1
Lời nói đầu
Với sự phát triển mạnh mẽ của nghành công nghệ ô tô thì kết cấu ô tô
ngày càng hoàn thiện, mức độ điện khí hóa, điện tử hóa của chúng ngày càng
cao. Ngoài yêu cầu về tính an toàn chuyển động, hệ thống điều khiển động
cơ….Thì hệ thống trang bị điện cũng được cải thiện rõ rệt: Hệ thống chiếu sáng
có cường độ ánh sáng lớn hơn, hệ thống tín hiệu được điều khiển bằng rơ le vi
mạch, hệ thống cung cấp điện có cấu trúc nhỏ hơn và đảm bảo mức điện áp ổn
định.
Trong tài liệu này, chúng tôi xin giới thiệu về phần " Trang bị điện ô tô "
để các độc giả và học viên tham khảo về những kiến thức cơ bản hệ thống điện
thân xe. Cuốn sách này nhằm phục vụ cho sinh viên, học sinh hệ cao đẳng nghề
Công nghệ ô tô.
Trong quá trình biên soạn giáo trình, mặc dù đã cố gắng nhưng không
khỏi thiếu sót. Khoa rất mong sự đóng góp ý kiến xây dựng để giáo trình ngày
càng hoàn thiện hơn.
Xin trân thành cảm ơn!
2
Mục lục
Tên bài Trang
Bài 1: Bảo dưỡng, sửa chữa máy phát điện xoay chiều..............................04
Bài 2: Bảo dưỡng, sửa chữa bộ điều chỉnh điện.........................................15
Bài 3: Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống thông tin..........................................27
Bài 4: Bảo dưỡng, sửa chữa mạch báo áp suất dầu bôi trơn.......................33
Bài 5: Bảo dưỡng, sửa chữa mạch báo nhiên liệu.......................................42
Bài 6: Bảo dưỡng, sửa chữa mạch báo nhiệt độ nước làm mát...................50
Bài 7: Bảo dưỡng, sửa chữa mạch báo tốc độ động cơ và Km...................59
Bài 8: Bảo dương, sửa chữa mạch báo nạp cho ắc quy...............................66
Bài 9: Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống chiếu sáng.......................................73
Bài 10: Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống tín hiệu..........................................84
Bài 11: Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống lau rửa kính...................................97
Bài 12: Hệ thống nâng hạ kính……………………………………………107
Bài 14: Hệ thống điều khiển gương……………………………………….103
3
Tên bài: SỬA CHỮA, BẢO DƯỠNG MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU
TRÊN Ô TÔ
Mục tiêu bài học: Học xong bài này học viên có khả năng:
1- Phát biểu đúng nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của máy phát điện xoay
chiều trên ô tô.
2- Giải thích được cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của máy phát điện
xoay chiều.
3- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng được máy phát điện xoay
chiều trên ô tô đúng yêu cầu kỹ thuật.
4- Nâng cao hơn nữa tác phong công nghiệp, cẩn thận, chính xác, đảm
bảo an toàn cho người và thiết bị.
Nội dung bài học.
Để cung cấp năng lượng cho các phụ tải trên ôtô, cần phải có các bộ phận
tạo ra nguồn năng lượng điện. Nguồn năng lượng này được lấy ra từ máy phát
điện trên ôtô. Khi động cơ hoạt động, máy phát cung cấp điện cho các phụ tải và
nạp điện trở lại cho ắc quy. Để đảm bảo toàn bộ hệ thống hoạt động một cách có
hiệu quả, an toàn, năng lượng đầu ra của máy phát và năng lượng yêu cầu của
các phụ tải phải thích hợp với nhau.
Yêu cầu đặt ra cho máy phát phụ thuộc vào kiểu và cấu trúc máy phát lắp trên
xe. Được xác định bởi việc cung cấp năng lượng điện cho các phụ tải và ắc quy.
Có 2 loại máy phát: Máy phát một chiều và máy phát xoay chiều. Vì máy phát
điện một chiều được dùng phổ biến trên các xe đời cũ nên ta chỉ xét về máy
phát điện xoay chiều.
I. Nhiệm vụ, yêu cầu kỹ thuật và phân loại máy phát điện.
1. Nhiệm vụ: Máy phát điện xoay chiều là nguồn năng lượng chính trên ôtô.
Nó có nhiệm vụ cung cấp điện cho các phụ tải và nạp điện cho ắc quy trên ôtô.
Nguồn điện phải đảm bảo một hiệu điện áp ổn định ở mọi chế độ phụ tải và
thích ứng với mọi môi trường làm việc.
4
2. Yêu cầu kỹ thuật.
- Máy phát phải có kích thước và cấu trúc nhỏ gọn, giá thành thấp, tuổi thọ
cao.
- Máy phát cũng phải có độ bền cao trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm, có
thể làm việc ở những vùng có nhiều bụi bẩn, dầu nhớt, và độ rung sóc lớn.
- Việc duy trì bảo dưỡng càng ít càng tốt.
3. Phân loại: Trong hệ thống ô tô hiện nay thường sử dụng ba loại máy phát
điện xoay chiều sau.
- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng nam châm vĩnh cửu, thường
được sử dụng trên các xe gắn máy.
- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ có vòng tiếp điện, được
sử dụng trên các xe ôtô ngày nay.
- Máy phát điện xoay chiều kích thích bằng điện từ không có vòng tiếp
điện. Được sử dụng chủ yếu trên các xe chuyên dụng.
II. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy phát điện xoay chiều.
Trong chương trình này ta chỉ xét đến loại máy phát điện xoay chiều kích thích
bằng điện từ có vòng tiếp điện.
1. Cấu tạo.
1.1. Stato:
5
Gồm nhiều lá thép được ghép
lại với nhau tạo thành một khối, phía
trong có xẻ các rãnh để đặt các bối dây
(18 bối dây cho 3 pha, mỗi pha có 6
bối, Để tăng công suất với 18 rãnh người ta đặt 36 bối, mỗi pha có 12 bối như 2
máy phát đấu song song với nhau). Cuộn dây stato có 3 pha, được mắc theo
kiểu hình sao hoặc hình tam giác. Với máy phát có công suất vừa và nhỏ thường
được đấu theo kiểu hình sao, con máy phát có công suất lớn được đấu theo kiểu
hình tam giác.
1.2. Ro to:
Trên trục thép có hai khối vấu hình mỏ quạ, phía trong là một cuộn dây kích
từ ( Kích thích ), hai đầu cuộn dây được hàn ra hai cổ góp. Hai cổ góp bằng
đồng, được ép vào trục qua một lớp cách điện.
Khi có dòng điện một chiều đi qua cuộn dây kích thích thì cuộn dây trở
thành một nam châm điện mà hai đầu là hai từ cực trái dấu. Dưới ảnh hưởng của
các từ cực các khối mỏ quạ trở thành các cực của rôto.