Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌ C KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TIỂU LUẬN NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Đề tài:
Các giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư trong quyết định cho vay dài hạn của NHTM
Tp. Hồ Chí Minh 2009
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
Chương 1: Lý luậ n chung về thẩm định dự án
1. Cơ sở lý luận về thẩm định và quyết định cho vay dự án trung và dài hạn
1.1 Mục tiêu, đối tượng thẩm định tín dụng trung và dài hạn
Tín dụng trung hạn là nhữ ng khoản tín dụng có thời hạn từ 1 cho đến 5 năm. Tín
dụng dài hạn là nhữ ng khoản tín dụng có thời hạn trên 5 năm. N gân hàng cấp các khoản
tín dụng trung hoặc dài hạn cho khách hàng nhằm mục đích tài trợ cho đầu tư vào tài sản
cổ định hoặc đầu tư vào các dự án đầu tư. Ngoài ra, ngân hàng cũng có th ể cấp các
khoản tín dụng trung hoặc d ài hạn để tài trợ cho tài sản lưu động thường xuyên của
doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đại đa số các khoản tín dụng trung và dài hạn
nhằm mục đích đầu tư vào các dự án đầu tư.
Khi có nhu cầu vay vốn trung hoặc dài hạn, khách hàng phải lập và nộp cho
ngân hàng hồ sơ dự án đầu tư vốn dài hạn, thay vì gửi cho ngân hàng phương án sản
xuất kinh doanh hoặc k ế hoạch vay vốn như khi vay ngắn hạn. Dự án đầu tư là căn cứ
quan trọng để ngân hàng xem xét và quyết định có cho doanh nghiệp vay vốn trung và
dài hạn hay không. Nhìn chung một dự án đầu tư thư ờng bao gồm các nội dung chính
như sau:
+ Giới thiệu chung về khách hàng vay vốn và về dự án,
+ Phân tích sự cần thiết phải đầu tư dự án,
+ Phân tích sự khả thi về m ặt tài chính của dự án,
+ Phân tích các yếu tố kinh tế xã hội của dự án.
Trong những nội dung trên, phân tích sự khả thi về tài chính của dự án cực kỳ
quan trọng vì dự a vào đây ngân hàng có thể phân tích và đánh giá khả năng trả nợ và lãi
của khách hàng. Để thấy được sự khả thi về t ài chính của dự án, khách hàng phải nêu bật
được những căn cứ sau:
+ Phân tích và đánh giá tình hình nhu cầu thị trường và giá cả tiêu thụ để làm căn
cứ dự báo doanh thu từ dự án.
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
+ Phân tích và đánh giá tình hình thị trường và giá cả chi phí để làm căn cứ dự
báo chi phí đầu tư ban đầu và chi phí trong suốt quá trình hoạt động của dự án.
+ Phân tích và dự báo dòng tiền ròng thu đư ợc từ dự án.
+ Xác định các chỉ tiêu (NPV, IRR, PP) dùng để đánh giá và quyết định sự khả
thi về tài chính của dự án.
+ Nếu dự án lớn và phức tạp cần có thêm các phân tích về rủi ro thự c hiện dự án
như phân tích độ nhạy, phân tích tình huống và phân tích mô phỏng.
Tóm lại, đối tượng cần thẩm định khi cho vay dự án là tính khả thi của dự án về
mặt tài chính. M ục tiêu thẩm định là đánh giá một cách chính xác và trung thực khả năng
sinh lợi của một dự án, qua đó, xác định được khả năng thu hồi nợ khi ngân hàng cho vay
để đầu tư vào dự án đó.
1.2 Các nội dun g thẩm định tín dụng trung và dài hạn
Thẩm định tín dụng trung và dài hạn thực chất là thẩm định dự án đầu tư, do khách
hàng lập và nộp cho ngân hàng khi làm thủ túc vay vốn, dựa trên quan điểm của ngân
hàng. Nhiệm vụ của nhân viên tín dụng khi thẩm định dự án là phát hiện những điểm sai
sót, những điểm đáng nghi ngờ hay những điểm chưa rõ rang của dự án và cùng với khách
hàng thảo luận, làm sang tỏ them nhằm đánh giá chính xác và trung thực được thực chất
của dự án. Để có sự phối hợp tốt với khách hàng, nhân viên tín dụng cần nắm vững quy
trình lập và p hân tích dự án đầu tư của khách hàng. Quy trình phân tích và r a quyết định
đầu tư của khách hàng có thể được mô tả bẳng sơ đồ sau:
Xác định dự án: Tìm cơ hội và đưa ra đề nghị đầu tư vào Lựa chọn tiêu chuẩn quyết định: Lự a chọn luật quyết định (NPV, Đánh giá dự án: Ước lư ợng ngân lưu liên quan và suất chiết khấu
Ra quyết đị nh: Chấp nhận hay từ chối dự án
Hình 1.1: Quy trình lập, phân tích và quyết định đầu tư dự án.
1.2.1 Thẩm định các thông số dự báo thị trường và doanh thu:
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM Các thông số dự báo thị trường là những thong số dung căn cứ để dự báo t ình
hình thị trư ờng và thị phần của doanh nghiệp chiếm lĩnh trên thị trư ờng; qua đó, có thể
ước lượng được doanh thu của dự án. Do vậy, mức độ chính xác của doanh thu ư ớc
lượng phụ thuộc rất lớn vào những thông số này. Các thông số dự báo thị trường sử
dụng rất khác nhau tuỳ theo từng ngành cũng như từng loại sản phẩm. Nhìn chung, các
thông số thư ờng gặp bao gồm :
+ Dự báo t ăng trưởng của nền kinh tế,
+ Dự báo tỷ lệ lạm phát,
+ Dự báo tỷ giá hối đoái,
+ Dự báo kim ngạch xuất nhập khẩu,
+ Dự báo tốc độ tăng giá,
+ Dự báo nhu cầu thị trường về loại sản phẩm dự án sắp đầu tư,
+ Ước lượng thị phần của doanh nghiệp,
+ Ngoài ra, còn có nhiều loại thông số dự báo khác nữa tuỳ theo từng dự án,
chẳng hạn như công suất máy móc thiết bị, …
Nhìn chung, các loại thông s ố trên có thể chia thành các thông số có thể thu
thập được từ dự báo kinh t ế vĩ mô và các thông số chỉ có t hể thu thập từ kết quả nghiên
cứu thị trường.
1.2.2 Thẩm định các thông số xác định chi phí:
Tương tự như dự báo thị trư ờng và doanh thu, cũng có các thông số dung để
làm căn cứ dự báo chi ph í hoạt động dự án, và nó cũng phụ thuộc vào đặc điểm của
từng dự án. Thông thư ờng các thông số này do các chuyên gia kỹ thuật và chuyên gia
kế toán quản trị ước lượng và đư a ra. Các thông số dung để làm cơ sở xác định chi phí
thường thấy bao gồm:
+ Công suất máy móc thiết bị,
+ Định mức tiêu hao năng lư ợng, nguyên vật liệu, sử dụng lao động, …,
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
+ Đơn giá các loại chi phí như lao động, nguyên vật liệu, nhiên liệu, năng Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
lượng, …,
+ Phương pháp khấu hao, tỷ lệ khấu hao,
+ Ngoài ra còn có nhiều lo ại thông số dự báo khác nữ a tuỳ theo từng dự án.
Việc thẩm định mứ c độ t in cậy của các thông số này thật chẳng đơn giản. Để
vượt qua khó khăn này và hoàn thành tốt công việc thẩm định các thông số dùng để dự
báo chi phí hoạt động của dự án.
Để thẩm định thông số dự báo thị trường, doanh thu và xác định chi phí đư ợc
tốt thì nhân viên tín dụng nên làm những việc sau:
+ Nhận thẩm định dự án thuộc nhữ ng ngành nào mà mình có kiến thức và am
hiểu kỹ về t ình hình chi phí hoạt động của n gành đó,
+ Tổ chứ c tốt cơ sở dữ liệu lưu trữ những thông t in liên quan đến chi phí hoạt
động của ngành mà mình phụ trách,
+ Liên hệ các thông số của dự án đang thẩm định với các thông số tương ứng ở
các dự án đã triển khai hoặc cơ sở sản xuất tương tự đang hoạt động,
+ Viếng thăm, quan sát, thảo luận và trao đổi thêm với các bộ phận liên quan
của d oanh nghiệp để có thêm thông tin, hình thành kỳ vọng hợp lý về các thông số
đang thẩm định.
1.2.3 Thẩm định dòng tiền hay ngân l ưu của dự án:
Ngân lưu hay dòng tiền t ệ là bảng dự báo thu chi trong suốt thời gian tuổi thọ
của dự án, nó bao gồm những khoản thực thu hay dòng t iền vào (inflows) và thự c chi
hay dòng tiền ra (outflows) của dự án t ính theo từ ng năm.
Khi phân tích và đánh giá hiệu quả t ài chính của dự án, chúng ta sử dụng dòng
tiền kỳ vọng chứ không sử dụng lợi nhuận như là cơ sở để đánh giá dự án, vì lợi nhuận
không phản ánh chính xác thời điểm thu và chi tiền của dự án, vì vậy không phản ánh
một cách chính xác tổng lợi ích của dự án t heo thời giá tiền tệ.
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM Thẩm định cách thức xử l ý các loại chi phí ước lượng ngân lưu: Thông
thường, nhân viên tín dụng cần chú ý các xử lý các loại chi phí sau: Chi phí cơ hội, chi
phí chìm, chi phí lịch sử, nhu cầu vốn lư u động, t huế thu nhập công ty, các chi phí gián
tiếp, dòng tiền tăng thêm..
Thẩm định cách xử l ý lạm phát: khi thẩm định cần chú ý xem khách hàng có
xử lý lạm p hát ảnh hưởng đồng thời lên doanh t hu và chi phí khi ư ớc lư ợng ngân lưu
hay không. Thư ờng khách hàng hoặc là bỏ qua yếu tố lạm p hát, hoặc là xử lý lạm phát
như là yếu tố làm t ăng giá b án, do đó tăng doanh thu mà vô tình hay cố ý bỏ qua yếu
tố lạm phát làm tăng chi phí đồng thời với tăng doanh thu.
Tách bi ệt quyết định đầu tư và quyết định tài trợ: Dự án có thể được thự c hiện
một phần từ vốn vay, một phần từ vốn cổ đông. Tuy nhiên, khi t hẩm định để quyết
định cho vay chúng t a đánh giá hiệu quả của dự án dựa trên quan điểm của ngân hàng
hay quan điểm tổng đầu tư, chứ không phải dự a trên quan điểm của chủ đầu tư.
1.2.4 Thẩm định chi phí sử dụng vốn:
M ột trong những yếu tố quan trọng liên quan đến việc ra quyết định đầu tư là
suất chiết khấu của dự án. M ột dự án có NPV dư ơng khi suất sinh lời mang lại từ dự
án vượt quá suất sinh lời yêu cầu đối với dự án. Suất sinh lời yêu cầu của m ột dự án
phải bằng với suất sinh lời mang lại từ việc đầu tư vào một tài sản có độ rủi ro tương
đương trên thị trư ờng tài chính.Vì vậy suất sinh lời y êu cầu t ối thiểu chính là chi phí
sử dụng vốn của dự án.
Suất chiết khấu chính là chi phí cơ hội của vốn đầu tư, là cái giá mà công ty
phải trả khi đầu tư vào dự án hay suất sinh lời mà các nhà đầu tư đòi hỏi từ chứng
khoán của công ty, nếu rủi ro của dự án bằng rủi ro của công ty.
Chi phí sử dụng vốn bộ phận là chi phí công ty hoặc dự án phải trả khi huy
động nguồn vốn đó. Chi phí sử dụng vốn bộ phận bao gồm hai loại cơ bản: Chi phí sử
dụng nợ và chi phí sử dụng vốn của chủ sở hữu (vốn cổ phần ưu đãi và vốn cổ phần
thường).
1.2.5 Thẩm định các chỉ tiêu đánh giá dự án và quyết định đầu tư:
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM - Thẩm định cách tính chỉ tiêu hi ện giá ròng (NPV): đây là chỉ tiêu cơ b ản
dung để đánh giá hiệu quả của m ột dự án đầu tư vì nó thể hiện giá trị t ăng thêm mà dự
án đem lại cho công ty. Giá trị hiện tại ròng (NPV) là tổng hiện giá ngân lưu ròng của
dự án với suất chiết khấu thích hợp. Công thức xác định hiện giá ròng NP V như sau:
n NC Ft
NPV = ∑ (1 + r)t t = 0
trong đó NCFt là ngân lư u ròng năm t, r là suất chiết khấu của dự án, và n là tuổi thọ
của dự án. Ý nghĩa kinh tế của chi tiêu NP V như sau:
+ NP V > 0: Dự án có suất sinh lời cao hơn chi phí cơ hội của vốn.
+ NP V = 0: Dự án có suất sinh lời bằng với chi phí cơ hội của vốn.
+ NP V < 0: Dự án có suất sinh lời thấp hơn chi phí cơ hội của vốn.
- Thẩm định cách tính và sử dụng chỉ tiêu suất sinh l ời nội bộ (IRR): suất
sinh lời nội bộ là suất chiết khấu để NP V của dự án bằng 0. Để xác định suất sinh lời
nội bộ IRR, chúng t a giải phư ơng trình:
n
NPV = = 0 ∑ NC Ft
t = 0
Suất sinh lời nội bộ (IRR) chính là suất sinh lời thực tế của dự án đầu tư. Vì vậy một
dự án được chấp nhận khi suất sinh lời thự c t ế của nó (IRR) bằng hoặc cao hơn suất
sinh lời y êu cầu (suất chiết khấu).
- Thời gian hoàn vốn có chi ết khấu (PP): là t hời gian để ngân lưu tạo ra từ dự
án đủ bù đắp chi phí đầu tư ban đầu.
n
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
Chi phí đầu tư = ∑ NC Ft
t = 0
(1 + i)t
- Suất sinh l ời bình quân trên giá trị sổ sách: đư ợc xác định dự a vào lợi nhuận
ròng bình quân hàng năm chia cho giá trị sổ sách ròng bình quân của vốn đầu tư.
- Ti êu chuẩn chỉ số lãi của đầu tư (PI): là tỷ số giữ a tổng hiện giá của lợi ích
ròng chia cho tổng hiện giá của chi phí đầu tư ròng của dự án.
∑ PVt (1 + i)- t NPV0 + PV 0 PI = = ∑ PV (Chi phí đầu tư ròng) PV0
Chương 2: Thực trạng thẩm định dự án tại các NHTM
2.1 Sự cần thi ết của việc thẩm định dự án đối với các NHTM
Dưới góc độ quản lý, trong vai trò của một trung gian tài chính trong quá
trình cấp vốn cho một d ự án đầu tư th ì việc lựa chọn, xem xét d ự án đầu tư là
bước đi đầu t iên và cũng là t iến t rình quan trọng nhất- nó quyết đ ịnh toàn bộ
quá trình đầu tư, cho vay của mỗi đ ịnh ch ế tài chính. Nó i một cách đơn giản
trước mỗi d ự án đ ầu tư, mỗ i một nhu cầu v ay vốn, các định chế tài ch ính t rung
gian ph ải trả lời đ ược câu hỏi: “ Cho vay hay không cho v ay; đầu t ư vào dự án
hay không đầu tư vào dự án?” Đây là câu hỏi lớn và trả lời cho câu hỏi này phụ
thuộc vào công tác thẩm đ ịnh dự án của mỗi Ngân hàng hàng, vào chất lượng
quản lý tín dụng của mỗi đ ịnh chế tài chính t rung gian – Và đó cũng ch ính là
quá trình lựa chọn dự án đầu tư của các trung g ian tài ch ính . Như vậy : việc t hẩm
địnhdự án của các NHTM nhằm đánh giá hiệu quả của dự án, t ính khả th i của
dự án và khả n ăng thu hồi vốn đầu t ư. Trên cơ sở đó có quyết đ ịnh tài trợ vốn
hoặc không tài trợ vốn cho dự án.
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM Về bản chất việc thẩm định dự án để quyết định tài trợ vốn cho dự án là nhằm
mục đích bảo vệ lợi ích của các bên liên quan đến dự án: dự án triển khai mang lại lợi
ích gì? hiệu quả như thế nào và tác động ra sao... Tr ong đó đối với các NHTM , mục
tiêu cuối cùng là có t hu hồi được nợ (gốc và lãi) không khi tài trợ dự án và rõ ràng
hiệu quả của dự án (hiệu quả kinh tế& xã hội ) sẽ là cơ sở quan trọng đảm bảo cho
quyết định t ài trợ cho dự án. Cụ thể:
Thứ nhất: thẩm định dự án m ột cách chính xác sẽ đảm bảo vốn của các NHTM
được sử dụng hiệu quả, đảm b ảo dự án triển khai và hoạt động mang lại hiệu quả đúng
theo kế hoạch và m ục tiêu đề ra;
Thứ hai: thẩm định dự án cho phép loại bỏ các dự án không khả thi, tránh lãng
phí và hạn chế tối đa nhữ ng hệ luỵ do những dự án không hiệu quả song vẫn được thực
hiện.
Thứ ba: thẩm định đúng dự án sẽ đảm bảo vốn nó i chung v à vốn tín dụng
nói riêng sử dụng hiệu quả, đúng mục đ ích.
2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định dự án của NHTM
a. Nhân tố khá ch quan
- M ôi trường pháp lý: Cơ chế chính sách của Nhà nước, hệ thống luật pháp đồng
bộ, ch ặt chẽ, thống nhất, ổn định sẽ t ạo điều kiện thuận lợi cho thẩm định các yếu tố pháp lý của dự án.
Tính đồng bộ của các văn bản pháp lý bao gồm cả các Luật cơ bản, Luật chuyên
ngành và các văn bản hướng dẫn dư ới luật có liên quan đến dự án đầu tư, đến thẩm định dự án phải đồng bộ, thống nhất với nhau, không có sự chồng chéo, m âu thuẩn. Các văn bản pháp lý đó phải có tính ổn định, phù hợp với thông lệ quốc t ế. Luật và các văn bản dư ới luật càng chi tiết, càng cụ thể, càng dễ hiểu,… càng thuận lợi cho công tác t hẩm định dự án vì tránh cách hiểu khác nhau của đơn vị xây dựng dự án, cơ quan thẩm định dự án và cơ quan triển khải thực th dự án.
- M ôi trường kinh tế: M ôi trường kinh tế xã hội ổn định và tăng trưởng sẽ hạn
chế nhữ ng rủi ro cho dự án. Sự ổn định và phát triển nền kinh tế tạo điều kiện cho công tác dự báo các chỉ t iêu kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng đến dự án, giúp đánh giá rủi ro của dự án chính xác hơn.
Sự ổn định của môi trư ờng kinh t ế vĩ mô ảnh hưởng lớn nhất đến thẩm định dự
án đầu tư đó là ổn định tiền tệ, ổn định lạm phát và ổn định giá cả vật tư nguy ên nhiên vật liệu. Nếu giá cả vật tư, như sắt thép, xăng dầu, xi măng, gỗ, vật liệu nhựa, giá nhân công, tỷ giá giữ a nội t ệ và ngoại tệ… thường xuyên biến động, làm cho chi phí dự án GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM tăng lên và t ăng cao không lường trư ớc đư ợc. Từ đó có ảnh hưởng lớn đến chênh lệch giá từ khi xây dựng dự án đến khi thẩm định dự án và đến khi triển khai, đánh giá, nghiệm thu kết thúc dự án. Vốn đầu tư cho dự án t ăng cao và đư ơng nhiên chi phí dự án, hiệu quả của dự án cũng biến động và có khi không có hiệu quả thậm chí là thua lỗ.
- Tính chất phức tạp, quy mô, tuổi đời của dự án: Đây là nhân tố không phụ thuộc chủ quan của con người m à nội tại trong dự án. Mỗi dự án có tính chất phức t ạp và quy mô khác nhau, đòi hỏi cán bộ thẩm định phải am hiểu về lĩnh vự c, tính chất của dự án. M ặt khác vòng đời của dự án càng dài thì mức độ rủi ro càng cao.
Dự án càng có đặc tính kinh tế kỹ thuật phứ c tạp, lĩnh vực kỹ thuật hẹp, chuyên
sâu và lĩnh vực mới, rõ ràng công việc thẩm định có nhiều khó khăn hơn. Tương tự, các dự án có quy m ô lớn, có nhiều tiểu dự án khác nhau, nhiều đơn vị xây dựng và liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều đơn vị,… thì việc thẩm định không những phức tạp mà còn tốn kém thời gian. Tuổi đời của dự án cũng tỷ lệ thuận với thời gian và chi phí thẩm định.
- Các nhân tố khác:
+ Sự ổn định chính trị, ổn định của bộ m áy chính quyền,… không những thuận lợi cho khâu xây dự ng dự án mà còn thuận lợi cho cả khâu thẩm định, đánh giá dự án. Nơi nào bộ máy chính quyền thư ờng xuyên thay đổi, bộ máy hành chính cồng kềnh, tệ nạn quan liêu và tham nhũng, hiệu lự c và hiệu quả làm việc của bộ máy chính quy ền, công quyền, các cơ quan chứ c năng,… kém hiệu quả, đư ơng nhiên việc thẩm định dự án có nhiều khó khăn và phứ c tạp hơn.
+ Sự ổn định về tự nhiên, thời tiết, khó hậu, ổn định về nguồn nư ớc, địa hình,… đương nhiên là t huận lợi cho công t ác thẩm định dự án và ngược lại. Nơi nào thư ờng xuyên xẩy ra động đất, hay gặp tiên tai, địa chất công trình yếu,…thì đương nhiên đòi hỏi công tác thẩm định dự án tốn kém cả về thời gian và tài chính.
b. Nhân tố chủ quan
- Trình độ và tính trung thự c ngư ời lập dự án: Nếu người lập dự án trung thực và có chuy ên m ôn tốt thì dự án được xây dựng chính xác, cụ thể, các thông tin đầy đủ và hữu ích sẽ là điều kiện thuận lợi cho công t ác thẩm định. Bên cạnh đó phẩm chất đạo đức của cán bộ xây dựng dự án. Nếu cán bộ xây dựng dự án có phẩm chất đạo đứ c t ốt, trung thự c, có tính khách quan vì mục tiêu chung, không dính líu t ới các tiêu cực thì chất lượng dự án xây dựng ban đầu được đảm bảo, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thẩm định dự án vừ a nhanh, vừa hiệu quả.
- Thông tin, tài liệu phục vụ cho công tác thẩm định: Thực chất thẩm định tài chính dự án là việc xử lý các thông tin để đưa ra những nhận xét, đánh giá tình hình tài chính của dự án. Nói cách khác thông t in chính là “nguy ên liệu” trong việc thẩm định của cán bộ thẩm định. Chính vì vậy nhân tố này có ý nghĩa hết sức quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng công tác thẩm định. Thông t in, tài liệu đư ợc thu nhập từ nhiều nguồn, bao gồm nhiều khía cạnh: thị trường, chính sách, kỹ thuật, thông tin về ngành, thông tin về đối thủ cạnh tranh… Thông tin càng đầy đủ toàn diện, chính xác thì công tác t hẩm định càng thuận lợi.
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
Trong quá trình thẩm định dự án cũng cần đối chiếu, tham khảo nhiều nguồn thông tin, nhiều nguồn tài liệu khác nhau, có như vậy mới đảm bảo chất lượng và hiệu quả thẩm định. Bởi cần có nhiều nguồn thông tin, tài liệu khác nhau phục vụ cho công tác t hẩm định. Các thông tin bao gồm cả về lĩnh vự c kỹ thuật, giá cả thị trư ờng, khả năng tiêu thụ, đối thủ cạnh tranh, nguồn lực tài chính,…Trong thời buổi công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, đặc biệt là dịch vụ Internet phát triển, nên rất thuận lợi cho việc khai thác thông tin phục vụ t hẩm đ ịnh dự án.
- Phương pháp thẩm định: Phư ơng pháp thẩm định cần lự a chọn một cách khoa học, hợp lý với đặc thù tính chất của từng dự án. Phư ơng pháp thẩm định thể hiện qua hệ thống chỉ tiêu và cách áp dụng khi t hẩm định dự án. M ỗi chỉ tiêu đều có ưu nhược điểm nhất định, nên phải biết sử dụng kết hợp các chỉ t iêu để cho kết qu ả toàn diện và chính xác. Tuỳ theo đặc thù của mỗi dự án mà đặt chỉ tiêu nào là quan trọng cho mục tiêu thẩm định.
Hiện nay kỹ thuật vi tính và các tổ chức chuy ên môn, tư vấn phát triển, rất thuận lợi cho việc sử dụng các phư ơng pháp thẩm định tiên t iến nhất, hiện đại nhất hay thuê tổ chức chuy ên nghiệp làm công t ác thẩm định dự án.
- Tổ chức bộ máy thẩm định: Tổ chức bộ máy thẩm định là việc tổ chức, sắp xếp bộ m áy thự c hiện công tác thẩm định, quy định trách nhiệm, quyền hạn của các cán bộ, bộ phận tham gia, tr ình tự, thời gian tiến hành cũng như mối quan hệ của các cán bộ, bộ phận trong đó.Việc tổ chứ c bộ máy thẩm định một cách hợp lý, khoa học sẽ giúp nâng cao chất lư ợng công tác thẩm đ ịnh, rút ngắn t hời gian thẩm định.
- Năng lực chuy ên môn của cán bộ thẩm định: Năng lự c, trình độ chuyên m ôn,
kinh nghiệm và phẩm chất đạo đức của cán bộ thẩm định là nhân tố chủ thể ảnh hưởng rất lớn đến chất lư ợng công t ác thẩm định vì chính họ là ngư ời đưa ra kết luận thẩm định dự án.
Nếu như cán bộ thẩm định có trình độ cao, trình độ chuyên sâu, hiểu biết rộng cả
về quản lý kinh doanh, cả về t ài chính , cả về lĩnh vực kỹ thuật,… thì việc thẩm định dự án có chất lư ợng, rút ngắn thời gian và khách quan hơn. T uy nhiên trong nhiều trường hợp đển đảm bảo tính khách quan, chất lượng và hiệu quả thẩm định dự án, cần thiết phải thuê, phải mời chuyên gia t ài chính, chuyên gia kỹ thuật, chuyên gia thẩm định hay cơ quan chuyên môn.
- Cơ sở vật chất kỹ thuật và việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ cho công
tác t hẩm định: Trang bị các phương tiện kỹ thuật, ứng dụng công nghệ thông tin như sử dụng máy tính điện tử, các phần mềm có thể giúp xử lý, tính toán các thông tin mang tính kỹ thuật, phức t ạp tạo điều kiện cho cán bộ thẩm đ ịnh cập nhật, khai thác, lưu trữ thông tin và tính t oán chính xác các chỉ tiêu kinh t ế, kỹ thuật.
2.3 Thực trạng hoạt động thẩm định của NHTM ở Việt Nam hiện nay
Quá trình thẩm định, xét duyệt cho vay của các NHTM là quá trình thẩm tra, so
sánh, đánh giá một cách khách quan, khoa học và toàn diện các nội dung cơ bản của
dự án, nhằm đánh giá tính hợp lý, tính hiệu quả, tính khả thi của dự án, để từ đó ra
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM quyết định đầu tư hoặc cho phép đầu tư và triển khai dựa án. Điều này phản ánh trên
một số nội dung cơ bản sau:
(a). Đảm bảo tính hợp lý của dự án: Tính hợp lý đư ợc biểu hiện một cách tổng hợp
trong tính hiệu quả và tính khả t hi, đồng thời biểu hiện ở từng nội dung và cách thức
tính toán của dự án (khối lượng công việc, các chi phí cần thiết và các kết quả đạt
được…).
(b). Đảm bảo tính hiệu quả của dự án: Nội dung này được xem xét trên hai phương
diện: hiệu quả t ài chính và hiệu quả kinh tế - xã hội. Hiệu quả dự án cho ta biết kết quả
đạt được của dự án và là một chỉ tiêu quan trọng ảnh hư ởng đến quyết định tài trợ dự
án.
(c). Đảm bảo tính khả thi của dự án: Đây là mục đích hết sức quan trọng trong thẩm
định dự án. Một dự án hợp lý và hiệu quả cần phải có tính khả thi. Tất nhiên hợp lý và
hiệu quả là hai điều kiện quan trọng để dự án có tính khả thi nhưng tính khả thi của dự
án được xem xét với nội dung và phạm vi rộng hơn: Kế hoạch tổ chức thực h iện, môi
trường pháp lý của dự án, năng lự c cán bộ thự c hiện dự án…
Hoạt động t hẩm định là công cụ trợ giúp các nhà quản trị của các ngân hàng
trong việc ra quyết định tài trợ cho dự án. Khi quyết định đầu tư dự án tức là quyết
định bỏ vốn đầu tư trung, dài hạn nhằm tăng năng lự c sản xuất của chủ đầu tư và t ăng
lợi nhuận cho ngân hàng. Nếu không tiến hành lựa chọn dự án một cách kỹ lưỡng,
thực hiện có chất lư ợng khâu thẩm đ ịnh dự án hoặc t hẩm định sơ sài trước khi ra quyết
định đầu tư thì không những vi phạm pháp luật và việc cho vay sẽ không có cơ sở, dẫn
đến quyết định sai lầm gây hậu quả nghiêm trọng mà không ai khác là chủ đầu tư và
ngân hàng là người đầu tiên phải gánh chịu. Điều đó cho th ấy tác dụng của thẩm định
dự án là rất quan trọng trong đó ch ất lượng thẩm định dự án là yếu t ố cốt lõi, quyết
định dự án có trả được nợ hay không.
Thẩm định dự án đầu tư giúp cho chủ đầu tư và ngân hàng đánh giá và lự a chọn
dự án đư ợc chính xác v ới chi phí và thời gian t hấp nhất.
Đối với các ngân hàng trên cơ s ở thu thập thông t in v à đánh giá dự án để ra
quyết định có cho vay hay tài trợ cho dự án không, nếu cho vay thì mứ c cho vay là
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM bao nhiêu, thời hạn cho vay, lãi suất cho vay, phư ơng thứ c cho vay, điều kiện cho vay,
điều kiện giải ngân, nguồn t hu nợ… Ngoài ra, với những kinh nghiệm trong thẩm định
dự án, ngân hàng có thể giúp chủ đầu tư điều chỉnh những nội dung chưa hợp lý trong
dự án hoặc bổ sung thêm những biện pháp nhằm tăng thêm tính an toàn khi đưa dự án
vào thực hiện. T ất cả nhữ ng việc đó nhằm mục tiêu cuối cùng là giúp ngân hàng tìm ra
những cơ hội cho vay tốt nhất, đảm bảo các khoản cho vay của ngân hàng đạt chất
lượng, tức là thu đủ nợ gốc và nợ lãi đúng hạn.
Thời gian thẩm định cũng tác động đến chất lượng thẩm định dự án. Dự án là
một tập hợp nhiều vấn đề phức t ạp và có m ối liên hệ gắn bó chặt chẽ, vì thế thời gian
thẩm định quá ngắn sẽ không đủ cho ngân hàng đánh giá chính xác hiệu quả của dự án,
ngược lại thời gian thẩm định quá dài có thể làm m ất thời cơ kinh doanh của khách
hàng - m ột điều rất dễ xảy ra trong môi trường cạnh tranh gay gắt như hiện nay và do
đó bỏ qua m ột cơ hội đầu tư tốt của ngân hàng. Th ời gian thẩm định hợp lý khi vừa đủ
để ngân hàng đánh giá đúng dự án vừ a p hù hợp với nhu cầu kinh doanh của khách
hàng. Vì vậy, N gân hàng không nên quy định một cách cứng nhắc về thời gian thẩm
định chung cho tất cả các loại dự án mà cần phân biệt các dự án theo độ lớn, lĩnh vực,
tính chất... để có nhữ ng quy định cụ thể về thời gian thẩm định tối thiểu cần thiết.
Thực trạng t hời gian qua một số NHTM quy định th ời gian th ẩm định chung đối với
món vay trung, dài hạn tối đa là 15 ngày, không kể dự án lớn hay nhỏ, mứ c độ phức
tạp ra sao là chưa hợp lý.
Ngoài ra, một số chỉ tiêu có tính định lượng khác phản ánh chất lượng tín dụng
trung, dài hạn cũng gián t iếp phản ánh chất lượng thẩm đ ịnh dự án của ngân hàng. Đó
là những chỉ tiêu: Tổng dư nợ cho vay, bảo lãnh đối với một khách hàng, nhóm khách
hàng, ngành hàng, tỷ trọng tín dụng trung dài hạn, tỷ lệ nợ quá hạn, giãn nợ, điều
chỉnh kỳ hạn nợ...Những chỉ tiêu trên ảnh hưởng đến việc phân t án rủi ro, đánh giá
quan hệ tín dụng của khách hàng đối với ngân hàng.
Chất lượng thẩm định thể hiện qua độ chính xác của việc thu thập, xử lý thông
tin. N gay từ khi thu thập các thông tin đầu tiên phải đảm bảo chất lượng, độ t in cậy
của các thông tin đó. Việc xử lý các thông tin phải khoa học, toàn diện, cụ thể, chính
xác như : phân t ích, đánh giá tổng mức đầu tư, nguồn vốn đầu tư, nguồn t ài trợ, dòng GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM tiền của dự án, năng lự c tài chính của chủ đầu tư, tỷ lệ chiết khấu, thị trường đầu vào,
đầu ra, khả năng tổ chức quản lý, mức độ rủi ro của dự án... nhằm tăng sự tin cậy của
các dự báo, kết quả thẩm định từ quá trình phân tích so với kết quả thự c t ế khi dự án đi
vào hoạt động, giúp cho ngân hàng đưa ra được quyết định t ài trợ đúng đắn.
Các Ngân hàng cần phải xây dựng kỹ năng và phương pháp thẩm định, nhằm
giúp cán bộ thẩm định nắm bắt kịp thời những kỹ thuật, chuẩn mự c khi thẩm định dự
án đầu tư, đảm bảo cho công tác thẩm đ ịnh tiến hành theo trình tự khoa học,
Trong thự c tiễn xảy ra ở NHTM, Có nhữ ng dự án nếu giữ nguyên phư ơng án cơ
sở do chủ đầu tư lập Khi thẩm định cho thấy hiệu quả của dự án không cao, nhưng nếu
điều chỉnh phư ơng án một các hợp lý như : Loại trừ những chi phí bất hợp lý trong
tổng mứ c đ ầu tư, Cơ cầu nguồn vốn đầu tư, bóc tác thuế VAT m à chủ đầu tư đư ợc
hoàn ngay trong quá trình đầu tư, các khoản trả lãi tiền vay trong thời gian xây dựng
theo tiến độ nhận tiền vay, công suất sản xuất, thời gian xây dự ng công trình... thì hiệu
quả của dự án sẽ khả quan hơn và ngư ợc lại. Vì vậy, Khi nâng cao chất lượng thẩm
định còn cung cấp cho khách hàng những t iện ích như tư vấn về kế hoạch kinh doanh,
hướng phát triển dự án (mở rộng hay thu hẹp), phương án về nguồn vốn (tăng hay
giảm giá trị một số nguồn trong cơ cấu nguồn vốn của dự án)... góp phần giảm thiểu
rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động của dự án, mang lại lợi ích cho chủ đầu tư.
Chất lượng t hẩm định dự án đầu tư của các NHTM được thể hiện qua kết quả
thẩm định các nội dung có liên quan đến dự án đầu tư, kể cả liên quan đến chủ đầu tư
thực hiện dự án đầu tư. Chất lư ợng thẩm định dự án đầu tư của các Ngân hàng đư ợc
phản ánh qua kết quả thẩm định các nội dung sau:
- Thẩm định cơ sở pháp lý của chủ đầu tư thực hiện dự án đầu tư
- Thẩm định phương diện t ài chính của chủ đầu tư ( năng lự c t ài chính của
người thực hiện dự án đầu tư)
- Thẩm định các nội dung liên quan đến dự án đầu tư
+ Cơ sở pháp lý của dự án đầu tư
+ Mục tiêu của dự án đầu tư
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
+ Phương diện thị trường
+ Phương diện kỹ thuật, công nghệ
+ Phương diện tài chính của dự án
+ Phương diện tổ chứ c quản lý
+ Vấn đề môi sinh, môi trường
- Thẩm định về biện pháp bảo đảm tiền vay
T rong thời gian qua, trực t iếp là từ năm 2006 đến nay, thự c h iện đề án cơ cấu lại
hoạt động nói chung và cơ cấu lại ho ạt đông tín dụng nói riêng, công t ác thẩm đ ịnh dự
án đầu tư tại các ngân hàng t hương mại ở nước t a đã có nhữ ng chuyển biến rõ rệt, thể
hiện rõ rệt nhất là hiệu quả cho vay tăng lên, tỷ lệ nợ quá hạn giảm. Cụ thể dự nợ cho
vay tr ên địa bàn TP.HCM như sau:
Năm 2006 2007 2008
Tổng dư nợ
Theo thời hạn 229.747 406.353 490.000
Tốc độ tăng (%) 30,7 76,9 20,6
Ngắn hạn 139.651 212.487 289.100
Tỷ trọng (%) 60,8 52,3 59,0
Tốc độ tăng (%) 36,2 52,2 36,1
Trung dài hạn 90.096 193.866 200.900
Tỷ trọng (%) 39,2 47,7 41,0
Tốc độ tăng (%) 23,1 115,2 3,6
Theo hình thái gi á trị 229.747 406.353 490.000
VND 167.247 246.609 348.000
Tỷ trọng (%) 72,8 60,7 71,0
Tốc độ tăng (%) 40,8 47,5 41,1
USD 62.500 159.744 142.000
Tỷ trọng (%) 27,2 39,3 29,0
Tốc độ tăng (%) 9,7 155,6 -11,1
2,2% 1,9% 1,7% Tỷ lệ nợ quá hạn/Tổng dư nợ
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
2.4 Đánh giá về vai trò việ c thẩm định dự án của các NHTM
a. Mặt tích cực
Thẩm định dự án của các NHTM có vai trò rất quan trọng không những đối với
hoạt động tín dụng của NHTM, mà nó còn có tác dụng thiết thự c đối với chủ đầu tư và
các cơ q uan quản lý nhà nư ớc. đó là quá trình kiểm tra, đánh giá, rà soát lại toàn bộ
những vấn đề có liên quan đến dự án, làm r õ nhữ ng thuận lợi, khó khăn đối với dự án,
tính hợp lệ hợp pháp, minh bạch đối với dự án, hiệu quả tài chính của dự án, năng lực
tài chính của chủ đầu tư và khả năng nguồn vốn đáp ứ ng cho việc t hực hiện dự án...
Việc thẩm định có chất lượng , đúng quy trình sẽ giúp đánh giá chính xác hiệu
qủa t ài chính và hiệu quả kinh t ế xã hội của việc đầu tư, ngăn ngừa và hạn chế bớt các
rũi ro, tránh gây thất thoát, không t hu hồi đựơc vốn đầu tư của chủ đầu tư, nhà tài trợ
cũng như của xã hội. Những dự án không được thẩm định kỹ càng thư ờng đư a đ ến
những hậu qủa như: Rủi ro về mặt pháp lý, kỹ thụât lạc hậu, công nghệ lỗi thời, m áy
móc thiết bị thiếu đồng bộ, t hời gian xây dự ng kéo dài, th iếu vốn xây dựng cơ bản,
nguồn nguyên liệu cung cấp thiếu đảm bảo về số lượng và ch ất lượng, không có thị
trường tiêu thụ, gây ô nhiễm môi trư ờng…
Trong hoạt động t ín dụng ngân hàng, đặc biệt là trong việc cho vay, bảo lãnh
đối với các dự án đầu tư thì việc thẩm đ ịnh để đư a ra quyết định về việc cấp tín dụng,
bảo lãnh lại càng quan trọng. Đặc trưng của việc đầu tư tín dụng đối với các dự án đầu
tư là mứ c vốn cho vay, bảo lãnh khá lớn, thời hạn cho vay dài, m à thời hạn cho vay
càng dài thì rủi ro càng lớn. T a không thể lường hết được những biến động trong tương
lai như: Cơ chế chính sách, biến động thị trường, chênh lệch tỷ giá, sự cạnh tranh, đổi
mới sắp xếp lại doanh nghiệp, khả năng quản lý...
Qua thự c tế cho thấy nhữ ng nơi nào, ngân hàng nào làm tốt công t ác thẩm định,
coi trọng công tác thẩm định và nâng cao chất lư ợng thẩm định thì nơi đó, N gân hàng
đó chất lượng t ín dụng đư ợc n âng lên rõ rệt, hạn chế tới mứ c thấp nhất những rủi ro có
thể sảy ra, góp phần đưa hoạt động kinh doanh của N gân hàng có hiệu quả, vị thế
Ngân hàng được nâng cao
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
Chất lượng thẩm định tín dụng chư a cao, là hạn chế nổi bật nhất hiện nay tại
một số NHTM. Điều này phản ánh trên các phương diện sau:
b. Một số tồn tại hạn chế trong công tác thẩm định tín dụng hiện nay
+ Quy trình nghiệp vụ chưa thật khoa học, hợp lý. Thông tin và khả năng khai thác, xử
lý thông tin, dự báo thông tin còn nhiều hạn chế.
- Tại một số NHTM hiện nay mặc dù đặt ra nhiều quy chế, quy định liên quan đến
quá trình xem xét và cấp tín dụng. Song quy trình chưa thật sự đảm bảo chặt chẽ và
chưa tạo ra khả năng giám sát cao. Tro ng đó việc đ ơn giản thủ tục v ay; không thực
hiện đầy đủ điều kiện vay; khâu thẩm định khách hàng chư a đầy đủ; công tác kiểm tra
khoản vay chư a thực hiện nghiêm...là những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng khoản
bởi dựa trên nhữ ng quyết định cho vay không chính xác.
- Hệ thống thông tin phục phụ cho hoạt động kinh doanh nói chung và cho công t ác
thẩm định nói riêng. (gồm thông tin vĩ mô; thông tin kinh tế xã hội; thông t in khách
hàng...) vẫn còn hạn chế. Trong đó công tác phân tích, đánh giá và dự báo thông tin thị
trường còn y ếu. Hệ quả là việc tăng trưởng tín dụng nóng, khi nền kinh tế vĩ mô không
thuận lợi đã gây r a những tác động nhất định đến quá trình khai thác và sử dụng vốn
của m ột số ngân hàng, làm chậm t ốc đ ộ chu chuyển vốn và ảnh hưởng đến hiệu quả
kinh doanh.
+ Chất lượng nguồn nhân lự c hạn chế:
- Chất lượng nguồn nhân lực hiện nay nói chung và đội ngũ cán bộ tín dụng nói
riêng vẫn còn nhiều hạn chế. Việc p hát triển nhanh về quy mô, mạng lư ới hoạt động
kéo theo nhu cầu về nhân lực là rất lớn. Chính điều này cũng ảnh hưởng nhất định đến
chất lượng đội ngũ cán bộ tín dụng và ảnh hư ởng đến chất lượng thẩm định tín dụng.
Trong đó khả năng “ đọc” phương án sản xuất kinh doanh. Đặc biệt là đối với các dự
án cho vay trung dài hạn của cán bộ tín dụng là rất hạn chế. Trong khi đó diễn biến
phức tạp của thị trường, nhất là trong điều kiện hiện nay càng tạo áp lự c lớn đối với
quá trình xét duyệt, quyết định cho vay đối với các dự án trung dài hạn.
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
- Ngoài ra chính phương thứ c bảo đảm tiền vay hiện nay, dựa chủ yếu vào tài
sản thế chấp, đặt nặng yêu cầu về T SBĐ nợ vay (là bất động sản) cũng làm hạn chế
năng lực, khả năng nghiên cứ u và trình độ thẩm định của chính cán bộ t ín dụng.
- Bên cạnh đó đạo đức nghề nghiệp của một số cán bộ tín dụng cũng cần được quan
tâm. Chính đạo đứ c nghề nghiệp chưa thực sự đư ợc đảm bảo cũng làm ảnh hưởng chất
lượng khoản vay. Những vụ án liên quan đến lừ a đảo vốn tín dụng ngân hàng xảy ra
trên thự c tế, xem xét đánh giá đầy đủ có chứa đự ng nguyên nhân do y ếu tố con ngư ời,
liên quan đến đạo đức nghề nghiệp của cán bộ tín dụng. Đây là rủi ro từ yếu tố con
người tiềm ẩn và có tác động ảnh hư ởng không nhỏ đến chất lư ợng khoản vay.
+ Chưa thiết lập được hệ thống cơ sở hạ tầng về thông tin cũng như các tiêu chí,
kỹ thuật thuật thẩm định thống nhất
Hệ thống thông tin phục vụ đánh giá xếp loại khách hàng; hệ thống thông tin
phục vụ cho việc thẩm định dự án, các tiêu chuẩn đánh giá năng lực khách hàng, các
tiêu chuẩn phân tích báo cáo tài chính, các tiêu chuẩn thẩm đ ịnh dự án đầu tư, các kỹ
thuật phân tích báo cáo tài chính, thẩm định dự án... còn chưa đư ợc chú trọng xây
dựng hoặc xây dựng chỉ mang tính hình thức. Do đó không đảm bảo đư ợc chất lư ợng
của công tác thẩm định dự án.
+ Cơ chế giám sát, kiểm tra chưa được tôn trọng đầy đủ: Hạn chế này phản ánh
rất rõ đối với các TCTD có quy mô hoạt động lớn, mạng lưới rộng. Sự phát triển và
mở rộng về quy mô (vốn và mạng lưới hoạt động) không đảm bảo phù hợp với trình
độ quản lý, quản trị ngân hàng. Trong đó công tác quản trị rủi ro; công tác giám sát và
kiểm tra chưa được quan tâm đúng mứ c, hoặc thự c hiện chưa hiệu quả có ảnh hưởng
rất lớn đến chất lư ợng thẩm định tín dụng và chất lượng tín dụng và dễ làm xuất hiện
rủi ro tín dụng. Trong khi đó kiểm tra, gíam sát là cơ s ở đảm bảo cho Ngân hàng
củng cố thông tin, đánh giá chính xác thông tin về khách hàng. Rõ ràng “trăm nghe
không bằng mắt thấy” luôn là nguyên tắc cơ bản trong công t ác thẩm định t ín dụng.
Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư trong
quyết định cho vay dài hạn của NHTM
1. Xây dựng hệ thống thông tin phục vụ đánh giá xếp loại k hách hàng
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
- Xây dự ng một hệ thống thông tin đầy đủ về khách hàng như: lịch sử hình
thành và quá trình phát triển, năng lự c t ài chính, mứ c độ tín nhiệm , đội ngũ điều
hành là cơ sở hết sức quan trọng giúp cho việc thẩm định,xếp loại, lựa chọn khách
hàng trong hoạt động của các NHTM. Nếu hệ thống này không đầy đủ sẽ ảnh
hưởng rất lớn đến khả năng đánh giá, thẩm định khách hàng của các ngân hàng.
2. Xây dựng hệ thống thông tin phục v ụ cho v iệc thẩm định dự án: Ngoài hệ
thống thông tin dùng để đánh giá khách hàng, khi thẩm định dự án, phương án kinh
doanh, các tổ chứ c tín dụng cần phải có hệ t hống thông tín nhằm xác định, kiểm tra
các thông s ố đầu vào và đầu ra của dự án, nhất là các thông số về t hị trường các
nguyên liệu đầu vào và thị trường đàu ra của sản phẩm…
3. Xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn và k ỹ thuật đánh giá khi có đủ các thông
tin v ới độ tin cậy cao, điều kiện cần thiết tiếp theo là phải có các tiêu chuẩn và kỹ
thuật đánh giá phù hợp, cụ thể:
+ Các tiêu chuẩn đánh giá năng lực khách hàng: Theo quy định đối với những
ngư ời điều hành doanh nghiệp đồi hỏi phải có một số tiêu chuẩn nhất định nào đó
(về bằng cấp). Nhưng thực tế nhữ ng quy định này nặng về hình thức hơn. Những
căn cứ, tiêu chuẩn để dự a vào đó đánh giá khả năng điều hành của m ột doanh nghiệp,
một tổ chứ c gần như không có.
+ Các tiêu chuẩn phân tích báo cáo tài chính: Hai điều kiện cơ bản nhất để
phân t ích báo cáo tài chính nhằm đưa ra các đánh giá, kết luận có độ tin cậy là phải
có hệ thống thông tin báo cáo tài chính đủ độ tin cậy và có hệ t hông các chỉ tiêu,
chuẩn mự c đánh giá. Phần thứ nhất đã được trình bày ở phần trên. Hiện nay chưa
có các tiêu chuẩn, chuẩn mực đư ợc cho là hiệu quả để so sánh đánh giá một báo
cáo tài chính của một khách hàng là tốt hay không tốt, đủ tiêu chuẩn hay chư a đủ tiêu
chuẩn.
+ Các tiêu chuẩn thẩm đinh dự án đầu tư : Đây là những t hông số, nhưng tiêu
chuẩn vô cùng cần thiết như hệ số chiết khấu, mức độ rủi ro …Trong quá trình thẩm
định m ột sự án, có rất nhiều tiêu chuẩn để đánh giá dự án, nhưng hai tiêu chuẩn
thông dụng nhất là dự vào giá trị hiện t ại ròng (NPV) và suất thu hồi vốn nội bộ
GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM
(IRR). Một dự án có NP V dương hay suất thu hồi vốn nội bộ lớn hơn một ngưỡng
yêu cầu là có thể quyết định đầu tư hoặc cấp tín dụng cho dự án đó. Vấn đề khó
khăn đầu t iên đối với các tổ chứ c t ín dụng khi t ính NP V hoặc đánh giá t heo tiêu
chuẩn IRR thì suất chiết khấu nào được sử dụng ở đây. Cơ thể sử dụng mô hình định giá tài sản vốn (CAPM) hoặc các mô hình khác để xác định giá trị này. Điều này là
bất khả thi vì các hệ số gần như không thể xác định được hoặc nếu có xác định
được thì chúng không có ý nghĩa xác thự c đ ể lấy đó làm căn cứ . Thực tế tại các tổ
chứ c đang làm là lấy lãi suất cho vay trung dài hạn của chính tổ chứ c tín dụng đó
cộng (+) thêm một tỷ lệ nữ a để có đư ợc suất chiết khấu. Với phư ơng thức này có thể
tạm chấp nhận đư ợc v ì dù sao cũng có cơ sở. Nhưng cở sở này là rất cảm tính.
+ Thiết lập các các kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính, thẩm định dự án
Kỹ thuật đánh giá, thẩm định dự án nói riêng, dự báo nói chung hiện nay được
sử dụng phổ biến nhất là dựa vào phân tích mô phỏng (phân tích động) để tính xác
suất có khả năng xảy ra các trường hợp tốt và các trường hợp bất lợi cho dự án.
Việc nhìn vào biểu đồ phân bố xác xuất của dự án có thể bết được xác suất để NPV
dương là bao nhiêu, âm là bao nhiêu.
4. Tổ chứ c quy trình tín dụng khoa học: hợp lý và phù hợp với quy trình nghiệp
vụ chung của m ỗi TCTD. Đảm bảo tính thống nhất, chặt chẽ và có tính chính xác cao
trong suốt quá trình xét duyệt, thẩm định hồ sơ vay.
+ Xây dự ng quy trình, kỹ năng và phương pháp thẩm định t ại mỗi đơn vị TCTD
trong hệ thống (từ hội sở đến các Chi nhánh, phòng giao dịch);
+ Xây dựng hệ thống quy chế tín dụng (trên cơ sở các quy định của NHTW về
nghiệp vụ này); sổ tay tín dụng khoa học, phù hợp với cơ chế chính sách và pháp luật
hiện hành, làm cơ sở pháp lý phục vụ cho công tác thẩm định, xét duyệt cho vay.
+ Có cơ chế kiểm tra, giám sát khoản vay hiệu quả (trong suốt quá trình cho
vay: từ thẩm định đến khi thu hồi nợ vay);
5. Nâng cao chất lượng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Đây là hoạt động có
vai trò quan trọng đối với công tác thẩm định tín dụng. Mặc dù dứoi góc độ quản lý,
thẩm định tín dụng chỉ là một bộ phận của hoạt động tín dụng, do vậy về mặt tổ chức GVH D: T S Lại Tiến Dĩnh H V TH: Nguyễn Việt Trung
Lớp NH4_ Ngày 1
Thẩm định dự án đầu tư tại các NHTM nó thuộc phạm vi hoạt động của quản lý tín dụng, của công tác quản trị rủi ro tín dụng
tại mỗi NHTM. Tuy nhiên tại các NHTM có trình độ quản lý, quản trị rủi ro cao, hiệu
quả sẽ có t ác động trự c tiếp đến chất lượng công tác thẩm định, nhờ kết quả của quá
trình đánh giá, xác định và phân loại rủi ro; quá trình phân t ích, đánh giá và định lượng
rủi ro (các loại rủi ro liên quan: lãi suất; tỷ giá; thị trư ờng; pháp luật và rủi ro tài chính;
hoạt động kinh doanh của khách hàng...) – Đây là thông tin cần th iết đối với công t ác
thẩm định t ín dụng. Là cơ sở để ngân hàng đưa ra quyết định đúng trong quá trình xét
duyệt cho vay; quá trình tài trợ vốn. Chính vì lẽ đó một trong giải pháp cơ bản là các
NHTM cần quan t âm nâng cao chất lượng của hoạt động này.
