BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY
NGHỀ: CẮT GỌT KIM LOẠI
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-TCGNB ngày…….tháng….năm
2017 của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình
Ninh Bình, năm 2021
1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN:
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
2
LỜI GIỚI THIỆU
Trong chiến lược phát triển và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đào tạo nguồn
nhân lực phục vụ cho công nghiệp hóa nhất là trong lĩnh vực cơ khí – Nghề cắt
gọt kim loại là một nghề đào tạo ra nguồn nhân lực tham gia chế tạo các chi tiết
máy móc đòi hỏi các sinh viên học trong trường cần được trang bị những kiến
thức, kỹ năng cần thiết để làm chủ các công nghệ sau khi ra trường tiếp cận
được các điều kiện sản xuất của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tổ môn
cắt gọt kim loại khoa Cơ khí đã biên soạn cuốn giáo trình Công nghệ chế tạo
máy. Nội dung của mô đun để cập đến các công việc, bài tập cụ thể về phương
pháp và trình tự gia công các chi tiết.
Căn cứ vào trang thiết bị của các trường và khả năng tổ chức sinh viên
thực tập ở các công ty, doanh nghiệp bên ngoài mà nhà trường xây dựng các bài
tập thực hành áp dụng cụ thể phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện tại.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình biên soạn, song không tránh khỏi
những sai sót. Chúng tôi rất mong nhận được những đóng góp ý kiến của các
bạn và đồng nghiệp để cuốn giáo trình hoàn thiện hơn.
Ninh Bình, ngày tháng năm 2021
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Phạm Văn Thịnh
2. Trần Đại Dương
3. Đàm Văn Tới
3
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: NHỮNG ĐỊNH NGHĨA VÀ KHÁI NIỆM CƠ BẢN .................. 14
1. Quá trình sản xuất và quá trình công nghệ. ............................................... 14
1.1. Quá trình sản xuất ..................................................................................... 14
1.2. Quá trình công nghệ ................................................................................. 14
1.2.1. khái niệm ............................................................................................... 14
1.2.2. Các yếu tố của qui trình công nghệ ....................................................... 14
1.2.2.1. Nguyên công ...................................................................................... 14
1.2.2.2. Gá ....................................................................................................... 15
1.2.2.3. Vị trí .................................................................................................... 15
1.2.2.4. Bước .................................................................................................. 15
1. 2.2.5. Đường chuyển dao ............................................................................ 15
1. 2.2.6. Động tác ............................................................................................. 16
2. Các dạng sản xuất ........................................................................................ 16
2.1. Dạng sản xuất đơn chiếc: ........................................................................ 16
2.2. Dạng sản xuất hàng loạt: .......................................................................... 16
2.3. Dạng sản xuất hàng khối: ......................................................................... 16
CHƯƠNG 2: GÁ ĐẶT CHI TIẾT GIA CÔNG .................................................. 17
1. Những khái niệm cơ bản. ........................................................................... 17
1.1. Khái niệm về gá đặt. ............................................................................... 17
1.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 17
1.1.2. Định vị .................................................................................................. 17
1.1.3. Kẹp chặt ................................................................................................. 17
1.2. Khái niệm về Chuẩn. ................................................................................ 17
1.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 17
1.2.2. Phân loại ................................................................................................ 18
1.3. Cách tính sai số gá đặt .............................................................................. 18
1.3.1. Cách tính sai số kẹp chặt ....................................................................... 18
1.3.2. Cách tính sai số đồ gá ............................................................................ 19
1.3.3 Cách tính sai số chuẩn ............................................................................ 19
2. Nguyên tắc định vị và kẹp chặt chi tiết gia công. ..................................... 20
2.1. Nguyên tắc 6 điểm khi định vị ................................................................. 20
2.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 20
Hình 2.3 ............................................................................................................... 20
2.1.2. Nguyên tắc 6 điểm định vị ..................................................................... 20
2.1.3. Vận dụng nguyên tắc 6 điểm định vị chi tiết ......................................... 21
2.2. Nguyên tắc kẹp chặt. ................................................................................ 21
3. Phương pháp gá đặt chi tiết khi gia công. ............................................... 22
3.1. Ph ương pháp rà gá .................................................................................. 22
3.2. Ph ương pháp tự động đạt kích thư ớc ........................................................ 23
4. Nguyên tắc chọn chuẩn gia công ................................................................. 23
4.1. Nguyên tắc chọn chuẩn thô ........ 23
4.2. Chọn chuẩn tinh ........................................................................................ 24
4
CHƯƠNG 3: ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG ..................................................... 26
1. Khái niệm ................................................................................................. 26
1.1. Độ chính xác về kích thước ...................................................................... 26
1.2. Độ chính xác về hình dạng hình học ........................................................ 26
1.3. Độ chính xác về vị trí tương quan ............................................................ 26
1.4. Độ chính xác về chất lượng bề mặt .......................................................... 26
1.4.1. Độ nhấp nhô tế vi .................................................................................. 26
1.4.2. Độ sóng bề mặt. ..................................................................................... 26
2. Các phương pháp đạt độ chính xác gia công ............................................ 27
2.1. Phương pháp cắt thử ................................................................................ 27
2.1.1. Thao tác ................................................................................................. 27
2.1.2. Ưu điểm của phương pháp cắt thử ........................................................ 27
2.1.3. Nhược điểm của phương pháp cắt thử ................................................... 27
2.1.4. Áp dụng phương pháp cắt thử ............................................................... 27
2.2. Phương pháp tự động đạt kích thước ........................................................ 28
2.2.1. Thao tác ................................................................................................. 28
2.2.2. Ưu điểm của phương pháp tự động đặt kích thước ............................... 28
2.2.3. Nhược điểm của phương pháp tự động đặt kích thước ......................... 28
2.2.4. Áp dụng phương pháp tự động đặt kích thước ...................................... 28
3. Các nguyên nhân gây ra sai số gia công ................................................... 28
3.1. Biến dạng đàn hồi của hệ thống công nghệ .............................................. 28
3.1.1. Độ cứng vững của hệ thống công nghệ ................................................. 28
3.1.2. Ảnh hưởng do dao mòn ........................................................................ 29
3.1.3. Ảnh hưởng do sai số của phôi .............................................................. 29
3.2. Ảnh hưởng độ chính xác của máy đến độ chính xác gia công ................ 29
3.3. Ảnh hưởng sai số của dụng cụ cắt ............................................................ 30
3.4. Ảnh hưởng do biến dạng nhiệt của hệ thống công nghệ. ......................... 30
3.6. Ảnh hưởng do phương pháp đo và dụng cụ đo ........................................ 32
4. Các phương pháp nghiên cứu độ chính xác gia công ............................... 32
4.1. Phương pháp thống kê kinh nghiệm ......................................................... 32
4.3. Phương pháp thống kê xác suất. .............................................................. 33
Phương pháp này được sử dụng trong sản xuất hàng loạt và hàng khối. Cách
tiến hành: Cắt thử một loạt chi tiết có số lượng đủ để thu được nhữngđặc tính
phân bố của kích thước đạt được. Thông thường, số lượng chi tiết cắt thử từ
60 đến 100 chi tiết trong một lần điều chỉnh máy. Đo kích thước thực của
từng chi tiết trong cả loạt. Tìm kích thước giới hạn lớn nhất, nhỏ nhất của cả
loạt. Chia khoảng giới hạn từ lớn nhất đến nhỏ nhất đó thành một số khoảng
(thường lớn hơn 6 khoảng). Xác định số lượng chi tiết có kích thước nằm
trong mỗi khoảng và xây dựng đường cong phân bố kích thước thực nghiệm.
......................................................................................................................... 33
Để giảm bớt chi phí đồng thời rút ngắn thời gian xác định quy luật phân bố kích
thước, người ta dùng các số liệu có sẵn để tham khảo khi gia công các kích
thước. ................................................................................................................... 33
CHƯƠNG 4: PHÔI VÀ LƯỢNG DƯ GIA CÔNG ............................................ 34
5