƣờng làm cho một số bộ

phận nhân dân có tiền gửi tiết kiệm không yên tâm rút tiền về mua vàng và bất động sản

nhƣng kết quả công tác huy động vốn của ngân hàng qua 3 năm nhìn chung khá khả quan.

Qua bảng số liệu, ta thấy tổng nguồn vốn huy động của ngân hàng tăng nhanh từ

253.839 triệu đồng năm 2009 lên 348.568 triệu đồng (tƣơng ứng tăng 37,32%)và đặc biệt

đến năm 2011, tổng nguồn vốn của ngân hàng tăng đến 425.514 triệu đồng (tăng 22.07%

so với năm 2010). Trong đó, loại tiền gửi có kỳ hạn dƣới 1 năm có xu hƣớng tăng nhanh,

chứng tỏ dân cƣ ở đây ƣa chuông loại tiền gửi có kỳ hạn ngắn này, vì vậy ngân hàng

cũng phải có giải pháp nhằm đảm bảo khả năng thanh toán. Có thể nói, những con số này

đã phản ánh những thành tích đáng khen ngợi của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn trong 3

năm vừa qua, thể hiện sự cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ của các cán bộ nhận viên trong

ngân hàng.

2.1.2.2. Tình hình sử dụng vốn

Đây là hoạt động sinh lời chủ yếu của NHTM trong giai đoạn hiện nay.

Bảng 2. Tình hình dư nợ của NHNo & PTNT Hương Sơn trong 3 năm 2009 – 2011.(triệu

Tăng trƣởng

Năm

2010/2009

2011/2010

Chỉ tiêu

2009

2010

2011

+/-

Tổng dƣ nợ

172.159 217.652 220.490 45.493

26,42

2.838

1,3

Cho vay ngắn hạn

98.762

119.174 130.699 20.412

20,67

11.525

9,67

Cho vay trung hạn

69.896

95.147

86.122

25.251

36,13

-9.025

-9,49

Cho vay dài hạn

3.501

3.331

3.669

-170

-4,86

338

10,15

( Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c tÝn dông n¨m 2009-2010-2011).

đồng)

Biểu đồ 2. Tăng trưởng cho vay đầu tư trong 3 năm 2009 – 2011.

Qua bảng số liệu, ta thấy hoạt động tín dụng của ngân hàng trong 3 năm có nhiều

biến đổi tích cực, phù hợp với yêu cầu phát triển của các thành phần kinh tế. Tuy nhiên,

nhìn vào biểu đồ có thể thấy tỷ trọng cho vay ngắn hạn và trung hạn chiếm tỷ trọng lớn

trong cơ cấu cho vay của ngân hàng, yếu tố này sẽ làm cho công việc phê duyệt tín dụng

vất vả hơn, chí phí thiết lập hồ sơ cho vay cũng tốn kém hơn và đặc biệt rủi ro tín dụng

cao. Chính vì vậy để hoạt động cho vay của ngân hàng hiệu quả, ngân hàng phải đặc biệt

chú trọng đến nợ quá hạn, quản lý nợ khó đòi chặt chẽ và cần phải có những giải pháp

ngăn ngừa và hạn chế rủi ro.

2.1.2.3. Kết quả tài chính

Vƣợt lên những khó khăn chung của nền kinh tế trong sự quan tâm giúp đỡ của các

cấp các ngành, sự chỉ đạo trực tiếp của NHNo & PTNT Việt Nam, sự quản lý giám sát

của cơ quan Nhà nƣớc và sự ủng hộ hợp tác nhiệt tình, sự chia sẽ cảm thông của các đối

tƣợng khách hàng trên địa bàn, Agribank Hƣơng Sơn đã đạt đƣợc những kết quả nhất

định góp phần không nhỏ vào kết quả kinh doanh trong hệ thống Agribank Việt Nam, góp

phần xây dựng phát triển nền kinh tế của huyện nhà. Điều đó đƣợc thể hiện một cách cụ

thể qua bảng số liệu kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng qua 3 năm từ 2009 đến

2011 sau:

Chênh lệch

ChØ tiªu

2010/2009

2011/2010

2009

2010

2011

+/-

Tæng thu

33.285

49.652

92.870 16.367 49,17 43.218

87,04

Tæng chi

29.109

43.774

74.683 14.665 50,38 30.909

70,61

Chªnh lÖch Thu - Chi

4.176

5.878

18.187 1.702 40,76 12.309 209,41

( Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt hoạt động kinh doanh của ngân hàng trong 3 n¨m 2009-2011.

Bảng 3. Kết quả tài chính trong 3 năm 2009 – 2011.

Kết quả tài chính của ngân hàng qua 3 năm gần đây không những cao mà còn có

xu hƣớng tăng với tốc độ rất nhanh, những con số này đã thể hiện sự nỗ lực phấn đấu,

vƣơn lên của tập thể cán bộ nhân viên, sự chỉ đạo siết sao của ban lãnh đạo trong ngân

hàng. Thêm vào đó là kết quả của việc ngân hàng đã áp dụng những chiến lƣợc, chính

sách đúng đắn nhƣ: đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ, chính sách cho vay phù

hợp…Bƣớc sang năm 2011, tổng chi của ngân hàng lên tới một con số lớn hơn nhiều so

với năm 2010 là 74.683 triệu đồng tăng 70,61% so với năm 2010. Nguyên nhân của việc

tăng chí phí là do phải đối mặt với tỷ lệ lạm phát cao, để đảm bảo tính thanh khoản ngân

hàng đã phải tăng lãi suất huy động. Hơn nữa, trong năm 2011, ngân hàng đã đầu tƣ, cải

tiến nhiều trang thiết bị hiện đại đặc biệt là hệ thống máy tính, phần mềm kế toán, tu sữa

phòng giao dịch cũng nhƣ đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ. Tuy chí phí tăng nhƣng ta

cũng thấy rõ năm 2011 tổng thu nhập tạo ra cũng không hề nhỏ đạt 43.218 triệu đồng tăng

87,04% so với năm 2010. Ta thấy, tốc độ tăng của thu nhập lớn hơn tốc độ tăng của chi

phí đã phản ánh sự thành công, hƣớng đi đúng đắn của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn.

Có thể nói rằng, phải trải qua bao thăng trầm, chính NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

mới đƣợc nhƣ ngày hôm nay. Nhìn lại chặng đƣờng đã qua, có thể khẳng định rằng chi

nhánh đã trƣởng thành và vững bƣớc đi lên.

2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CỦA CHI NHÁNH NHNO &

PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH

2.2.1. Môi trƣờng kiểm soát

Bảng 4. Bảng câu hỏi về môi trường kiểm soát.

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nguyễn Thị Thúy Hằng

Chức vụ: Kiểm soát viên

Nhận Trả lời xét Mô tả

Có Không

Sự chính trực và giá trị đạo đức.

1. Nhà quản lý có đặt quyền lợi chung lên hàng đầu

bằng cách thực thi tính chính trực và đạo đức trong X

cả lời nói và việc làm không?

2. Có thiết lập và phổ biến các chính sách thích hợp

về các thông lệ kinh doanh đƣợc phép xử lý các X mâu thuẫn quyền lợi cũng nhƣ các quy chế về đạo

đức.

3. Có biện pháp để hạn chế hay loại bỏ những sức

ép hay cám dỗ nhân viên có những hành vi trái đạo X

đức?

4. Phản ứng với các vi phạm của cấp dƣới bằng sự X xem xét khách quan và hành động thích đáng.

5. Quy định rõ những trƣờng hợp cần phải có sự can X

thiệp của lãnh đạo hay không?

Triết lý quản lý và phong cách điều hành.

6. Nhà quản lý có nghiên cứu cẩn thận rủi ro kinh X doanh và giám sát một cách thỏa đáng không?

7. Nhà quản lý có thái độ bảo thủ trong việc chấp

nhận rủi ro và chỉ lao vào một lĩnh vực sau khi đã X phân tích cẩn thận giữa lợi ích đạt đƣợc và rủi ro có

thể có?

8. Số lƣợng và năng lực của nhân sự trong chức

năng then chốt (điều hành, kế toán) có phù hợp X

không?

9.Nhà quản lý có thƣờng tiếp xúc và trao đổi trực X tiếp với nhân viên không?

Năng lực của đội ngũ nhân viên.

10. Đảm bảo những nhân viên có kỹ năng và kiến

X thức cần thiết để thực hiện công việc của mình?

11. Có bảng mô tả công việc cụ thể trong đó quy

định rõ trách nhiệm của một công việc cụ thể và X xem xét phạm vi cá nhân phải tự thực hiện và phạm

vi cần giám sát không?

Cơ cấu tổ chức

12. Cơ cấu tổ chức có hợp lý và có thể tạo ra luồng

thông tin xuyên suốt và cần thiết cho việc quản lý X

hoạt động của ngân hàng không?

13. Trong cơ cấu tổ chức, có xác định rõ trách

nhiệm của các nhà quản lý then chốt và họ có hiểu X

trách nhiệm của mình không?

14. Số lƣợng cán bộ quản lý, giám sát tại mỗi X phòng, bộ phận có hợp lý không?

Phân định quyền hạn và trách nhiệm.

15. Phân công trách nhiệm rõ ràng và ủy quyền cho

các cấp thích hợp thực hiện muc tiêu cuản từng X

chức năng hoạt động?

16. Cụ thể hóa quyền hạn và trách nhiệm của từng

cấp quản lý và quan hệ với các cấp quản lý khác X

không?

Chính sách nhân sự.

17. Có các chính sách nhân sự và các thủ tục liên

quan để có thể tuyển dụng và phát triển đội ngũ X nhân viên có năng lực và trung thực để phục vụ hữu

hiệu cho ngân hàng không?

18. Chế độ lƣơng thƣởng có thỏa đáng không? X

19. Ngân hàng thƣờng xuyên luân chuyển nhân sự X trong các khu vực vị trí độc hại không?

20. Các nhân viên có đƣợc gửi đi đào tạo ngoài việc X đào tạo tại chỗ không?

Các nguyên tắc, chính sách kế toán chủ yếu đƣợc áp dụng

21. Các nguyên tắc kế toán chung có đƣợc tuân thủ X không?

22. Tuân thủ chế độ kế toán theo quy định của X NHNN và Bộ tài chính không?

23. Ngân hàng có xây dựng hệ thống kế toán riêng X phù hợp với yêu cầu quản lý của mình không?

2.2.1.1. Triết lý và phong cách điều hành

Đề cập đến văn hóa kinh doanh, trong cuộc phỏng vấn với bà Cao Thị Ngân Bích –

Giám đốc chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, bà phát biểu: “Trong kinh doanh của

mọi doanh nghiệp nói chung chứ không gì là trong riêng lĩnh vực ngân hàng, tôi coi trọng

đến “triết lý 3P” với (P: people, P: product, P: profit). Ngân hàng chúng tôi đã là kinh

doanh vẫn hướng tới lợi nhuận, vẫn chú trọng đến chất lượng và tính đa dạng của dịch

vụ, nhưng yếu tố người lao động được coi là hàng đầu”. bà còn nói: “Văn hóa kinh

doanh không chỉ ở những biểu hiện bên ngoài như trang phục, bài trí trụ sở, là những câu

hỏi theo lối nghĩ xưa “vui lòng khách đến, vừa lòng khách đi”, mà còn là chuẩn mực về

đạo đức, là tính minh bạch, nghiêm túc, thực hiện đúng quy định”.

Không chỉ giám sát các phòng kế toán, phòng tín dụng, các nghiệp vụ giao dịch

qua hệ thống camera gắn sẵn của ngân hàng mà Giám đốc chi nhánh thƣờng xuyên đi

quan sát, giám sát mọi hoạt động. Mỗi ngày làm việc dành ít một thời gian trò chuyện với

cấp dƣới nhằm động viên, nhắc nhở, làm giảm căng thẳng trong công việc. Giám đốc luôn

quan tâm tới công tác kiểm soát, chỉ đạo và hƣớng dẫn kiểm soát viên hoàn thành các chỉ

tiêu, tạo mọi điều kiện để công tác kiểm soát phát huy hết tác dụng, phát hiện các sai

phạm, ngăn chặn mọi rủi ro có thể. Công tác chỉ đạo điều hành luôn bám sát với các

chƣơng trình kinh tế - xã hội địa phƣơng, định hƣớng hoạt động của ngành để xây dựng

và chỉ đạo hoạt động kinh doanh hiệu quả. Coi công tác thi đua là hoạt động không thể

thiếu trong hoạt động kinh doanh.

2.2.1.2. Cơ cấu tổ chức

a. Sơ đồ tổ chức

Đối với một tổ chức thì cơ cấu tổ chức vô cùng quan trọng bởi vì cơ cấu tổ chức

phản ánh đƣợc tính hợp lý, khả năng khai thác nguồn lực của tổ chức. Nguồn lực ở đây

chính là nguồn lực về con ngƣời. Với một cơ cấu tổ chức hợp lý đúng ngƣời, đúng việc,

đã khai thác tối đa nguồn lực của đơn vị. Sơ đồ tổ chức của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

nhƣ sau:

Giám đốc Chi nhánh

Kiểm soát viên (Kiểm tra giám sát độc lập hoạt động chi nhánh)

Phòng Tín dụng

Phòng Kế toán – ngân quỹ

Phòng Giao dịch Nầm

Sơ đồ 1. Sơ đồ tổ chức kiểm soát.

b. Chức năng, điều hành

 Giám đốc chi nhánh

Có trách nhiệm trực tiếp điều hành mọi hoạt động của ngân hàng:

Xem xét nội dung thẩm định do phòng tín dụng trình lên để quyết định cho vay hay không

cho vay và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.

Ký hợp đồng tín dụng, hợp đồng BĐTV và các hồ sơ do ngân hàng và khách hàng cùng

lập

Quyết định các biện pháp xử lý nợ, cho gia hạn nợ, điều chỉnh kỳ hạn trả nợ, chuyển nợ

quá hạn, thực hiện các biện pháp xử lý đối với khách hàng.

Hƣớng dẫn thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động mà cấp trên giao.

Đƣợc quyền quyết định tổ chức, bỗ nhiệm, miễn nhiệm, khen thƣởng hoặc kỹ luật cán bộ

công nhân viên của đơn vị.

 Bộ phận kiểm soát

Có nhiệm vụ giám sát các hoạt động và tình hình tài chính của ngân hàng đồng

thời thanh tra, kiểm soát tình hình giải thể, phá sản của đơn vị và báo cáo tình hình tài

chính của đơn vị.

 Phòng tín dụng

Trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ kinh doanh nhƣ nhận đơn vay, thẩm định, xét

duyệt cho vay để trình lên Giám đốc và chịu trách nhiệm quản lý đồng vốn cúng nhƣ quan

sát quá trình sử dụng vốn vay của khách hàng. Đề xuất và xử lý các khoản nợ quá hạn.

Thống kê thông tin cũng nhƣ hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Từ đó, phòng tín dụng

sẽ đề xuất chiến lƣợc huy động vốn kết hợp với biện pháp kế toán trong việc theo dõi và

thu hồi nợ đến hạn.

 Phòng kế toán – ngân quỹ

Gồm có hai bộ phận:

- Bộ phận kế toán: Trực tiếp giám sát tại hội sở, thực hiện các thủ tục thanh toán,

phát vay cho khách hàng theo lệnh của Giám đốc hay ủy quyền của Giám đốc,

hạch toán kế toán, quản lý hồ sơ của khách hàng, giao chỉ tiêu tài chính, quyết toán

các khoản tiền lƣơng của chi nhánh đồng thời thực hiện các khoản giao nộp ngân

sách Nhà nƣớc.

- Bộ phận kho quỹ: Trực tiếp thu hay giải ngân khi có phát sinh trong ngày và có

trách nhiệm trả lƣơng bằng tiền mặt. Cuối mỗi ngày, khóa sổ ngân quỹ, kết hợp với

kế toán theo dõi các nghiệp vụ phát sinh kịp thời khi có sai sót.

 Chi nhánh cấp 3 – Phòng giao dịch Nầm: Với phòng giao dịch Nầm, chi nhánh

NHNo & PTNT Hƣơng Sơn có thêm nhiều thuận lợi trong công tác huy động vốn

cũng nhƣ đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng trên quy mô rộng hơn, tốt hơn.

2.2.1.3. Cách thức phân định quyền hạn và trách nhiệm

Thực hiện theo quy định số 2406/QĐ – NHNo –TCKT ngày 29/12/2009 của Tổng

Giám đốc NHNo & PTNT Việt Nam, tại chi nhánh cũng đã quy định cụ thể trách nhiệm

và quyền hạn của từng thành viên trong bộ phận:

 Trƣởng phòng kế toán – ngân quỹ:

- Tham mƣu, đề xuất với Giám đốc về việc triển khai thực hiện quy định luân

chuyển, kiểm soát, tập hợp chứng từ. Đồng thời, có trách nhiệm hƣớng dẫn các

phòng, bộ phận nghiệp vụ thực hiện nhiệm vụ của mình.

- Trực tiếp giám sát các cán bộ trong việc tuân thủ các quy định luân chuyển chứng

từ, kiểm soát và tập hợp chứng từ.

- Chịu trách nhiệm về tính kịp thời, đầy đủ, hợp pháp, hợp lệ của các chứng từ trực

tiếp phê duyệt và của các số liệu kế toán đƣợc trình bày trên BCTC.

- Đề xuất các biện pháp khắc phục sai sót trong quá trình xử lý nghiệp vụ của các bộ

phân giao dịch.

- Báo cáo với Giám đốc khi phát hiện sai sót hoặc có nghi ngờ về các hành vi gian

lận trong giao dịch.

 Trƣởng phòng tín dụng

- Quản lý hồ sơ vay vốn, theo dõi, giám sát công tác thẩm định của các cán bộ tín

dụng.

- Xây dựng mạng lƣới khách hàng.

- Chịu trách nhiệm trƣớc Giám đốc về kết quả thu hút vốn của phòng.

- Tham mƣu cho Giám đốc định hƣớng chiến lƣợc phát triển thị trƣờng, nghệ thuật

chăm sóc khách hàng và ý tƣởng phát triển sản phẩm mới.

- Cuối kỳ, chịu trách nhiệm đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng

và đề ra giải pháp, kế hoạch phát triển cho năm tới.

 Giao dịch viên. Gồm 8 giao dịch viên

- Chịu trách nhiệm chính về tính chính xác, đầy đủ, hợp pháp, hợp pháp của chứng

từ kế toán, giao dịch do mình thực hiện.

- Thực hiện kiểm tra, đối chiếu mẫu chữ ký, dấu trên giao dịch khớp đúng với mẫu

chữ ký, mẫu dấu đã đăng ký tại ngân hàng và đƣợc cập nhật đầy đủ trên hệ thống

IPCAS.

- Kiểm tra, đối chiếu tính khớp đúng giữa chứng từ với bảng liệt kê giao dịch

- Thực hiện xử lý sai sót phát sinh trên cơ sở phê duyệt của cấp có thẩm quyền.

 Kiểm soát viên. Gồm có 1 kiểm soát viên

- Giám sát các giao dịch viên thực hiện quy trình tác nghiệp và các nội dung tại quy

định này.

- Chịu trách nhiệm chính về tính kịp thời, đầy đủ, hợp pháp, hợp lệ của các chứng từ

giao dịch trực tiếp kiểm soát phê duyệt.

- Báo cáo kịp thời cấp có thẩm quyền những sai sót trong quá trình xử lý công việc

có ảnh hƣởng đến số liệu kế toán và uy tín của chi nhánh.

2.2.1.4. Chính sách nhân sự

a. Tình hình nhân sự của chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

Bảng 5. Trình độ nhân viên của ngân hàng.

2009

2010

2011

Trình độ

Ngƣời

ĐH - CĐ

69,56

78,26

Trung

13,04

8,70

cấp

Sơ cấp

17,40

13,04

Tổng

100

Từ bảng số liệu ta thấy, qua 3 năm, số các bộ công nhân viên của ngân hàng là

tƣơng đối ổn định. Số lƣơng nhân viên có trình độ chuyên môn ở bậc ĐH – CĐ chiếm tỷ

lệ cao, dao động trong khoảng 65% - 80%, đây là nguồn lực quan trọng cho công tác huy

động vốn cũng nhƣ hoạt động tín dụng của ngân hàng.

b. Chính sách nhân sự

* Công tác tuyển dụng.

Hệ thống NHNo & PTNT Việt Nam tuyển dụng nhân sự đƣợc thực hiện theo quy

chế tuyển dụng lao động của NHNo & PTNT Việt nam ban hành theo quyết định số

118/QĐ – HĐQT- LĐTL ngày 28/02/2011. Theo đó, công tác tuyển dụng của chi nhánh

phải tuân thủ theo các điều kiện, tiêu chuẩn cụ thể về trình độ, ngoại hình, thi tuyển,

phỏng vấn…

Hằng năm, NHNo & PTNT tỉnh Hà Tĩnh xác định nhu cầu lao động cần tuyển, nộp

lên hội sở chính để từ đó phổ biến thông tin tuyển dụng qua các phƣơng tiện truyền thông.

Agribank tuyển dụng nhân viên dƣới hình thức thi tuyển, phỏng vấn.

* Chính sách lƣơng thƣởng, phụ cấp

Công tác tiền lƣơng, thƣởng và các khoản phụ cấp đƣợc quy định rõ trong Quy chế

trả lƣơng kèm theo quyết định 8133/QĐ – HĐQT – LĐTL ngày 9/11/2011. Tại chi nhánh

NHNo & PTNT Hƣơng Sơn xác định cơ sở tính lƣơng nhƣ sau:

- Làm công việc gì thì hƣởng lƣơng theo công việc đó, giữ chức vụ gì thì hƣởng

lƣơng theo chức vụ đó. Khi thôi giữ chức vụ thì hƣởng lƣơng theo công việc đảm

nhận.

- Tiền lƣơng phụ thuộc vào kết quả lao động của từng ngƣời, từng bộ phận.

- Trình độ đào tạo, yêu cầu công việc, mức độ cống hiến, quá trình tích lũy kinh

nghiệm, tính tƣ duy sáng tạo trong xử lý công việc và chịu trách nhiệm đƣợc giao.

Chỉ tiêu Năm

2009

2010

2011

Số lao động (ngƣời)

Chi lƣơng (triệu đồng)

2.145

2.307

3.087

Bình quân trên một lao động / 1 tháng

7,77

8,36

11,8

Bảng 6. Quỹ tiền lương được chi trong 3 năm 2009 – 2011.

Tiền lƣơng qua 3 năm tạo ra của ngân hàng đạt mức tối đa theo quy định, đời sống

cán bộ ổn định và không ngừng nâng lên, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ Nhà nƣớc.

Ở từng phòng, trƣởng phòng có trách nhiệm theo dõi quá trình làm việc của các

nhân viên bên cạnh đó tại ngân hàng có cài đặt hệ thống camera hỗ trợ công tác kiểm tra,

giám sát của Giám đốc đối với mội hoạt động của nhân viên.

Trong năm 2011, ngân hàng cũng đã chuẩn hóa các quy trình nghiệp vụ theo chuản

ISO, tổ chức đánh giá nội bộ hàng quý tại 100% phòng nghiệp vụ; thực hiên đo lƣờng

năng suất lao động thông qua số liệu thông qua hệ thống IPCAS, sử dụng phiếu giao việc

và phiếu đánh giá kết quả công việc hàng tuần với tất cả cac bộ của chi nhánh.

Bộ phận kho quỹ có trách nhiệm trả lƣơng bằng tiền mặt sau khi nhận bảng tính

lƣơng từ nhân viên kế toán lƣơng.

Một thủ tục kiểm soát mà ngân hàng áp dụng khá hiệu quả khi tính lƣơng, ngoài

theo các yếu tố nhƣ: mức lƣơng cơ bản, hệ số lƣơng, phụ cấp còn đƣợc tính theo hệ số

chấp hành nội quy lao động, qua đó nhằm đảm bảo hơn việc thực hiện các nội quy của các

nhân viên trong chi nhánh. Xác định hệ số nội quy lao động nhƣ sau:

+ Xác định điểm thực hiện theo các tiêu chí cho điểm và khung điểm sau:

Chấp hành thời giờ làm việc. Điểm tối thiểu: 0 điểm.

Điểm tối đa: 30 điểm.

Nếu chấp hành tốt: 30 điểm, vi phạm mức độ nào thì giảm trừ tƣơng ứng.

Chấp hành nội quy trật tự trong cơ quan, an toàn lao động, vệ sinh nơi làm việc và bảo vệ

tài sản. Điểm tối thiếu: 0 điểm.

Điểm tối đa: 30 điểm.

Chấp hành quy trình nghiệp vụ: Điểm tối thiểu: 0 điểm.

Điểm tối đa: 40 điểm.

Căn cứ kết quả chấm điểm thực hiện nội quy lao động, cán bộ lƣơng xác điểm khoảng

tƣơng ứng với khung hệ số chấp hành nội quy lao động từ 0.8 – 10. Riêng các trƣờng hợp

vi phạm kỷ luật lao động từ mức khiển trách bằng văn bản trở lên thì hệ số = 0.

Quỹ thƣỡng tại chi nhánh đƣợc hình thành từ quỹ lƣơng thực hiện với tỷ lệ trích

lập 10%. Việc thƣởng trong lƣơng, chi nhánh xây dựng cụ thể từng tiêu chí đánh giá, xếp

loại lao động. Nếu sai phạm, không làm tròn nhiệm vụ (do không thực hiện nhiệm vụ, bao

che hay đồng lõa), lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vụ lợi, xâm phạm lợi ích hợp pháp của

Nhà nƣớc, ngân hàng và khách hàng hay mua chuộc cản trở, trả thù công việc giám sát,

kiểm tra thì tùy theo mức độ vi phạm phải bị xử lý kỷ luật, xử lý hành chính hay truy cứu

trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

* Công tác huấn luyện, bồi dƣỡng cán bộ nhân viên

Trƣởng phòng có trách nhiệm hƣớng dẫn, chỉ bảo các nhân viên trong phòng ban của

mình thực hiện các nghiệp vụ hằng ngày.

Có các văn bản cụ thể hƣớng dẫn nhân viên xử lý các nghiệp vụ, sử dụng hệ thống

IPCAS.

Định kỳ ngân hàng thực hiện thuyên chuyển nhân viên giữa các vị trí khác nhau, giữa

chi nhánh chính và phòng giao dịch Nầm nhằm kiểm soát chéo và hạn chế sự ảnh

hƣởng của mối quan hệ quen biết với khách hàng để từ đó giảm thiểu hành vi gian lận.

2.2.1.5. Môi trường bên ngoài và các nguyên tắc kế toán áp dụng

* Môi trường bên ngoài: Khách hàng chủ yếu của chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

là nông dân, nhiều ngƣời có trình độ văn hóa còn thấp, còn tồn tại một ít vấn nạn mù

chữ…vì vậy việc cung cấp thông tin của họ có thể thiếu chính xác, mức độ thông tin bất

cân xứng của ngân hàng và khách hàng ở mức cao.

* Các nguyên tắc kế toán áp dụng:

Các BCTC đƣợc trình bày bằng đồng Việt Nam (VNĐ) theo nguyên tắc giá gốc và

phù hợp vối hệ thống kế toán Việt Nam áp dụng cho các tổ chức tín dụng đƣợc hƣớng dẫn

tại QĐ số 47 9/2004/QĐ -NHN N n gày 29/4/2004 của N HNN và phù hợp với

chế độ BCTC đối với các tổ chức tín dụng đƣợc ban hành kèm QĐ số 16/2007/QĐ-

NHNN ban hành ngày 18/04/2007 của NHNN Việt Nam.

Ngoài ra, ngân hàng còn xây dựng thêm hệ thống tài khoản cấp V để phù hợp yêu cầu

quản lý của mình. VD:

TK 252151: Nợ cho vay đủ tiêu chuẩn ngắn hạn phát triển chè.

TK 252251: Nợ cho vay cần chú ý ngắn hạn phát triển chè.

TK 252852: Nợ cho vay có khả năng mất vốn.

…………

2.2.2. Phân tích và đánh giá rủi ro

Bảng 7. Bảng hỏi về phân tích và đánh giá rủi ro.

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nguyễn Thị Thúy Hằng .

Chức vụ: Kiểm soát viên

Trả lời

Mô tả Nhận xét C K

ó hông

1. Ngân hàng đề ra các mục tiêu phát triển Cuối mỗi quý, mỗi X cho từng thời kỳ không? năm

2. Các mục tiêu của ngân hàng có đƣợc phổ Phổ biến trong cuộc

biến đến từng cấp quản lý và mỗi nhân viên họp giao ban, in cho X không? mỗi nhân viên mỗi

bản.

3. Ngân hàng có đáng giá đầy đủ các rủi ro Nhƣng chỉ tập trung

từ bên ngoài hay không? vào các rủi ro có khả X năng xảy ra cao và

nghiêm trọng.

4. Ngân hàng có sắp xếp thứ tự ƣu tiên cho Tuy không sắp xếp

tất cả các loại rủi ro hay không? nhƣng ƣu tiên rủi ro X

tín dụng.

5. Những cấp quản lý tham gia vào việc

phân tích rủi ro có phù hợp và sát thực X

không?

6. Có bộ phận chuyên nghiên cứu về môi

trƣờng kinh doanh, cập nhật các thông tin X ngành nghề và về sự thay đổi của các điều

kiện kinh tế - xã hôi không?

7. Ngân hàng có bộ phận chuyên đáng giá X

rủi ro không?

Hoạt động ngân hàng tiềm ẩn nhiều loại rủi ro nên các nhà quản lý của chi nhánh

NHNo & PTNT Hƣơng Sơn rất chú trọng đến việc phân tích, đánh giá và quản trị các loại

rủi ro chủ yếu nhƣ: rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro thanh khoản, rủi ro ngoại hối.

Đối với mỗi hoạt động kinh doanh, mỗi quy trình xử lý nghiệp vụ tại chi nhánh đều

có ít nhất 2 ngƣời thực hiện và kiểm tra đối với mỗi nghiệp vụ nhằm kiểm soát kép lẫn

nhau.

 Rủi ro tín dụng

Rủi ro tín dụng là rủi ro xảy ra khi TCTD đối tác không hoàn trả nợ gốc cho ngân hàng tại

thời điểm đáo hạn các giao dịch nợ vay hay tiền gửi, hoặc không thực hiện thanh toán cho

những khoản thƣ tín dụng hoặc bảo lãnh mà ngân hàng đã thanh toán thay mặt TCTD đối

tác đó.

Bảng 8. Bảng số liệu nợ quá hạn, nợ xấu trong 3 năm 2009 – 2011.

Năm 2009 2010 2011

1. Nợ quá hạn (triệu đồng) 7.654 7.500 4.853

Chiếm tỷ lệ (%) 4,00 3,16 1,98

2. Nợ xấu (triệu đồng) 3.511 1.922 743

Chiếm tỷ lệ (%) 2,00 1,57 1.00

Thực trạng nợ xấu trong 3 năm gần đây của chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

đang ở mức thấp, tƣơng đối an toàn, cũng phản ánh đƣợc tính tích cực trong hoạt động tín

dụng hiện nay của chi nhánh (bảng 8). Tuy nhiên, nợ xấu vẫn là vấn đề đang đƣợc đặc

biệt quan tâm của ban lãnh đạo ngân hàng. Trong những năm gần đây, chi nhánh NHNo

& PTNT Hƣơng Sơn đã rất chú ý thực hiện yêu cầu nâng cao chất lƣợng quản trị rủi ro tín

dụng, đã triển khai thực chính sách quản lý tín dụng theo quy trình phân cấp, phân quyền

khá rõ ràng, thực hiện quy định xét giới hạn cấp tín dụng đối với khách hàng theo các

định chế tài chính. Để lƣợng hóa rủi ro tín dụng, ngân hàng NHNo & PTNT Hƣơng Sơn

đánh giá qua các chỉ tiêu: Tỷ lệ nợ quá hạn/Tổng dƣ nợ, Tỷ lệ nợ khó đòi/Tổng dƣ nợ quá

hạn. Các chỉ tiêu này có giá trị càng nhỏ thể hiện chất lƣợng tín dụng càng cao và rủi ro

tín dụng càng thấp. Các hạn mức rủi ro tín dụng (có bảo đảm hoặc không) đều đƣợc định

lƣợng rủi ro 100%. Tuy nhiên, đôi khi hạn mức tín dụng cũng đƣợc định lƣợng rủi ro ở

mức thấp hơn và mức thấp hơn đó phản ánh khả năng thanh lý tài sản thế chấp của ngân

hàng.

Ngân hàng hiện đang thực hiện xây dựng mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ phù

hợp với phạm vi hoạt động, tình hình thực tế theo tinh thần QĐ 493/NHNN ngày

22/4/2005 về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong

hoạt động ngân hàng của TCTD. Đây là một bƣớc tiến quan trọng trong việc tiếp cận an

toàn vốn, không chỉ nhằm mục đích phân loại nợ mà còn nhằm đánh giá rủi ro khoản vay,

quản lý chất lƣợng tín dụng.

Định kỳ hàng quí, Giám đốc chi nhánh thực hiện phân loại tài sản Có nhƣ sau:

Bảng 9. Bảng phân loại nợ quá hạn.

Nhóm Tiêu chí

IV >361 ngày

I Chƣa đến hạn

Quá hạn III 181-361 ngày 91-181 ngày

Cho vay: * Có bảo đảm bằng TS * Không có bảo

II < 180 ngày < 91 ngày

61-181 ngày

>181 ngày đảm bằng TS

Bảo lãnh, đã trả thay <61 ngày >181 ngày

(Nguồn: Sổ tay tín dụng Agribank)

Từ đó, dự kiến số tiền phải trích lập dự phòng, trình những khoản rủi ro đủ điều

kiện xử lý vµ lập phƣơng án thu hồi nợ

Phương pháp trích dự phòng rủi ro tín dụng:

- Trích theo quý

- Trong thời hạn 15 ngày làm việc đầu của tháng thứ 3, mỗi quý ngân hàng căn cứ

vào số dƣ tại thời điểm ngày cuối cùng của tháng thứ 2 quý đó thực hiện phân loại

và trích dự phòng rủi ro.

Bảng 10. Tỷ lệ trích dự phòng rủi ro tín dụng.

Nhóm Nhóm I Nhóm II Nhóm III Nhóm IV Dịch vụ thanh toán Tỷ lệ trích 0% 20% 50% 100% 20%

Công thức trích dự phòng nhƣ sau:

R = max {0, (A - C)} x r

Trong đó: R: số tiền cụ thể phải trích

A: Giá trị khoản nợ

C: Giá trị tài sản đảm bảo

r: Tỷ lệ trích dự phòng

Nếu giá trị TSĐB lớn hơn giá trị khoản nợ thì không phả trích dự phòng cho khoản nợ

của khách hàng này

Bảng 11. Số liệu trích dự phòng rủi ro tín dụng trong 3 năm (2009 – 2011).

Năm 2009 2010 2011

Tổng dƣ nợ (triệu đồng) 172.159 217.652 220.490

Chi dự phòng rủi ro tín dụng(triệu đồng) 4.722 7.034 7.446

% trên tổng dƣ nợ (%) 2,74 3,23 3,37

Ta thấy, qua 3 năm chi dự phòng rủi ro tăng lên, nguyên nhân chủ yếu là do năm

2011 có số dƣ nợ nhóm IV cao do tồn đọng từ nợ nhóm III và nhóm IV của năm 2010.

Bên cạnh đó, lƣợng trích dự phòng cho dịch vụ thanh toán cũng tăng lên đáng kể, hạn

mức vốn thanh toán (519) trong năm 2009 là 64.531 triệu đồng tăng lên tới 140.224 triệu đồng năm 2010 và tăng cao trong năm 2011 với con số 231.962 triệu đồng(4). Tuy nhiên,

tỷ lệ trích dự phòng tƣơng đối thấp (< 20%) chứng tỏ TSC của ngân hàng chủ yếu là

thuộc nhóm I (chƣa đến hạn) hay nói cách khác công tác quản lý nợ của ngân hàng có dấu

hiệu tích cực.

Bên cạnh đó, để hạn chế rủi ro tín dụng, ngân hàng kết hợp với công ty bảo hiểm ABIC

bán bảo an tín dụng cho khách hàng đi vay.

 Rủi ro ngoại hối

Các loại rủi ro phát sinh trong kinh doanh ngoại hối bao gồm: Rủi ro thanh toán và rủi ro

trƣớc thanh toán.

- Rủi ro thanh toán: phát sinh do việc thực hiện thanh toán của hai bên tham gia giao

dịch mua bán ngoại hối không xảy ra đồng thời. Rủi ro thanh toán đối với NHNo

& PTNT Hƣơng Sơn trong giao dịch mua bán ngoại hối là khách hàng không

thanh toán số tiền phải trả cho ngân hàng trong khi ngân hàng đã thực hiện đầy đủ

nghĩa vụ thanh toán của mình. Nhƣ vậy, toàn bộ số tiền của giao dịch đã bị rủi ro

hay nói khác đi, tỷ lệ rủi ro là 100%. Vì vậy, ngân hàng kiểm soát rủi ro thanh toán

bằng cách lập hạn mức đối với số tiền chịu rủi ro. Rủi ro thanh toán đối với từng

đối tác và ngày đáo hạn của từng giao dịch đƣợc giám sát dựa trên hạn mức đã

thiết lập. Ví dụ:

Có 3 giao dịch mua bán ngoại hối giao ngay.

(4) Báo cáo kết quả kinh doanh trong 3 năm (2009 – 2011)

Khoảng thời gian thanh toán là 2 ngày làm việc.

Ngày 0 Ngày 1 Ngày 2 Ngày 3 Ngày 4 Ngày 5

|__________ | ______________ | ____________ | _____________ | ____________ |

|__Giao dịch 1 ($10 triệu)_____|

|_____Giao dịch 2 ($25 triệu)___|

|_____Giao dịch 3 ($5 triệu) _____|

Thanh toán (1)

Vào ngày 0: $ 0 triệu

Vào ngày 1: $10 triệu (Giao dịch 1)

Vào ngày 2: $35 triệu (Giao dịch 1+2)

Vào ngày 3: $30 triệu (Giao dịch 2+3)

Vào ngày 4: $ 5 triệu (Giao dịch 3)

Vào ngày 5: $ 0 triệu

 Hạn mức thanh toán tối đa: $35 triệu. Tổng hạn mức cần có là 35 triệu.

 Hạn mức thanh toán không bị tính vào Ngày Giao dịch (tức là Ngày 0 đối với Giao

dịch 1, Ngày 1 đối với Giao dịch 2, và Ngày 2 đối với Giao dịch 3).

- Rủi ro trước thanh toán:

VD:

Ngày 06/05/2011 NHNo & PTNT Hƣơng Sơn thực hiện giao dịch sau:

Mua của khách hàng 1 triệu GBP kỳ hạn 6 tháng ở mức giá GBP/USD=1,99.

Bán cho ngân hàng ABC 1 triệu GBP kỳ hạn 6 tháng ở mức giá GBP/USD=2.

Thu lợi nhuận 10.000 USD (0,01 USD trên 1 GBP)

Hai tháng sau:

Tỷ giá $/GBP giảm từ 2 xuống 1,6

Trạng thái GBP của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn đã đóng nên ngân hàng không bị ảnh

hƣởng bởi mức giảm giá nói trên.

Bốn tháng sau:

Ngân hàng ABC không thực hiện nghĩa vụ hợp đồng với NHNo & PTNT Hƣơng Sơn , có

nghĩa là ABC không mua GBP ở mức giá GBP/$ = 2 nhƣ đã cam kết với NHNo & PTNT

Hƣơng Sơn .

NHNo & PTNT Hƣơng Sơn vẫn phải thực hiện cam kết mua của khách hàng 1 triệu GBP

ở mức giá GBP/USD=1,99.

Để đóng trạng thái, NHNo & PTNT Hƣơng Sơn phải bán GBP một lần nữa – nhƣng ở

mức giá hiện tại là GBP/$ = 1,6.

NHNo & PTNT Hƣơng Sơn lỗ 400.000 $. Mức giá mà ngân hàng bán GBP lần thứ 2

thấp hơn mức giá mà NHNo & PTNT Hƣơng Sơn cam kết bán trong hợp đồng ban đầu

với ABC.

Để quản trị rủi ro trƣớc thanh toán, ngân hàng sử dụng Bảng định lƣợng rủi ro “risk- weighting table”(5). Bảng này dùng để xác định tỷ lệ rủi ro của giao dịch hối đoái căn cứ

vào loại tiền tệ và kỳ hạn và do Bộ phận Quản trị rủi ro tính toán, thiết lập và quản lý.

 Rủi ro lãi suất

Chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn tự cân đối vốn kinh doanh theo nghĩa tự

huy động TSN chi nhánh (tiền gửi dân cƣ và tiền gửi doanh nghiệp) để làm nguồn vốn

cho các TSC của chi nhánh (cho vay hộ sản xuất, cá nhân, vay tiêu dùng); một biến động

tƣơng đối lớn trong lãi suất áp dụng cho TSN trong khi mức lãi suất TSC có độ trễ lớn

hơn sẽ tạo ngay lập tức một áp lực lên hoạt động kinh doanh của chi nhánh, gây ra rủi ro

lãi suất. Đối với loại rủi ro này, ngân hàng NHNo & PTNT Hƣơng Sơn áp dụng cơ chế

khống chế trần lãi suất huy động và sàn lãi suất cho vay nhƣ một hình thức kiểm soát kiểu

“song sắt”.

2.2.3. Hoạt động kiểm soát

Bảng 12. Bảng hỏi về hoạt động kiểm soát.

Người được phỏng vấn: Nguyễn Thị Thúy Hằng

(5): Phụ lục 2.

Chức vụ: Kiểm soát viên

Trả lời Mô tả Nhận xét Có Không

1. Các thủ tục kiểm soát đƣợc áp dụng cho X mọi lĩnh vực hoạt động của ngân hàng?

2. Nhân viên ghi chép, kiểm soát có tách X bạch với nhân viên bảo vệ tài sản không?

3. Ban hành văn bản quy định rõ những ai

có quyền hoặc đƣợc ủy quyền phê duyệt X

vấn đề nào đó không?

4.Việc lƣu giữ chứng từ:

+ Có đƣợc đánh số thự tự không X

+ Có văn bản quy định rõ việc lƣu giữ X

chứng từ không?

5. Ra vào kho quỹ có đƣợc giám sát chặt Có sự giám sát của

chẽ không? Giám đốc và kế X

toán trƣởng.

6. Cán bộ hậu kiểm có tham gia soát xét X những giao dịch do họ thực hiện không?

2.2.3.1.Cơ chế kiểm soát

 Phân chia trách nhiệm

Chi nhánh đã tiến hành việc phân chia công việc một cách thích hợp cho các cán

bộ công nhân viên, đảm bảo đƣợc nguyên tắc bất kiêm nhiệm (tách biệt giữa bốn chức

năng: phê duyệt, thực hiện, giữ tài sản và ghi nhận). Ví dụ nhƣ:

- Các nhân viên kế toán không đƣợc giao nhiệm vụ giữ tài sản (vì họ có thể tham ô

tài sản và che dấu hành vi này bằng cách sữa chữa lại sổ sách kế toán). Thủ quỹ

không đƣợc giữ sổ sách kế toán.

- Ghi chép sổ sách là công việc của nhân viên kế toán nhằm tránh việc ghi chép sai

lệch để cải thiện kết quả hoạt động của bản thân. Ví dụ: Nếu bộ phận tín dụng

kiêm luôn công việc ghi chép sổ sách thì họ có thể ghi chép sai lệch để tăng doanh

số cho vay và giảm dƣ nợ quá hạn.

 Các thủ tục phê chuẩn

Tất cả các nghiệp vụ đều đƣợc những ngƣời có trách nhiệm và đủ năng lực phê

chuẩn trƣớc khi thực hiện theo đúng quy định của hội đồng quản trị. Với những vấn đề

chung thì do Giám đốc chi nhánh phê duyệt, còn những vấn đề thuộc nghiệp vụ phát sinh

hằng ngày thì do các Phó Giám đốc và trƣởng các phòng ban có chức năng phê duyệt. Khi

Giám đốc đi công tác thì ủy quyền lại cho Phó Giám đốc hay các trƣởng các phòng ban.

 Kiểm tra độc lập

Định kỳ, kiểm soát viên tiến hành kiểm tra các hoạt động xem có phù hợp với các

quy định liên quan hay không. Trong hoạt động kinh doanh, công tác kiểm tra, kiểm soát

đƣợc Giám đốc thƣờng xuyên quan tâm. Chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn giao cho

một cán bộ có năng lực trình độ chuyên trách kiểm tra các lĩnh vực hoạt động trong đơn

vị. Hàng tháng, có phiếu giao việc kiểm tra những phân hành cụ thể và co báo cáo kết quả

kiểm tra. Những tồn tại, sai sót giao cho cán bộ có liên quan chỉnh sửa kịp thời và có biện pháp xử lý. Kết quả kiểm tra năm 2011 nhƣ sau: (3)

- Về tín dụng: Đã tiến hành kiểm tra và đối chiếu trực tiếp 1.025 món, số tiền:

1.225.326 triệu đồng.

(6) Báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT Hƣơng Sơn năm 2011, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp kinh doanh năm 2012.

- Về kế toán: Đã kiểm tra 1.270 chứng từ, số tiền là 22.057 triệu đồng.

Qua kiểm tra, phát hiện một số tồn tại về hồ sơ tín dụng chủ yếu là thiếu phiếu kiểm tra

sau, giấy phép kinh doanh quá hạn. Chi nhánh đã chỉnh sửa sau khi phát hiện sai sót.

 Phân tích rà soát.

Chi nhánh thƣờng tiến hành phân tích và rà soát một số dạng:

- Đối chiếu giữa ghi chép của đơn vị với số liệu bên ngoài. Ví dụ: Đối chiếu dƣ nợ

với khách hàng vay vốn, đối chiếu với kho bạc nhà nƣớc huyện Hƣơng Sơn…

- Đối chiếu số liệu năm nay và năm trƣớc, số liệu thực tế và kế hoạch, công việc này

thƣờng đƣợc thực hiện cuối quý, cuối năm.

2.2.3.2 Thủ tục kiểm soát

Tùy theo bản chất của từng nghiệp vụ, từng hoạt động và mục tiêu riêng mà ngân hàng

thiết kế các thủ tục kiểm soát phù hợp nhằm hạn chế rủi ro xảy ra ảnh hƣởng đến mục tiêu

hoạt động của ngân hàng.

 Trong hoạt động tín dụng

Nhìn chung, hoạt động kinh doanh của ngân hàng còn “độc canh” về hoạt động tín

dụng, là hoạt động chủ yếu tạo ra thu nhập cho ngân hàng, và rủi ro đối với hoạt động tín

dụng đƣợc coi là trọng yếu nên ngân hàng xây dựng quy trình tín dụng khá đầy đủ và kỹ

càng:

- Tổ chức hoạt động tín dụng tại NHNo & PTNT Hƣơng Sơn đƣợc xây dựng theo

mô hình quản trị phân quyền dựa trên cơ sở các chính sách và nguyên tắc đƣợc

điều hành tập trung. Trong đó, Ban Tín dụng chịu trách nhiệm xây dựng văn hóa

và toàn bộ các chính sách, quy tắc quản trị chung cho công tác quản trị tín dụng tại

ngân hàng. Đồng thời, các Ban nghiệp vụ tín dụng dựa trên những chính sách và

nguyên tắc đó trực tiếp thực hiện các giao dịch tín dụng, quản lý và kiểm soát rủi

ro tín dụng. Có sự phân tách chức năng giữa ngƣời xét duyệt và ngƣời thực hiện

nghiệp vụ.

- Quy trình tín dụng. [Xem phụ lục 3]

- Quy trình phê duyệt tín dụng:

+ Dự án trong quyền phán quyết

(1( 1) (2) Cán bộ thẩm định tín dụng Nghiên cứu, thẩm định khách hàng vay vốn

Giám đốc Phê duyệt / không phê duyệt cho vay

Lãnh đạo phòng (tổ) tín dụng Kiểm tra hồ sơ khách hàng, thẩm định lại

Sơ đồ 2. Quy trình phê duyệt tín dụng.

(1) Tờ trình (kiêm báo cáo thẩm định) đề xuất cho vay / không cho vay + Hồ sơ vay

vốn

(2) Tờ trình (kiêm báo cáo thẩm định) đề xuất cho vay / không cho vay (có ý kiến

nhận xét) + Hồ sơ vay vốn

Cán bộ thẩm định tín dụng:

Phân tích thẩm định khách hàng vay vốn và dự án/phƣơng án

Lập tờ trình kiêm báo cáo thẩm định

Đề xuất cho vay/không cho vay

Chuyển hồ sơ vay vốn + tờ trình kiêm báo cáo thẩm định + đề xuất cho vay /

không cho vay cho Lãnh đạo Phòng tín dụng

Lãnh đạo Phòng tín dụng

Kiểm tra lại toàn bộ hồ sơ vay vốn, tờ trình của cán bộ thẩm định tín dụng, cho ý

kiến trên tờ trình thẩm định về việc cho vay/ không cho vay để trình Giám đốc hoặc ngƣời

đƣợc uỷ quyền hợp pháp xem xét quyết định.

Giám đốc chi nhánh hoặc ngƣời đƣợc uỷ quyền hợp pháp

Xem xét tờ trình kiêm báo cáo thẩm định và đề xuất của Phòng tín dụng để quyết

định về việc cho vay/không cho vay.

Nếu cần thiết, Giám đốc chi nhánh có thể quyết định thành lập tổ tái thẩm định

(bao gồm ít nhất 2 thành viên) để thẩm định lại phƣơng án/dự án. Tổ tái thẩm định tiến

hành thẩm định và lập tờ trình thẩm định. Giám đốc chi nhánh xem xét tờ trình để quyết

định cho vay / không cho vay.

+ Dự án vượt quyền phán quyết.

Nếu giá trị giao dịch vƣợt thẩm quyền phê duyệt, Giám đốc chi nhánh trình lên

Ngân hàng cấp trên quyết định. Khi đƣợc Ngân hàng cấp trên đồng ý (thông báo bằng văn

bản), Ngân hàng cấp dƣới mới đƣợc thực hiện. Trƣờng hợp phát hiện thấy khả năng đầu

tƣ không đảm bảo an toàn, Giám đốc chi nhánh đƣợc quyền từ chối cho vay và báo cáo

kịp thời lên Ngân hàng cấp trên (nơi phê duyệt dự án biết).

- Các thủ tục kiểm soát áp dụng:

* Kiểm soát quá trình xử lý nghiệp vụ phát sinh và giải ngân

Cán bộ kiểm soát: Trƣởng phòng tín dụng

Nội dung kiểm soát:

+ Nghe cán bộ tín dụng báo cáo kết quả phỏng vấn, nhận xét sơ bộ về khách hàng.

+ Kiểm tra các thông tin của khách hàng trong hồ sơ vay vốn và báo cáo thẩm định.

+ Đối chiếu thông tin thu thập đƣợc của khách hàng với các tiêu chuẩn cho vay theo quy

định của ngân hàng.

+ Theo dõi đột xuất quá trình phỏng vấn của CBTD (phƣơng thức thu thập thông tin,

kiểm tra việc đánh giá năng lực pháp lý của khách hàng…).

+ Xem xét cách tính các chỉ tiêu tài chính và kiểm tra tính chính xác của các chi tiêu đó

* Kiểm soát việc phê duyệt

Cán bộ kiểm soát: Kiểm soát viên

Nội dung kiểm soát:

+ Kiểm tra các chữ ký, dấu vết của ngƣời có thẩm quyền (có đúng và đầy đủ không) để lại

trên hồ sơ.

+ Theo dõi quy trình phê duyệt: có thực hiện đúng thứ tự các bƣớc nhƣ quy định không?

Có xem xét kỹ các thông tin nhƣ: số tiền cho vay, lãi suất cho vay, thời hạn cho vay…

+Kiểm tra cán bộ phê duyệt có đúng nhƣ quyền phán quyết quy định cụ thể chƣa?.

* Kiểm soát việc ký kết hợp đồng

Cán bộ kiểm soát: Trƣởng phòng tín dụng

Nội dung kiểm soát:

Đối chiếu thông tin trên hợp đồng tín dụng với hợp đồng mẫu và nội dung, các diều kiện

đã đƣợc duyệt. Kiểm tra các giấy tờ yêu cầu công chứng, hồ sơ TSĐB. Nếu đúng: ký hợp

đồng tín dụng, nếu không đúng: yêu cầu chỉnh lại.

* Kiểm soát giải ngân

Cán bộ kiểm soát: Trƣởng phòng kế toán

Nội dung kiểm soát:

+ Kiểm tra lại tính hợp pháp của hồ sơ vay vốn. Nếu đúng: giải ngân, nếu không hợp lệ:

yêu cầu bổ sung hoặc báo cáo BGĐ cho ý kiến cụ thể.

+ Theo dõi đột xuất quá trình giải ngân của giao dịch viên.

+ Kiểm tra tính chính xác của số liệu, hạch toán, sổ sách liên quan.

* Kiểm tra, giám sát các khoản vay

Cán bộ kiểm soát: Trƣởng phòng kinh doanh

Nội dung kiểm soát:

+Sử dụng bảng chấm công thu hồi nợ, thu lãi của mỗi các bộ tín dụng ở các xã cụ thể.

+ Theo dõi việc tính lãi.

+ Kiểm tra các khoản nợ, công tác phân loại, xử lý nợ.

+ Kết hợp với các cán bộ của các xã thu hồi nợ gốc và lãi

+ Kết hợp với các cán bộ UBND xã thu lãi của khách hàng.

+ Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng.

+ Hợp tác với cán bộ địa chính địa phƣơng định giá tài sản đảm bảo là bất động sản, xây

dƣng hệ thống bảng giá đất các khu vực.

+ Xem xét công tác trích lập dự phòng rủi ro tín dụng hợp lý sau khi nhận dạng và phân

tích khả năng rủi ro có thể xảy ra.

 Hoạt động quản lý ấn chỉ

- Nghiêm cấm ký, đóng dấu, ghi sẵn số tiền trên các loại ấn chỉ trắng quan trọng

(séc, số tiền gửi, giấy tờ có giá..).

- Sử dụng ấn chỉ quan trọng phải theo thứ tự lần lƣợt số, seri trong quyển.

- Số lƣợng ấn chỉ xuất cho giao dịch viên phải phù hợp với giao dịch phát sinh trong

ngày, không xuất quá nhiều ấn chỉ để giao dịch viên quản lý tại quầy nhằm tránh

lợi dụng.

- Khi kết thúc ngày làm việc, giao dịch viên phải kiêm kê, đối chiếu số lƣợng ấn chỉ

đã nhận, sử dụng trong ngày (nhƣợng bán, phát hành, ấn chỉ hỏng…), số lƣợng còn

lại trên bảng kê với số lƣợng thực tế.

- Kiểm soát viên kiểm tra lại số ấn chỉ với bảng kê ấn chỉ cuối ngày của từng giao

dịch viên. Nếu khớp đúng, ký xác nhận và yêu cầu giao dịch viên nộp vào kho theo

quy định.

- Thƣờng xuyên tổ chức kiểm kê ấn chỉ trong kho (định kỳ hoặc đột xuất) đối chiếu

giữa sổ kế toán và thực tế trong kho. Trƣờng hợp có chênh lệch phải lập biên bản

xác định nguyên nhân và xử lý trách nhiệm kịp thời để tránh thất thoát tài sản.

 Đối với hoạt động gửi, rút tiền tiết kiệm, chuyển tiền

- Phân chia trách nhiệm giữa kế toán và thủ quỹ, giữa kế toán và kiểm soát viên.

- Xây dựng và thực hiện đúng quy trình phê duyệt, quy trình luân chuyên chứng từ

cụ thể cho từng giao dịch bằng tiền mặt, chuyển khoản(7)…

(7) : Phụ lục 4, 5, 6.

- Lập bảng kê tiền bởi khách hàng, yêu cầu khách hàng ghi rõ số tờ theo từng mệnh

giá cụ thể, chính xác khi giao dịch chuyển tiền hoặc gửi tiền.

- Mỗi giao dịch viên có một hộp để tiền riêng, thực hiện kiểm đếm lại trƣớc khi nộp

cho thủ quỹ.

- Cuối ngày, tiến hành kiểm kê tiền tại mỗi cán bộ giao dịch và thủ quỹ, đối chiếu

kết quả kiêm kê và số liệu trên chứng từ giao dịch.

- Đánh số thự tự các chứng từ giao dịch của từng giao dịch viên.

- Khi khách hàng đến rút tiền, nhân viên giao dịch kiểm tra chặt chẽ các giấy tờ theo

quy định, đối chiếu chữ ký mẫu, kiểm tra sổ tiết kiệm, nếu đủ điều kiện thì chi trả

cho ngƣời gửi tiền. Ngân hàng sẽ không thanh toán trong trƣờng hợp không đúng

với chữ ký mẫu, các giấy tờ theo quy định, sổ tiền gửi trong danh sách báo mất,

đang trong thời gian phong tỏa.

 Hoạt động quản lý kho quỹ

- Quy định cụ thể những ngƣời có thể vào kho tiền: Giám đốc, kế toán trƣởng, thủ

kho.

- Thành viên giữ chìa khóa đảm bảo bí mật mã số và chìa khóa kho tiền.

- Khi vào kho tiền phải mặc áo choàng không túi, không đƣợc mang theo tài sản

riêng, chất dễ cháy nổ.

- Mỗi lần vào kho phải đăng ký và hoàn tất việc ký xác nhận đầy vào sổ “đăng ký

vào – ra kho”. Khi vào kho phải đủ thành phần quy định, thhur kho là ngƣời vào

đầu tiên và ra cuối cùng.

- Chìa khóa kho tiền, két sắt phải luôn có đủ và đúng 02 (hai) chìa: một chìa sử dụng

hằng ngày và một chìa dự phòng. Mỗi lần bàn giao chìa khóa, ngƣời giao và ngƣời

nhận trực tiếp giao nhận chìa khóa rồi ký nhận và sổ “Bàn giao chìa khóa”. Đối

với khóa số, khi bàn giao xong ngƣời nhận phải đổi mã số.

2.2.4. Hệ thống thông tin và truyền thông

Bảng 13. Bảng câu hỏi về hệ thống thông tin và truyền thông.

Người được phỏng vấn: Nguyễn Thị Thúy Hằng

Chức vụ: Kiểm soát viên

Trả lời Nhận xét

Mô tả C K

ó hông

Hệ thống thông tin.

1. Có những chính sách và thủ tục văn bản Mỗi user có X về bảo mật hệ thống thông tin dữ liệu? password riêng

2. Đảm bảo rằng tất cả các nhân viên đã Tổ chức

nắm rõ cách thức nhập và xử lý thông tin hƣớng dẫn cho các X trên hệ thống máy tính không? nhân viên cách

thức sử dụng.

3. Có kiểm soát mật khẩu nhằm đảm bảo

chúng luôn đƣợc bảo mật và luôn đƣợc X

thay đổi hay không?

4. Giữa các chi nhánh trong hệ thống

có thể truy cập và chia sẻ thông tin về cơ sở X

dữ liệu của khách hàng đƣợc không?

5. Số máy tính có đầy đủ cho các X nhân viên làm việc không?

Truyền thông.

6. Nhà quản lý có đƣợc cung cấp đầy đủ và

kịp thời các thông tin bên trong và bên X

ngoài không?

7. Tồn tại kênh thông tin hiệu quả giữa cấp

trực tiếp và nhân viên, giữa cấp quản lý cao X hơn và nhân viên để nhận đƣợc sự góp ý

hay tố giác?

8. Việc truyền thông tin trong ngân hàng có

đƣợc xuyên suốt, thích hợp và kịp thời để X cho mọi ngƣời làm tròn trách nhiệm của

mình không?

9. Sự trao đổi thông tin giữa ngân hàng và

khách hàng đƣợc thực hiện ra sao? Có hộp X thƣ góp ý để tiếp nhận phản hồi của khách

hàng không?

10. Hệ thống trao đổi thông tin giữa các Thông qua hệ thống mạng nội bộ. cấp đƣợc thực hiện nhƣ thế nào

11. Sự lĩnh hội của các nhà quản lý đối với Cấp dƣới phản ánh trực tiếp lên

các đề xuất của cấp dƣới nhƣ thế nào? nhà quản lý, nếu không giải quyết

đƣợc sẽ phán ánh lên cấp cao hơn.

Tại chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn sử dụng hệ thống máy tính nối mạng

toàn hệ thống với máy chủ đặt tại trụ sở chính và sử dụng hệ thống thanh toán và kế toán

khách hàng IPCAS. Hầu hết các nghiệp vụ đều đƣợc xử lý bằng máy tính. Để tạo điều

kiện thuận lợi chho các cán bộ nhân viên làm việc hiệu quả với công nghệ hiện đại, ngân

hàng đã có các văn bản hƣớng dẫn sử dụng IPCAS và các phần mềm liên quan một cách

cụ thể.

Chi nhánh cũng đã duy trì một thiết bị kèm theo với ổ cứng máy chủ cho phép khôi

phục đƣợc các dữ liệu trong trƣờng hợp máy chủ ngừng hoạt động.

Ngân hàng phân quyền sử dụng co mỗi cá nhân và bộ phận. Đối với mỗi user, họ

đƣợc đào tạo, hƣớng dẫn và nắm đƣợc cách thức nhập, xử lý và chiết xuất thông tin. Đối

với mỗi phần hành đều có chứng năng phê duyệt theo thẩm quyền tƣơng ứng.

Mỗi user có password riêng để vào hệ thống, nếu nhập sai 3 lần liên tiếp thì máy sẽ

treo và từ chối hoạt động.

Mạng hệ thống đƣợc phân hệ sử dụng tƣơng ứng với công việc của mỗi ngƣời, trừ

một số cán bộ chủ chốt nhƣ kế toán trƣởng, trƣởng phòng tín dụng có thể truy cập đƣợc

toàn bộ phần hành.

Hệ thống TTTD đƣợc tổ chức thành mạng lƣới thống nhất từ Trung ƣơng đến cơ

sở theo hình thức tập trung kết hợp với phân tán. Tức là, toàn bộ TTTD của khách hàng

có quan hệ với chi nhánh đều đƣợc tập hợp tại trung tâm TTTD, Trung tâm điều hành

(viết tắt là CIH) của NHNo; đồng thời tại chi nhánh khách hàng có quan hệ.

trung t©m th«ng tin tÝn dông NHNN (CIC)

Chi nh¸nh NHNN

Trung t©m TTTD t¹i Trung t©m ®iÒu hµnh (Trung t©m Phßng ngõa vµ xö lý rñi ro tÝn dông -TPR)

Chi nh¸nh NHNo Bé phËn TPR)

Chi nh¸nh NHNo (Bé phËn TPR)

Së giao dÞch (Bé phËn TPR)

Kh¸ch hµng

ChuyÓn vµ nhËn TTTD

Trao ®æi TTTD C¸c nguån cung cÊp TTTD vÒ kh¸ch hµng

Sơ đồ 3. Hệ thống thông tin tín dụng của hệ thống NHNo.

Việc mua ứng dụng từ bên ngoài căn cứ trên đề nghị của bộ phận liên quan, sau

khi đƣợc duyệt sẽ thực hiện thủ tục chọn thầu. Việc bảo hành hệ thống thông thƣờng đƣợc

áp dụng sau khi có báo cáo đánh giá nghiệm thu của bộ phận sử dụng và kiểm nghiệm.

Với hệ thống IPCAS, chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn có thể cập nhất các

thông tin, quyết định của trụ sở chính và có thể chia sẽ thông tin về cơ sỡ dữ liệu khách

hàng với các chi nhánh cùng hệ thống. Tuy nhiên, việc truyền thông chủ yếu thƣờng đƣợc

chỉ đạo bằng văn bản đƣợc gửi từ ngân hàng trụ sở chính xuống chi nhánh và qua tài

khoản mail.

2.2.5. Giám sát

- Trƣởng phòng tín dụng có trách nhiệm giám sát danh mục cho vay của chi nhánh,

kiểm soát việc thực hiện nghiệp vụ của cán bộ tín dụng và báo cáo thông tin cho

ban lãnh đạo thông qua cuộc họp giao ban.

- Trƣởng phòng kế toán – ngân quỹ có trách nhiệm giám sát công tác hạch toán kế

toán, lƣu chuyển và bảo quản chứng từ, bảo đảm an toàn tài sản.

Công tác kiểm tra và giám sát tín dụng độc lập tai chi nhánh đƣợc tiến hành thƣờng

xuyên. Ngoài ra, Trung tâm điều hành, các chi nhánh cấp trên còn tổ chức các cuộc kiểm

tra tín dụng xuống chi nhánh theo định kỳ 01 lần / một năm vào thời điểm thích hợp.

Công tác kiểm tra tín dụng đƣợc thực hiện theo các phƣơng pháp:

- Yêu cầu CBTD cung cấp báo cáo mới nhất về khách hàng và các khoản vay của khách

hàng.

- Kiểm tra toàn bộ các hồ sơ tín dụng của các khách hàng/khoản vay đang dƣ nợ hoặc

đã trả hết nợ.

- Nếu số lƣợng các hồ sơ quá nhiều và không có đủ thời gian để kiểm tra hết, dùng

phƣơng pháp lựa chọn ngẫu nhiên một số hồ sơ để kiểm tra.

- Kiểm tra thông qua phỏng vấn CBTD nhằm đánh giá bằng cảm tính về trình độ

chuyên môn, kỹ năng và hiểu biết của CBTD về hoạt động tín dụng, qua đó có thể

phần nào dự đoán đƣợc những điểm yếu trong hoạt động quản lý tín dụng của chi

nhánh đó là gì?

- Nội dung kiểm tra và giám sát tín dụng:

Kiểm tra việc chấp hành nghiêm túc ủy quyền phán quyết và thẩm quyền quyết định

tín dụng theo ủy quyền của NHNN Việt Nam.

Kiểm tra sự đầy đủ, hợp lý của hồ sơ tín dụng.

Kiểm tra chất lƣợng thẩm định các khoản vay.

Kiểm tra áp dụng mức lãi suất cho vay.

………

Ngân hàng cũng đã chú trọng đến việc giám sát kiểm tra, kiểm soát định kỳ tuy

nhiên hoạt động chƣa thực sự hiệu quả. Sự phân định giữa hoạt động kiểm toán và kiểm

soát nội bộ chƣa rõ ràng. Theo các chuẩn mực quốc tế thì chức năng của kiểm toán nội bộ

và kiểm soát nội bộ có sự tách bạch rất rõ ràng. KSNB là một công cụ của ban lãnh đạo

nhằm đảm bảo việc tuân thủ những chính sách thủ tục, ngăn chặn các hành vi lạm dụng,

vi phạm quy chế cũng nhƣ tăng cƣờng công tác quản lý rủi ro và điều hành trong toàn hệ

thống. Còn nhiệm vụ của kiểm toán nội bộ là đảm bảo tính trung thực và hợp lý của các

BCTC do bộ phận kế toán lập để cung cấp cho Ban lãnh đạo theo định kỳ hoặc tiến hành

những cuộc kiểm tra cụ thể theo yêu cầu của Ban điều hành để đảm bảo chất lƣợng của

các báo cáo tài chính thƣờng niên. Hầu nhƣ các nhiệm vụ này tại NHNo & PTNT Hƣơng

Sơn đều đƣợc thực hiện bởi kiểm soát viên, chƣa có bộ phận kiểm toán viên chuyên

trách.

2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG HIỆN NAY CỦA HỆ THỐNG KSNB TẠI CHI

NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH

2.3.1. Môi trƣờng kiểm soát

2.3.1.1. Ưu điểm

- Ban lãnh đạo đã chú trọng và quan tâm đên công tác kiểm tra, kiểm soát các chu

trình nghiệp vụ trong hệ thống , tạo môi trƣờng kiểm soát chặt chẽ phù hợp với

quy định hiện hành của nhà nƣớc nhƣ: xây dựng hệ thống quy chế điều hành hoạt

động khá đầy đủ, ban hành cụ thể và rõ ràng dƣới dạng văn bản các quy tắc chuẩn

mực nghề nghiệp, và đƣợc phổ biến rộng rãi.

- Giám đốc chi nhánh luôn nghiêm túc trong công việc, phong cách điều hành năng

động và có hệ thống. Đội ngũ nhân viên làm việc nhiệt tình, thân thiện với khách

hàng, ham học hỏi có khả năng tiếp cận nhanh các kiến thức, kỹ thuật hiện đại.

- Dựa trên các văn bản pháp luật quy định, ngân hàng đã xây dựng đƣợc các chu

trình quản lý, chu trình thực hiện nghiệp vụ, phân cấp theo thẩm quyền.

- Cơ cấu tổ chức hợp lý, phân công phân nhiệm rõ ràng giữa các nghiệp vụ ghi chép

và bảo quản tài sản.

- Trên địa bàn không có ngân hàng cạnh tranh.

2.3.1.2. Nhược điểm

Tuy nhiên, bên cạnh những ƣu điểm đã nêu trên, môi trƣờng kiểm soát của ngân

hàng còn tồn tại những hạn chế sau:

- Tuy có sự phân cấp, phân quyền nhƣng chƣa thực sự rõ ràng một cách triệt để, sự

chồng chéo trong điều hành và tác nghiệp giữa các bộ phận vẫn thƣờng xuyên

diễn ra, cơ chế tập thể quyết định vẫn tồn tại phổ biến, chính vì thế trong nhiều

trƣờng hợp quyền hạn đã phân cấp không đƣợc sử dụng hoặc bị lạm dụng.

- Cán bộ điều hành có lúc chƣa kiên quyết, chƣa kịp thời. Cán bộ tác nghiệp chƣa

nhanh nhạy, ít chịu khó nghiên cứu văn bản, làm việc còn thụ động, lƣời tƣ duy, ỷ

lại ngƣời khác.

- Một số cán bộ chƣa mạnh dạn, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm trong

việc thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao, chƣa chịu khó tìm tòi khai thác các lợi thế để

nâng cao hiệu quả kinh doanh. Trình độ cán bộ đã đƣợc nâng lên song vẫn còn

một số cán bộ chƣa đáp ứng với yêu cầu khi thực hiện chƣơng trình hiện đại hóa

Ngân hàng.

- Số lƣợng nhân viên đảm nhiệm công việc kiểm soát còn ít, mỗi nhân viên phải

làm nhiều nhiệm vụ nên việc kiểm soát chƣa thực sự tốt nhất, sẽ có những sai sót

không đƣợc kiểm tra tới. Bên cạnh đó, chi nhánh cũng chƣa thực sự chú trọng việc

cập nhật hiểu biết của nhân viên, mọi sự hƣớng dẫn mới chỉ dừng lại ở văn bản

hoặc sự truyền đạt của thế hệ đàn chị nhƣng chƣa có các lớp học đào tạo, bồi

dƣỡng nghiệp vụ cho nhân viên dẫn đến còn lúng túng về xây dựng bộ máy và đào

tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác kiểm tra, kiểm soát.

- Một nhân viên giao dịch còn đảm nhiệm thực hiện nhiều giao dịch liên quan đến

nhiều hoạt động.

- Theo quy chế thì trong quá trình kiểm tra, kiểm soát, nhân viên kiểm soát đƣợc

độc lập trong mọi hoạt động , đánh giá, kết luận, kiến nghị trong phạm vi chức

năng nhiệm vụ đƣợc giao. Tuy nhiên, sự độc lập chỉ có tính chất tƣơng đối vì con

ngƣời cơ bản lấy từ chi nhánh, mọi điều kiện làm việc của kiểm soát viên, phƣơng

tiện đi lại, sinh hoạt đoàn thể, sinh hoạt Đảng…đều ghép với chi nhánh do vậy vẫn

có sự phụ thuộc nhất định làm ảnh hƣởng đến việc kiểm tra, kiểm soát. Đặc biệt,

kiểm soát viên lại chịu sự quản lý của ban Giám đốc chi nhánh nên mội sự kiểm

soát đối với ban lãnh đạo chƣa thực sự khách quan. Xét về văn hóa, ngƣời Việt

Nam có lối sống trọng tình và lối tƣ duy coi trọng các mối quan hệ, vì vậy, ngoài

đời sống vật chất còn có đời sống tinh thần, đời sống tinh thần phụ thuộc vào

nhiều mối quan hệ xã hội chƣa kể một số cán bộ có vợ chồng, con cái, họ

hàng…đang làm việc tại chi nhánh, hơn nữa, đối với con ngƣời Việt Nam nói

chung không thích bị phê bình, do vậy việc đi tìm những sai sót xem xét, xử lý sẽ

thiếu tính khách quan đồng thời dễ bị e dè, nể nang không dám nói.

- Những vấn đề thuộc về quy định liên quan đến công tác của kiểm soát viên chƣa

cụ thể nhƣ việc điều động, bổ nhiệm, miễn nhiệm, đề bạt, quy hoạch cán bộ…làm

cho một số cán bộ có năng lực chƣa yên tâm công tác vì quyền lợi chính trị bị hạn

chế, chính sách lƣơng thƣởng tuy có tăng hàng năm nhƣng còn ở mức thấp.

- Ngoài ra, chi nhánh phải chịu ảnh hƣởng nhiều bởi khí hậu nơi đây, thƣờng xuyên

bị thiệt hại tài sản do luc lụt, mƣa bão nên công tác kiểm soát tài sản cũng gặp

không ít khó khăn. Mức độ chính xác của thông tin mà khách hàng cung cấp chƣa

cao vì trình độ văn hóa ngƣời dân nơi đây còn thấp.

2.3.2. Phân tích và đánh giá rủi ro

2.3.2.1. Ưu điểm

- Chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn đã xây dựng mục tiêu, định hƣớng rõ ràng

từng kỳ, cho từng chỉ tiêu cụ thể.

- Đã chú trọng đến công tác nhận dạng rủi ro, phân tích cụ thể và từ đó tìm ra giải

pháp hạn chế rủi ro.

- Mặc dù, không có sự xếp hạng cho các loại rủi ro nhƣng ngân hàng cũng đã đặc

biệt ƣu tiên đối với rủi ro tín dụng.

- Ngân hàng cũng đã xây dựng đƣợc hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, đây đƣợc

xem là một bƣớc tiến ban đầu trong việc tiếp cận an toàn vốn, không chỉ nhằm mục

đích phân loại nợ mà còn nhằm đánh giá rủi ro khoản vay, quản lý chất lƣợng tín

dụng.

2.3.2.2. Nhược điểm

- Tuy ngân hàng đã có những mục tiêu cụ thể cho từng kỳ, từng năm nhƣng các mục

tiêu đó ít nhiều còn bị áp đặt từ trụ sở chính dẫn đến công tác quản lý rủi ro kém

linh hoạt hơn, gây ra những bất cập trong quy trình kiểm soát.

- Việc áp dụng cơ chế khống chế trần lãi suất huy động và sàn lãi suất cho vay để

hạn chế rủi ro lãi suất sẽ dẫn đến hậu quả tất yếu là cạnh tranh trong chính sách nội

bộ trong ngân hàng đối với nguồn vốn rẻ (Vd: tiền gửi không kỳ hạn) và dự án cho

vay đối với khách hàng tốt trong khi sự hỗ trợ kinh doanh của trụ sở chính rất hạn

chế.

- Bản thận cán bộ tín dụng làm công tác khách hàng lại vừa lo về nguồn vốn huy

động lại phải vừa lo bán các sản phẩm, dịch vụ khác nhƣ bảo an tín dụng, bảo hiểm

xe máy…sẽ làm suy yếu nghiêm trọng khâu quản lý rủi ro, thẩm định hồ sơ và

giám sát quá trình sử dụng vốn vay; trong khi về mặt nguyên tắc các cán bộ này

chỉ lo về khâu khách hàng vay vốn.

- Chƣa có bộ phận chuyên phân tích và đánh giá rủi ro.

- Vấn đề thanh khoản nguồn ngoại tệ chƣa thực sự tốt, còn yếu về phân tích tỷ giá

đặc biệt là phân tích kỹ thuật, hầu nhƣ không có phân tích tỷ giá trong dài hạn.

2.3.3. Hoạt động kiểm soát

2.3.3.1. Ưu điểm

- Công tác kiểm soát không chỉ danh riêng cho bộ phận kiểm soát nội bộ mà đƣợc

hiện diện ở mọi bộ phận của đơn vị, ở từng cá nhân trong ngân hàng.

- Việc bảo quản, lƣu trữ chứng từ đƣợc quy định chặt chẽ và an toàn dễ dàng cho

công tác giám sát bất kỳ thời điểm nào kể cả việc xác định những cá nhân có trách

nhiệm với những sai phạm xảy ra.

- Theo dõi bằng hệ thống camera góp phần hỗ trợ một cách hiệu quả cho ban lãnh

đạo trong hoạt động kiểm soát các bộ phận, phòng ban, khách hàng, các giao dịch

hằng ngày và hạn chế mất cắp tài sản.

2.3.3.2. Nhược điểm

- Chƣa có sự phân tách chức năng rõ ràng giữa bộ phận giao dịch với khách hàng và

bộ phận thẩm định lại khách hàng. Đôi khi, cán bộ tín dụng làm nhiệm vụ tiếp xúc

với khách hàng cũng làm công việc theo dõi sau cho vay điều này làm mất tính

khách quan, có thể dẫn đến móc ngoặc, gây rủi ro tín dụng.

- Trong công tác xét duyệt, thẩm định cho vay chƣa có quy trình đánh giá tình hình

tài chính của khách hàng qua các chỉ số tài chính nhƣ: tỷ suất sinh lời, hiệu suất sử

dụng vốn…của các dự án đầu tƣ. Công tác định giá tài sản đảm bảo chƣa thực sự

kỹ càng, không đƣợc tiến hành thƣờng xuyên, không định giá lại trong những

trƣờng hợp cần thiết (thị trƣờng bất động sản có nhiều biến động…)

- Qua trình phê duyệt của ngƣời có thẩm quyền chƣa đƣợc xem xét trƣớc hồ sơ một

cách kỹ lƣỡng trong khi có một số hợp đồng tín dụng đƣợc thực hiện trên cơ sở

bạn bè quen biết giữa cán bộ tín dụng và khách hàng.

- Vấn đề theo dõi và kiểm soát về việc sử dụng vốn vay rất khó thực hiện khi các dự

án chủ yếu là lĩnh vực chăn nuôi.

- Sự phối hợp kết hợp giữa các phòng ban chƣa chặt chẽ, chƣa thực sự phân biệt rõ

ràng giữa kiểm soát và hậu kiểm.

- Do số lƣợng cán bộ nhân viên còn hạn chế nên việc thực hiện giao dịch còn khó

khăn, việc nhận tiền của khách hàng còn lộn xộn trong khi nhân viên giao dịch vừa

phải thu tiền, vừa cập nhật thông tin vào máy, ký xác nhận, lại vừa phải hƣớng dẫn

khách hàng điền những thông tin cần thiết vào chứng từ thì rất dễ mất mát tài sản,

tiền bạc và thiếu chính xác.

- Cơ chế kiểm soát mới chỉ chú trọng đến công tác kiểm soát xử lý và kiểm soát bảo

vệ tài sản mà chƣa chú ý đến công tác kiểm soát quản lý.

- Hệ thống dịch vụ tại chi nhánh còn đơn điệu, chất lƣợng chƣa cao, nặng về dịch vụ

ngân hàng truyền thống. Công tác huy động vốn chủ yếu dƣới dạng tiền gửi tiết

kiệm của dân cƣ và cấp tín dụng (cho vay từng lần theo món) là hoạt động chủ yếu

của ngân hàng. Vì vậy, ngân hàng chƣa đa dạng hóa đƣợc hệ thống dịch vụ nhằm

hạn chế rủi ro trong kinh doanh.

- Vẫn tồn tại tình trạng ký sẵn các ấn chỉ quan trọng (nhƣ sổ tiết kiệm) khi cán bộ có

thẩm quyền phê duyệt có việc bận.

2.3.4. Hệ thống thông tin và truyền thông

2.3.4.1. Ưu điểm

- Ngân hàng đã chú trọng đến việc ứng áp dụng công nghệ hiện đại quản trị ngân

hàng. Việc ứng dụng công hệ thống thanh toán và kế toán khách hàng IPCAS đã

phục vụ đắc lực cho công tác quản trị kinh doanh, phát triển mạng lƣới dịch vụ

ngân hàng tiến tiến với độ an toàn và chính xác cao. Vấn đề bảo mật thông tin, bảo

vệ dữ liệu đƣợc đảm bảo, chỉ có nhân viên, những ngƣời có phận sự mới đƣợc truy

cập thông tin và sử dụng các thông tin có mục đích.

- Đƣợc nối mạng toàn bộ hệ thống nên việc tiếp nhận các chỉ đạo bằng văn bản từ

Hội sở xuống nhanh chóng, thuận tiên hơn, đặc biệt, các đơn vị trong hệ thống có

thể trao đổi thông tin, truyền đạt các thông tin về chính sách ngân hàng, tình hình

hoạt động của từng nơi và cơ sở dữ liệu của khách hàng tạo ra một khối hoạt động

thông nhất từ Hội sở xuống chi nhánh.

- Đã có các thiết bị, phần mềm hỗ trợ khôi phục dữ liệu trong trƣờng hợp máy chủ

ngừng hoạt động nên có thể chủ động trong việc thực hiện giao dịch của chi nhánh.

- Xây dựng các quy trình, cẩm nang hƣớng dẫn từng nghiệp vụ riêng trên hệ thống

IPCAS cho cán bộ nhân viên ngân hàng đã giúp cho nhân viên thực hiện tốt công

việc của mình hơn.

2.3.4.2. Nhược điểm

- Hệ thống máy tính chất lƣợng chƣa thực sự tốt, thƣờng bị nghẽn mạng khi thực

hiện quá nhiều giao dịch

- Không có chuyên kỹ thuật viên nhằm xử lý, sữa chữa và bảo trì máy tính.

- Chƣa chú trọng đến việc tiếp nhận các thông tin phản hồi từ khách hàng, không

xây dựng theo phƣơng thức để cho khách hàng có ý kiến góp ý một cách thuận

tiện nhất cũng nhƣ chƣa có kênh thông tin nóng tiếp nhận thông tin phản hồi từ cán

bộ nhân viên trong ngân hàng.

- Một thực tế trong thời gian qua, do mức độ cạnh tranh trên địa phƣơng hầu nhƣ

không có nên tại chi nhánh ngân hàng mới chỉ thực hiên chiến lƣợc kinh doanh

tƣơng đối đơn giản là chỉ cung cấp những sản phẩm mình có, khai thác các nguồn

lực hiện có và nắm bắt những cơ hội kinh doanh ngẫu nhiên của thị trƣờng mà

chƣa thực sự chú trọng đến nhu cầu của khách hàng cũng nhƣ chiến lƣợc đầu tƣ

dài hạn, chiến lƣợc mang tính thụ động, ứng phó tình huống.

2.3.5. Giám sát

Ngân hàng cũng đã nêu cụ thể những nguyên tắc, quy trình giám sát, kiểm tra việc

sữa chữa sai sót, tuy nhiên, hoạt động giám sát của ngân hàng chƣa thực sự chú trọng:

- Giám sát chủ yếu mới dừng lại ở phƣơng thức giám sát sau, không phân định rõ

ràng giữa kiểm soát và hậu kiểm.

- Thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan kiểm tra, giám sát ngân hàng. Ngân hàng chƣa

thiết lập và xác định đƣợc vị thế của kiểm toán nội bộ trong hoạt động của chi

nhánh.

- Mức độ ƣu tiên của hoạt động sữa chữa các vấn đề sai sót phát hiện đƣợc cũng

chƣa đƣợc trình bày theo mức độ khẩn cấp, tính trọng yếu, ngắn hạn, dài hạn.

2.3.6. Nhận xét chung

Thực trạng hoạt động KSNB tại chi nhánh NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, Hà Tĩnh

cho thấy, mặc dù các nhà quản trị của ngân hàng đã ý thức cao về việc thiết lập hệ thống

KSNB và xây dựng một cơ chế quản lý rủi ro những vẫn còn tồn tại những nguyên nhân

khách quan và chủ quan dẫn đến hiệu quả hoạt động của hệ thống KSNB chƣa thực sự tốt.

Công tác kiểm soát tại chi nhánh vẫn còn nhiều điểm bất hợp lý, tồn tại những hạn chế có

thể dẫn đến những rủi ro gây hậu quả nghiêm trọng, bộ phận kiểm soát chƣa thực sự đáp

ứng đƣợc nhu cầu giám sát và tƣ vấn quản lý cho ngân hàng trong điều kiện đang đứng

trƣớc thử thách hội nhập với khu vực và thế giới. Vì vậy, việc hoàn thiện hệ thống KSNB

tại ngân hàng là một nhu cầu tất yếu mang tính chiến lƣợc do đòi hỏi thực tiễn hoạt động

và kinh doanh của chi nhánh nói riêng và hệ thống NHNo & PTNT Việt Nam nói chung.

------------o0o---------

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CHI NHÁNH NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN, HÀ TĨNH

3.1. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN

- Các giải pháp đƣa ra nhằm khắc phục những tồn tại, yếu kém và phát huy những

ƣu điểm để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống KSNB trong việc giám sát,

ngăn ngừa và quản lý rủi ro trong mọi hoạt động của ngân hàng.

- Phù hợp với các tiêu chuẩn của Ủy ban CoSo về kiểm soát nội bộ.

- Đảm bảo sự cân đối giữa lợi ích đạt đƣợc và chi phí.

- Chi nhánh ngân hàng là một phần trong hệ thống các định chế tài chính của Nhà

nƣớc, vì vậy các giải pháp đƣa ra dƣới đây phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã

hội của địa bàn huyện Hƣơng Sơn, bao gồm các vấn đề nhƣ: các quy định pháp

luật, mức độ công nghệ thông tin của chi nhánh, nguồn nhân lực và trình độ của

cán bộ nhân viên ngân hàng.

- Các giải pháp đƣợc tiến hành đồng bộ để hỗ trợ nhau trong từng bƣớc.

3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ

TẠI NHNo & PTNT HÀ TĨNH – CHI NHÁNH HƢƠNG SƠN

3.2.1. Nhóm giải pháp trƣớc mắt

3.2.1.1. Phát triển môi trường kiểm soát

 Nâng cao năng lực của bộ máy điều hành và cơ cấu tổ chức của ngân hàng

- Cần xây dựng mô hình quản lý năng động để đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị

trƣờng. Quản trị và điều hành cần thiết kế theo nguyên tắc trách nhiệm gắn liền với

quyền hạn. Các chế độ, quy chế cần phải xây dựng trên cơ sở luật định, tránh tình

trạng đặt theo lối cục bộ và quyền lợi cá nhân, nhằm phát huy tối đa tính năng

động, trí tuệ và trách nhiệm của từng ngƣời lãnh đạo.

- Lựa chọn các cá nhân có năng lực chuyên môn cao, có sự pha trộn cần thiết của

những cán bộ lãnh đạo với kinh nghiệm khác nhau về ngân hàng và có phẩm chất

đạo đức tốt để đảm trách công việc đƣợc giao.

- Hoàn thiện bộ phận kiểm tra, kiểm soát: Số lƣợng nhân viên kiểm soát của chi

nhánh hiện nay còn quá ít (1 kiểm soát viên), do đó chi nhánh cần xem xét tuyển

dụng thêm kiểm soát viên có hiểu biết về pháp luật và các chuẩn mực, đảm bảo

năng lực chuyên môn hoặc sử dụng kế toán viên đã làm việc lâu năm tại ngân hàng

vfaf co kinh nghiệm, năng lực làm việc tốt.

 Nâng cao văn hóa kiểm soát

- Ban lãnh đạo cần nhấn mạnh hơn nữa tầm quan trọng của một hệ thống KSNB đầy

đủ và hiệu quả, xem đây là một trong những giải pháp mang tính chiến lƣợc lâu dài

đồng thời là đòi hòi cấp thiết hiện nay. Biết lắng nghe, chia sẽ, động viên khích lệ

kịp thời để từ đó tạo cho cán bộ nhân viên một chỗ dựa tinh thần, một niềm tin

mãnh liệt vào cơ quan, để họ yên tâm công tác và cống hiến.

- Xây dựng, hoàn thiện hệ thống chuẩn mực về đạo đức trong đơn vị và phổ biến

những quy định cho mọi thành viên bằng các thể thức thích hợp. Đảm bảo mọi cán

bộ, nhân viên của chi nhánh phải quán triệt đƣợc tầm quan trọng của hoạt động

kiểm tra, kiểm soát nội bộ, vai trò của từng cá nhân từng cá nhân trong quá trình

kiểm soát có liên quan đến chức năng nhiệm vụ của bản thân họ, phải tham gia

thực hiện một cách đầy đủ và có hiệu quả các quy định đó.

- Kiểm soát viên phải thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát một cách nghiêm túc,

thẳng thắn tránh bị chi phối bởi các yếu tố tình cảm, mối quan hệ. Để kiểm soát

đƣợc vấn đề này thì ngân hàng cấp trên cần phải tăng cƣờng giám sát, thanh tra

hoạt động của chi nhánh.

 Chính sách nhân sự hợp lý

- Nâng cao chất lƣợng đào tạo và huấn luyện đội ngũ cán bộ nhân viên của ngân

hàng bằng cách đa dạng hóa các loại hình đào tạo từ cơ bản đến chuyên sâu về

từng nghiệp vụ cụ thể, tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề trao đổi các bài học

kinh nghiệm liên quan đến hoạt động của ngân hàng, cập nhật kiến thức nghiệp vụ

và quy định pháp luật mới.

- Thƣờng xuyên giáo dục chính trị tƣ tƣởng, đạo đức nghề nghiệp, tổ chức học tập

và làm theo tấm gƣơng đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho cán bộ.

- Bố trí sắp xếp đội ngũ cán bộ hợp lý, đúng ngƣời, đúng việc, phù hợp chuyên môn

và sở trƣờng của từng ngƣời, tạo cho mọi cán bộ phát huy cao nhất năng lực của

mình. Phân chia từng nghiệp vụ cụ thể cho từng giao dịch viên. VD: giao dịch viên

1: nghiệp vụ huy động vốn, giao dịch viên 2: chuyển tiền, nộp tiền vào tài khoản…

- Môi trƣờng công tác của kiểm soát viên khó khăn, phức tạp vì vậy cần có chính

sách lƣơng ,thƣởng phù hợp để kiểm soát viên phát huy hết năng lực của bản thân

không quá vƣớng bận vào vấn đề cơm, áo, gạo, tiền. Tránh đƣợc sự lạm dụng đặc

quyền để tƣ lợi cho bản thân gây ra những sai phạm trong quá trình cho vay. Ví dụ

nhƣ là nhận hối lộ của khách hàng để lơ là quá trình kiểm soát đặc biệt là thẩm

định cho vay. Thƣờng xuyên quan tâm đến công tác thi đua khen thƣởng, gắn nội

dung thi đua với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị từng thời kỳ. Sau mỗi đợt thi

đua phải sơ kết, tổng kết kịp thời, khen thƣởng thích đáng những nhân tố điển

hình, rút ra bài học kinh nghiệm.

- Hoàn thiện các chính sách phát triển và đào tạo nguồn nhân lực, muốn đƣợc vậy,

cần hoàn thiện ngay từ khâu tuyển dụng, tổ chức thi tuyển. Công tác đào tạo cũng

đƣợc quan tâm chú trọng, bên cạnh việc tham gia các chƣơng trình đạo tào do chi

nhánh cử tham gia, thì cán bộ nhân viên cần luôn nêu cao tình thần tự học tự tìm

tòi nghiên cứu các văn bản, chế độ, quy định và bồi dƣỡng thêm kiến thức chuyên

môn để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ và đáp ứng đƣợc trƣớc sự phong phú trong

các mục đích vay vốn của khách hàng

- Xây dựng cơ chế đãi ngộ minh bạch có tác dụng khuyến khích nhân tài và giảm

thiểu rủi ro. Bên cạnh những hình thức khen thƣởng, động viên khuyến kích. Ngân

hàng cũng cần đƣa ra những hình thức kỷ luật nghiêm khắc đối với những sai sót,

sơ hở do thiếu trách nhiệm của cán bộ tín dụng dẫn đến rủi ro cho ngân hàng. Tuỳ

theo mức độ thiệt hại mà ngân hàng có biện pháp sử lý khác nhau nhƣ: cảnh cáo,

khiển trách; trừ công tác phí, trừ lƣơng ...Biện pháp này áp dụng nhằm nâng cao ý

thức tự giác, tự chịu trách nhiệm của mỗi cán bộ nhân viên.

 Thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ

- Phát triển tín dụng nên tập trung vào những lĩnh vực ít rủi ro hoặc các địa bàn

ngành nghề hoạt động có hiệu quả mà ngân hàng hiểu rõ về lĩnh vực đó.

- Xây dựng các chính sách tín dụng cụ thể trên cơ sở phân tích thị trƣờng, quy mô

năng lực của ngân hàng. Chính sách tín dụng phù hợp với chiến lƣợc kinh doanh

và chiến lƣợc quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng.

- Xây dựng chính sách kinh doanh cho từng hoạt động nhƣ hoạt động tín dụng, hoạt

động kinh doanh nguồn vốn. Các chính sách này phải đƣợc truyền đạt đến từng

cấp, từng bộ phận, các nhân viên trực tiếp thực hiện nghiệp vụ.

- Trong hoạt động kinh doanh luôn coi trong chữ “tín”, tận tâm, tận tụy phục vụ

khách hàng. Trong chỉ đạo điều hành phải kiên quyết, dám nghĩ, dám làm, dám

chịu trách nhiệm, đoàn kết nội bộ, thống nhất trong Đảng, trong cán bộ.

 Hạn chế sự ảnh hưởng của môi trường bên ngoài.

- Lập kế hoạch cụ thể các biện pháp phòng chống thiên tai một cách chủ động.

- Có phƣơng thức hƣớng dẫn khách hàng một các hợp lý và tiết kiệm thời gian và độ

chính xác cao. Chẳng hạn nhƣ trƣớc mỗi quầy giao dịch nên dán một chứng từ có

ghi những thông tin yêu cầu khách hàng cung cấp hoặc thành lập tổ chăm sóc

khách hàng để giải thích những thắc mắc và hƣớng dẫn thủ tục cho khách hàng,

đơn giản hóa các thủ tục vay vốn, gửi tiết kiệm….

3.2.1.2. Các giải pháp nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống KSNB trong việc ngăn

ngừa và quản lý rủi ro

 Kiến nghị với ngân hàng cấp trên, Hội sở chính thông qua mỗi buổi họp tổng kết

năm, buổi hội thảo toàn hệ thống…là cho phép mỗi chi nhánh chủ động đặt ra mục

tiêu hoạt động từng kỳ, từng năm sát với điều kiện thực tế của ngân hàng, kinh tế

của huyện nhà,,… để thực hiện tốt nhất kế hoạch đề ra, tạo động lực làm việc cho

ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên.

 Hạn chế rủi ro lãi suất

Để hạn chế rủi ro lãi suất, ngân hàng cần tìm kiếm các nguồn vốn rẻ có mức lãi suất thấp

của các tổ chức kinh tế, cá nhân, có chính sách lãi linh hoạt, đa dạng về hình thức trả lãi,

có thỏa thuận cụ thể trƣờng hợp rút vốn trƣớc hạn. Cơ cấu nguồn vốn theo từng thời hạn,

từng loại lãi suất phải hợp lí, phù hợp với cơ cấu đầu tƣ. VD: Tại thời điểm lãi suất thị

trƣờng khá bất ổn nhƣ đầu năm 2012 thì không nên huy động các khoản tiền có kỳ hạn

dài, vì khi lãi suất thị trƣờng hạ thấp thì ngân hàng sẽ khó thay đổi cơ cấu và sẽ gặp rủi ro.

Bên cạnh đó, ngân hàng cũng cần có các quy định cụ thể chi tiết cho trong hợp đồng tín

dụng áp dụng lãi suất cho vay, kỳ hạn trả nợ, phƣơng thức trả lãi…

 Thiết lập bộ phận đánh giá rủi ro tín dụng

Ngân hàng phải tổ chức một bộ phận đánh giá rủi ro tín dụng nhằm đánh giá các

loại rủi ro trƣớc và sau khi cho vay. Bộ phận này hoạt động độc lập với bộ phận tín dụng

của chi nhánh. Đc hình thành từ các cán bộ tín dụng hiện tại của chi nhánh có năng lực và

nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tín dụng. Bên cạnh đó, chi nhánh phải sắp xếp lại

công tác tín dụng hợp lý lại hoặc tuyển dụng thêm nhân viên thay thế.

Bộ phận này sẽ đảm nhiệm công việc:

- Phân tích và đánh giá các loại rủi ro tín dụng trƣớc khi xét duyệt cho vay dựa trên

thông tin do cán bộ tín dụng cung cấp về khách hàng vay, nội dung vay, có sự xem

xét và kiểm tra lại tính hợp lý của thông tin. Nếu khoản vay có giá trị lớn trên mức

cho phép nào đó thì bộ phận này cùng cán bộ tín dụng thẩm định khách hàng. Dựa

trên báo cáo đánh giá rủi ro và báo cáo thẩm định của bộ phận tín dụng, cấp xét

duyệt sẽ đƣa ra quyết định cho vay.

- Thẩm định các dự án đầu tƣ, phƣơng án sản xuất kinh doanh trƣớc khi cho vay.

- Theo dõi quá trình giải ngân và thanh toán của khách hàng thông qua báo cáo giải

ngân và tình hình thu nợ.

- Bộ phận này cũng có thể đột xuất kiểm tra khách hàng để xác minh việc giám

khách hàng của cán bộ tín dụng, cũng nhƣ để tái kiểm tra khách hàng

 Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng phải bảo đảm đủ nguồn để xử lý rủi ro (dự

phòng chung và dự phòng cụ thể). Ngân hàng cần nghiên cứu ban hành Quy trình

xử lý rủi ro đối với các khoản nợ xấu, trong đó có quy định cụ thể các biện pháp

và điều kiện thực hiện và phân cấp trong xử lý rủi ro, đẩy nhanh quá trình xử lý

nợ xấu bằng nhiều biện pháp khác nhau để khai thác tối đa nguồn thu từ các

khoản nợ gặp rủi ro. Làm tốt công tác này sẽ giúp ngân hàng giảm thiểu những

tổn thất về tài sản.

 Chú trọng vào vấn đề phân tích tỷ giá, nắm rõ những thay đổi tỷ giá trên thị

trường để dự đoán xu hướng biến động tỷ giá trong tương lai, từ đó lập kế hoạch

quán triệt rủi ro ngoại hối. Công việc này có thể do nhân viên kế toán ngoại tệ

đảm nhiệm, xem xét, theo dõi, cập nhật thông tin qua hệ thống mạng, hệ thống

IPAS.

 Phải có nhân viên riêng đảm nhiệm công việc bán các sản phẩm phụ như: bảo an

tín dụng, bảm hiểm…( nhân viên này không cần có trình độ chuyên môn đặc biệt).

3.2.1.3. Thiết kế thủ tục kiểm soát hợp lý cho mọi hoạt động, chú trọng đặc biệt trong

hoạt động tín dụng

Hoạt động tín dụng là hoạt động chủ yếu trong ngân hàng và hàm chứa nhiều loại

rủi ro nên ngân hàng cần phải chú trọng đặc biệt đến thiết kế các thủ tục kiểm soát chặt

chẽ hơn nữa trong hoạt động này.

 Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro

- Phân tách chức năng giữa nhân viên giao dịch với khách hàng và cán bộ thẩm

định. Tuy số lƣợng cán bộ tín dụng của ngân hàng chƣa nhiều nhƣng ngân hàng

cũng phải tách bạch hai chức năng này đảm bảo tính khách quan, tránh móc nối,

gian lận.

- Linh hoạt trong điều hành lãi suất, đa dạng các hình thức huy động vốn nhằm thu

hút khách hàng, đẩy nhanh tốc độ tăng trƣởng nguồn vốn đáp ứng nhu cầu đầu tƣ

tín dụng. Triệt để vấn đề ký sẵn các ấn chỉ quan trọng khi cán bộ có quyền phê

duyệt lại có việc bận, khi đó công tác phê duyệt phải thực hiện bởi ngƣời đƣợc ủy

quyền.

- Thẩm định kỹ phƣơng án, dự án vay vốn; mặc dù quyết dịnh cho vay của ngân

hàng dựa trên nhiều cơ sở, xem xét nhiều khía cạnh nhƣng việc thẩm định kỹ dự án

vay vốn có vai trò quyết định đến hiệu quả khoản vay.

- Bám sát các mục tiêu phát triển kinh tế của huyện nhà để xây dựng đề án đầu tƣ tín

dụng hợp lý, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, để góp phần vào việc xây

dựng Nông thôn mới. Có nhƣ vậy, tính khả thi của các dự án đầu tƣ mới cao.

- Khi tiến hành thẩm định, cần phải làm rõ thêm các khía cạnh nhƣ: tính khả thi của

dự án, tính hiệu quả, khả năng trả nợ, phân tích dòng tiền, khả năng sinh lời…

 Thực hiện quy trình kiểm soát tín dụng chặt chẽ

- Cán bộ tín dụng có trách nhiệm xác minh đầy đủ về nhân thân của khách hàng

ngay trong quá trình thẩm định. Thận trọng với khách hàng mới cũng nhƣ khách

hàng lâu năm của ngân hàng. Đặc biệt phải chú ý đến việc thẩm định năng lực chủ

đầu tƣ, lựa chọn những khách hàng kinh doanh có hiệu quả, làm ăn có uy tín và sẵn

lòng trả nợ đúng hạn, có thể xem xét quan hệ kinh doanh của khách hàng với các

tổ chức kinh tế khác nhau để đánh giá độ uy tín của khách hàng trƣớc khi ra quyết

định cho vay ; cùng với công tác thẩm định dự án đầu tƣ, chi nhánh phải thận trọng

và tuân thủ những quy định về bảo đảm tiền vay một cách chặt chẽ, tránh tình

trạng giải ngân trƣớc rồi hoàn chỉnh hồ sơ bảo đảm tiền vay sau.

- Thực hiện kiểm soát chặt chẽ trƣớc, trong và sau khi cho vay. Trên cơ sở đó, ngân

hàng sẽ ngừng giải ngân hoặc thu hồi nợ trƣớc hạn nếu phát hiện có bất kỳ dấu

hiệu gian dối nào của khách hàng. Công việc này có thể giao cho bộ phận đánh giá

rủi ro tín dụng, có nhƣ vậy mới đảm bảo việc khách hàng sử dụng vốn vay đúng

mục đích nhƣ đã thỏa thuận không, phát hiện kịp thời các dấu hiệu rủi ro để có

những biện pháp xử lý kịp thời.

- Tổ chức một bộ phận hƣớng dẫn khách hàng trong thủ tục vay vốn một cách cụ

thể, thống nhất. Hoặc soạn thảo các biểu mẫu cần thiết và cung cấp biểu mẫu cho

khách hàng. Phổ biến danh mục hồ sơ vay vốn, danh mục giấy tờ cần công chứng,

cũng nhƣ phổ biến cụ thể quy trình vay vốn cho khách hàng.

- Tổ chức quy trình luân chuyển chứng từ trong quy trình tín dụng hợp lý, khoa học

đảm bảo vấn đề kiểm soát đƣợc rủi ro tín dụng xảy ra.

- Định kỳ, kế toán cho vay lập các khoản nợ quá hạn, thời gian quá hạn, tình hình xử

lý, đánh giá khả năng thu hồi nợ cho ban điều hành để họp, xem xét quyết định

mức lập dự phòng và xử lý rủi ro tín dụng.

- Kiểm soát kết quả định giá tài sản đảm bảo, theo dõi chặt chẽ tài sản đảm bảo và

lƣu trữ cẩn thận hồ sơ liên quan đến tài sản đảm bảo, thƣờng xuyên kiểm tra và

đánh giá lại ,để hạn chế rủi ro khi mà giá cả thị trƣờng luôn biến động.

- Tăng cƣờng công tác kiểm tra, kiểm soát để nâng cao chất lƣợng tín dụng, hạn chế

rủi ro. Thông qua công tác kiểm tra, ngăn ngừa và xử lý dứt điểm, kịp thời những

tồn tại, sai sót. Trong quy trình kiểm soát, kiểm soát viên cần chú trọng, quan tâm

hơn nữa đến các dấu hiệu cảnh báo rủi ro trong quy trình cho vay nhƣ sự đánh giá

và phân loại của nhân viên tín dụng không chính xác về mức độ rủi ro của khách

hàng; soạn thảo các điều kiện ràng buộc trong hợp đồng mập mờ, không rõ ràng,

hợp đồng tín dụng không đầy đủ, thiếu sự tuân thủ, hay tuân thủ không đầy đủ

trong quy định hiện hành về quy trình cho vay.

 Tăng cường sự phối hợp giữa các phòng ban

Phối hợp chặt chẽ giữa hoạt động huy động vốn và hoạt động sử dụng vốn.

Trong quá trình khách hàng đang dƣ nợ của vay của ngân hàng , cán bộ tín dụng phối hợp

cùng các phòng ban khác trong ngân hàng tiếp tục thu thập thông tin bổ sung về khách

hàng và khoản vay từ các nguồn:

- Báo cáo định kỳ của khách hàng.

- Đi tiếp xúc, thăm khách hàng.

- Các nguồn khác.

Thông tin thu thập đƣợc sẽ đƣợc cập nhật trong hồ sơ lƣu về khách hàng vay vốn tại ngân

hàng nhằm giúp ngân hàng hiểu rõ, biết trƣớc và dự đoán đƣợc tình hình hoạt động hiện

tại và kế hoạch tƣơng lai của khách hàng vay, đặc biệt là khi xảy ra vấn đề gì ảnh hƣởng

tới khoản vay.

 Tăng cương sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các cơ quan, chính quyền địa

phương

- Phối hợp với chính quyền địa phƣơng, các tổ chức đoàn thể để thu hồi nợ tồn đọng,

phát huy mạng lƣới tổ vay vốn, kiện toàn những tổ hoạt động kém hiệu quả.

- Phối hợp với cấp ủy, chuyên môn, công đoàn tạo sự nhất trí cao trong chỉ đạo hoạt

động kinh doanh. Thƣờng xuyên phát động các phong trào thi đua với những tiêu

chí cụ thể để tất cả các cá nhân cũng nhƣ phòng tổ cùng phấn đấu thực hiện.

- Ban giám đốc chi nhánh nên phối hợp với tổ kiểm soát tại ngân hàng Tỉnh để đƣa

ra những văn bản hƣớng dẫn quy trình kiểm soát phù hớp với đặc điểm chi nhánh,

việc đặt ra các chỉ tiêu cho chi nhánh phải dựa vào thực tế, đảm bảo có có cơ sở

thực hiện. Nhờ đó tạo ra động lực, toàn bộ nhân viên cùng phấn đấu thực hiện kế

hoạch đặt ra.

3.2.1.4. Giải pháp nâng cao chất lượng hệ thống thông tin và truyền thông

 Thiết lập bộ phận chuyên phụ trách về hệ thống thông tin ngân hàng

Bộ phận này gồm 1 kỹ thuật viên tin học có nhiệm vụ xử lý sự cố hệ thống mạng,

hệ thống máy tính và một nhân viên công nghệ thông tin ngân hàng có trách nhiệm kiểm

tra sự vận hành ổn định, an toàn và chính xác của hệ thống xử lý thông tin.

 Nâng cao tính hiệu quả của hệ thống trao đổi thông tin trong ngân hàng

- Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý tạo điều kiện cho việc truyền đạt thông tin đƣợc

thực hiện dễ dàng, thông suốt giữa các cấp của ngân hàng.

- Quy định rõ ràng thẩm quyền tiếp nhận và xử lý các loại thông tin trong từng

phòng, từng bộ phận. Từng bƣớc hiện đại hóa công nghệ thông tin, trang bị đầy đủ

và nâng cấp các trang thiết bị về mạng, truyền thông phục vụ công tác, đảm bảo

thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời, đáp ứng các yêu cầu quản lý ngày càng cao

hơn.

- Hệ thống giữa các cấp, các bộ phận trong bộ máy tổ chức không đƣợc chồng chéo,

trùng lắp.

- Thiết lập hộp thƣ góp ý, tiếp nhận phản hồi từ khách hàng và nhân viên trong ngân

hàng.

- Tạo lập kênh thông tin hỗ trợ cho việc điều tra thông tin về khách hàng nhƣ: Xác

minh nhân thân của khách hàng qua kênh thông tin địa phƣơng nơi khách hàng trú

ngụ; khai thác thông tin và sử dụng thông tin có sẵn tại các website của Chi cục

thuế, nhà đất; xác minh lại các thông tin về hợp đồng kinh tế, tình hình công nợ

của khách hàng thông qua việc trao đổi với một số đối tác, hàng xóm của khách

hàng; tạo lập nhiều kênh thông tin từ tổ chức, cá nhân, các cơ quan ban ngành…

3.2.1.5. Giải pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động giám sát ngân hàng

 Định kỳ đánh giá một số vấn đề trọng yếu như:

- Sự hữu hiệu và hiệu quả của các thủ tục kiểm soát trong các hoạt động tín dụng,

hoạt động kinh doanh nguồn vốn…và quy trình thực hiện các nghiệp vụ này.

- Hiệu quả và mức độ chặt chẽ, độc lập của hệ thống phân công phân nhiệm giữa các

chức năng trong quy trình thực hiện nghiệp vụ của ngân hàng.

- Tổng hợp rủi ro của từng hoạt động, nhất là rủi ro tín dụng, và rút ra kinh nghiệm

quản lý rủi ro cho toàn hệ thống ngân hàng.

- Đánh giá, kiểm tra lại trình độ nghiệp vụ, mức độ hiểu biết quy trình và cập nhật

kiến thức của đội ngũ nhân viên.

 Phải thường xuyên tự kiểm tra, đánh giá về hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ

- Ban hành văn bản quy định ngƣời điều hành các bộ phận, đơn vị nghiệp vụ, các cá

nhân có liên quan phải thƣờng xuyên xem xét, đánh giá về tính hiệu lực và hiệu qu

của kiểm soát viên, mọi khiếm khuyết của kiểm soát viên phải đƣợc báo cáo kịp

thời tới ban lãnh đạo.

- Tất cả các bộ phận, cá nhân ở các cấp phải thƣờng xuyên, liên tục kiểm tra và tự

kiểm tra việc thực hiện các quy đinh, quy trình nội bộ liên quan.

- Trên cơ sở các quy chế, quy định và sổ tay nghiệp vụ, ngân hàng cần hệ thống hóa

và ban hành văn bản hƣớng dẫn thống nhất về công tác tự kiểm tra tại các chi

nhánh; trong đó hƣớng dẫn cụ thể chi tiết các nội dung cần kiểm tra cũng nhƣ cách

thức báo cáo kết quả kiểm tra, chấn chỉnh sai sót đối với từng loại nghiệp vụ của

chi nhánh.

3.2.2. Nhóm giải pháp dài hạn

 Nâng cao chất lượng hệ thống báo cáo tín dụng và hiệu quả phân tích hoạt động

tín dụng

- Đầu tƣ phần mềm xử lý dữ liệu hệ thống kết xuất báo cáo tín dụng có thể cung cấp

nhiều loại báo cáo phục vụ nhu cầu quản lý. Bộ phận phụ trách về hệ thống thông

tin của ngân hàng cần phải có trách nhiệm kiểm tra sự vận hành ổn định, an toàn và

chính xác của hệ thống xử lý.

- Đầu tƣ một hệ thống công nghệ thông tin hiện đại có khả năng kết xuất kịp thời

báo cáo khoản nợ đến hạn và tình hình thanh toán.

 Tổ chức bộ phận kiểm toán nội bộ

Với một chi nhánh có quy mô nhỏ, ngân hàng có thể có một nhân viên kiểm toán

nội bộ, hoặc tốt hơn là có thêm một trợ lý kiểm toán. Kiểm toán viên nội bộ cần phải đảm

bảo các điều kiện: có trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngân hàng và có kinh nghiệm thực

tế về một nghiệp vụ nào đó tối thiểu là 3 năm, đƣợc đào tào về nghiệp vụ kiểm toán, có ký

năng giao tiếp tốt, không đƣợc kiêm nhiệm các công việc khác không thuộc chức năng

kiểm toán nội bộ.

 Đa dạng hóa các hình thức cho vay vốn

Bên cạnh cho vay từng lần theo món ngân hàng nên mở rộng cho vay theo hạn

mức tín dụng đối với các khoản vay lớn, cho vay lƣu vụ, cho vay trả góp, cho vay đồng

tài trợ…

 Nối mạng trực tiếp với khách hàng lớn

Với hệ thống này, mỗi khi các giao dịch phát sinh khách hàng sẽ chuyển các chứng

từ liên đến cho ngân hàng sẽ không phải đến ngân hàng, đảm bảo an toàn, giảm bớt khối

lƣợng công việc cho giao dịch viên, công tác kiểm tra, kiểm soát dễ dàng hơn.

 Chiến lược marketing

Vấn đề quảng bá hình ảnh, dịch vụ của ngân hàng chƣa đƣợc chú trọng. Vì vậy, để

kết quả hoạt động của ngân hàng trong dài hạn phát triển cần phải đầu tƣ thỏa đáng vào

hoạt động quảng bá, marketing để nâng cao hình ảnh của ngân hàng, các sản phẩm hiện

hành cũng nhƣ làm cho các cá nhân, doanh nghiệp biết và tìm đến dịch vụ của mình. Việc

quảng bá có thể đƣợc thực hiện dƣới nhiều hình thức, nhƣng cần thiết nhất là phải xây

dựng một trang Web riêng, qua đó giới thiệu về các dịch vụ của tổ chức cung ứng, các

chính sách mới…

Song song với hoạt động kinh doanh, tiếp tục thực hiện tốt công tác từ thiện, nhân đạo.

------------o0o---------

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

1. KẾT LUẬN.

Tóm lại, thông qua các kiến thức đã học tại trƣờng cũng những tìm hiểu thực tế về hoạt

động hệ thống kiểm soát nội bộ tại ngân hàng NHNo & PTNT Hƣơng Sơn, đề tài đã đi

vào giải quyết các vấn đề sau:

Về lý lận, đã khái quát đƣợc lý luận về KSNB, xây dựng đƣợc hệ thống KSNB tốt

góp phần hoàn thành các mục tiêu hoạt động, sử dụng các nguồn lực một cách kinh tế và

có hiệu quả. Đồng thời, hệ thống KSNB tốt sẽ hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro có thể

xảy ra trong hoạt động ngân hàng.

Nêu đƣợc thực trạng hoạt động hiện nay của hệ thống KSNB tại NHNo & PTNT

Hƣơng Sơn, cho thấy, mặc dù các nhà quản trị ngân hàng đã chú trọng đến công tác thiết

lập hệ thống KSNB nhƣng hiệu quả hoạt động của nó chƣa thực sự tốt.

Có thể nói, với đặc trƣng cơ bản của lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, kinh doanh ngân

hàng chịu ảnh hƣởng nhiều yếu tố nhƣ môi trƣờng kinh tế, xã hội, pháp lý, cơ chế chính

sách vĩ mô, vi mô…Do vậy, hoạt động ngân hàng tiềm ẩn những rủi ro lớn, nên việc hoàn

thiện hệ thống KSNB của NHTM nói chung và NHNo & PTNT Hƣơng Sơn nói riêng là

một yêu cầu bức thiết và quan trọng để hạn chế các rủi ro cũng nhƣ đảm bảo đƣợc các

mục tiêu KSNB và giám sát hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

Qua đợt thực tập này, tôi nhận thấy để trở thành một kiểm soát viên giỏi, nhà lãnh

đạo tài tình không nhƣng năm bắt lý luận chắc chắn mà quan trong hơn là nó đƣợc vận

dụng nhƣ thế nào vào thực tiễn. Bên cạnh đó, thực tập cũng đã giúp cho tôi tự tin hơn,

không bỡ ngỡ khi ra trƣờng. Tuy nhiên, quá trình thực hiện đề tài còn gặp nhiều hạn chế:

+ Vì là một chi nhánh nhỏ, hoạt động kiểm soát còn lơ là chƣa đƣợc quan tâm nhiều.

Chƣa có một phòng ban riêng chuyên biệt về kiểm soát nội bộ, tại đây cũng chƣa phân

biệt cụ thể, rõ ràng công tác kiểm soát và hậu kiểm.

+ Một số ít ý kiến cho rằng kiểm soát là đi kiểm tra lại, soi mói việc của ngƣời khác nên

chƣa thực sự hợp tác để quy trình kiểm soát hoạt động cho vay đạt hiệu quả tốt nhất .

+ Thời gian nghiên cứu ngắn và trình độ có hạn

Nên luận văn mới chỉ nghiên cứu đƣợc khái quát, chƣa đi sâu đƣợc các hoạt động cụ thể

của hệ thống KSNB tại NHNo & PTNT Hƣơng Sơn. Song, tôi cũng mong đây sẽ là một

tài liệu cho ngân hàng có thể tham khảo để đƣa ra các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao

hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng, để từ đó thực hiện tốt

mục tiêu của đơn vị. Bài luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận

đƣợc sự góp ý của các thầy cô và ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên của ngân hàng NHNo &

PTNT Hƣơng Sơn để đề tài của tôi đƣợc hoàn thiện hơn.

2. KIẾN NGHỊ.

Từ nội dung nghiên cứu và kết quả đạt đƣợc , tôi nhận thấy đề tài này có thể đƣợc nghiên

cứu theo một số hƣớng nhƣ sau:

- Mở rộng phạm vi nghiên cứu đối với các NHTM khác.

- Tiến hành nghiên cứu điều tra, phát phiếu hỏi nhằm thu thập đƣợc thông tin từ phía

khách hàng, nhân viên ngân hàng để có những nhận định xác thực hơn về hoạt

động của hệ thống KSNB tại chi nhánh.

- Nghiên cứu chi tiết, cụ thể một hoạt động hệ thống KSNB trong các hoạt động của

ngân hàng.

Để có thể tìm hiểu, đánh giá và đƣa ra cca giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB

hiệu quả hơn, tôi xin đƣa ra một số kiến nghị:

- Việc nghiên cứu các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB cho các NHTM

nói chung và một chi nhánh ngân hàng nói riêng sẽ không hiệu quả nếu các giải

pháp không đồng bộ. Do đó, ta phải có cái nhìn tổng quát về đơn vị, nắm bắt một

cách khái quát các quy trình nghiệp vụ, mới có thể đánh giá chính xác đƣợc hiệu

quả hoạt động của hệ thống. Vì vậy, để nghiên cứu đề tài này cần phải có thời gian

và phải đƣợc trang bị một lƣợng kiến thức chuyên môn cũng nhƣ kinh nghiệm thực

tế nhất định.

- Mặt khác, việc tiếp cận hệ thống KSNB của một đơn vị cũng không đơn giản khi

tiến hành tiếp cận, chúng ta thƣờng vƣớng vào những quy định mà hệ thống đặt ra

nhằm bảo vệ đơn vị. Đây là vấn đề khó khăn mà chúng ta phải vƣợt qua khi nghiên

cứu đề tài về KSNB.

------------o0o---------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

a. Bộ tài chính (2001), Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400.

b. Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 (số 47/2010/QH12).

c. Sổ tay tín dụng của NHNo & PTNT Việt Nam.

d. Ths. Lê Phƣơng Hồng (2006), Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội

bộ, kiểm toán nội bộ tại ngân hàng Công thương, Luận văn thạc sĩ ĐH Kinh

tế HCM.

e. Sv. Lê Tự Quang Hƣng (2010), “Đánh giá hệ thống KSNB trong việc quản

lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Công thương chi nhánh Huế”, Luận văn tốt

nghiệp, ĐH Kinh tế Huế

f. GS.TS. NSƢT. Nguyễn Quang Quynh (2006), “Lý thuyết kiểm toán”, NXB

ĐH Kinh tế quốc dân.

g. TS Phan Văn Tính (2007), “Bàn về việc xây dựng hệ thống kiểm tra, kiểm

soát nội bộ trong NHTM theo yêu cầu mới”, Tạp chí Ngân hàng.

h. TS Phạm Anh Tuấn (2008), “Tìm hiểu về hệ thống kiểm tra, KSNB”, Tạp

chí nhà quản lí.

i. Sv. Võ Anh Tuấn (2010), “Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ

tại ngân hàng Công thương chi nhánh Huế”, Luận văn tốt nghiệp, ĐH Kinh

tế Huế.

j. Các website:

www.kiemtoan.com.vn

www.sbv.gov.vn

www. Agribank.com.vn

Và một số website của NHTM khác.

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1.

CÁC LOẠI RỦI RO TRONG NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG.

1. Rủi ro tín dụng.

Rủi ro tín dụng là rủi ro phát sinh khi ngân hàng không thu đầy đủ cả gốc lẫn lãi của các

khoản vay, hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi không đúng hạn. Rủi ro tín dụng không

chỉ giới hạn ở hoạt động cho vay mà còn bao gồn nhiều hoạt động mang tính chất tín

dụng nhƣ bão lãnh, tài trợ ngoại thƣơng, cho thuê tài chính. Rủi ro tín dụng là rủi ro cơ

bản nhất trong hoạt động của ngân hàng.

3. Rủi ro lãi suất.

Lãi suất là giá cả của ngân hàng, nên có tác dụng trực tiếp đến giá trị tài sản có và tài sản

nợ của ngân hàng. Mọi sự thay đổi của đều có thể tác động đến việc tăng, giảm thu nhập,

chi phí, và lợi nhuận của ngân hàng. Nếu thu nhập từ lãi không lớn chi phí về lãi thì ngân

hàng sẽ gặp rủi ro lãi suất.

Rủi ro lãi suất là rủi ro do sự biến động của lãi suất gây nên. Nếu ngân hàng có TSN nhạy

cảm với lãi suất lớn hơn TSC nhạy cảm với lãi suất, thì khi lãi suất tăng lợi nhuận của

ngân hàng sẽ giảm và ngƣợc lại.

3. Rủi ro thanh toán.

Rủi ro thanh toán là rủi ro nguy hiểm nhất của ngân hàng, liên quan đến sự sống còn của

ngân hàng. Đặ trƣng cơ bản của rủi ro lãi suất là tính lỏng của TSC thấp hơn so với TSN,

xuất hiện do hai nguyên nhân chính là nguyên nhân từ TSN và nguyên nhân tù TSC. Rủi

ro thanh khoản là tình trạng ngân hàng không đáp ứng đƣợc nhu cầu sử dụng vốn khả

dụng (nhu cầu thanh khoản). Tình trạng này nhẹ thì gây thua lỗ, hoạt động kinh doanh bị

đình trệ, nặng thì làm mất khả năng thanh toán dẫn đến ngân hàng phá sản.

4. Rủi ro ngoại hối.

Rủi ro ngoại hối là rủi ro do sự biến động của tỷ giá hối đoái gây nên. Những rủi ro này

có thể phát sinh trong tất cả các nghiệp vụ có liên quan đến ngoại tệ ngân hàng nhƣ: cho

vay, huy động vốn bằng ngoại tệ, mua, bán ngoại tệ…Cơ chế phát sinh rủi ro hối đoái

đƣợc miêu tả rõ nhất thông qua ba phƣơng pháp cơ bản để thu lãi trong hoạt động kinh

doanh ngoại hối của ngân hàng: Lãi phát sinh khi ngân hàng tạo trạng thái ngoại hối

(Exchange Position); Lãi thu đƣợc từ kinh doanh chênh lệch tỷ giá; Lãi thu đƣợc từ chênh

lệch tỷ giá mua vào và bán ra.

PHỤ LỤC 2

Bảng định lượng rủi ro “risk-weighting table”

Sản phẩm

Định lƣợng rủi ro trƣớc

Định lƣợng rủi

thanh toán

ro thanh toán

1.1. Mua bán ngoại tệ Giao ngay & kỳ

hạn

Mua bán ngoại tệ giao ngay

100%

Mua bán ngoại tệ kỳ hạn

Bảng 1

100%

Mua bán ngoại tệ kỳ hạn sử dụng phƣơng

Bảng 1

thức thanh toán bù trừ (Non-Deliverable

Forwards - NDFs)

1.2. Hoán đổi ngoại tệ (Swaps)

Bảng 1

100%

1.3. Quyền lựa chọn mua / bán ngoại tệ

Quyền chọn mua

Tối thiểu [10%, Bảng 1]

Không áp dụng

Quyền chọn bán

Tối thiểu [20%, Bảng 1]

Không áp dụng

Bảng 1: Bảng định lƣợng rủi ro trƣớc thanh toán mua bán và hoán đổi ngoại tệ

Đồng tiền Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3

DKK, NOK, SEK, AUD, CAD, CHF, CLP, GRD, HUF,

USD, EUR GBP, SGD, NZD, PLN, HKD

JPY Kỳ hạn

8% 6% 8% 1 tháng

11% 8% 10% 3 tháng

18% 13% 18% 6 tháng

25% 19% 25% 1 năm

35% 25% 35% 2 năm

40% 30% 40% 3 năm

50% 35% 45% 4 năm

PHỤ LỤC 3

QUY TRÌNH TÍN DỤNG.

Xác định thị trƣờng và các thị trƣờng mục tiêu

ĐỀ XUẤT TÍN DỤNG

3. THẨM ĐỊNH

2. PHÊ DUYỆT

THƢƠNG LƢỢNG

NHU CẦU KHÁCH HÀNG  Tiếp nhận yêu

cầu khách hàng  Tìm hiểu triển

 Trƣởng phòng tín dụng.  Giám đốc/Tổng giám đốc

vọng

 Tham khảo ý

 Mục đích vay  HĐKD  Quản lý  Số liệu

 Kỳ hạn  Thanh toán  Các điều khoản  Bảo đảm tiền vay  Các vấn đề khác

kiến bên ngoài

1.1 THỦ TỤC HỒ SƠ & GIẢI NGÂN

THỦ TỤC HỒ SƠ

GIẢI NGÂN

 Thủ tục hồ sơ hoàn tất  Chuyển tiền

 Dự thảo hợp đồng  Xem xét hồ sơ  Kiểm tra tài sản bảo đảm  Miễn bỏ giấy tờ pháplý  Các vấn đề khác

QUẢN LÝ DANH MỤC

QUẢN LÝ TD

THANH TOÁN

Trả nợ đúng hạn

 Trả đủ gốc  Trả đủ lãi

Dấu hiệu bất thƣờng

 Số liệu  Các điều khoản  Bảo đảm tiền vay  Thanh toán  Đánh giá tín dụng

TỔN THẤT

 Không trả nợ gốc  Không trả nợ lãi

 Nhận biết sớm  Chính sách xử lý  Quản lý  Dấu hiệu cảnh báo  Cố gắng thu hồi nợ  Biện pháp pháp lý  Tái cơ cấu

PHỤ LỤC 4

SƠ ĐỒ LUÂN CHUYỂN CHỨNG TỪ THU TIỀN MẶT TẠI CHI NHÁNH

NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN.

(1a) Khách hàng lập chứng từ nộp tiền mặt cho giao dịch viên

(1b) Giao dịch viên giao chứng từ báo có cho khách hàng (trong phạm vi hạn mức giao

dịch tiền mặt của giao dịch viên.

(2) Giao dịch viên chuyển phê duyệt cho kiểm soát viên đối với các giao dịch quy định

phải có phê duyệt (hoặc giao dịch vƣợt quá hạn mức giao dịch).

(3) Kiểm soát viên chuyển phê duyệt cho Giám đốc (hoặc ngƣời đƣợc ủy quyền) đối với

giao dịch theo quy định lãnh đạo phê duyệt.

(4) Ngƣời phê duyệt chuyển trả chứng từ.

(5) Kiểm soát viên chuyển chứng từ cho quỹ chính thu tiền (giao dịch vƣợt quá hạn mức

tiền mặt của giao dịch viên).

(6) Khách hàng nộp tiền vào quỹ chính của ngân hàng trong trƣờng hợp giao dịch vƣợt

quá hạn mức tiền mặt của giao dịch viên.

(7a) Trả chứng từ báo có cho khách hàng.

(7b) Thủ quỹ chuyển trả chứng từ cho giao dịch viên.

(8) Cuối ngày, giao dịch viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao

dịch trong ngày cho kiểm soát viên.

(9) Kiểm soát viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao dịch trong

ngày cho kế toán tổng hợp để kiểm tra, đối chiếu và lƣu trữ chứng từ.

(10) Lƣu trữ chứng từ theo quy định.

PHỤ LỤC 5

SƠ ĐỒ LUÂN CHUYỂN CHỨNG TỪ CHI TIỀN MẶT TẠI CHI NHÁNH NHNo &

PTNT HƢƠNG SƠN.

(1a) Khách hàng lập chứng từ lĩnh tiền mặt cho giao dịch viên (1b) Giao dịch viên giao chứng từ báo Nợ cho khách hàng (trong phạm vi hạn mức giao dịch tiền mặt của giao dịch viên. (2) Giao dịch viên chuyển phê duyệt cho kiểm soát viên đối với các giao dịch quy định phải có phê duyệt (hoặc giao dịch vƣợt quá hạn mức giao dịch). (3) Kiểm soát viên chuyển phê duyệt cho Giám đốc (hoặc ngƣời đƣợc ủy quyền) đối với giao dịch theo quy định lãnh đạo phê duyệt. (4) Ngƣời phê duyệt chuyển trả chứng từ. (5) Kiểm soát viên chuyển chứng từ cho thủ quỹ chi tiền (giao dịch vƣợt quá hạn mức tiền mặt của giao dịch viên). (6) Khách hàng nhận giấy Nợ và tiền mặt từ thủ quỹ của ngân hàng trong trƣờng hợp giao dịch vƣợt quá hạn mức tiền mặt của giao dịch viên. (7) Thủ quỹ chuyển trả chứng từ cho giao dịch viên. (8) Cuối ngày, giao dịch viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao dịch trong ngày cho kiểm soát viên. (9) Kiểm soát viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao dịch trong ngày cho kế toán tổng hợp để kiểm tra, đối chiếu và lƣu trữ chứng từ. (10) Lƣu trữ chứng từ theo quy định.

PHỤ LỤC 6

SƠ ĐỒ LUÂN CHUYỂN CHỨNG TỪ CHUYỂN KHOẢN TẠI CHI NHÁNH

NHNo & PTNT HƢƠNG SƠN.

(1) Khách hàng lập chứng từ gửi cho giao dịch viên (2) Giao dịch viên chuyển phê duyệt cho kiểm soát viên đối với các giao dịch quy định phải có phê duyệt. (3) Kiểm soát viên chuyển phê duyệt cho Giám đốc (hoặc ngƣời đƣợc ủy quyền) đối với giao dịch theo quy định lãnh đạo phê duyệt. (4) Ngƣời phê duyệt chuyển trả chứng từ. (5) Kiểm soát viên phê duyệt giao dịch. (6) Báo Nợ. báo Có cho khách hàng. (7) Cuối ngày, giao dịch viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao dịch trong ngày cho kiểm soát viên. (8) Kiểm soát viên chuyển bảng liệt kê giao dịch cùng toàn bộ chứng từ giao dịch trong ngày cho kế toán tổng hợp để kiểm tra, đối chiếu và lƣu trữ chứng từ. (9) Lƣu trữ chứng từ theo quy định.

------------o0o---------