i
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
ii
LỜI GIỚI THIỆU
Kinh tế vĩ mô là một môn kinh tế cơ sở, đề cặp đến các lý thuyết và các phương
pháp phân tích sự vận động của các mối quan hệ kinh tế trên tổng thể nền kinh tế. Là
môn khoa học nền tảng, cơ sở cho các khoa học kinh tế chuyên nghành khác.
Nền kinh tế quốc dân bao gồm nhiều thị trường, nhiều thành phần kinh tế, nhiều
bộ phận cấu thành có liên quan mật thiết với nhau.
Với tài liệu kinh tế vĩ mô cho đối tượng Cao Đẳng Nghề được kết cấu thành 7
chương.
Chương 1: Khái quát về kinh tế học và kinh tế học vĩ mô
Chương 2: Tổng sản phẩm và thu nhập quốc dân
Chương 3: Tổng cầu và chính sách tài khóa
Chương 4: Tiền tệ và chính sách tiền tệ
Chương 5: Tổng cung và chu kỳ kinh doanh
Chương 6: Thất nghiệp và lạm phát
Chương 7: Kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế mở
Nhằm cung cấp những kiến thức cơ bản của kinh tế học vĩ mô. Mỗi chương
được kết cấu thành 4 phần: Phần giới thiệu chương, phần nội dung chương, phần tóm
tắt nội dung và những vấn đề cần ghi nhớ, phần luyện tập khi học viên đã nghiên cứu
xong nội dung của mỗi chương.
Giáo trình này lần đầu tiên được biên soạn, nên không tránh khỏi những sai xót.
Rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của các bạn đọc và các thầy cô giáo.
Xin chân thành cám ơn!
Cần Thơ, ngày……tháng……năm 2021
Tham gia biên soạn
Chủ biên: 1. Ths. Trần Thị Hồng Châu
2. Đinh Thị Khoa
iii
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ HỌC VĨ MÔ .......................................... 1
1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ KINH TẾ HỌC: .......................................................... 1
1.1 Kinh tế học, kinh tế vi mô, kinh tế vĩ mô: .......................................................... 1
1.2 Đối tượng và phương pháp nghiên cứu kinh tế học vĩ mô:............................... 1
1.3 Giới hạn khả năng sản xuất của xã hội: ........................................................... 2
2. TỔ CHỨC KINH TẾ CỦA MỘT NỀN KINH TẾ: ............................................................... 2
2.1 Ba vấn đề cơ bản của một tổ chức kinh tế: ....................................................... 2
2.2 Cách giải quyết 3 vấn đề kinh tế cơ bản trong các tổ chức kinh tế: ................. 3
3. CÁC MỤC TIÊU VÀ CÔNG CỤ ĐIỀU TIẾT VĨ MÔ: ......................................................... 5
3.1 Các mục tiêu kinh tế vĩ mô cơ bản: ................................................................... 5
3.2 Các chính sách và công cụ điều tiết vĩ mô: Chia thành 4 loại ......................... 7
4. KHÁI QUÁT HỆ THỐNG KINH TẾ VĨ MÔ: .................................................................... 8
4.1 Tổng cung (AS): ................................................................................................ 8
4.2 Tổng cầu (AD): ................................................................................................. 8
4.3 Khái quát hệ thống kinh tế vĩ mô: ..................................................................... 9
5. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN............................................................. 10
CHƯƠNG 2.................................................................................................................. 11
TỔNG SẢN PHẨM QUỐC DÂN VÀ THU NHẬP QUỐC DÂN .......................... 11
1. ĐO LƯỜNG MỨC SẢN XUẤT CỦA MỘT QUỐC GIA: ................................................... 11
1.1 Hai hệ thống tính toán sản lượng quốc gia: ................................................... 11
1.2 Các chỉ tiêu chủ yếu của hệ SNA: ................................................................... 11
2. TỔNG SẢN PHẨM QUỐC DÂN (GNP) VÀ TỔNG SẢN PHẨM TRONG NƯỚC (GDP): ... 12
2.1 Khái niệm: ....................................................................................................... 12
2.2 Mối liên hệ giữa GNP và GDP: ...................................................................... 12
2.3 Ý nghĩa của các chỉ tiêu GNP và GDP trong phân tích kinh tế vĩ mô: .......... 13
3. PHƯƠG PHÁP XÁC ĐỊNH GDP DANH NGHĨA: .......................................................... 13
3.1 Sơ đồ chu chuyển kinh tế vĩ mô (Nền kinh tế mở) ........................................... 13
3.2 Phương pháp xác định GDP: .......................................................................... 14
4. XÁC ĐỊNH CÁC CHỈ TIÊU TRONG HỆ SNA (GNP, NNP, NI, YD) ............................ 15
4.1 Tổng sản phẩm quốc dân (GNP): ................................................................... 15
4.2 Sản phẩm quốc dân ròng (NNP): (= GNP theo giá sản xuất) ........................ 15
4.3 Thu nhập quốc dân (NI, Y): ............................................................................ 15
4.4 Thu nhập có thể sử dụng (Yd) - Thu nhập khả dụng: ..................................... 15
5. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN............................................................. 15
CHƯƠNG 3. TỔNG CẦU VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHOÁ ................................... 16
1. TỔNG CẦU TRONG NỀN KINH TẾ GIẢN ĐƠN: ........................................................... 16
iv
1.1 Tiêu dùng (C) và tiết kiệm (S): ........................................................................16
1.2 Đầu tư (I): ........................................................................................................18
1.3 Hàm tổng cầu và phương pháp xác định sản lượng cân bằng: ......................19
1.4 Mô hình số nhân (m) ........................................................................................19
2. TỔNG CẦU TRONG NỀN KINH TẾ ĐÓNG: ..................................................................20
2.1 Thu chi của chính phủ và tổng cầu: ................................................................20
2.2 Hàm tổng cầu: .................................................................................................21
2.3 Phương pháp xác định sản lượng cân bằng: ...................................................21
3. TỔNG CẦU TRONG NỀN KINH TẾ MỞ: ......................................................................23
3.1 Xuất - nhập khẩu và tổng cầu:.........................................................................23
3.2 Xác định sản lượng cân bằng trong nền kinh tế mở (2 cách) .........................24
3.3 Chính sách gia tăng xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu: ...................................25
4. CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA (CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH): .................................................25
4.1 Nghiên cứu chính sách tài khoá trong lý thuyết: .............................................25
4.2 Nghiên cứu chính sách tài khoá trong thực tế: ...............................................26
4.3 Chính sách tài khoá với vấn đề thâm hụt ngân sách và tháo lui đầu tư. ........26
4.4 Chính sách tài khoá và vấn đề thâm hụt ngân sách của nước ta trong thời
gian qua: ................................................................................................................28
5. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN .............................................................28
6. KIỂM TRA ...............................................................................................................28
CHƯƠNG 4. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ .............................................29
1. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ .................................................................29
1.1 Tiền tệ: .............................................................................................................29
1.2 Hệ thống ngân hàng (NHTM & NHTW): ........................................................31
1.3 Ngân hàng trung ương với vai trò kiểm soát tiền tệ: ......................................33
1.4 Thị trường tiền tệ: ............................................................................................34
1.5 Mức cầu tiền tệ: ...............................................................................................34
1.6 Mức cung tiền tệ (MS) và hàm cung tiền tệ: ...................................................36
1.7 Sự cân bằng thị trường tiền tệ: ........................................................................36
1.8 Lãi suất với tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu và tổng cầu: ...................................37
1.9 Chính sách tiền tệ: ...........................................................................................37
2. SỰ KẾT HỢP CHÍNH SÁCH TÀI KHOÁ & TIỀN TỆ ........................................38
2.1 Mô hình IS - LM : ............................................................................................38
2.2 Sự cân bằng đồng thời trên thị trường hàng hóa, tiền tệ - mô hình IS - LM. ..40
2.3 Tác động của chính sách tài khóa, tiền tệ đến mô hình IS - LM và sự phối hợp
của 2 chính sách này: ............................................................................................41
3. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN .............................................................42
4. KIỂM TRA ...............................................................................................................43
v
CHƯƠNG 5. TỔNG CUNG VÀ CÁ CHU KỲ KINH DOANH ............................. 43
1. THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG: ........................................................................................ 43
1.1 Đường cầu về lao động (LD): .......................................................................... 43
1.2 Đường cung về lao động (LS): ........................................................................ 43
1.3 Giá cả, tiền công & việc làm: ......................................................................... 44
2. ĐƯỜNG TỔNG CUNG (AS): ..................................................................................... 45
2.1 Hai trường hợp đặc biệt của đường tổng cung: ............................................. 45
2.2 Đường tổng cung thực tế ngắn hạn: (là một đường cong) ............................. 45
3. MỐI QUAN HỆ TỔNG CUNG – TỔNG CẦU VÀ QUÁ TRÌNH TỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA NỀN
KINH TẾ: ..................................................................................................................... 46
3.1 Quan hệ tổng cung - Tổng cầu (AD & AS): .................................................... 46
3.2 Nghiên cứu quá trình tự điều chỉnh của nền kinh tế trong ngắn hạn, trung hạn
và dài hạn: ............................................................................................................. 46
4. CHU KỲ KINH DOANH: ............................................................................................ 47
5. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN............................................................. 48
CHƯƠNG 6. THẤT NGHIỆP VÀ LẠM PHÁT ...................................................... 49
1. THẤT NGHIỆP: ........................................................................................................ 49
1.1 Một số khái niệm, tác hại của thất nghiệp: ..................................................... 49
1.2 Các loại thất nghiệp: ....................................................................................... 49
1.3 Hạ thấp tỉ lệ thất nghiệp: ................................................................................ 50
2. LẠM PHÁT: ............................................................................................................. 50
2.1 Khái niệm và cách tính: .................................................................................. 50
2.2 Phân loại lạm phát (Quy mô lạm phát), tác hại của lạm phát: ...................... 51
2.3 Nguyên nhân gây ra lạm phát: ........................................................................ 52
3. MỐI QUAN HỆ CỦA LẠM PHÁT VÀ THẤT NGHIỆP: ................................................... 52
3.1 Đường Phillips ngắn hạn: ............................................................................... 52
3.2 Đường Phillips dài hạn: .................................................................................. 53
4. THỰC HÀNH/ BÀI TẬP NHÓM/ THẢO LUẬN............................................................. 53
CHƯƠNG 7. KINH TẾ VĨ MÔ TRONG NỀN KINH TẾ M ................................. 54
1. NGUYÊN TẮC LỢI THẾ SO SÁNH TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ: ............................ 54
1.1 Lợi thế tuyệt đối (Adam Smith): ...................................................................... 54
1.2 Lợi thế tương đối - Lý thuyết tương đối (David Ricardo): ............................. 54
2. CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ: .......................................................................... 54
3. THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI VÀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI: ....................................................... 55
3.1 Khái niệm: ....................................................................................................... 55
3.2 Sự hình thành tỷ giá hối đoái trên thị trường ngoại hối: ................................ 56
3.3 Các hệ thống tỷ giá hối đoái: .......................................................................... 56