Giáo trình Mài định hình (Nghề Cắt gọt kim loại)

bé lao ®éng - th−¬ng binh vµ x(cid:19) héi tæng côc d¹y nghÒ

Chñ biªn: Hoµng Thanh TÞnh

Biªn so¹n: Ng« ThÞ KÕt

Gi¸o tr×nh mµi ®Þnh h×nh

NghÒ: c¾t gät kim lo¹i tr×nh ®é: lµnh nghÒ

Dù ¸n gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ (VTEP) Hµ néi – 2008

Tuyªn bè b¶n quyÒn :

Tµi liÖu nµy thuéc lo¹i s¸ch gi¸o tr×nh, cho nªn c¸c nguån th«ng tin cã thÓ ®−îc phÐp dïng nguyªn b¶n hoÆc trÝch dïng cho c¸c môc ®Ých vÒ ®µo t¹o vµ tham kh¶o. Mäi môc ®Ých kh¸c cã ý ®å lÖch l¹c hoÆc sö dông víi môc ®Ých kinh doanh thiÕu lµnh m¹nh sÏ bÞ nghiªm cÊm.

Tæng côc D¹y nghÒ sÏ lµm mäi c¸ch ®Ó b¶o vÖ b¶n

quyÒn cña m×nh.

Tæng côc D¹y nghÒ c¸m ¬n vµ hoan nghªnh c¸c th«ng tin gióp cho viÖc tu söa vµ hoµn thiÖn tèt h¬n tµi liÖu nµy.

§Þa chØ liªn hÖ:

Tæng côc D¹y nghÒ

37B - NguyÔn BØnh Khiªm - Hµ Néi

114 - 2008/CXB/03 - 12/L§XH

− 03 12 − 22 01

M· sè:

Lêi nãi ®Çu

Gi¸o tr×nh m«®un Mµi ®Þnh h×nh ®−îc x©y dùng vµ biªn so¹n trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o nghÒ C¾t gät kim lo¹i ®· ®−îc Gi¸m ®èc Dù ¸n Gi¸o dôc kü thuËt vµ D¹y nghÒ quèc gia phª duyÖt dùa vµo n¨ng lùc thùc hiÖn cña ng−êi kü thuËt viªn tr×nh ®é lµnh nghÒ.

Trªn c¬ së ph©n tÝch nghÒ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc (theo ph−¬ng ph¸p DACUM) cña c¸c c¸n bé, kü thuËt viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt cïng víi c¸c chuyªn gia ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng héi th¶o, lÊy ý kiÕn v.v…, ®ång thêi c¨n cø vµo tiªu chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng cña nghÒ ®Ó biªn so¹n. Ban gi¸o tr×nh m«®un Mµi ®Þnh h×nh do tËp thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, kü s− cña Tr−êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp HuÕ vµ c¸c kü thuËt viªn giµu kinh nghiÖm biªn so¹n. Ngoµi ra cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi vµ c¸n bé kü thuËt thuéc C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä.

Ban biªn so¹n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä, Ban qu¶n lý Dù ¸n GDKT&DN vµ c¸c chuyªn gia cña Dù ¸n ®· céng t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì trong viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp th¼ng th¾n, khoa häc vµ tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu chuyªn gia, c«ng nh©n bËc cao trong lÜnh vùc nghÒ C¾t gät kim lo¹i. Song do ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, mÆt kh¸c ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn biªn so¹n gi¸o tr×nh dùa trªn n¨ng lùc thùc hiÖn, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gi¸o tr×nh m« ®un Mµi ®Þnh h×nh ®−îc hoµn thiÖn h¬n, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai.

Gi¸o tr×nh m« ®un Mµi ®Þnh h×nh ®−îc biªn so¹n theo c¸c nguyªn t¾c: TÝnh ®Þnh h−íng thÞ tr−êng lao ®éng; TÝnh hÖ thèng vµ khoa häc; TÝnh æn ®Þnh vµ linh ho¹t; H−íng tíi liªn th«ng, chuÈn ®µo t¹o nghÒ khu vùc vµ thÕ giíi; TÝnh hiÖn ®¹i vµ s¸t thùc víi s¶n xuÊt.

Gi¸o tr×nh m« ®un Mµi ®Þnh h×nh nghÒ C¾t gät kim lo¹i cÊp tr×nh ®é Lµnh nghÒ ®· ®−îc Héi ®ång thÈm ®Þnh Quèc gia nghiÖm thu vµ nhÊt trÝ ®−a vµo sö dông vµ ®−îc dïng lµm gi¸o tr×nh cho häc viªn trong c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n hoÆc cho c«ng nh©n kü thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông nh©n lùc tham kh¶o.

§©y lµ tµi liÖu thö nghiÖm sÏ ®−îc hoµn chØnh ®Ó trë thµnh gi¸o tr×nh chÝnh thøc trong hÖ thèng d¹y nghÒ.

HiÖu tr−ëng

Bïi Quang ChuyÖn

Giíi thiÖu vÒ m« ®un

VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un:

Mµi ®Þnh h×nh ®−îc thùc hiÖn sau khi häc sinh ®· trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c kiÕn thøc

vµ kü n¨ng vÒ mµi ph¼ng, mµi trßn. M« ®un nµy sÏ gióp häc sinh n©ng cao tay

nghÒ vÒ gia c«ng trªn m¸y mµi ph¼ng kÕt hîp víi m¸y mµi trßn ngoµi v¹n n¨ng

®¹t ®−îc ®é chÝnh x¸c cao vÒ kÝch th−íc h×nh d¸ng vµ ®é nh½n bãng bÒ mÆt chi

Môc tiªu cña m« ®un:

tiÕt gia c«ng.

Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un:

Sau khi häc xong m« ®un nµy häc sinh cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ ph−¬ng ph¸p mµi c¸c chi tiÕt ®Þnh h×nh trªn m¸y mµi ph¼ng, mµi trßn. Cã ®ñ kü n¨ng lùa chän, c©n b»ng, l¾p, rµ söa ®¸ mµi, g¸ l¾p chi tiÕt chÝnh x¸c vµ mµi c¸c bÒ mÆt cã biªn d¹ng cong, cã gãc, r·nh vu«ng vµ r·nh, chèt ®u«i Ðn ®óng quy tr×nh ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

Häc xong m« ®un nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng: - Tr×nh bµy ®−îc c¸c ®Æc ®iÓm, yªu cÇu kü thuËt cña ph−¬ng ph¸p mµi chi tiÕt ®Þnh h×nh.

- LËp ®−îc quy tr×nh gia c«ng mµi mÆt ®Þnh h×nh cô thÓ. - Chän ®¸ mµi phï hîp víi chi tiÕt mµi, c©n b»ng, rµ söa vµ g¸ l¾p ®¸ mµi ®óng yªu cÇu kü thuËt.

- Sö dông thµnh th¹o vµ ®óng chøc n¨ng c¸c thiÕt bÞ, dông cô t−¬ng øng. - §iÒu khiÓn thµnh th¹o m¸y mµi trßn v¹n n¨ng vµ m¸y mµi ph¼ng. - Mµi ®−îc c¸c mÆt ®Þnh h×nh ®óng quy tr×nh, ®¹t yªu cÇu kü thuËt vµ an toµn. - Sö dông ®óng c¸c lo¹i dông cô ®o kiÓm vµ kiÓm tra chÝnh x¸c c¸c yªu cÇu kü thuËt cña chi tiÕt.

- X¸c ®Þnh ®óng c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc. - §¶m b¶o an toµn tuyÖt ®èi cho ng−êi vµ thiÕt bÞ, tæ chøc n¬i lµm viÖc gän gµng s¹ch sÏ, cã ý thøc gi÷ g×n vµ b¶o d−ìng m¸y, ®¸ mµi, dông cô ®o.

Néi dung chÝnh cña m« ®un:

- Chó ý ®Õn viÖc chän dung dÞch lµm nguéi vµ sö dông ph−¬ng ph¸p lµm nguéi thÝch hîp.

- Ph−¬ng ph¸p mµi chi tiÕt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ mµi ®Þnh h×nh. - Mµi r·nh vu«ng trªn m¸y mµi ph¼ng. - Mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn.

S C H T N T

Mµi ®Þnh h×nh lµ m« ®un c¬ b¶n vµ b¾t buéc. Mäi häc viªn ph¶i häc vµ ®¹t kÕt qu¶

chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ thi kÕt thóc nh ®· ®Æt ra trong ch−¬ng

tr×nh ®µo t¹o.

Nh÷ng häc viªn qua kiÓm tra vµ thi mµ kh«ng ®¹t ph¶i thu xÕp cho häc l¹i nh÷ng

phÇn ch−a ®¹t ngay vµ ph¶i ®¹t ®iÓm chuÈn míi ®−îc phÐp häc tiÕp c¸c m« ®un/m«n häc

tiÕp theo.

Ghi chó:

C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un

1. Häc trªn líp vÒ:

- C¸c ®Æc ®iÓm, yªu cÇu kü thuËt cña ph−¬ng ph¸p mµi chi tiÕt ®Þnh h×nh..

- Chän ®¸ mµi phï hîp víi chi tiÕt mµi, c©n b»ng, rµ söa vµ g¸ l¾p ®¸ mµi ®óng

yªu cÇu kü thuËt.

- X¸c ®Þnh ®óng c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

- Chó ý ®Õn viÖc chän dung dÞch lµm nguéi vµ sö dông ph−¬ng ph¸p lµm nguéi

2. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ:

thÝch hîp.

- C¸c thao t¸c ®iÒu khiÓn mµi trßn v¹n n¨ng vµ m¸y mµi ph¼ng.

3. Thùc tËp t¹i x−ëng tr−êng:

- Tr×nh tù mµi mÆt ®Þnh h×nh

- Thùc hµnh mµi mÆt ®Þnh h×nh theo b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng

- §o vµ kiÓm tra trong qu¸ tr×nh mµi

- Thùc hµnh cã h−íng dÉn

- Thùc hµnh ®éc lËp

Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m« ®un

KiÕn thøc:

- Tr×nh bµy ®óng c¸c ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña chi tiÕt ®Þnh h×nh. - Chän vµ sö dông c¸c lo¹i ®¸ mµi, dung dÞch lµm nguéi phï hîp - Mµi chi tiÕt ®Þnh h×nh trªn m¸y mµi ph¼ng, trªn m¸y mµi trßn ®óng quy tr×nh. - Nªu ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt l−îng s¶n phÈm b»ng c¸c dông cô

®o chÝnh x¸c nh−: Pan me, ®ång hå so, mÉu so s¸nh ®é bãng, d−ìng ®Þnh h×nh.

Kü n¨ng:

- §−îc ®¸nh gi¸ qua bµi kiÓm tra viÕt vµ tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt ®¹t yªu cÇu.

- NhËn d¹ng, lùa chän m¸y, ®¸ mµi vµ c¸c dông cô thÝch hîp cho tõng b−íc,

nguyªn c«ng.

- Mµi chi tiÕt ®Þnh h×nh ®óng quy tr×nh. - §−îc ®¸nh gi¸ b»ng quan s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng s¶n

Th¸i ®é:

phÈm theo b¶ng kiÓm ®¹t yªu cÇu.

ThËn träng trong thao t¸c vËn hµnh vµ sö dông c¸c dông cô, thiÕt bÞ.

Bµi 1 Mµi bÒ mÆt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ mµi ®Þnh h×nh

Giíi thiÖu:

M§ cg1 35 01

Mµi bÒ mÆt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ ®Þnh h×nh cã thÓ thùc hiÖn trªn m¸y mµi ph¼ng hoÆc m¸y mµi trßn, tuú theo h×nh d¹ng, kÝch th−íc cña chi tiÕt mµ chän ph−¬ng ph¸p mµi vµ m¸y mµi cho thÝch hîp. Trong ph¹m vi bµi häc nµy sÏ tr×nh bµy kü n¨ng chñ yÕu thùc hiÖn trªn m¸y mµi ph¼ng ®Ó lµm c¬ së, tuú thuéc vµo thiÕt bÞ m¸y hiÖn cã cña n¬i ®µo t¹o ®Ó ¸p dông cho phï hîp. Môc tiªu thùc hiÖn:

- Tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c ®Æc ®iÓm khi mµi mÆt cong b»ng ®¸ mµi ®Þnh h×nh, ph−¬ng ph¸p chän vµ söa ®¸ mµi cã biªn d¹ng phï hîp biªn d¹ng cña mÆt gia c«ng, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

Néi dung chÝnh:

- Mµi c¸c bÒ mÆt cã biªn d¹ng cong ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña chi tiÕt ®Þnh h×nh - C¸c ph−¬ng ph¸p mµi chi tiÕt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ mµi ®Þnh h×nh - C¸c d¹ng sai háng khi mµi, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi

1. C¸c yªu cÇu kü thuËt cña chi tiÕt ®Þnh h×nh:

A. Häc trªn líp:

C¸c chi tiÕt ®Þnh h×nh gia c«ng tinh trªn m¸y mµi ph¼ng hay trªn m¸y mµi trßn

cÇn ph¶i ®¹t ®−îc c¸c yªu cÇu kü thuËt sau: - §¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc - §¹t ®é ®ång t©m gi÷a c¸c bÒ mÆt ®Þnh h×nh víi ®−êng t©m chi tiÕt - §¶m b¶o ®é sai lÖch vÒ h×nh d¹ng h×nh häc, ®é c«n, ®é « van ... trong ph¹m vi cho

phÐp

2. Ph−¬ng ph¸p mµi chi tiÕt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ mµi

®Þnh h×nh:

- §é nh½n bãng bÒ mÆt

2.1. Ph−¬ng ph¸p söa ®¸ mµi ®Þnh h×nh

- Mµi ®Þnh h×nh lµ qu¸ tr×nh t¹o ra c¸c bÒ mÆt cong vµ cã gãc c¹nh

- §¸ mµi ®−îc gät söa ®¨c biÖt ®Ó t¹o thµnh bÒ mÆt cã h×nh d¹ng t−¬ng øng

- Biªn d¹ng cña chi tiÕt gia c«ng ng−îc l¹i víi víi biªn d¹ng cña ®¸ mµi nh− h×nh 35.1.1, v× vËy c¸c biªn d¹ng vµ b¸n kÝnh cong cña ®¸ mµi ®−îc gät söa b»ng

dông cô c¾t ®Æc biÖt. Ph−¬ng ph¸p söa b¸n kÝnh låi trªn ®¸ mµi ®−îc thùc hiÖn

H×nh 35.1.1 - ViÖc gät söa ®¸ mµi ®−îc tiÕn hµnh trªn m¸y mµi ph¼ng, tr−íc hÕt h·y l¾p

nh− sau:

dông cô gät söa b»ng mòi kim c−¬ng ®óng vÞ trÝ trªn bµn tõ nh− h×nh 35.1.2a

- §iÒu chØnh c¶ 2 c÷ chÆn trªn dông cô gät söa sao cho chØ quay ®−îc 1/4 vßng

trßn, chóng hîp víi nhau thµnh gãc 900

- XiÕt chÆt thanh ®iÒu chØnh ®é cao mòi kim c−¬ng cña dông cô gät söa b¸n

kÝnh, mÆt ®¸y cña thanh lµ t©m cña dông cô gät söa b¸n kÝnh

- §Æt khèi c÷ chuÈn ë c¶ hai phÝa t−¬ng øng víi b¸n kÝnh cÇn thiÕt lªn ®¸ mµi

sao cho chóng n»m gi÷a thanh ®iÒu chØnh ®é cao vµ mòi kim c−¬ng

- N©ng mòi kim c−¬ng lªn cho ®Õn khi võa ch¹m tíi c¸c khèi c÷ chuÈn råi kho¸

chÆt l¹i nh− h×nh 35.1.2b

H×nh 35.1.2. Gät söa b¸n kÝnh låi trªn ®¸ mµi

a. L¾p dông cô gät söa b»ng mòi kim c−¬ng trªn bµn tõ

b. L¾p c¸c khèi c÷ chuÈn

c. B¸n kÝnh ®¸ mµi ®· gät söa xong

a) b) c)

- Di chuyÓn bµn m¸y theo chiÒu däc cho ®Õn khi mòi kim c−¬ng ë ngay d−íi

t©m ®¸ mµi, råi kho¸ chÆt bµn m¸y nh− h×nh 35.1.2a

- Quay cÇn dông cô gät söa b¸n kÝnh 1/4 vßng trßn ®Ó mòi kim c−¬ng ë vÞ trÝ ngang - Khëi ®éng trôc chÝnh cña m¸y vµ dïng tay quay bµn ngang ®−a mòi kim c−¬ng tiÕn vµo cho ®Õn khi võa ch¹m tíi c¹nh ®¸ mµi råi kho¸ chÆt bµn ngang ë vÞ trÝ nµy

- Dõng m¸y vµ n©ng ®¸ mµi lªn t¸ch khái mòi kim c−¬ng - Khëi ®éng m¸y mµi, trong khi mòi kim c−¬ng ®ang tõ tõ quay ®i l¹i qua cung

900 vµ h¹ thÊp ®¸ mµi cho ®Õn khi võa ch¹m tíi mòi kim c−¬ng

- Quay ®¸ mµi xuèng lÊy chiÒu s©u c¾t 0,05 - 0,07mm vµ tiÕp tôc gät söa cho ®Õn khi chu vi b¸n kÝnh ®¸ mµi võa ch¹m tíi mòi kim c−¬ng ë vÞ trÝ th¼ng ®øng, nh−

vËy b¸n kÝnh ®¸ mµi ®· ®Þnh h×nh xong nh− h×nh 35.1.2c

- Dõng m¸y, n©ng ®¸ mµi lªn vµ th¸o dông cô gät söa ®¸ ra

2.2. C¸c ph−¬ng ph¸p mµi ®Þnh h×nh: 2.1. Mµi mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay:

- Mµi mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi trßn v¹n n¨ng hoÆc

m¸y mµi v« t©m

- Trªn m¸y mµi trßn v¹n n¨ng thùc hiÖn gia c«ng chi tiÕt ®−îc g¸ trªn m©m cÆp

hoÆc nh÷ng chi tiÕt dµi g¸ trªn hai mòi t©m

- §¸ mµi ®−îc söa ®óng h×nh d¹ng låi hoÆc lâm t−¬ng øng víi mÆt ®Þnh h×nh cÇn mµi, viÖc g¸ l¾p vµ ®iÒu chØnh m¸y mµi t−¬ng tù nh− mµi chi tiÕt h×nh trô trªn m¸y mµi trßn 2.2. Mµi mÆt ®Þnh h×nh r·nh th¼ng :

- C¸c chi tiÕt cã r·nh th¼ng víi biªn d¹ng r·nh lµ h×nh trßn, r·nh h×nh vu«ng hay r·nh h×nh thang..v v, cÇn ®é chÝnh x¸c vµ ®é bãng bÒ mÆt cao ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi ph¼ng

- Sau khi söa ®óng biªn d¹ng cña ®¸ theo biªn d¹ng cña r·nh cÇn mµi, ®¸ mµi ®−îc l¾p trªn trôc chÝnh cña m¸y, cßn chi tiÕt ®−îc g¸ trªn bµn tõ. ViÖc ®iÒu m¸y

mµi ph¼ng ®−îc thùc hiÖn nh− mµi mÆt ph¼ng

2.2.3. Mµi r¨ng:

Mµi r¨ng lµ ph−¬ng ph¸p gia c«ng tinh b¸nh r¨ng. B¸nh r¨ng lµ chi tiÕt dïng ®Ó

truyÒn chuyÓn ®éng trong c¸c lo¹i m¸y c¾t gät kim lo¹i, « t«, m¸y næ, m¸y c«ng nghiÖp ....

- C¸c lo¹i b¸nh r¨ng sau khi ®−îc gia c«ng b»ng ph−¬ng ph¸p phay bao h×nh, chÐp h×nh, ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c, chÊt l−îng cña b¸nh r¨ng sau khi

phay vµ nhiÖt luyÖn, ng−êi ta tiÕn hµnh mµi r¨ng b»ng nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c

nhau trªn m¸y mµi chuyªn dïng

- Gia c«ng tinh b¸nh r¨ng b»ng ph−¬ng ph¸p mµi r¨ng ®¹t ®−îc ®é chÝnh x¸c tõ cÊp 3 - 7, ®é nh¸m bÒ mÆt cÊp 6. Tuú theo yªu cÇu kü thuËt, d¹ng s¶n xuÊt vµ

trang thiÕt bÞ mµ chän ph−¬ng ph¸p mµi cho phï hîp, mµi r¨ng cã thÓ thùc hiÖn

theo hai ph−¬ng ph¸p sau:

a/ Mµi r¨ng theo ph−¬ng ph¸p chÐp h×nh: Dïng ®¸ mµi ®Þnh h×nh ®−îc söa theo

h×nh d¹ng cña r¨ng cÇn gia c«ng, ®¸ mµi cã thÓ cã h×nh d¹ng toµn bé mét r·nh

r¨ng nh− h×nh 35.1.3a hoÆc dïng hai ®Üa ®¸ mµi cã d¹ng mét mÆt cña r·nh r¨ng

nh− s¬ ®ß h×nh 35.1.3b

+ Trong qu¸ tr×nh mµi, ®¸ mµi (1) thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay víi vËn tèc v vµ chuyÓn ®éng th¼ng S1 däc theo chiÒu dµi cña r¨ng, ®¸ mµi thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay víi tèc ®é v = 30 - 35mÐt/phót

+ Khi mµi chÐp h×nh, tÊt c¶ c¸c sai sè vÒ h×nh d¹ng cña ®¸ khi söa ban ®Çu

Chi tiÕt gia c«ng

H×nh 35.1.3. S¬ ®« mµi r¨ng theo

H×nh 35.1.4. S¬ ®« mµi r¨ng theo

ph−¬ng ph¸p chÐp h×nh

ph−¬ng ph¸p bao h×nh

còng nh− ®¸ bÞ mßn trong qu¸ tr×nh mµi sÏ g©y ra sai sè trùc tiÕp cña chi tiÕt mµi.

+ Khi mµi xong mét r¨ng, ®¸ lïi ra, b¸nh r¨ng ®−îc ph©n ®é sang r¨ng kh¸c cho ®Õn khi hoµn thµnh, b¸nh r¨ng mµi theo ph−¬ng ph¸p nµy ®¹t ®é chÝnh x¸c

cÊp 6 - 7

b/ Mµi r¨ng theo ph−¬ng ph¸p bao h×nh: Ph−¬ng ph¸p bao h×nh dùa theo

nguyªn lý ¨n khíp gi÷a b¸nh r¨ng vµ thanh r¨ng, thanh r¨ng dÉn cã cïng m« ®un vµ gãc ¨n khíp víi b¸nh r¨ng gia c«ng.

+ Thanh r¨ng gi÷ vai trß nh− lµ hai ®¸ mµi ®Üa ®Ó mµi ®ång thêi hai mÆt bªn cña r¨ng nh− h×nh 35.1.4. Khi mµi theo ph−¬ng ph¸p nµy, ®¸ mµi (2) thùc hiÖn chuyÓn

®éng quay V vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc S, cßn b¸nh r¨ng gia c«ng (1) võa quay

quanh t©m cña nã víi vËn tèc V1 võa thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn ngang S1 theo chiÒu ng−îc l¹i, lóc nµy mÆt a cña r¨ng ®· mµi xong, sau ®ã V1 vµ S1 ®¶o chiÒu ®Ó gia c«ng mÆt b.

+ Khi gia c«ng xong mét r·nh r¨ng, ®¸ mµi (2) lïi ra khái r·nh, b¸nh r¨ng ®−îc ph©n ®é sang r¨ng kh¸c, qu¸ tr×nh mµi r·nh r¨ng thø hai ®−îc lÆp l¹i cho ®Õn khi

hoµn thµnh, b¸nh r¨ng mµi theo ph−¬ng ph¸p nµy ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 3 - 4

2.2.4. Mµi ren:

Mµi ren ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi ren chuyªn dïng, ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c

cña ren ®· ®−îc gia c«ng nh− ren cña ta r«, ren cña d−ìng, trôc c¸n ren, trôc vÝt...®·

®−îc nhiÖt luyÖn. Mµi ren th−êng ®−îc thùc hiÖn theo c¸c ph−¬ng ph¸p sau:

a/ Mµi ren b»ng ®¸ cã mét ®Çu mèi: ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc dïng phæ biÕn, biªn

d¹ng cña ®¸ mµi t−¬ng øng víi biªn d¹ng cña r¨ng nh− h×nh 35.1.5

- Khi mµi, ®¸ mµi (1) thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay V vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ngang theo h−íng kÝnh S ®Ó mµi hÕt chiÒu s©u ren. Bµn m¸y mang ph«i (2) thùc

hiÖn chuyÓn ®éng däc víi tèc ®é dÞch chuyÓn b»ng b−íc ren P sau mét vßng quay

cña nã

- Trôc quay cña ®¸ mµi ph¶i hîp víi ®−êng t©m cña chi tiÕt gia c«ng mét gãc

P L

chÝnh b»ng gãc n©ng cña ren α

H×nh 35.1.5 H×nh 35.1.6

- Khi mµi, ®¸ mµi (1) thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay V vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ngang theo h−íng kÝnh S ®Ó mµi hÕt chiÒu s©u ren. Bµn m¸y mang ph«i (2) thùc

hiÖn chuyÓn ®éng däc víi tèc ®é dÞch chuyÓn b»ng b−íc ren P sau mét vßng quay cña nã

- Trôc quay cña ®¸ mµi ph¶i hîp víi ®−êng t©m cña chi tiÕt gia c«ng mét gãc

chÝnh b»ng gãc n©ng cña ren α

- Ph−¬ng ph¸p nµy cã thÓ mµi ®−îc c¸c lo¹i ren vµ chiÒu dµi ren bÊt kú, ®¹t

®−îc ®é chÝnh x¸c cao ®Õn cÊp 1 - 2, cÊu t¹o ®¸ ®¬n gi¶n, dÔ söa ®¸ nªn ®−îc sö

dông réng r¸i. Nh−ng n¨ng suÊt thÊp.

- Cã 2 c¸ch mµi ren b»ng ®¸ mét ®Çu mèi:

+ C¸ch thø nhÊt: Mµi víi chiÒu s©u lín, tèc ®é quay cña chi tiÕt nhá. ¸p dông

mµi ren cã b−íc nhá < 1,5mm víi tèc ®é quay cña chi tiÕt 0,2 – 0,8m/phót

+ C¸ch thø hai: Mµi víi chiÒu s©u nhá, tèc ®é quay cña chi tiÕt lín tõ 3 –

8m/phót. ¸p dông mµi ren cã b−íc lín h¬n 1,5mm trë lªn

§é chÝnh x¸c ®¹t ®−îc khi mµi ren b»ng ®¸ mét ®Çu mèi cho phÐp sai sè trªn

chiÒu dµi 25mm lµ < 0,0025mm, 0,004/100mm, 0,075/300mm, sai sè gãc biªn d¹ng cña ren ±3 phút; sai sè theo ®−êng kÝnh trung b×nh ren lµ ±0,0025mm/10 – 40mm

b/ Mµi ren b»ng ®¸ cã nhiÒu ®Çu mèi: §¹t n¨ng suÊt cao h¬n so víi ®¸ mét ®Çu

mèi nh−ng ®é chÝnh x¸c thÊp h¬n v× biªn d¹ng ren bÞ lÖch do trôc ®¸ ®Æt song song

víi trôc chi tiÕt. §Ó thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p nµy, chiÒu réng cña ®¸ tõ 25 - 80mm,

c¸c b−íc ren cña ®¸ ph¶i phï hîp víi b−íc ren cÇn mµi nh− h×nh 35.1.6. ChiÒu

réng cña ®¸ mµi cÇn chän lín h¬n chiÒu dµi ren cña chi tiÕt cÇn mµi tõ 2 - 3 lÇn

b−íc ren.

- Ph−¬ng ph¸p tiÕn ®¸ ngang (ch¹y dao ngang) khi chiÒu réng B cña ®¸ lín

h¬n chiÒu dµi L cña ren cÇn mµi, dïng ®Ó mµi c¸c chi tiÕt ng¾n. T©m cña ®¸ song

song víi t©m cña chi tiÕt gia c«ng

§¸ mµi thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay V vµ chuyÓn ®éng ch¹y dao h−íng kÝnh Sn ®−îc ®iÒu chØnh mµi hÕt chiÒu s©u ren ngay tõ ®Çu hoÆc sau 1/2 vßng quay cña

chi tiÕt, trong khi ®ã chi tiÕt thùc hiÖn chuyÓn ®éng ch¹y dao däc Sd = P. Qu¸ tr×nh mµi ®−îc thùc hiÖn sau khi ph«i quay ®−îc 1 vßng 3 4

- Mµi theo ph−¬ng ph¸p tiÕn däc:

Khi chiÒu réng B < L, trong tr−êng hîp nµy ®¸ mµi ®−îc ®iÒu chØnh ®Õn hÕt

chiÒu s©u ren vµ thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay V, chi tiÕt thùc hiÖn chuyÓn ®éng

quay V1 vµ chuyÓn ®éng ch¹y dao däc Sd t−¬ng øng víi b−íc ren P

2.3.C¸c d¹ng sai háng khi mµi, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

Nguyªn nh©n BiÖn ph¸p kh¸c phôc

D¹ng sai háng

- Gi¶m chiÒu s©u c¾t

1. KÝch th−íc lín h¬n yªu cÇu - Chi tiÕt bÞ nung nãng nhiÒu do chiÒu s©u c¾t qu¸ lín, kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi

- Do ®Çu ®¸ mµi bÞ r¬, bÞ xª dÞch khi c¾t

2. BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi kh«ng lâm, ph¼ng - §¸ mµi qu¸ mÒm

3. B¸n kÝnh c¸c mÆt cong kh«ng ®óng

- Do söa ®¸ kh«ng ®óng b¸n kÝnh - Sèng tr−ît b¨ng m¸y bÞ r¬, mßn - æ bi trôc chÝnh bÞ mßn, ®å g¸ kh«ng chÝnh x¸c, g¸ chi tiÕt sai - §¸ mßn v−ît qu¸ dung sai cho phÐp

- Do ®¸ mµi qu¸ cøng

4. BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y

lµm - KiÓm tra l¹i vµ bæ sung dung dÞch lµm nguéi - §iÒu chØnh khe hë vÝt me n©ng trôc chÝnh ®Çu mµi - Khö ®é r¬ b¨ng tr−ît ®øng - Chän ®¸ cøng phï hîp víi chi tiÕt mµi - Söa ®¸ ®óng theo b¸n kÝnh chi tiÕt mµi, kiÓm tra b»ng ®ång hå so vµ mµi thö - Khö ®é r¬ b¨ng m¸y, c¹o rµ l¹i, thay bi trôc chÝnh, thay ®å g¸ - KiÓm tra gät söa l¹i ®¸ hoÆc trôc c¸n - Thay ®¸ mµi cã ®é cøng phï hîp - Bæ sung dung dÞch

nguéi - Dung dÞch lµm m¸t kh«ng ®ñ - ChiÒu s©u c¾t qu¸ lín

5. BÒ mÆt mµi bÞ nøt - Do ®¸ mµi qu¸ cøng - ChÊt lµm m¸t kh«ng ®ñ

6. §é bãng ®¹t kh«ng th«, (qu¸ nhiÒu vÕt x−íc) - Gi¶m chiÒu s©u c¾t - Thay ®¸ mµi - KiÓm tra bæ sung ®óng lo¹i chÊt lµm m¸t - Gi¶m chiÒu s©u c¾t - Thay ®¸ mµi cã ®é h¹t mÞn h¬n, söa ®¸ ®óng kü thuËt - Gi¶m chiÒu s©u c¾t vµ b−íc tiÕn - Thay dung dÞch lµm m¸t míi

- ChÕ ®é mµi qu¸ lín - Chän ®¸ kh«ng phï hîp, h¹t ®¸ kh«ng ®ång ®Òu, söa ®¸ ch−a ®óng - ChiÒu s©u c¾t qu¸ lín - Dung dÞch lµm m¸t bÈn, bôi phoi nhiÒu

3. C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi: 3.1. §äc b¶n vÏ:

H×nh 35.1.7. B¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng

X¸c ®Þnh ®óng c¸c yªu cÇu kü thuËt cña b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng nh− h×nh 35.1.7

3.2. ChuÈn bÞ:

- ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c lo¹i dông cô ®o: Th−íc cÆp 1/50, d−ìng ®o b¸n kÝnh R4,

R6, chi tiÕt ®ñ l−îng d− gia c«ng = 0,2mm

- KiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y mµi ph¼ng vµ chän ®¸ mµi phï hîp víi ®iÒu kiÖn gia

c«ng

- KiÓm tra ®é an toµn cña ®¸ mµi, c©n b»ng vµ rµ söa ®¸ cã b¸n kÝnh R4 vµ R6 - Lµm s¹ch mÆt trªn cña bµn tõ b»ng v¶i hoÆc cao su, nÕu mÆt bµn tõ bÞ x−íc

th× ph¶i mµi l¹i hÕt hoÆc dòa s¹ch cho nh½n bãng

3.3. G¸ l¾p chi tiÕt gia c«ng lªn bµn tõ : - Lµm s¹ch bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng - §Æt mÆt 2 lªn gÇn t©m bµn tõ, ®Ó chiÒu däc cña chi tiÕt // víi chiÒu chuyÓn

®éng qua l¹i (tr¸i - ph¶i) cña bµn m¸y nh− h×nh 35.1.8

- BËt c«ng t¾c bµn tõ vµ kiÓm tra ®é v÷ng ch¾c cña chi tiÕt ®−îc g¸ (dïng tay l¾c)

3.4. X¸c ®Þnh kho¶ng ch¹y cña bµn m¸y theo chiÒu dµi chi tiÕt

- §iÒu chØnh kho¶ng ch¹y bµn m¸y sao cho t¹i ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi hµnh

tr×nh t©m cña ®¸ mµi c¸ch mÆt ®Çu chi tiÕt 30 - 50mm

- G¸ vµ ®iÒu chØnh chi tiÕt gia c«ng ë d−íi ®¸ mµi b»ng c¸ch quay bµn m¸y b»ng tay sang ph¶i - tr¸i, ra - vµo theo chiÒu ngang vµ di chuyÓn cho ®¸ xuèng ch¹m vµo chi tiÕt gia c«ng

bÒ réng ®¸ mµi

1/2

§¸ mµi

ChiÒu s©u c¾t

Chi tiÕt gia c«ng

Bµn tõ

TiÕn vµ lïi theo chiÒu ngang

Bµn m¸y qua l¹i

H×nh 35.1.8 H×nh 35.1.9 - G¸ ®Æt chi tiÕt gia c«ng ë ngay d−íi vÞ trÝ cña ®¸ mµi ®Ó t©m cña ®¸ th¼ng t©m chi tiÕt mµi vµ ®iÒu chØnh sao cho ®¸ gÇn s¸t víi bÒ mÆt gia c«ng ( khe hë 1 mm ) vµ ®Ó 1/2 bÒ réng cña ®¸ ¨n vµo bÒ mÆt chi tiÕt nh− h×nh 35.1.9

3.5. Mµi rAnh trßn R8 cña chi tiÕt gia c«ng:

- Khëi ®éng ®¸ mµi quay, thËn träng h¹ thÊp ®¸ mµi xuèng cho tiÕp xóc nhÑ nhµng víi chi tiÕt gia c«ng khi cã tia löa ph¸t ra

- Ngõng h¹ ®¸ mµi vµ dÞch chuyÓn bµn ngang ra t¸ch rêi ®¸ khái chi tiÕt, lÊy

chiÒu s©u c¾t 0.1mm, l−îng ¨n dao tiÕn lïi 2,5 - 3mm

- Khëi ®éng dung dÞch lµm m¸t vµ hót bôi - Cho bµn m¸y di chuyÓn sang tr¸i - ph¶i ®ång thêi thùc hiÖn l−îng ch¹y dao

tiÕn vµ lïi b»ng bµn ngang cho ®Õn khi mµi hÕt chiÒu réng cña chi tiÕt

- §−a chi tiÕt vÒ vÞ trÝ ban ®Çu, ®−a ®¸ mµi vµo vÞ trÝ c¾t, kiÓm tra ®Ó l¹i 1/2

l−îng d−

- Mµi tinh: ®Æt chiÒu s©u c¾t 0,05mm, l−îng ¨n dao 1- 2mm

- KiÓm tra ®é nh½n bãng vµ kÝch th−íc thËt cÈn thËn. Dõng m¸y, th¸o chi tiÕt ra

3.6. Mµi rAnh trßn R12 cña chi tiÕt gia c«ng:

- Lau s¹ch bÒ mÆt bµn tõ vµ mÆt 1 ®· mµi xong, ®Æt mÆt 1 tiÕp xóc víi mÆt bµn

tõ nh− h×nh 35.1.10

- Mµi th«: §Æt chiÒu s©u c¾t 0,05mm ®Ó l−îng d− mµi tinh. C¸ch thùc hiÖn nh−

mµi r·nh R8

- Th¸o chi tiÕt, khö hÕt tõ vµ lµm s¹ch c¸c bÒ mÆt mµi

H×nh 35.1.10

3.7. KiÓm tra hoµn thiÖn:

- KiÓm tra kÝch th−íc b»ng panme ®o ngoµi, th−íc cÆp

- KiÓm tra b¸n kÝnh R8, R12 b»ng d−ìng ®o b¸n kÝnh

- Khi kiÓm tra ph¶i ®Æt dông cô ®o ®Òu t¹i c¸c ®iÓm trªn bÒ mÆt cña chi tiÕt,

H×nh 35.1.11

kh«ng nªn ®o t¹i 1 ®iÓm duy nhÊt nh− h×nh 35.1.11

3.8. KÕt thóc c«ng viÖc:

- Ng¾t nguån ®iÖn vµo m¸y - DÞch chuyÓn c¸c thiÕt bÞ ch¹y dao vÒ ®óng vÞ trÝ, c¸c cÇn ®iÒu khiÓn vÒ vÞ trÝ an toµn - Lau s¹ch bµn tõ, m¸y, chi tiÕt vµ dông cô ®o, tra dÇu b«i tr¬n - VÖ sinh n¬i lµm viÖc

C©u hái 35 01

C©u 1: Khi mµi ®Þnh h×nh, biªn d¹ng cña chi tiÕt gia c«ng ng−îc l¹i víi víi biªn

d¹ng cña ®¸ mµi.

§óng

Sai

C©u 2: Söa ®¸ mµi ®Þnh h×nh ®−îc dïng c¸c ph−¬ng ph¸p sau:

A. Gät söa b¸n kÝnh låi trªn ®¸ mµi

B. Gät söa b¸n kÝnh lâm trªn ®¸ mµi

C. Gät söa c¸c h×nh d¹ng ®Æc biÖt

D. C¶ A, B vµ C

C©u 3: C¸c ph−¬ng ph¸p mµi mÆt ®Þnh h×nh b»ng ®¸ ®Þnh h×nh ®−îc ¸p dông mµi

c¸c chi tiÕt cã d¹ng:

A. Mµi mÆt ®Þnh h×nh r·nh th¼ng

B. Mµi mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay

C. Mµi r¨ng

D. Mµi ren

E. C¶ A, B, C vµ D

C©u 4: §Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c khi mµi r¨ng th−êng ®−îc sö dông phæ biÕn

b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p nµo sau ®©y:

A. Mµi r¨ng theo ph−¬ng ph¸p chÐp h×nh

B. Mµi r¨ng theo ph−¬ng ph¸p bao h×nh

C. C¶ A vµ B

C©u 5: Trong c¸c ph−¬ng ph¸p mµi ren sau ®©y, ph−¬ng ph¸p nµo ®¹t ®−îc ®é

chÝnh x¸c cao nhÊt vµ dÔ thùc hiÖn?

A. Mµi ren b»ng ®¸ cã mét ®Çu mèi

B. Mµi ren b»ng ®¸ cã nhiÒu ®Çu mèi

C. C¶ A vµ B

C©u 6: Mµi ren b»ng ®¸ mét ®Çu mèi ¸p dông mµi ren trong tr−êng hîp nµo sau ®©y:

A. Mµi ren cã b−íc nhá < 1,5mm víi chiÒu s©u c¾t lín, tèc ®é quay cña chi

tiÕt tõ 0,2 – 0,8m/phót

B. Mµi ren cã b−íc lín > 1,5mm víi chiÒu s©u c¾t nhá, tèc ®é quay cña chi

tiÕt tõ 3 – 8m/phót

C. C¶ A vµ B

C©u 7: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c

d¹ng sai háng khi mµi ®Þnh h×nh ë b¶ng d−íi ®©y:

C¸c d¹ng sai háng

BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y

Nguyªn nh©n

BÒ mÆt mµi bÞ nøt

KÝch th−íc lín h¬n yªu cÇu

BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi lâm, kh«ng ph¼ng

B¸n kÝnh c¸c mÆt cong kh«ng ®óng, r·nh mµi kh«ng vu«ng gãc

§é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc

Chi tiÕt bÞ nung nãng nhiÒu do chiÒu s©u c¾t qu¸ lín,

Dông cô kiÓm tra kh«ng chÝnh x¸c, ®o sai

Do ®Çu ®¸ mµi bÞ r¬, bÞ xª dÞch khi c¾t

ChÕ ®é mµi qu¸ lín. §¸ qu¸ th«

Chän ®¸ kh«ng phï hîp, h¹t ®¸ kh«ng ®ång ®Òu, söa ®¸ ch−a ®óng

Do söa ®¸ kh«ng ®óng b¸n kÝnh

Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm nguéi kh«ng phï hîp

§¸ mµi qu¸ mÒm

§¸ mµi qu¸ cøng

Sèng tr−ît b¨ng m¸y bÞ r¬, mßn æ bi trôc chÝnh bÞ mßn, ®å g¸ kh«ng chÝnh x¸c, g¸ chi tiÕt sai

§¸ mßn v−ît qu¸ dung sai cho phÐp

Chän ®¸ kh«ng phï hîp, ®¸ bÞ tr¬, cïn

Kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c mµi ®Þnh h×nh: - Häc sinh quan s¸t, theo dâi c¸c thao t¸c do gi¸o viªn thùc hiÖn mµi mÆt ®Þnh

h×nh trªn m¸y mµi ph¼ng

- Sau khi quan s¸t xong häc sinh tù lµm theo kÕt hîp víi sù theo dâi, uèn n¾n

cña gi¸o viªn cho ®Õn khi thùc hiÖn ®óng vµ thµnh th¹o

D. Thùc tËp mµi ®Þnh h×nh t¹i x−ëng tr−êng:

- Thùc hµnh tõng b−íc mµi ®Þnh h×nh trªn m¸y mµi ph¼ng - Thùc hµnh cã h−íng dÉn - Thùc hµnh ®éc lËp

Bµi 2 Mµi r·nh vu«ng

Giíi thiÖu :

M§ cg1 35 02

Mµi r·nh th¼ng cã tiÕt diÖn vu«ng trªn chi tiÕt cã thÓ thùc hiÖn trªn m¸y mµi

ph¼ng, cßn r·nh trªn chi tÝªt d¹ng trßn xoay ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi trßn.

Nh−ng do thêi gian cña ch−¬ng tr×nh ®· Ên ®Þnh nªn trong ph¹m vi bµi häc nµy sÏ

®i s©u ph−¬ng ph¸p vµ kü n¨ng mµi r·nh vu«ng trªn m¸y mµi ph¼ng ®Ó häc sinh

Môc tiªu thùc hiÖn:

hoµn thiÖn thªm vÒ sö dông m¸y mµi ph¼ng ®· häc ë m« ®un tr−íc.

- Tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c ®Æc ®iÓm khi mµi r·nh vu«ng, ph−¬ng ph¸p chän vµ söa

®¸ mµi, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

Néi dung chÝnh:

- Mµi r·nh vu«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña r·nh vu«ng - C¸c ph−¬ng ph¸p mµi r·nh vu«ng trªn m¸y mµi ph¼ng, m¸y mµi trßn - C¸c d¹ng sai háng khi mµi, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi

1. §Æc ®iÓm cña mµi r·nh vµ yªu cÇu kü thuËt cña r·nh:

A. Häc trªn líp

1.1. §Æc ®iÓm

- Trong chi tiÕt m¸y, lç vµ trôc cã then l¾p ghÐp ®Ó truyÒn m« men xo¾n trong c¸c hép gi¶m tèc, hép ch¹y dao.. hoÆc c¸c chi tiÕt cã r·nh vu«ng l¾p ghÐp trªn ®å

g¸ gia c«ng c¬ khÝ, ®ßi hái cã ®é ®ång t©m cao khi l¾p ghÐp, cã ®é chÝnh x¸c vµ ®é

nh½n bãng tèt. V× vËy, phÇn lín c¸c chi tiÕt ®Òu ph¶i qua nguyªn c«ng mµi

- H×nh d¹ng cña r·nh cã thÓ lµ r·nh vu«ng, r·nh h×nh thang.. nh−ng ®−îc sö

dông nhiÒu h¬n c¶ lµ r·nh vu«ng

- ChiÒu s©u vµ chiÒu réng cña r·nh phô thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn lµm viÖc cô thÓ cña tõng chi tiÕt m¸y, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o chÕ ®é l¾p ghÐp vµ dung sai theo tiªu chuÈn ®−îc tra trong sæ tay c«ng nghÖ

- Tuú theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ chÕ t¹o mµ ta cã thÓ chän m¸y mµi ph¼ng hay

m¸y mµi trßn, chän kiÓu ®Þnh t©m vµ g¸ l¾p cho phï hîp

1.2. Yªu cÇu kü thuËt cña rAnh

- §óng h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc theo d−ìng - §¶m b¶o ®é song song, ®é vu«ng gãc gi÷a thµnh r·nh, ®¸y r·nh víi ®−êng

t©m trôc n»m trong ph¹m vi cho phÐp

- §¹t ®é ®ång t©m gi÷a c¸c bÒ mÆt r·nh víi ®−êng t©m chi tiÕt - §¶m b¶o ®é sai lÖch vÒ h×nh d¹ng h×nh häc, ®é c«n, ®é « van ... trong ph¹m vi cho

phÐp

- §¶m b¶o ®é bãng bÒ mÆt

2. C¸c ph−¬ng ph¸p mµi r·nh 2.1. Mµi rAnh trªn m¸y mµi ph¼ng

- Trªn m¸y mµi ph¼ng ta cã thÓ mµi ®−îc c¸c lo¹i r·nh cã h×nh dang kh¸c nhau nh− r·nh vu«ng, r·nh trßn, r·nh h×nh thang ... trªn chi tiÕt d¹ng h×nh hép vu«ng, h×nh ch÷ nhËt hoÆc r·nh th¼ng trªn chi tiÕt h×nh trô nh− c¸c lo¹i r·nh then

- Mµi r·nh chØ ¸p dông ph−¬ng ph¸p mµi b»ng mÆt ®Çu cña ®¸ lµ chñ yÕu, khi mµi chi tiÕt ®−îc g¸ lªn bµn tõ, viÖc ®iÒu chØnh chÕ ®é c¾t vµ kho¶ng ch¹y cña bµn

m¸y t−¬ng tù nh− mµi mÆt ph¼ng

- Tuú theo kÝch th−íc r·nh cña chi tiÕt gia c«ng vµ ®iÒu kiÖn gia c«ng mµ ta

chän ®¸ mµi cã kÝch th−íc chiÒu réng, söa h×nh d¹ng ®¸ mµi cho phï hîp

- §Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ an toµn trong qu¸ tr×nh mµi, khi mµi r·nh vu«ng ph¶i tiÕn hµnh mµi mÆt ®¸y r·nh tr−íc råi mµi 2 mÆt bªn cña r·nh b»ng mÆt bªn cña ®¸

- Khi mµi r·nh vu«ng, gãc cña ®¸ dÔ bÞ mßn sÏ lµm cho gãc cña r·nh t¹o thµnh gãc l−în nh− h×nh 35.2.1. V× vËy ®Ó ®¶m b¶o gãc vu«ng cña r·nh cÇn chän ®¸ cã

®é h¹t mÞn h¬n vµ cøng h¬n so víi khi mµi mÆt ph¼ng

H×nh 35.2.1

- L−îng d− khi mµi r·nh 0,2 - 0,5mm

2.2. Mµi rAnh trªn m¸y mµi trßn

- Trªn m¸y mµi trßn ta cã thÓ mµi ®−îc c¸c lo¹i r·nh cã h×nh dang kh¸c nhau

nh− r·nh vu«ng, r·nh trßn, r·nh h×nh thang ... trªn chi tiÕt d¹ng h×nh trô trßn xoay

- Mµi r·nh trªn m¸y mµi trßn còng ®−îc ¸p dông ph−¬ng ph¸p mµi b»ng mÆt ®Çu cña ®¸ nh− mµi trªn m¸y mµi ph¼ng, khi mµi chi tiÕt ®−îc g¸ lªn m©m cÆp hoÆc g¸ trªn hai mòi chèng t©m, việc điều chỉnh chế độ cắt và khoảng chạy của bàn máy tương tự như mài mặt trô trßn

- Tuỳ theo kÝch thước rãnh của chi tiết gia công và điều kiện gia công mà ta

chọn đá mài có kích thước chiều rộng, sửa hình dạng đá mài cho phù hợp.

- §Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ an toµn trong qu¸ tr×nh mµi, khi mµi r·nh vu«ng ph¶i tiÕn hµnh mµi mÆt ®¸y r·nh tr−íc råi mµi 2 mÆt bªn cña r·nh b»ng mÆt bªn

c¸ch kh¾c phôc:

cña ®¸ 3. C¸c d¹ng sai háng khi mµi r·nh vu«ng, nguyªn nh©n vµ

Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc C¸c d¹ng sai háng

1. §é bãng bÒ mÆt kh«ng

®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc - ChÕ ®é mµi qu¸ lín - §¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸ cøng - Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm

2. BÒ mÆt mµi

bÞ ch¸y

nguéi kh«ng phï hîp - Chi tiÕt bÞ rung khi mµi - §¸ kh«ng c©n b»ng - ChÕ ®é mµi kh«ng phï hîp - Chän ®¸ kh«ng phï hîp - Kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi - §¸ bÞ tr¬, cïn

3. KÝch th−íc

sai

- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, b−íc tiÕn - Chän ®¸ mÞn h¬n - Thay dung dÞch lµm nguéi, lµm s¹ch bÒ chøa - Dïng thªm gi¸ ®ì phô - C©n b»ng l¹i ®¸ - Gi¶m chiÒu s©u c¾t vµ b−íc tiÕn - Thay ®¸ phï hîp víi chi tiÕt - Bæ sung dung dÞch lµm nguéi - Söa ®¸ b»ng ®Çu rµ kim c−¬ng - HiÖu chØnh l¹i dông cô ®o - TËp trung chó ý khi ®o - KiÓm tra l−îng d− tr−íc khi mµi - Dông cô kiÓm tra kh«ng chÝnh x¸c - §o sai - L−îng d− kh«ng ®Òu

4. R·nh kh«ng

vu«ng gãc

- Söa ®¸ ch−a ®óng - Bµn tõ kh«ng ph¼ng, kh«ng song víi bµn m¸y

- Söa ®¸ ®¶m b¶o vu«ng gãc vµ kiÓm tra b»ng ke - KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh l¹i ®é song song cña bµn tõ b»ng

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi:

®ång hå so

4.1 . §äc b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng: H×nh 35.2.2

Yªu cÇu kü thuËt: §é bãng bÒ mÆt ®¹t cÊp 8 (Ra =1,5) §é kh«ng song song <0.02

4.2. ChuÇn bÞ:

- KiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y, cÊp dÇu vµo c¸c bé phËn chuyÓn ®éng

- ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ, dông cô c¾t, dông cô ®o, kiÓm tra kich th−íc chi tiÕt gia c«ng

- Lau s¹ch bµn tõ vµ bÒ mÆt chi tiÕt

4.3. KiÓm tra ®é an toµn cña ®¸ mµi vµ söa ®¸:

- Chän ®¸ mµi vµ kiÓm tra ®é an toµn cña ®¸, g¸ l¾p ®¸ mµi lªn m¸y sau khi

®· c©n b»ng

- G¸ l¾p dông cô söa ®¸ b»ng ®Çu rµ kim c−¬ng vµ tiÕn hµnh söa ®¸ - Dïng ®¸ mµi thanh ®Ó mµi mÆt bªn t¹o r·nh lâm 2 bªn ®¸ mµi vµ söa ®¸

b»ng ®Çu rµ kim c−¬ng nh− h×nh 35.2.3

4.4. G¸ vµ ®iÒu chØnh chi tiÕt lªn bµn tõ:

- KiÓm tra vµ hiÖu chØnh ®é song song cña bµn tõ - §Æt chi tiÕt vµo gi÷a trung t©m bµn tõ sao cho r·nh song song víi chiÒu di

chuyÓn sang tr¸i - ph¶i cña bµn m¸y nh− h×nh 35.2.4

H×nh 35.2.3

H×nh 35.2.4

4.5. Mµi th« rAnh thø nhÊt:

- §iÒu chØnh kho¶ng ch¹y bµn m¸y theo chiÒu dµi chi tiÕt

- §iÒu chØnh chÕ ®é c¾t: ChiÒu s©u c¾t t = 0,1mm, b−íc tiÕn s = 2,5mm

- Khëi ®éng m¸y, mµi chiÒu chiÒu s©u r·nh ®Ó l−îng d− mµi tinh lµ 0,05mm

- Mµi hai bªn thµnh r·nh ®Ó l−îng d− mµi tinh lµ 0,05mm

4.6. Mµi tinh rAnh thø nhÊt:

- §iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t t = 0,01mm, b−íc tiÕn s = 1,5mm

- Mµi tinh chiÒu s©u r·nh vµ hai bªn thµnh r·nh

- Dõng m¸y, kiÓm tra kÝch th−íc chiÒu s©u vµ chiÒu réng r·nh

4.7. Mµi th« rAnh thø 2:

- Lau s¹ch mÆt bµn tõ vµ bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng

- G¸ vµ ®iÒu chØnh chi tiÕt gia c«ng nh− mµi r·nh thø nhÊt

- Mµi chiÒu s©u vµ hai bªn thµnh r·nh nh− r·nh thø nhÊt

4.8. Mµi tinh rAnh thø 2 hoµn chØnh. Dõng m¸y

4.9. KiÓm tra hoµn thiÖn:

- Lµm s¹ch c¹nh s¾c, lau s¹ch bÒ mÆt chi tiÕt vµ kiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña dông

cô ®o

- KiÓm tra chÝnh x¸c kÝch th−íc vµ ®é song song cña r·nh

4.10. KÕt thóc c«ng viÖc:

- Lau s¹ch dông cô ®o vµ b¶o qu¶n ®óng quy ®Þnh - C¾t ®iÖn, lµm vÖ sinh c«ng nghiÖp, tra dÇu b«i tr¬n.

C©u hái 35 02

C©u 1: Mµi r·nh vu«ng cã thÓ thùc hiÖn ®−îc:

A. Trªn m¸y mµi ph¼ng

B. Trªn m¸y mµi trßn v¹n n¨ng

C. Trªn m¸y mµi v« t©m

D. C¶ A vµ B

C©u 2: H·y ®¸nh dÊu (x) vµo c¸c « trèng ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra c¸c

d¹ng sai háng khi mµi r·nh vu«ng trong b¶ng d−íi ®©y:

C¸c d¹ng sai háng

Nguyªn nh©n

BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y §é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc KÝch th−íc sai R·nh kh«ng vu«ng gãc

ChÕ ®é mµi qu¸ lín nªn chi

tiÕt bÞ rung khi mµi

Chän ®¸ kh«ng phï hîp, ®¸ bÞ tr¬, cïn

Söa ®¸ ch−a ®óng

Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi

bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm

nguéi kh«ng phï hîp

§¸ kh«ng c©n b»ng

§¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸ cøng

L−îng d− kh«ng ®Òu

ChÕ ®é mµi kh«ng phï hîp

Dông cô kiÓm tra kh«ng chÝnh x¸c. §o sai

Kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi

Bµn tõ kh«ng ph¼ng, kh«ng song víi bµn m¸y

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c mµi r·nh: - Häc sinh quan s¸t, theo dâi c¸c thao t¸c do gi¸o viªn thùc hiÖn mµi r·nh trªn

m¸y mµi ph¼ng

- Sau khi quan s¸t xong häc sinh tù lµm theo kÕt hîp víi sù theo dâi, uèn n¾n

cña gi¸o viªn cho ®Õn khi thùc hiÖn ®óng vµ thµnh th¹o

D. Thùc tËp mµi r·nh t¹i x−ëng tr−êng:

- Thùc hµnh tõng b−íc theo tr×nh tù mµi r·nh vu«ng - Thùc hµnh cã h−íng dÉn - Thùc hµnh ®éc lËp

Bµi 3 Mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn

Giíi thiÖu:

M§ cg1 35 03

Mµi r·nh chèt ®u«i Ðn lµ mét c«ng viÖc cÇn ph¶i ®¹t ®−îc ®é chÝnh x¸c cao vÒ

kÝch th−íc, h×nh d¹ng h×nh häc vµ ®é nh½n bãng bÒ mÆt cña chi tiÕt mµi, v× vËy

ng−êi häc ph¶i cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng v÷ng vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y

mµi ph¼ng, m¸y mµi trßn v¹n n¨ng... Trong ph¹m vi bµi häc nµy sÏ giíi thiÖu

ph−¬ng ph¸p mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng lµ chñ yÕu ®Ó lµm c¬ së,

tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn m¸y hiÖn cã mµ ¸p dông cho phï hîp. Môc tiªu thùc hiÖn:

- Tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu kü thuËt cña r·nh, chèt ®u«i Ðn, ph−¬ng ph¸p chän

vµ söa ®¸ mµi, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

Néi dung chÝnh:

- Mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

- C¸c yªu cÇu kü thuËt cña r·nh, chèt ®u«i Ðn - C¸c ph−¬ng ph¸p mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng - C¸c d¹ng sai háng khi mµi, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi

1. C¸c yªu cÇu kü thuËt cña r·nh, chèt ®u«i Ðn:

A. Häc trªn líp

R·nh, chèt ®u«i Ðn ®−îc dïng l¾p ghÐp tr−ît gi÷a 2 chi tiÕt víi ®é chÝnh x¸c cao

nh− mÆt tr−ît cña bµn dao m¸y tiÖn, bµn m¸y mµi, m¸y phay..nªn yªu cÇu kü

thuËt cña chèt ®u«i Ðn ph¶i ®¹t ®−îc:

- §é song song gi÷a c¸c mÆt tr−ît trªn suèt chiÒu dµi cña r·nh - §é ®èi xøng gi÷a 2 mÆt t¹o thµnh r·nh ®u«i Ðn - §é th¼ng gi÷a 2 mÆt t¹o thµnh r·nh ®u«i Ðn - Gãc t¹o thµnh ®u«i Ðn - KÝch th−íc

TÊt c¶ c¸c yªu cÇu nµy, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ ®é chÝnh x¸c cña

chi tiÕt ®−îc ghi trªn b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng

2. C¸c ph−¬ng ph¸p mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng

2.1. Mµi rAnh ®u«i Ðn

- R·nh ®u«i Ðn trªn trªn c¸c chi tiÕt sau khi ®−îc gia c«ng b»ng c¸c ph−¬ng

ph¸p kh¸c nh−: phay, bµo, xäc…§Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bãng bÒ

mÆt, r·nh ®u«I Ðn ®−îc mµi trªn m¸y mµi ph¼ng b»ng ®¸ ®Þnh h×nh.

- §¸ mµi r·nh ®u«i Ðn cã d¹ng h×nh thang, gãc α t¹o thµnh ®u«i Ðn ®−îc chän

v®

§¸ mµi

Ph«i

hoÆc söa ®óng gãc theo yªu cÇu chi tiÕt gia c«ng nh− h×nh 35.3.1a

a

Bµn m¸y

H×nh 35.3.1

a) b)

- Sau khi ®¸ mµi ®−îc gät söa ®óng kÝch th−íc vµ gãc hîp thµnh cña c¸c r·nh

t−¬ng øng víi r·nh trªn chi tiÕt gia c«ng, tuú theo vÞ trÝ cña r·nh mµ cã thÓ thùc

hiÖn mµi trªn m¸y mµi ph¼ng cã trôc chÝnh th¼ng ®øng hay trôc chÝnh n»m ngang.

Th«ng th−êng khi mµi r·nh ®u«i Ðn ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi ph¼ng cã trôc

chÝnh th¼ng ®øng nh− s¬ ®å h×nh 35.3.1b

- Chi tiÕt ®−îc g¸ trªn bµn tõ, thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn däc Sd qua l¹i víi

kho¶ng ch¹y phï hîp víi chiÒu dµi chi tiÕt, chuyÓn ®éng tiÕn ngang Sn ra vµo ®−a

chi tiÕt mµi hÕt chiÒu réng r·nh vµ gãc hîp thµnh ®u«I Ðn.

- §¸ mµi ®Þnh h×nh l¾p trªn trôc chÝnh th¼ng ®øng thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay

v®, ®ång thêi thùc hiÖn chiÒu s©u c¾t t theo ph−¬ng th¼ng ®øng ®Ó hoµn thµnh

kÝch th−íc chiÒu s©u r·nh.

- Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh m¸y mµi t−¬ng tù nh− khi mµi mÆt ph¼ng ®· häc ë

m« ®un M§ CG 33

2.2. Mµi chèt ®u«i Ðn

Chèt ®u«I Ðn th−êng ®−îc gia c«ng l¾p ghÐp víi r·nh ®u«I Ðn, nªn ®ßi hái ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th−íc vµ ®é bãng bÒ mÆt cao, ®Æc biÖt lµ gãc t¹o thµnh ®u«I Ðn α - §¸ mµi ®−îc chän vµ söa ®óng h×nh d¹ng vµ gãc ®é phï hîp víi r·nh

®u«I Ðn theo yªu cÇu b¶n vÏ chi tiÕt. Khi mµi chèt ®u«I Ðn cã thÓ thùc hiÖn

trªn m¸y mµi ph¼ng trôc chÝnh th¼ng ®øng nh− s¬ ®å h×nh 35.3.2 hoÆc trôc

chÝnh n»m ngang nh− s¬ ®å h×nh 35.3.3

- Khi mµi chèt ®u«I Ðn, ph«i ®−îc g¸ trªn bµn tõ. §Ó ®¶m b¶o ph«i g¸ ch¾c

ch¾n trªn bµn tõ, khi mµi gãc cña chèt cÇn ph¶I dïng thªm c¸c khèi tú nh− h×nh

v®

Ph«i

Bµn m¸y

H×nh 35.3.2. Mµi chèt ®u«I Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng cã trôc chÝnh th¼ng ®øng

§¸ mµi

Ph«i

Khèi tú

§¸ mµi

Khèi tú

Bµn m¸y

35.3.3b

H×nh 35.3.3. Mµi chèt ®u«I Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng cã trôc chÝnh n»m ngang

a) §¸ mµi ®Þnh h×nh; b) G¸ ph«I trÐn trªn m¸y

a) b)

3. C¸c d¹ng sai háng khi mµi r·nh chèt ®u«i Ðn, nguyªn

nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc:

Nguyªn nh©n

C¸ch kh¾c phôc

C¸c d¹ng sai háng 1. §é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc

- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, b−íc tiÕn - Chän ®¸ mÞn h¬n - Thay dung dÞch lµm nguéi, lµm s¹ch bÒ chøa

- ChÕ ®é mµi qu¸ lín - §¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸ cøng - Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm nguéi kh«ng phï hîp - Chi tiÕt bÞ rung khi mµi - §¸ kh«ng c©n b»ng

2. BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y lµm

- ChÕ ®é mµi kh«ng phï hîp - Chän ®¸ kh«ng phï hîp - Kh«ng ®ñ dung dÞch nguéi - §¸ bÞ tr¬, cïn

3. KÝch th−íc sai

- Dông cô kiÓm tra kh«ng chÝnh x¸c - §o sai - L−îng d− kh«ng ®Òu - Söa ®¸ ch−a ®óng 4. Gãc ®u«i Ðn sai

- Bµn tõ kh«ng ph¼ng, kh«ng song víi bµn m¸y

- Do ®Çu ®¸ mµi bÞ r¬, bÞ xª dÞch khi c¾t

5. BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi lâm, kh«ng ph¼ng - §¸ mµi qu¸ mÒm

6. C¸c bÒ mÆt mµi kh«ng song song

- Do mÆt bµn tõ bÞ låi lâm, bôi bÈn, kh«ng b»ng ph¼ng - Sèng tr−ît b¨ng m¸y bÞ r¬, mßn - æ bi trôc chÝnh bÞ mßn, ®å g¸ kh«ng chÝnh x¸c, g¸ chi tiÕt sai

- Dïng thªm gi¸ ®ì phô - C©n b»ng l¹i ®¸ - Gi¶m chiÒu s©u c¾t vµ b−íc tiÕn - Thay ®¸ phï hîp víi chi tiÕt - Bæ sung dung dÞch lµm nguéi - Söa ®¸ b»ng ®Çu rµ kim c−¬ng - HiÖu chØnh l¹i dông cô ®o - TËp trung chó ý khi ®o - KiÓm tra l−îng d− tr−íc khi mµi - Söa ®¸ ®¶m b¶o vu«ng gãc vµ kiÓm tra b»ng ke - KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh l¹i ®é song song cña bµn tõ b»ng ®ång hå so - §iÒu chØnh khe hë vÝt me n©ng trôc chÝnh ®Çu mµi - Khö ®é r¬ b¨ng tr−ît ®øng - Chän ®¸ cøng phï hîp víi chi tiÕt mµi - Söa bµn tõ b»ng c¸ch mµi l¹i, c¹o rµ, chïi vµ kiÓm tra b»ng ®ång hå so vµ mµi thö - Khö ®é r¬ b¨ng m¸y, c¹o rµ l¹i, thay bi trôc chÝnh, thay ®å g¸ - KiÓm tra ®iÒu chØnh l¹i chÕ ®é mµi nh− chän ®¸, söa ®¸, dung dÞch lµm m¸t - Ph«i kh«ng b»ng ph¼ng, qu¸ th«

4. C¸c b−íc tiÕn hµnh:

Mµi chèt ®u«i Ðn trªn m¸y mµi ph¼ng cã trôc chÝnh n»m ngang

40-0,02

1,5

1,5 70°-5'

26-0,02

5 0 , 0 ± 8 3

5 0 , 0 ± 0 2

120

Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng song song, ®é kh«ng ®èi xøng gi÷a c¸c bÒ mÆt <0,02mm - §é nh¸m cÊp 8

5 0 , 0 ± 0 2 1

H×nh 35.3.4

4.1. §äc b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng: Xem h×nh 35.3.4

4.2. ChuÈn bÞ:

- KiÓm tra t×nh tr¹ng m¸y, cÊp dÇu vµo c¸c bé phËn chuyÓn ®éng - ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ, dông cô c¾t, dông cô ®o, kiÓm tra kich th−íc chi

tiÕt gia c«ng

- Lau s¹ch bµn tõ vµ bÒ mÆt chi tiÕt

4.3. KiÓm tra ®é an toµn cña ®¸ mµi vµ söa ®¸:

- Chän ®¸ mµi vµ kiÓm tra ®é an toµn cña ®¸, g¸ l¾p ®¸ mµi lªn m¸y sau

H×nh 35.3.5 H×nh 35.3.6

- G¸ l¾p dông cô söa ®¸ hoÆc cã thÓ söa ®¸ b»ng ph−¬ng ph¸p tiÖn thµnh h×nh c«n cã gãc 700 so víi t©m ®¸ nh− h×nh 35.3.5, ®Ó khi mµi t¹o thµnh gãc phï hîp víi r·nh 4.4. G¸ vµ ®iÒu chØnh chi tiÕt lªn bµn tõ: Nh− h×nh 35.3.6

- KiÓm tra vµ hiÖu chØnh ®é song song cña bµn tõ - §Æt mÆt ®¸y tiÕp xóc víi bµn tõ vµ ®iÒu chØnh chi tiÕt vµo gi÷a trung t©m bµn tõ sao cho r·nh song song víi chiÒu di chuyÓn sang tr¸i - ph¶i cña bµn m¸y nh−

H×nh 35.3.7

h×nh 35.3.7

4.6. KiÓm tra, chän vµ söa ®¸ mµi ph¼ng

4.7. Mµi mÆt 1:

Khëi ®éng m¸y vµ dung dÞch lµm nguéi

0,05mm

- Dõng m¸y, kiÓm tra ®é song cña mÆt 1 víi mÆt ®¸y, kÝch th−íc vµ ®é nh½n bãng

bÒ mÆt

4.8. Mµi mÆt 2

- Thay ®¸ mµi ®· söa thµnh gãc 700 vµ ®iÒu chØnh gãc cña ®¸ phï hîp víi gãc

cña r·nh trªn chi tiÕt nh− h×nh 35.3.8

- Lau s¹ch bÒ mÆt bµn tõ vµ bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng, dïng c¸c khèi tú chÆn xung

quanh chi tiÕt vµ ®iÒu chØnh ®é th¼ng cña mÆt 2 so víi mÆt 1 b»ng ®ång hå so

- Khëi ®éng m¸y, kÑp chÆt chi tiÕt gia c«ng

- Mµi th«: Thùc hiÖn nh− mµi mÆt 1

- Mµi tinh

- Trong qu¸ tr×nh mµi ph¶i th−êng xuyªn kiÓm tra gãc nhän cña ®¸ ®Ó söa ®¸,

tr¸nh gãc bÞ tï mÊt c¹nh s¾c

- Khi ®iÒu chØnh bµn ngang ®Ó thùc hiÖn b−íc tiÕn chó ý kh«ng ®Ó mÆt bªn cña ®¸ va vµo mÆt 3 b»ng c¸ch sö dông mÆt sè trªn tay quay bµn ngang thËt chÝnh x¸c vµ

thËn träng

- Lu«n kiÓm tra l−îng dung dÞch lµm nguéi vµ bæ sung nÕu thiÕu

- Dõng m¸y. KiÓm tra gãc 700 b»ng th−íc gãc hoÆc d−ìng vµ kiÓm tra kÝch

th−íc, ®é bãng bÒ mÆt.

4.9. Mµi mÆt 3:

H×nh 35.3.8 H×nh 35.3.9

- Gi÷ nguyªn vÞ trÝ g¸ ®Æt khi mµi mÆt 2

- Lau s¹ch bÒ mÆt chi tiÕt vµ mÆt lµm viÖc cña ®¸ - Mµi th« - Mµi tinh - KiÓm tra vµ thùc hiÖn nh− mÆt 2

4.10. Mµi mÆt 4 :

G¸ trë ®Çu chi tiÕt vµ thùc hiÖn g¸ l¾p, ®iÒu chØnh nh− mµi mÆt sè 2 nh− h×nh 35.3.9

4.11. Mµi mÆt 5 : Thùc hiÖn g¸ l¾p, ®iÒu chØnh nh− mµi mÆt sè 4

4.12. Dõng m¸y : KiÓm tra hoµn chØnh

4.13. KÕt thóc c«ng viÖc

C©u hái 35 03

A. §é song song gi÷a c¸c mÆt tr−ît trªn suèt chiÒu dµi cña r·nh

B. §é ®èi xøng gi÷a 2 mÆt t¹o thµnh r·nh ®u«i Ðn

C. §é th¼ng gi÷a 2 mÆt t¹o thµnh r·nh ®u«i Ðn

D. Gãc t¹o thµnh ®u«i Ðn

E. KÝch th−íc

F. C¶ a, b, c, d, e

§óng

Sai

th¼ng ®øng.

§óng

Sai

C¸c d¹ng sai háng

KÝch th−íc sai

Gãc ®u«i Ðn sai

C¸c bÒ mÆt mµi kh«ng song song

§é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc

BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y

BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi lâm, kh«ng ph¼ng

Nguyªn nh©n

§¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸

cøng, chi tiÕt bÞ rung

ChÕ ®é mµi kh«ng phï

hîp, chän ®¸ kh«ng phï hîp, ®¸ bÞ tr¬, cïn

Dông cô kiÓm tra

kh«ng chÝnh x¸c, ®o sai

L−îng d− kh«ng ®Òu

Söa ®¸ ch−a ®óng

Do ®Çu ®¸ mµi bÞ r¬, bÞ

xª dÞch khi c¾t, ®¸ mµi qu¸ mÒm

- Sèng tr−ît b¨ng m¸y bÞ r¬, mßn, æ bi trôc

chÝnh bÞ mßn, ®å g¸ kh«ng chÝnh x¸c, g¸ chi tiÕt sai

- Ph«i qu¸ th«

Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi bÈn cã phoi, hoÆc

chÊt lµm nguéi kh«ng phï hîp

Do mÆt bµn tõ bÞ låi lâm, bôi bÈn, kh«ng

b»ng ph¼ng, kh«ng song song víi bµn m¸y

C. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c mµi r·nh chèt ®u«i Ðn:

- Häc sinh quan s¸t, theo dâi c¸c thao t¸c do gi¸o viªn thùc hiÖn trªn m¸y mµi

ph¼ng

- Sau khi quan s¸t xong häc sinh tù lµm theo kÕt hîp víi sù theo dâi, uèn n¾n

cña gi¸o viªn cho ®Õn khi thùc hiÖn ®óng vµ thµnh th¹o

D. Thùc tËp mµi r·nh chèt ®u«i Ðn t¹i x−ëng tr−êng:

- Thùc hµnh tõng b−íc vÒ mµi r·nh, chèt ®u«i Ðn theo tr×nh tù

- Thùc hµnh cã h−íng dÉn

- Thùc hµnh ®éc lËp

E. Tù nghiªn cøu tµi liÖu liªn quan ®Õn kiÕn thøc bµi häc

Bµi tËp 1: LËp quy tr×nh mµi chi tiÕt bóa ®Çu trßn vµ thùc hµnh mµi trªn m¸y mµi

trßn theo b¶n vÏ chi tiÕt sau:

Yªu cÇu kü thuËt: - C¸c cung R5, R6, R10, R25 ®óng d−ìng mÉu - §é nh¸m cÊp 8

20+0.02

1,5

70°

40+0.02

5 0 . 0 ± 0 2

5 0 , 0 ± 8 3

40±0.05

120

80±0,05

Yªu cÇu kü thuËt: - §é kh«ng song song, ®é kh«ng ®èi xøng gi÷a c¸c bÒ mÆt <0,02mm - §é nh¸m cÊp 8

5 0 , 0 ± 0 2 1

Bµi tËp 2: LËp quy tr×nh mµi r·nh ®u«i Ðn ®u«i Ðn theo b¶n vÏ chi tiÕt sau:

Bµi 1:

C©u 7:

C¸c d¹ng sai háng

Nguyªn nh©n

BÒ mÆt mµi bÞ nøt BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y B¸n kÝnh c¸c mÆt cong kh«ng ®óng §é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi lâm, kh«ng ph¼ng KÝch th−íc lín h¬n yªu cÇu

x x x

r¬, bÞ xª dÞch khi

c¾t

ChÕ ®é mµi qu¸ lín. §¸ qu¸ th« Chän ®¸ kh«ng x

phï hîp, h¹t ®¸

kh«ng ®ång ®Òu,

söa ®¸ ch−a ®óng

Do söa ®¸ kh«ng x

®óng b¸n kÝnh

Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm nguéi kh«ng phï hîp §¸ mµi qu¸ mÒm x

§¸ mµi qu¸ cøng x x

Sèng tr−ît b¨ng x

m¸y bÞ r¬, mßn. æ

bi trôc chÝnh bÞ

mßn, ®å g¸

kh«ng chÝnh x¸c,

g¸ chi tiÕt sai

§¸ mßn v−ît qu¸ x

dung sai cho

phÐp

Chän ®¸ kh«ng x

phï hîp, ®¸ bÞ

tr¬, cïn

Bµi 2:

x x x Kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi

C©u 2:

C¸c d¹ng sai háng

Nguyªn nh©n

KÝch th−íc sai §é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y R·nh kh«ng vu«ng gãc

ChÕ ®é mµi qu¸ lín nªn chi x

tiÕt bÞ rung khi mµi

Chän ®¸ kh«ng phï hîp, ®¸ bÞ tr¬, cïn Söa ®¸ ch−a ®óng x

x Dung dÞch lµm nguéi bÞ bôi

bÈn cã phoi, hoÆc chÊt lµm

nguéi kh«ng phï hîp

x §¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸ cøng

x L−îng d− kh«ng ®Òu

x ChÕ ®é mµi kh«ng phï hîp

x Dông cô kiÓm tra kh«ng chÝnh x¸c. §o sai

x Kh«ng ®ñ dung dÞch lµm nguéi

x Bµn tõ kh«ng ph¼ng, kh«ng song víi bµn m¸y

Bµi 3:

C¸c d¹ng sai háng

KÝch th−íc sai

Gãc ®u«i Ðn sai

C¸c bÒ mÆt mµi kh«ng song song

§é bãng bÒ mÆt kh«ng ®¹t, cã nhiÒu vÕt x−íc

BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y

BÒ mÆt chi tiÕt mµi bÞ låi lâm, kh«ng ph¼ng

Nguyªn nh©n

§¸ qu¸ th«, ®¸ qu¸

cøng, chi tiÕt bÞ rung x

b»ng

ChÕ ®é mµi kh«ng

phï hîp, chän ®¸ x x

kh«ng phï hîp, ®¸ bÞ

tr¬, cïn

Dông cô kiÓm tra

kh«ng chÝnh x¸c, ®o x

sai

L−îng d− kh«ng ®Òu

Söa ®¸ ch−a ®óng x

Do ®Çu ®¸ mµi bÞ r¬,

x bÞ xª dÞch khi c¾t, ®¸

mµi qu¸ mÒm

- Sèng tr−ît b¨ng m¸y

bÞ r¬, mßn, æ bi trôc x

chÝnh bÞ mßn, ®å g¸

kh«ng chÝnh x¸c, g¸

chi tiÕt sai - Ph«i qu¸ th« Dung dÞch lµm nguéi

bÞ bôi bÈn cã phoi,

hoÆc chÊt lµm nguéi x x

kh«ng phï hîp

Do mÆt bµn tõ bÞ låi

lâm, bôi bÈn, kh«ng

b»ng ph¼ng, kh«ng x x

song song víi bµn

m¸y

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Kü thuËt mµi - T¸c gi¶: NguyÔn V¨n TÝnh

2. Thùc hµnh c¬ khÝ - TiÖn phay bµo mµi - Nhµ XB §µ N½ng 2000

- T¸c gi¶ TrÇn ThÕ San- Hoµng TrÝ - NguyÔn ThÕ Hïng

3. M¸y c¾t kim lo¹i - Nhµ XB §¹i häc quèc gia TP Hå ChÝ Minh -2005

- T¸c gi¶: NguyÔn Ngäc CÈn

Môc lôc

Trang

Lêi tùa .................................................................................................................3

Giíi thiÖu vÒ m« ®un ...........................................................................................5

S¬ ®å quan hÖ theo tr×nh tù häc nghÒ .................................................................7

C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un..........................................................9

Bµi 1: Mµi bÒ mÆt cã biªn d¹ng cong b»ng ®¸ mµi ®Þnh h×nh...........................10

Bµi 2: Mµi r·nh vu«ng ......................................................................................23

Bµi 3: Mµi r·nh chèt ®u«i Ðn..............................................................................30

Tµi liÖu tham kh¶o.................................................................................... .........45

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n:

Hµ TÊt Th¾ng

Q. Gi¸m ®èc nhµ xuÊt b¶n lao ®éng - x· héi

Tæ chøc b¶n th¶o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm néi dung:

Tæng côc D¹y nghÒ

Tr−êng cao ®¼ng c«ng nghiÖp HuÕ

Biªn tËp vµ hiÖu ®Ýnh:

hoµng thanh tÞnh - ng« thÞ kÕt

Tr×nh bµy b×a :

Thanh HuyÒn

gi¸o tr×nh mµi §Þnh h×nh

m(cid:25) sè : CG1 35 In: 350 b¶n, khæ 19 × 27 cm. T¹i C«ng ty Cæ phÇn in Diªn Hång 187B Gi¶ng Vâ - Hµ Néi. Sè in: 503. Sè xuÊt b¶n 114-2008/CXB/03-12/L§XH In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 5 n¨m 2008.