Giáo trình sự hình thành của thị trường chứng khoán trong những ngày đầu phát triển p9

Tất cả những công ty ưu tú trong thập niên 90 như Amgen, Cisco Systems,

Microsoft, America online, Ascend, EMC, People Soft... có chỉ số P/E trung

bình khoảng 31 trước khi chúng bắt đầu tăng giá gấp năm gấp mười trong

những khoảng thời gian ngắn. Và những loại cổ phiếu hàng đầu này đều có

một tỷ số P/E trung bình khoảng 70 khi chúng đã có những sự tăng giá

khổng lồ.

Một nhà đầu tư giá trị sẽ bỏ qua tất cả những loại cổ phiếu này trong thời kỳ

phát triển nhất của nó. Thực sự P/E chỉ là một sự hiểu sai, được phóng đại

thành một công cụ đầu tư thần kỳ. Sự tăng trưởng doanh số và lợi nhuận

chính là nguyên nhân quan trọng nhất của việc giá cả cổ phiếu tăng.

Nếu bạn chọn lựa để đầu tư vào các cổ phiếu đơn lẻ, và nếu bạn không là

một nhà đầu tư chuyên nghiệp, thực sự không nên đi theo con đường đầu tư

giá trị. Hãy đầu tư vào những công ty phát triển tốt nhất. Mua cổ phiếu của

những công ty đang dẫn đầu trong lĩnh vực của nó về doanh thu, lợi nhuận,

tỷ suất lợi nhuận biên, và doanh thu trên vốn cổ đông. Những công ty đang

bành trướng phát triển thị phần tốt nhất so với những đối thủ cạnh tranh của

nó.

Tại sao lại chọn đầu tư tăng trưởng?

Hãy nghe William J. O Neil trình bày quan điểm về việc đầu tư giá trị hay

tăng trưởng "Trong cuộc đời kinh doanh của mình tôi đã gặp hàng ngàn nhà

đầu tư, tôi chưa hề biết tới một nhà đầu tư không chuyên nghiệp nào, những

người có kết quả đầu tư nổi bật, lại sử dụng phương pháp đầu tư giá trị. Tôi

biết phải có một vài con người ngoại lệ, nhưng tôi chưa gặp họ bao giờ. Tuy

nhiên tôi lại biết hàng tá những nhà đầu tư tăng trưởng mà kết quả kinh

doanh thực sự đáng khâm phục, những người trung bình mỗi năm có tỷ lệ lợi

nhuận từ 25% tới 50% thậm chí còn nhiều hơn thế nữa."

Người quản lý tiền bạc của công ty William O Neil + Co., Lee Freestone đã

có mức lợi nhuận là 271% vào năm 1998, và trên 100% nửa đầu năm 1999.

Năm 1991 lúc mới 25 tuổi anh đã ghi tên mình vào danh sách những nhà đầu

tư vô địch toàn nước Mỹ với tài khoản tiền mặt của mình với mức lợi nhuận

279%. Tất nhiên những kết quả như thế phải tới từ những con người tận tâm,

thực sự làm việc hết mình mới có thể tạo ra những kết quả khác thường. Tuy

nhiên thật dễ chịu khi biết những gì bạn có thể đạt được nếu bạn chịu tiêu

phí thời gian, và làm việc theo một phương pháp nghiêm túc.

Thực sự vẫn có một số nhà đầu tư giá trị gặt hái được những thành công với

phương pháp của mình, mà tiêu biểu trong số họ là Warren Buffet. Tuy

nhiên không phải ai cũng dễ dàng có được khả năng phát hiện công ty độc

đáo, sự nhạy bén đánh giá những đặc quyền của công ty, và sự nhìn nhận

chính xác năng lực của những người điều hành công ty như ông.

Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2010

Trên cơ sở thực trạng hoạt động của thị trường chứng khoán TTCK Việt

Nam, kết hợp với sự khảo sát và tư vấn của Ngân hàng Phát triển châu Á,

Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đang tiến hành xây dựng Chiến lược phát

triển TTCK Việt Nam. Hiện tại, cơ quan quản lý đang hoàn thiện bản Dự

thảo này và dự kiến sẽ trình Chính phủ xem xét phê duyệt trong thời gian

tới.

Bản Dự thảo được xây dựng dựa trên quan điểm xây dựng một TTCK có

quy mô từ nhỏ đến lớn phù hợp với điều kiện và nhu cầu của Việt Nam

trong từng giai đoạn, đồng thời đảm bảo phù hợp với các tiêu chuẩn, thông

lệ quốc tế; xây dựng thị trường hoạt động an toàn, ổn định, hiệu quả và tôn

trọng các quy luật thị trường; Nhà nước phải giữ vai trò quản lý đảm bảo an

toàn và tạo động lực phát triển thị trường, đảm bảo tính hệ thống, thống

nhất, không cản trở nhau.

Mục tiêu tổng quát

Căn cứ vào nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đề

ra là "Đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ

nghĩa, xây dựng nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một

nước công nghiệp. Đưa GDP năm 2010 lên ít nhất gấp đôi năm 2000. Phát

triển nhanh và bền vững thị trường vốn, nhất là thị trường vốn dài hạn và

trung hạn. Tổ chức và vận hành thị trường chứng khoán, thị trường bảo hiểm

an toàn, hiệu quả,…", bản Dự thảo đã đưa ra 3 mục tiêu tổng quát của TTCK

trong vòng 10 năm tới. Thứ nhất, huy động nguồn vốn trong và ngoài nước

cho đầu tư phát triển. Thứ hai, góp phần phát triển thị trường tài chính Việt

Nam, đảm bảo ổn định và an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia. Thứ ba, củng

cố, ổn định hoạt động của thị trường, đồng thời mở rộng phạm vi quy mô,

nâng cao chất lượng hoạt động, hoàn thiện việc quản lý giám sát thị trường

bảo vệ có hiệu quả nguồn vốn đầu tư nâng cao khả năng cạnh tranh và chủ

động hội nhập thị trường tài chính quốc tế.

Những mục tiêu cụ thể

Về hệ thống hoạt động: Hiện có 19 công ty niêm yết tại Trung tâm Giao dịch

Chứng khoán TTGDCK TP.HCM. Dự kiến đến năm 2005, sẽ có 100 công ty

niêm yết và đến năm 2010 sẽ có 500 công ty niêm yết. TTGDCK Hà Nội dự

kiến mở cửa hoạt động vào năm 2003 với 10 đến 15 công ty niêm yết và đến

năm 2010, sẽ có 700 công ty niêm yết trên thị trường này.

Về trái phiếu, cổ phiếu công trình, dự kiến năm 2005 phát hành được từ 5

đến 7 ngàn tỷ đồng và năm 2010 là 10 đến 15 ngàn tỷ đồng đưa vào giao

dịch tại TTGDCK.

Về quy mô thị trường: Năm 2002 tổng giá trị thị trường đạt 0,34% GDP, dự

kiến năm 2005 là 4%-5% GDP tương đương với 25.000 đến 37.000 tỷ đồng.

Năn 2010, quy mô thị trường vào khoảng 110.000-190.000 tỷ đồng, bằng 15

– 20% GDP.

Về tổ chức trung gian tài chính: Quy mô và số lượng tổ chức trung gian tài

chính phụ thuộc vào quy mô thị trường. Năm 2002 có 9 công ty chứng

khoán, dự kiến năm 2005 sẽ có 15 đến 20 công ty chứng khoán, 3 đến 5

công ty quản lý quỹ đầu tư, 2 công ty định mức tín nhiệm. Năm 2010, dự

kiến có 30 đến 36 công ty chứng khoán, 5 đến 10 công ty quản lý quỹ và 2

đến 3 công ty định mức tín nhiệm. Về quỹ đầu tư, dự kiến sẽ có 3 đến 7 quỹ

đầu tư vào năm 2005 và 10 đến 16 quỹ đầu tư vào năm 2010.

Giải pháp thực hiện

Từ mục tiêu tổng quát, Dự thảo Chiến lược dự kiến các giải pháp chính sau

đây:

- Tăng cung hàng hoá cho thị trường bằng việc nghiên cứu ban hành các

chính sách cho phép chuyển công ty liên doanh thành công ty cổ phần;

khuyến khích công ty cổ phần, công ty tư nhân, công ty liên doanh phát hành

ra công chúng bằng việc ưu đãi thuế, ưu đãi cho vay thương mại, cho phép

đăng ký phát hành khung, khuyến khích các công ty đầu tư mạo hiểm...

Khuyến khích đưa thêm các loại cổ phiếu ưu đãi, quyền mua cổ phiếu, trái

phiếu công trình, trái phiếu doanh nghiệp chuyển đổi, chứng chỉ quỹ đầu

tư,... vào niêm yết. Nghiên cứu các chính sách ưu đãi đối với các quỹ đầu tư

như ưu đãi thuế thu nhập tương tự như các nhà đầu tư cá nhân.

- Đẩy mạnh cầu chứng khoán trong và ngoài nước thông qua việc thu hút các

nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường. Phát triển các nhà đầu tư có tổ chức

tham gia thị trường và khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài.

Nghiên cứu ban hành các chính sách kích cầu như: phát triển chương trình

bán cổ phiếu cho người lao động trong doanh nghiệp; nới lỏng các quy định

hạn chế và có chính sách ưu đãi thuế cho các tổ chức tín dụng tham gia thị

trường; thúc đẩy thành lập các quỹ đầu tư và công ty tư vấn đầu tư, tăng

cường khả năng tiếp cận thị trường cho các nhà đầu tư nhỏ; nới lỏng hạn chế

đầu tư của nước ngoài; thành lập quỹ bình ổn thị trường,...

- Phát triển các công ty chứng khoán theo hướng nâng cấp quy mô vốn và

mở rộng hoạt động nghiệp vụ của các công ty chứng khoán. Dự kiến đến

năm 2010, sẽ nâng quy mô vốn tối thiểu của các công ty chứng khoán lên 20

tỷ đồng. Hình thành 4 đến 5 công ty chứng khoán có quy mô lớn, chuyên

môn hoá hoạt động bảo lãnh phát hành. Các công ty còn lại chủ yếu chỉ hoạt

động môi giới, tư vấn đầu tư tài chính. Ban hành chính sách tiếp tục ưu đãi

thuế cho ngành chứng khoán.

- Ngoài ra, sẽ có chính sách phát triển số lượng công ty chứng khoán nhằm

tạo sự cạnh tranh khuyến khích các công ty chứng khoán liên doanh với

nước ngoài, cho phép sáp nhập các công ty chứng khoán, tiến tới thực hiện

việc niêm yết cổ phiếu của công ty chứng khoán.

- Hiện đại hoá các hệ thống và nâng cấp hoạt động của TTGDCK, mà trước

hết là nâng cấp hệ thống giao dịch theo hướng đưa hệ thống giao dịch tự

động mới vào vận hành, có thể khớp lệnh liên tục hoặc định kỳ. Kết nối

mạng diện rộng với các công ty chứng khoán thành viên. Áp dụng hệ thống

ngừng giao dịch tự động khi đưa hệ thống khớp lệnh liên tục vào hoạt động.

Từng bước tăng thời lượng giao dịch và số lần khớp lệnh trong để phù hợp

với nhu cầu giao dịch ngày càng tăng và tăng tính lưu hoạt của thị trường.

Dự kiến sẽ tăng lên 3 lần khớp lệnh trong 1 phiên giao dịch vào năm 2003,

từ năm 2005 trở đi, sẽ thực hiện khớp lệnh liên tục.

- Xây dựng và hoàn thiện các tổ chức thị trường, cụ thể: Xây dựng thị trường

giao dịch chứng khoán cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ

Đưa TTGDCK Hà Nội vào hoạt động với chức năng tổ chức vận hành thị

trường giao dịch các cổ phiếu doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 5 tỷ đồng trở

lên, theo phương thức khớp lệnh tập trung. Thị trường này trước mắt có cơ

chế định giá, thanh toán, lưu ký, giám sát, quản lý tương tự như TTGDCK

TP.HCM hiện nay.

Phát triển các TTGDCK thành sở Giao dịch Chứng khoán duy nhất của Việt

Nam, độc lập với UBCKNN, với các tổ chức thành viên là các TTGDCK,

Trung tâm lưu ký.

Xây dựng thị trường OTC, với cơ chế định giá phi tập trung để hoàn thiện hệ

thống TTCK Việt Nam về các phương tiện định giá và tổ chức thị trường,

tạo sự linh hoạt và thuận tiện hơn cho người tham gia thị trường.

Xúc tiến hình thành Hiệp hội Chứng khoán Việt Nam, với sự tham gia của

mọi đối tượng trên thị trường, hoạt động như một tổ chức tự quản, hỗ trợ cho

việc đào tạo quản lý, giám sát nhằm ổn định và phát triển thị trường, ...

Phát triển các tổ chức đăng ký chuyển nhượng chứng khoán. Trước mắt cho

phép các TTGDCK tổ chức nghiệp vụ đăng ký chuyển nhượng sở hữu

chứng khoán cho các doanh nghiệp. Nghiên cứu bổ sung cơ sở pháp lý cho

các định chế cung cấp dịch vụ đăng ký chuyển nhượng chứng khoán, tiến tới

cấp phép hoạt động cho các tổ chức này.

Khuyến khích các tổ chức định mức tín nhiệm tham gia thị trường. Trước

mắt sẽ

nghiên cứu triển khai cho phép các tổ chức định mức tín nhiệm nước ngoài

cung cấp dịch vụ định mức tín nhiệm tại Việt Nam, tiến tới cho phép thành

lập các tổ chức định mức tín nhiệm Việt Nam.

Một số giải pháp khác cũng được tính đến trong chiến lược 10 năm, như

tăng cường hợp tác quốc tế, tăng cường công tác đào tạo nâng cao năng lực

quản lý nhà nước đối với thị trường chứng khoán... Tuy nhiên, để thực hiện

được những mục tiêu đề ra, các bộ, ngành chức năng cần góp sức giải quyết

những vấn đề liên quan. Bản Dự thảo cũng chỉ ra những việc cần làm, như

phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, ban hành các chính sách ưu đãi thuế,

phí đối với thị trường; chính sách liên kết cổ phần hoá với niêm yết, phát

hành ra công chúng, phát triển các tổ chức định mức tín nhiệm ở Việt Nam.

Phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu trình Chính phủ ban hành

Nghị định chuyển đổi các công ty liên doanh thành công ty cổ phần; thẩm

định các dự án về đầu tư cho Trung tâm Giao dịch Hà Nội và hiện đại hoá

Trung tâm Giao dịch TP. HCM. Phối hợp với Ngân hàng Nhà nước nghiên

cứu trình Chính phủ ban hành Quy định về quản lý ngoại hối đối với nhà đầu

tư nước ngoài; thẩm định, cho phép các ngân hàng cổ phần tham gia niêm

yết; xây dựng đề án phát hành cổ phiếu, trái phiếu của ngân hàng quốc

doanh, ...

Giữ cho việc đầu tư đơn giản và dễ hiểu

Khi bạn chưa có nhiều kinh nghiệm, tránh những loại đầu tư quá rủi ro

Khi bạn mới khởi sự đầu tư, bạn sẽ được nghe rất nhiều về những cơ hội đầy

kích thích có thể tìm kiếm những lợi nhuận khổng lồ. Danh sách những cạm

bẫy dành cho những con người đang hồ hởi và cả tin bước chân vào thị

trường bao gồm chứng khoán nước ngoài foreign stock, các quỹ đầu tư cố

định closed-end funds, chứng khoán giá rẻ low-price stocks, penny stocks,

hợp đồng quyền chọn option, hàng giao theo hẹn future, trái phiếu khả hoán

convertible bonds, trái phiếu cấp thấp về giá trị junk bond, những loại chứng

khoán miễn thuế và các công ty bất động sản. Cũng cần phải coi chừng

những công ty bị sàn giao dịch đánh dấu, chúng thường rất nhạy cảm.

Có một quy luật, luôn giữ cho sự đầu tư của bạn đơn giản và dễ hiểu. Mọi

thứ sẽ rối tung cả lên, chìa khóa quan trọng để thành công trong đầu tư và cả

trong cuộc sống đó là cố làm cho mọi thứ trở nên đơn giản và dễ hiểu. Đồng

thời những rủi ro khá lớn là lý do chính để những nhà đầu tư mới hoặc

những nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm nên tránh đầu tư vào những thứ đã kể

trên.

Khi trong nước của bạn chẳng hề thiếu những công ty xuất sắc tại sao bạn lại

đổ tiền vào các công ty nước ngoài. Bạn thực sự hiểu được bao nhiêu về

đường lối chính trị cũng như những chính sách kinh tế của một quốc gia xa

lạ. Bạn hiểu gì về cơ cấu quản lý thị trường, các công ty bạn định đầu tư

cũng như sự vững chắc của đồng tiền của quốc gia ấy.

Rất nhiều quốc gia có một thị trường chứng khoán cực kỳ bất ổn định. Ngay

cả những nhà đầu tư thực sự có khả năng cũng không thể thành công trong

một môi trường như thế. Bernard Baruch, một nhà đầu tư rất nổi bật của phố

Wall đã bị mất khá nhiều tiền bạc vào thị trường Mêhicô. Cho tới bây giờ

vẫn còn rất nhiều người đang sa lầy tại Mêhicô và các quốc gia Nam Mỹ.

Rủi ro gắn liền với các quỹ đầu tư cố định là nó thường rớt ngay sau đợt

phát hành đầu tiên và được giao dịch dưới giá trị cơ bản của nó. Giá cả của

chúng được xác định duy nhất bằng mức cung và mức cầu. Không có gì đảm

bảo chúng có thể được bán bằng với giá trị tài sản của chúng. Mức giảm này

được duy trì trong vài năm sau đó.

Tại sao không mua những loại cổ phiếu giá thấp?

Những loại cổ phiếu giá thấp - được bán dưới 15$ một cổ phiếu - thông

thường hấp dẫn mọi người với một lý do duy nhất: rẻ. Nhưng trong khi nó

đang quyến rũ mọi người mua chúng với giá rẻ thì hoạt động tài chính của

chúng lại rất kém và chậm chạp so với những loại cổ phiếu khác trong

ngành.

Bạn có muốn đặt những đồng tiền kiếm được một cách khó nhọc vào những

công ty có chất lượng nghèo nàn hay không? Những tổ chức tài chính lớn sẽ

không mua những loại cổ phiếu này, ngoài vì những chỉ tiêu cơ bản kém cỏi

còn là vì số lượng cổ phiếu giao dịch của chúng quá mỏng không thích hợp

với những khoản tiền khổng lồ của các tổ chức tài chính. Và như chúng ta đã

biết, chính những tổ chức tài chính là người làm giá cả dịch chuyển trên thị

trường. Những loại cổ phiếu tốt không bao giờ được bán ở cái giá $2, $4, $6.

Không hề có vận may trong những loại cổ phiếu giá thấp này!

Những loại cổ phiếu vài xu penny stocks, cổ phiếu được buôn bán với giá

dưới một đôla còn chứa đựng những thứ tồi tệ hơn. Thêm vào những điều đã

trình bày ở trên, sự khác biệt giữa giá đặt mua và giá đặt bán ask-bid: giá mà

tại đó bạn mua hoặc bán cổ phiếu có thể là một cái bẫy cho những người nhẹ

dạ. Hãy tưởng tượng một loại cổ phiếu được niêm ở mức giá 5/8 để mua và

1/2 để bán. Mặc dù sự cách biệt giữa giá mua và giá bán $1/8 trông không

lớn. Nhưng giá chứng khoán phải tăng tới 20% để bạn có thể hòa vốn.

Những quy tắc để xây dựng một danh mục đầu tư hợp lý

Bạn nên phân tán rủi ro như thế nào

Hầu hết các nhà đầu tư sẽ khuyên bạn nên đa dạng hoá, chia phần tài sản của

bạn ra, điều này có nghĩa là phân chia số tiền của bạn trong nhiều kiểu đầu

tư với những tỷ lệ khác nhau. Thực sự nguyên tắc này không sai, nhưng bạn

nên đi ngược lại những kiến thức thông thường này, ngay cả khi nó có thể

gây ra cho bạn đôi chút lo lắng ban đầu. Copy những gì tất cả mọi người

đang nghĩ và làm trên thị trường có lẽ sẽ cho bạn cảm giác yên tâm, nhưng

thực sự nó không phải điều đáng làm nhất.

Mục tiêu của bạn không chỉ là hành động đúng, mà còn là kiếm được những

khoản lợi nhuận có giá trị khi bạn đúng. Điều này được thực thi một cách tốt

nhất khi bạn nhốt tất cả trứng của bạn trong vài cái giỏ, hiểu biết về chúng rõ

ràng, và theo dõi chúng một cách cẩn thận.

Chẳng lẽ không có một chút giá trị nào trong việc đa dạng hoá?

Đa dạng quá nhiều sẽ dẫn bạn tới sự thiếu hụt về kiến thức cũng như trọng

tâm về việc đầu tư của bạn. Nếu một người khuyên bạn nên đầu tư 45% vào

cổ phiếu, 80% vào trái phiếu, 10% vào chứng khoán nước ngoài, 10% vào

quỹ thị trường tiền tệ Money Market Fund - một dạng quỹ hỗ tương đầu tư

mở rộng đầu tư vào thị trường huy động vốn ngắn hạn, 5% vào vàng, điều

này có thể khiến bạn an tâm hơn nhưng đồng thời việc đầu tư rải rác này sẽ

làm loãng đi lợi nhuận của bạn. Có lẽ bạn không nên đầu tư vào vàng, chứng

khoán nước ngoài, trái phiếu vì nó sẽ làm sụt giảm lợi nhuận chung.