Giải phẫu tai
(Kỳ 4)
Bài giảng Giải phẫu học
Chủ biên: TS. Trịnh Xuân Đàn
2.1.5. Thành trước (thành động mạch cảnh)
Rộng ở trên hơn ở dưới. Thành này có ống cơ căng màng nhĩ ở trên và lỗ
hòm nhĩ của vòi tai ở dưới. Dưới lỗ hòm nhĩ của vòi tai là một vách xương mỏng,
ngăn cách hòm nhĩ với động mạch cảnh trong. Vì vậy khi bị viêm tai giữa có
thể bị đau tai theo nhịp đập của động mạch.
1. Trần hòm tai
2. Xương búa
3. Xương đe
4. Cơ búa
5. TK thừng nhĩ
6. TK mặt
7. Vòi nhĩ
8. Màng nhĩ
9. ĐM cảnh trong
10. Nền hòm tai
Hình 5.19. Thành ngoài hòm tai
2.1.6. Thành ngoài hay thành màng nhĩ
Vì chủ yếu được tạo bởi màng nhĩ ngăn cách hòm nhĩ với ống tai ngoài. Bờ
chu vi của màng nhĩ gắn vào rãnh nhĩ bởi một vòng sụn xơ. Rãnh như là một rãnh
vòng không khép kín, thiếu ở phần trên, gọi là khuyết nhĩ. Góc giữa thành màng
và thành động mạch cảnh có ống của thừng nhĩ, để thần kinh thừng nhĩ từ
hòm nhĩ thoát qua.
2.2. Màng nhĩ (membrana tympanica)
2.2.1. Vị trí và kích thước
Màng nhĩ là một màng mỏng, mầu xám bóng, hơi trong, hình bầu dục, rộng
ở trên hơn ở dưới. Màng nhĩ nằm chếch tạo với thành dưới ống tai ngoài một góc
khoảng 55 °. Đường kính lớn nhất của màng nhĩ chếch xuống dưới, ra ngoài, đo
được khoảng 9-10mm. Đường kính ngắn nhất là đường kính ngang khoảng 8-
9mm. Màng nhĩ có hai phần:
- Phần mỏng hay phần trùng gọi là màng mỏng Schrapnelle: là phần phụ, ở
trên. nhỏ, mỏng và mềm, tương ứng với khuyết nhĩ, dính trực tiếp vào phần đá của
xương thái dương.
- Phần dày hay phần căng: là phần chính ở dưới, lớn hơn, dày và chắc hơn,
bờ chu vi dày lên thành một vòng sợi sụn dính vào rãnh nhĩ.
- Khi soi tai ta thấy màng nhĩ nằm hơi nghiêng xuống dưới và ra trước hợp
với mặt phẳng ngang thành một góc từ 40 - 45 °, ở giữa màng nhĩ hơi lõm gọi là
rốn nhĩ, ở trên rốn nhĩ là màng mỏng Schrapnelle, 2 dây chằng nhĩ búa (nếp búa
trước và nếp búa sau) một mẩu con phình có màu trắng đó là mỏm ngắn của
xương búa và một vật trắng đi chếch ra sau từ mỏm ngắn xương búa tới rốn nhĩ đó
là cán của xương búa; còn ở dưới rốn nhĩ có một hình nón sáng hình tam giác,
chỏm nón ở rốn nhĩ còn nền thì toả xuống và ra trước gọi là nón sáng Politzer (do
ánh sáng phản chiếu trên một màng lõm nghiêng vào trong tạo nên). Nếu vạch
một đường thẳng theo cán búa và một đường ngang vuông góc với đường này qua
rốn nhĩ thì chia màng nhĩ ra làm 4 khu.
Hai khu dưới thường áp dụng được chọc dò màng nhĩ để dẫn lưu khi
hòm tai có mủ (nhất là khu sau dưới), còn hai khu trên tương ứng với tầng trên
của hòm tai có chuỗi xương con và liên quan với dây thần kinh mặt.
1. Bóng xương đe
2. Màng mỏng Schrapnell
3. Dây chằng màng nhĩ búa sau
4. Dây chằng màng nhĩ búa trước
5. Mỏm ngắn xương búa
6. Cán búa
7. Rốn màng nhĩ
8. Nón sáng
Hình 5.20. Màng nhĩ (mặt ngoài)