Giáo trình Tiện kết hợp (Nghề Cắt gọt kim loại)

bé lao ®éng - th−¬ng binh vµ x(cid:19) héi tæng côc d¹y nghÒ

Chñ biªn: Hoµng Thanh TÞnh

Biªn so¹n: Phan ThÞ ThuËn

Gi¸o tr×nh tiÖn kÕt hîp

NghÒ: c¾t gät kim lo¹i Tr×nh ®é: lµnh nghÒ

Dù ¸n gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ (VTEP) Hµ néi – 2008

Tuyªn bè b¶n quyÒn :

Tµi liÖu nµy thuéc lo¹i s¸ch gi¸o tr×nh, cho nªn c¸c nguån th«ng tin cã thÓ ®−îc phÐp dïng nguyªn b¶n hoÆc trÝch dïng cho c¸c môc ®Ých vÒ ®µo t¹o vµ tham kh¶o. Mäi môc ®Ých kh¸c cã ý ®å lÖch l¹c hoÆc sö dông víi môc ®Ých kinh doanh thiÕu lµnh m¹nh sÏ bÞ nghiªm cÊm.

Tæng côc D¹y nghÒ sÏ lµm mäi c¸ch ®Ó b¶o vÖ b¶n

quyÒn cña m×nh.

Tæng côc D¹y nghÒ c¸m ¬n vµ hoan nghªnh c¸c th«ng tin gióp cho viÖc tu söa vµ hoµn thiÖn tèt h¬n tµi liÖu nµy.

§Þa chØ liªn hÖ:

Tæng côc D¹y nghÒ

37B - NguyÔn BØnh Khiªm - Hµ Néi

M· sè:

114 - 2008/CXB/03 - 12/L§XH

03 12 − 22 01 −

Lêi nãi ®Çu

Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn kÕt hîp ®−îc x©y dùng vµ biªn so¹n trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o nghÒ C¾t gät kim lo¹i ®· ®−îc Gi¸m ®èc Dù ¸n Gi¸o dôc kü thuËt vµ D¹y nghÒ quèc gia phª duyÖt dùa vµo n¨ng lùc thùc hiÖn cña ng−êi kü thuËt viªn tr×nh ®é lµnh nghÒ.

Trªn c¬ së ph©n tÝch nghÒ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc (theo ph−¬ng ph¸p DACUM) cña c¸c c¸n bé, kü thuËt viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt cïng víi c¸c chuyªn gia ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng héi th¶o, lÊy ý kiÕn v.v…, ®ång thêi c¨n cø vµo tiªu chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng cña nghÒ ®Ó biªn so¹n. Ban gi¸o tr×nh m«®un TiÖn kÕt hîp do tËp thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, kü s− cña Tr−êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp HuÕ vµ c¸c kü thuËt viªn giµu kinh nghiÖm biªn so¹n. Ngoµi ra cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi vµ c¸n bé kü thuËt thuéc C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä.

Ban biªn so¹n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng nhÊt, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä, Ban qu¶n lý Dù ¸n GDKT&DN vµ c¸c chuyªn gia cña Dù ¸n ®· céng t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì trong viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp th¼ng th¾n, khoa häc vµ tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu chuyªn gia, c«ng nh©n bËc cao trong lÜnh vùc nghÒ C¾t gät kim lo¹i. Song do ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, mÆt kh¸c ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn biªn so¹n gi¸o tr×nh dùa trªn n¨ng lùc thùc hiÖn, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gi¸o tr×nh m«®un TiÖn kÕt hîp ®−îc hoµn thiÖn h¬n, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai.

Gi¸o tr×nh m« ®un TiÖn kÕt hîp ®−îc biªn so¹n theo c¸c nguyªn t¾c: TÝnh ®Þnh h−íng thÞ tr−êng lao ®éng; TÝnh hÖ thèng vµ khoa häc; TÝnh æn ®Þnh vµ linh ho¹t; H−íng tíi liªn th«ng, chuÈn ®µo t¹o nghÒ khu vùc vµ thÕ giíi; TÝnh hiÖn ®¹i vµ s¸t thùc víi s¶n xuÊt.

Gi¸o tr×nh m« ®un TiÖn kÕt hîp nghÒ C¾t gät kim lo¹i cÊp tr×nh ®é Lµnh nghÒ ®· ®−îc Héi ®ång thÈm ®Þnh Quèc gia nghiÖm thu vµ nhÊt trÝ ®−a vµo sö dông vµ ®−îc dïng lµm gi¸o tr×nh cho häc viªn trong c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n hoÆc cho c«ng nh©n kü thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông nh©n lùc tham kh¶o.

§©y lµ tµi liÖu thö nghiÖm sÏ ®−îc hoµn chØnh ®Ó trë thµnh gi¸o tr×nh chÝnh thøc trong hÖ thèng d¹y nghÒ.

HiÖu tr−ëng

Bïi Quang ChuyÖn

Giíi thiÖu vÒ m« ®un

VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un:

Mét sè c«ng viÖc th−êng thùc hiÖn sau khi tiÖn nh−: Giòa, ®¸nh bãng, mµi

nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n khÝa nh¸m, c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta

r«, mµi trªn m¸y tiÖn ®−îc tËp hîp thµnh m« ®un TiÖn kÕt hîp.

Môc tiªu cña m« ®un:

M« ®un nµy nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh cã ®Çy ®ñ c¸c kiÕn thøc vÒ viÖc

vËn dông c¸c c«ng nghÖ kÕt hîp ®Ó hoµn thiÖn mét sè chi tiÕt cã yªu cÇu ®Æc

biÖt trªn bÒ mÆt: T¹o ren, t¹o nh¸m, t¨ng ®é cøng, ®é bãng... V¹ch quy tr×nh

hîp lý cho c¸c nguyªn c«ng. Cã ®Çy ®ñ kü n¨ng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c c«ng cô cho

tõng nguyªn c«ng. Lùa chän vµ sö dông c¸c c«ng cô t−¬ng øng, x¸c ®Þnh c¸c

th«ng sè c«ng nghÖ vµ thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi

gian vµ an toµn.

Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un:

Häc xong m« ®un nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng:

- Nªu ®−îc ®Æc tÝnh yªu cÇu ®Æc biÖt trªn bÒ mÆt. - ChuÈn bÞ vµ sö dông hîp lý c¸c lo¹i dông cô, vËt t− ®èi víi tõng chi tiÕt. - Lùa chän ph−¬ng ph¸p gia c«ng hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c chi tiÕt cã yªu cÇu

®Æc biÖt trªn bÒ mÆt.

- X¸c ®Þnh ®óng c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc

khi giòa l¨n nh¸m, l¨n Ðp, ®¸nh bãng, mµi bÒ mÆt vµ c¾t ren b»ng bµn ren, ta r«.

- LËp quy tr×nh gia c«ng hîp lý. - X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c«ng nghÖ phï hîp. - Thùc hiÖn c¸c nguyªn c«ng ®Ó xö lý bÒ mÆt ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian. - §¶m b¶o c¸c yªu cÇu kh¸c vµ an toµn.

Néi dung chÝnh cña m« ®un:

- Nh÷ng yªu cÇu xö lý bÒ mÆt th«ng dông trªn c¸c chi tiÕt tiÖn - C¸c ph−¬ng ph¸p ®Ó xö lý bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn

- C¸c lo¹i dông cô dïng khi thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p - C¸c quy tr×nh xö lý bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn: L¨n Ðp, l¨n nh¸m, giòa, ®¸nh

bãng, mµi rµ mÆt ngoµi, c¾t ren b»ng bµn ren vµ ta r«, mµi.

- Nh÷ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi thùc hiÖn c¸c ph−¬ng

ph¸p tiÖn kÕt hîp. C¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l−îng. Tæ chøc n¬i lµm viÖc.

Thêi l−îng cña m«®un.

Thêi l−îng (giê)

M· bµi Tªn bµi Lý thuyÕt Thùc hµnh

Giòa vµ lµm bãng bÒ mÆt 2 10 M§CG1 19 01

L¨n Ðp bÒ mÆt 2 6 M§ CG1 19 02

L¨n nh¸m bÒ mÆt 2 6

2 18 M§ CG1 19 03 M§ CG1 19 04 C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn

2 14

2 14 M§ CG1 19 05 C¾t ren trong b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn M§ CG1 19 06 Mµi trªn m¸y tiÖn

Céng 12 68

S C H T N T

Ghi chó: TiÖn kÕt hîp lµ m« ®un c¬ b¶n ®−îc häc sau khi hoµn thµnh c¸c m«n häc c¬

së, kü thuËt an toµn vµ b¶o hé lao ®éng, nhËp nghÒ, nguéi c¬ b¶n, tiÖn c¬ b¶n, tiÖn trô dµi

kh«ng dïng gi¸ ®ì.

Mäi häc sinh ®· häc vµ ®¹t kÕt qu¶ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸

vµ thi kÕt thóc nh− ®· ®Æt ra trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o. Nh÷ng häc sinh ®· qua kiÓm tra

vµ thi mµ kh«ng ®¹t yªu cÇu ph¶i häc l¹i nh÷ng phÇn ch−a ®¹t ngay vµ ph¶i ®¹t ®iÓm

chuÈn míi ®−îc cÊp chøng chØ hoµn thµnh m« ®un vµ häc tiÕp c¸c m« ®un/ m«n häc tiÕp

theo ®Ó ®−îc cÊp b»ng tr×nh ®é lµnh nghÒ.

Häc viªn, khi chuyÓn tr−êng, chuyÓn ngµnh nÕu ®· häc ë mét c¬ së ®µo t¹o kh¸c råi th×

ph¶i xuÊt tr×nh giÊy chøng nhËn. Trong mét sè tr−êng hîp cã thÓ vÉn ph¶i qua s¸t h¹ch l¹i.

C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un

A. Häc trªn líp

- Nh÷ng yªu cÇu xö lý bÒ mÆt th«ng dông cña c¸c chi tiÕt gia c«ng trªn m¸y tiÖn.

- C¸c ®Æc tÝnh cña viÖc xö lý c¸c bÒ mÆt ®Æc biÖt: Giòa, ®¸nh bãng, mµi

nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn

m¸y tiÖn.

- C¸c ph−¬ng ph¸p giòa, ®¸nh bãng, mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren

ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn m¸y tiÖn.

- C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi giòa, ®¸nh bãng,

mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«,

mµi trªn m¸y tiÖn.

B. Th¶o luËn nhãm

LËp tr×nh tù c¸c b−íc giòa, ®¸nh bãng, mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren

ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn m¸y tiÖn.

C. Thùc hµnh

1. Xem tr×nh diÓn mÉu: Quan s¸t tõng thao t¸c mÉu cña gi¸o viªn

2. Häc sinh lµm thö, nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ sau khi häc sinh ®−îc chän lµm thö

3. Thùc hµnh giòa, ®¸nh bãng, mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren ngoµi

b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn m¸y tiÖn theo phiÕu h−íng dÉn:

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc c. Thùc hiÖn theo quy tr×nh d. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vµ lµm bµi tËp

C¸c kiÕn thøc vµ h×nh vÏ liªn quan ®Õn c¸c lo¹i dông cô c¾t, chÕ ®é c¾t, ®¸nh

gi¸ chÊt l−îng bÒ mÆt gia c«ng, ph−¬ng ph¸p gia c«ng trong qu¸ tr×nh giòa, ®¸nh

bãng, mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn m¸y tiÖn.

Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m« ®un

1. KiÕn thøc:

Néi dung ®¸nh gi¸:

- §Ò ra ®−îc biÖn ph¸p c«ng nghÖ xö lý bÒ mÆt mét c¸ch hîp lý ®Ó b¶o ®¶m

yªu cÇu.

- ChØ ra ®−îc c«ng cô, yªu cÇu vµ chÕ ®é c«ng nghÖ khi sö dông.

- Ph©n tÝch ®−îc nh÷ng nguyªn nh©n sai háng trong tõng c«ng nghÖ.

- Nªu ®−îc nh÷ng ph−¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng.

- ViÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè cña nh¸m, ren tam gi¸c trong, ngoµi, thay ®æi chÊt l−îng bÒ mÆt sau ®¸nh bãng, l¨n Ðp; x¸c ®Þnh c¸c lo¹i dông cô: V¶i nh¸m, bét

mµi, dông cô l¨n Ðp, ®¸ mµi, con l¨n nh¸m, bµn ren, ta r«; c¸c d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸

§¸nh gi¸ qua bµi kiÓm tra viÕt vµ tr¾c nghiÖm.

2. Kü n¨ng:

Néi dung ®¸nh gi¸:

- NhËn d¹ng, lùa chän, chuÈn bÞ vµ sö dông ®óng c¸c lo¹i dông cô ®o, chuÈn

bÞ ®−îc dao c¾t vµ ®å g¸ cho tõng c«ng viÖc cô thÓ.

- LËp ®−îc quy tr×nh hîp lý cho tõng c«ng nghÖ.

- ChuÈn bÞ bÒ mÆt tr−íc khi xö lý mét c¸ch phï hîp.

- Thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p: Giòa, ®¸nh bãng, mµi nghiÒn, l¨n Ðp, l¨n nh¸m, c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren, c¾t ren trong b»ng ta r«, mµi trªn m¸y tiÖn theo ®óng quy tr×nh, ®¶m b¶o yªu cÇu cña bÒ mÆt vµ c¸c yªu cÇu kh¸c trong s¶n xuÊt.

Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸:

§¸nh gi¸ b»ng quan s¸t kÌm b¶ng tiªu chuÈn ®iÓm.

3. Th¸i ®é:

Néi dung ®¸nh gi¸

- TÝnh nghiªm tóc trong häc tËp.

- Cã tr¸ch nhiÖm víi dông cô, thiÕt bÞ

- Tu©n thñ quy tr×nh vµ ®Ò phßng tai n¹n.

- ChÊp hµnh ®óng giê giÊc häc tËp.

Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸

§¸nh gi¸ b»ng quan s¸t víi chÊt l−îng s¶n phÈm.

Bµi 1

Giòa vµ lµm bãng bÒ mÆt

M5 bµi: M§ CG1 19 01

Giíi thiÖu: Giòa vµ lµm bãng bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p gia c«ng tinh nh¼n bÒ mÆt. C«ng viÖc thùc hiÖn ®¬n gi¶n nh−ng nhiÒu lóc cÇn xö lý c¸c bÒ mÆt ®ßi hái ®é ®é tr¬n nh¼n cao trong gia c«ng ®¬n chiÕc hoÆc söa ch÷a. Trong m« ®un "Gia c«ng nguéi c¬ b¶n" ®· t×m hiÓu cÊu t¹o, c«ng dông vµ ph©n lo¹i giòa, ë m« ®un nµy chØ h−íng dÉn sö dông giòa vµ ®¸nh bãng b»ng giÊy hoÆc v¶i nh¸m, mµi nghiÒn bÒ mÆt b»ng dông cô riªng biÖt trªn m¸y tiÖn. Tïy theo ®iÒu kÞªn chóng ta cã thÓ thùc hiÖn bµi tËp riªng biÖt hoÆc cã thÓ kÕt hîp mét b−íc sau cïng cña mét bµi tËp.

Môc tiªu thùc hiÖn: - X¸c ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh giòa vµ lµm

bãng bÒ mÆt.

- §Þnh ra ®−îc c¸c c«ng cô, vËt t−, quy tr×nh giòa, lµm bãng bÒ mÆt chi tiÕt

gia c«ng vµ liÖt kª c¸c lo¹i dông cô dïng ®Ó ®¸nh bãng, mµi nghiÒn.

- Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc giòa vµ lµm bãng bÒ mÆt ®¶m b¶o kü thuËt, thêi

gian vµ an toµn.

Néi dung chÝnh: 1.1. C¸c ®Æc tÝnh cña viÖc xö lý c¸c bÒ mÆt ®Æc biÖt 1.2. Ph−¬ng ph¸p giòa trªn m¸y tiÖn 1.3. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh bãng bÒ mÆt 1.4. Ph−¬ng ph¸p mµi nghiÒn 1.5. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 1.6. C¸c b−íc tiÕn hµnh

A. Häc trªn líp

1.1. C¸c ®Æc tÝnh cña viÖc xö lý c¸c bÒ mÆt ®Æc biÖt:

Trong gia c«ng ®¬n chiÕc th−êng ng−êi ta ph¶i kÕt hîp c¸c c«ng nghÖ ®Ó hoµn thiÖn mét sè chi tiÕt cã yªu cÇu ®Æc biÖt nh− t¨ng ®é chÝnh x¸c, ®é tr¬n nh¼n, ma s¸t bÒ mÆt trªn b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p: Giòa kÕt hîp víi ®¸nh bãng hoÆc mµi nghiÒn ®Ó t¨ng ®é nh¼n bãng.

BÒ mÆt chi tiÕt sau gia c«ng ph¶i ®¶m b¶o: - KÝch th−íc. - H×nh d¹ng h×nh häc: §é th¼ng, ®é c«n, « van. - §é nh¸m.

1.2. Ph−¬ng ph¸p giòa vµ ®¸nh bãng bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn:

Gia c«ng tinh nh¼n b»ng ph−¬ng ph¸p giòa vµ ®¸nh bãng th−êng ¸p dông khi kÝch th−íc vµ h×nh d¸ng cña chi tiÕt kh«ng ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao mµ yªu cÇu t¨ng ®é tr¬n nh¼n bÒ mÆt. Tr−íc khi ®¸nh bãng chi tiÕt th−êng ph¶i giòa b»ng giòa.

1.2.1. Ph−¬ng ph¸p giòa bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn

1.2.1.1. Ph¹m vi ¸p dông

Trong gia c«ng ®¬n chiÕc nhiÒu khi tiÖn xong ng−êi thî tiÖn ph¶i xö lý bÒ mÆt b»ng giòa ®Ó t¨ng ®é nh¼n bÒ mÆt. Giòa cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6, ®é nh¸m cÊp 8. Khi tiÖn cÇn ®Ó l−îng d− theo ®−êng kÝnh ®Ó giòa ≤ 0,05 mm.

1.2.1.2. C¸c b−íc tiÕn hµnh giòa

- G¸ ph«i : Ph«i ®−îc g¸ nh− khi tiÖn vµ quay víi tèc ®é cao.

H×nh 19.1.1. Giòa mÆt trô ngoµi trªn m¸y tiÖn

- Giòa bÒ mÆt trô: Giòa ®−îc ®Æt vu«ng gãc víi ®−êng trôc cña chi tiÕt. C¸n giòa ®−îc gi÷ b»ng tay tr¸i, tay ph¶i gi÷ ®Çu giòa, ng−êi ®øng vÒ phÝa ô ®éng. ChØ Ên nhÑ giòa trong hµnh tr×nh ®Èy tíi, gi÷ cho bÒ mÆt giòa ph¼ng vµ th¼ng. Khi chuyÓn ®éng ng−îc l¹i gi¶m lùc Ên giòa. NÕu chiÒu dµi cña bÒ mÆt gia c«ng lín h¬n bÒ réng giòa th× ph¶i di chuyÓn tõ tõ vµ liªn tôc giòa däc trôc cña chi tiÕt. Khi giòa th« dïng giòa c¾t kÐp vµ dïng hµnh tr×nh h¬i chÐo, khi giòa tinh dïng giòa c¾t ®¬n vµ c¸c hµnh tr×nh ng¾n h¬n ®Ó gi÷ ph¼ng giòa. VËn tèc chuyÓn ®éng cña giòa

vµ lùc Ên lªn giòa ph¶i ®Òu, nÕu kh«ng ®Òu dÉn ®Õn h×nh d¹ng cña chi tiÕt gia c«ng bÞ « van, c«n, kh«ng th¼ng hoÆc låi lâm.

- KiÓm tra kÝch th−íc ®−êng kÝnh

KiÓm tra bÒ mÆt ®−îc giòa b»ng calÝp, th−íc cÆp hoÆc pan me, kiÓm tra ®é

th¼ng dïng c¹nh cña th−íc thÐp ¸p s¸t lªn ®−êng sinh cña mÆt trô gia c«ng, giòa

l¹i nh÷ng chç tiÕp xóc víi th−íc th»ng cho ®Õn khi kh«ng nh×n thÊy khe s¸ng.

1.2.1.3 C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

C¸c d¹ng sai háng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc

-T¨ng c−êng kiÓm tra kÝch th−íc. th−íc ®−êng

KÝch kÝnh sai. - Kh«ng ®iÒu chØnh ®óng chiÒu s©u c¾t. - §Ó l−îng d− võa ®ñ.

- L−îng d− qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt.

- Di chuyÓn giòa vµ t¸c dông lùc Ên lªn giòa ®Òu.

H×nh d¹ng cña chi tiÕt gia c«ng kh«ng ®¹t (bÞ « van, c«n, låi, lâm, ...) tèc chuyÓn - VËn ®éng cña giòa vµ lùc Ên lªn giòa kh«ng ®Òu.

- Khi giòa tinh dïng giòa c¾t ®¬n vµ c¸c hµnh tr×nh ng¾n h¬n ®Ó gi÷ ph¼ng giòa.

- Gi÷ giòa kh«ng ph¼ng.

Kh«ng ®¹t ®é nh¸m

- Chän giòa kh«ng phï hîp - Chän giòa phï hîp víi yªu cÇu ®é nh¸m bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng.

- ChÕ ®é c¾t kh«ng phï hîp - T¨ng vËn tèc quay cña chi tiÕt gia c«ng.

1.2.1.4. Kü thuËt an toµn khi giòa - Kh«ng ®−îc dïng giòa kh«ng cã c¸n, v× nh− vËy phÇn ®u«i giòa nhän rÊt

dÔ ®©m vµo lßng tay tr¸i cÇm giòa.

- Ng−êi lu«n ®øng vÒ phÝa ô sau, kh«ng ®−îc ®øng "«m" m©m cÆp. - Kh«ng ®Ó cho giòa vµ bÒ mÆt ®ang giòa bÞ dÝnh dÇu mì v× nh− vËy giòa dÔ

bÞ tr−ît, phoi dÝnh vµo mÆt giòa.

H×nh 19.1. 2. §¸nh bãng mÆt ngoµi b»ng thanh kÑp gç

- Lµm s¹ch giòa b»ng bµn ch¶i, kh«ng dïng tay. 1.2.2. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh bãng bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn

1.2.2.1. Ph¹m vi ¸p dông

Th−êng sau khi giòa xong bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng ®−îc ®¸nh bãng l¹i b»ng

giÊy nh¸m hoÆc v¶i nh¸m cã r¾c líp bét mµi ®Ó lo¹i bá c¸c vÕt giòa, ®é nh¸m bÒ

mÆt ®¹t cÊp 7 ÷ 9.

1.2.2.2. Ph©n lo¹i giÊy nh¸m

Ng−êi ta ph©n lo¹i v¶i nh¸m trªn c¬ së kÝch th−íc cña h¹t mµi: Lo¹i v¶i nh¸m

th« cã ký hiÖu sè 6,5,4; lo¹i trung b×nh sè 3,2; lo¹i mÞn sè 1,0; lo¹i rÊt mÞn sè 00,

000, Sè hiÖu cña giÊy nh¸m ®−îc ghi râ ë mÆt sau tê giÊy hoÆc v¶i nh¸m. §é

nh¸m bÒ mÆt ®−îc ®¸nh bãng ®¹t cÊp 7÷9. Tïy theo yªu cÇu ®é nh¸m cña bÒ mÆt

H×nh 19.1.3. KÑp giÊy nh¸m vµo æ g¸ dao

chi tiÕt gia c«ng mµ sö dông giÊy nh¸m cã kÝch th−íc cña h¹t mµi. Chän v¶i

nh¸m, giÊy nh¸m ®ñ ®é mÞn thÝch hîp víi bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng.

§é nh¸m bÒ mÆt:

- CÊp 4: §é h¹t 25; 20; 16 (µm)

- CÊp 5 ÷ 6: §é h¹t 12; 10; 8; 6 (µm)

- CÊp 7 ÷10: §é h¹t 5; 4; 3 (µm)

1.2.2.3. C¸c b−íc tiÕn hµnh ®¸nh bãng:

- G¸ ph«i nh− khi tiÖn.

- KÑp v¶i nh¸m vµ ®¸nh bãng:

+ Chi tiÕt cã ®−êng kÝnh nhá dïng hai thanh kÑp b»ng gç liªn kÕt víi nhau

(h×nh 19.1.2) b»ng b¶n lÒ cã r·nh thÝch hîp kÝch th−íc ®−êng kÝnh chi tiÕt gia c«ng.

GiÊy nh¸m ®−îc ®Æt vµo kÑp, tay tr¸i gi÷ phÝa ®u«i thanh kÑp, tay ph¶i gi÷ ®Çu nèi

hai thanh kÑp vµ t¹o lùc Ên lªn bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng khi ®¸nh bãng cÇn di chuyÓn thanh kÑp däc trôc chi tiÕt.

+ Chi tiÕt cã ®−êng kÝnh lín giÊy nh¸m th−êng ®−îc quÊn lªn thanh gç dÑp vµ thùc hiÖn thao t¸c gièng nh− khi giòa hoÆc kÑp giÊy nh¸m vµo gi¸ ®ì dao (h×nh

19.1.3). Muèn t¨ng ®é tr¬n nh¼n bÒ mÆt ®¸nh bãng sö dông dung dÞch tr¬n nguéi - dÇu m¸y.

- KiÓm tra ®é nh¸m b»ng quan s¸t vµ so s¸nh víi vËt mÉu, kiÓm tra ®é th¼ng

b»ng c¹nh cña th−íc thÐp.

* Khi ®¸nh bãng lç kh«ng ®−îc dïng ngãn tay hoÆc bµn tay ®Ó Ên v¶i nh¸m

mµ ph¶i quÊn gi¸y nh¸m vµo trôc gç.

1.3. Mµi nghiÒn (mµi rµ)

1.3.1. Ph¹m vi øng dông

Ph−¬ng ph¸p mµi nghiÒn lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p gia c«ng tinh lÇn

cuèi. Chi tiÕt sau mµi nghiÒn ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6÷5, ®é nh¸m cÊp 11÷12.

1.3.2. Mµi nghiÒn mÆt trô ngoµi

1.3.2.1 Dông cô :

Gåm b¹c xÎ r·nh 1 (h×nh19.1.4) lµm b»ng

gang, ®ång ®á hoÆc ®ång thau ®−îc l¾p vµo

vßng kÑp b»ng kim lo¹i 2. §−êng kÝnh lç b¹c

thÝch hîp víi ®−êng kÝnh cña bÒ mÆt gia c«ng.

Trªn mÆt lµm viÖc cña dông cô mµi nghiÒn ®−îc

phñ mét líp bét mµi trén víi dÇu m¸y hoÆc dÇu

háa. Trong qu¸ tr×nh mµi b¹c 1 sÏ ®−îc ®Þnh kú

H×nh 19.1.4. Mµi nghiÒn mÆt ngoµi

®iÒu chØnh Ðp chÆt dÇn ®Õn bÒ mÆt chi tiÕt gia

c«ng 4 b»ng vÝt ®iÒu chØnh 3. L−îng d− ®Ó mµi

nghiÒn 0,015 ÷0,025 mm.

1.3.2.2. C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi nghiÒn ngoµi

- G¸ ph«i nh− khi tiÖn

- Chän vµ l¾p dông cô mµi nghiÒn

+ Mµi nghiÒn thÐp ®· t«i dïng b¹c mµi b»ng gang, mµi c¸c kim lo¹i vµ hîp

kim kh¸c dïng b¹c ®ång thau hoÆc ®ång ®á. §−êng kÝnh trong cña dông cô rµ

ph¶i lín h¬n ®−êng kÝnh ngoµi cña mÆt chi tiÕt gia c«ng lµ 0,15 mm.

+ B«i mét líp bét mµi cã trén dÇu m¸y lªn mÆt trong cña b¹c1.

+ L¾p b¹c 1 cã ®−êng kÝnh trong cña dông cô mµi nghiÒn lín h¬n ®−êng

kÝnh mµi 0,15 mm vµo vßng kÑp 2 vµ lång vµo chi tiÕt gia c«ng 4, xiÕt nhÑ vßng

kÑp 2 b»ng vÝt ®iÒu chØnh 3.

- §iÒu chØnh sè vßng quay trôc chÝnh cÇn thiÕt.

- Mµi nghiÒn :

+ B«i lªn mÆt chi tiÕt gia c«ng mét líp dÇu m¸y hoÆc dÇu háa.

+ Khëi ®éng trôc chÝnh quay.

+ Di chuyÓn vßng kÑp chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn chËm qua l¹i víi tèc ®é 10÷12

m/phót däc bÒ mÆt gia c«ng ®Õn khi ®¹t kÝch th−íc vµ ®é tr¬n nh¼n cÇn thiÕt.

- KiÓm tra: Dïng com pa ®o ngoµi, th−íc cÆp hoÆc pan me ®Ó kiÓm tra kÝch

th−íc ®−êng kÝnh.

1.3.3. Mµi nghiÒn mÆt trô trong

1.3.3.1. Dông cô:

Khi mµi nghiÒn bÒ mÆt trô trong (h×nh 19.1.5), dông cô mµi lµ mét c¸i b¹c 3 d¹ng c¸i cèc cã xÎ r·nh tù bung ®−îc l¾p trªn trôc c«n 1. MÆt ngoµi cña b¹c lµ mÆt lµm viÖc nªn ®−êng kÝnh ngoµi cña b¹c 3 nhá h¬n ®−êng kÝnh lç gia c«ng 0,15 mm khi rµ th«, khi rµ tinh 0,05 mm. Ta níi ®ai èc 2 vµ xiÕt ®ai èc 4 ®Ó ®iÒu chØnh ®é në cña b¹c 3. ChiÒu dµi cña b¹c 3 ph¶i lín h¬n chiÒu dµi cña lç mµi.

1.3.3.2. C¸c b−íc tiÕn hµnh mµi nghiÒn

- G¸ ph«i nh− khi tiÖn

H×nh 19.1.5. Dông cô mµi nghiÒn mÆt trô trong tù bung a) Trôc c«n 1, 2. §ai èc ®iÒu chØnh, 3.B¹c cã b«i líp bét mµi mÆt ngoµi, 4. §ai èc xiÕt.

- Chän vµ l¾p dông cô mµi nghiÒn

+ L¾p b¹c 3 cã ®−êng kÝnh ngoµi cña dông cô mµi nghiÒn nhá h¬n ®−êng kÝnh mµi

0,15 mm lªn trôc c«n 1.

+ B«i lªn mÆt ngoµi b¹c ngoµi líp bét mµi trén víi dÇu m¸y vµ l¾p lªn trôc c«n.

+ L¾p trôc c«n lªn nßng ô ®éng.

+ §iÒu chØnh ®é në cña b¹c 3 b»ng ®ai èc ®iÒu chØnh 2 vµ 4

+ Lång dông cô vµo chi tiÕt gia c«ng 5 theo h−íng däc trôc.

- §iÒu chØnh sè vßng quay trôc chÝnh

- Mµi nghiÒn

+ B«i lªn mÆt chi tiÕt gia c«ng mét líp dÇu m¸y hoÆc dÇu háa.

+ Khëi ®éng trôc chÝnh quay.

+ Di chuyÓn vßng kÑp chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn chËm qua l¹i víi tèc ®é 10÷12

m/phót däc bÒ mÆt gia c«ng ®Õn khi ®¹t kÝch th−íc vµ ®é tr¬n nh¼n cÇn thiÕt.

- KiÓm tra: Dïng com pa, th−íc cÆp hoÆc pan me ®o trong ®Ó kiÓm tra kÝch

th−íc ®−êng kÝnh lç.

C©u hái bµi 19. 01

C©u 1. Ph−¬ng ph¸p giòa trªn m¸y tiÖn cã hiÖu qu¶ nhÊt khi ®Ó l−îng d− hai phÝa lµ:

a:: 0,1 mm b: 0,2 mm c: 0,05 mm

C©u 2. §iÒn vµo kho¶ng trèng néi dung cÇn thiÕt:

Kh«ng ®−îc dïng giòa kh«ng cã c¸n cÇm v×:.................................................

...................................................................................................................................

C©u 3. Khi giòa trªn m¸y tiÖn ®Ó ®¶m b¶o an toµn nªn ®øng:

a: PhÝa ô tr−íc b: ë gi÷a c: PhÝa ô sau d. C¶ a, b.c

C©u 4. Tr×nh bµy c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi giòa?

C©u 5. Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p ®¸nh bãng bÒ mÆt b»ng giÊy, v¶i nh¸m?

C©u 6. ThÕ nµo lµ mµi nghiÒn vµ dông cô cÇn sö dông?

C©u 7. Thùc hµnh

Yªu cÇu: Giòa vµ ®¸nh bãng bÒ mÆt trô theo b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng ®¹t:

- §é nh¸m cÊp 8 (Ra=0,5µm) - Sai lÖch giíi h¹n ®−êng kÝnh - 0,013 mm - §é kh«ng trô ≤ 0,02 mm

0,63 0,63

3 1 0 3 , 1 0 0 − 4 , 0 2 - 4 Ø 2 φ

90±0,1

B¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng:

B Th¶o luËn nhãm:

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn chia líp thµnh nhãm nhá. C¸c nhãm sÏ thùc

hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng, x¸c ®Þnh ®−îc sai lÖch giíi h¹n

®−êng kÝnh, ®é trô, ®é nh¸m.

- Tõng nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia c«ng

d−íi sù gi¸m s¸t cña gi¸o viªn.

- §¹i diÖn tõng nhãm nªu ph−¬ng ¸n cña nhãm m×nh ®Ó th¶o luËn chung vµ rót

ra ph−¬ng ¸n hîp lý nhÊt.

C. Thùc hµnh giòa vµ ®¸nh bãng trªn m¸y tiÖn

1. LËp quy tr×nh gia c«ng

2. Xem tr×nh diÓn mÉu: Chän giòa, v¶i nh¸m; giòa, ®¸nh bãng b»ng v¶i nh¸m

trªn m¸y tiÖn.

3. Häc sinh lµm thö, nhËn xÐt sau khi b¹n ®−îc chän lµm thö

4. Thùc hµnh giòa, ®¸nh bãng

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc: Ph«i ®· tiÖn ®Ó l−îng d− ®Ó giòa vµ ®¸nh bãng,

giòa, gi¸y nh¸m, kÝnh tr¾ng

b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc

c. Thùc hµnh giòa vµ ®¸nh bãng theo quy tr×nh

d. Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

Bµi 2

L¨n Ðp bÒ mÆt

M5 bµi: M§ CG1 19 02

Giíi thiÖu:

L¨n Ðp bÒ mÆt ngoµi vµ trong lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p gia c«ng söa

tinh bÒ mÆt ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn dïng dông cô lµ con l¨n hoÆc bi ®−îc l¾p

trªn gi¸ ®ì. Tïy theo ®iÒu kÞªn chóng ta cã thÓ thùc hiÖn bµi tËp riªng biÖt hoÆc cã

thÓ kÕt hîp mét b−íc sau tiÖn cña mét

H×nh 19.2.1. S¬ ®å l¨n Ðp b»ng con l¨n

H×nh 19.2.2. CÊu t¹o cña dông cô c¸n l¨n 1- Gi¸ ®ì. 2- Con l¨n. 3- chèt. 4- æ bi chÆn. 5- Bi cÇu. 7- B¹c chÆn. 8- §ai èc h·m

Ph«i

VÒ nguyªn lý chung khi l¨n Ðp bÒ mÆt ngoµi dïng lùc Ðp h−íng kÝnh tõ ngoµi vµo lªn bÒ mÆt gia c«ng, cßn khi l¨n Ðp bÒ mÆt trong (nong lç) th× lùc Ðp h−íng kÝnh ng−îc l¹i tõ trong ra. ë bµi nµy chóng ta xÐt ®Õn viÖc l¨n Ðp bÒ mÆt ngoµi khi dïng con l¨n lµ dông cô c¸c c¬ së cã thÓ.

Môc tiªu thùc hiÖn: - X¸c ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh l¨n Ðp bÒ mÆt. - §Þnh ra ®−îc, vËt t−, quy tr×nh cho l¨n Ðp bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng vµ liÖt kª

c¸c lo¹i dông cô dïng ®Ó l¨n Ðp.

- Thùc hiÖn c«ng viÖc l¨n Ðp ®¶m b¶o kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

Néi dung chÝnh:

2.1. §Æc tÝnh cña viÖc l¨n Ðp bÒ mÆt.

2.2. Ph−¬ng ph¸p l¨n Ðp trªn m¸y tiÖn.

2.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.

2.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh l¨n Ðp.

A. Häc trªn líp

2.1. §Æc tÝnh cña viÖc l¨n Ðp bÒ mÆt: Mét sè bÒ mÆt ngoµi hoÆc trong cña chi tiÕt cÇn t¨ng ®é cøng vµ ®é tr¬n nh¼n ®Õn cÊp 9, ®é chÝnh x¸c cÊp 5÷6 ng−êi ta Ên con l¨n hoÆc viªn bi lªn bÒ mÆt gia c«ng víi mét lùc t¸c dông ®−îc x¸c ®Þnh. Thùc hiÖn lµ miÕt lµm san b»ng ®é nhÊp nh« trªn bÒ mÆt gia c«ng, lµm biÕn d¹ng dÎo líp kim lo¹i trªn bÒ mÆt cña chi tiÕt. Khi l¨n Ðp l−îng d− gia c«ng rÊt nhá, cã thÓ kh«ng cÇn ®Ó l−¬ng d−.

2.2. Ph−¬ng ph¸p l¨n Ðp trªn m¸y tiÖn: Tr−íc khi thùc hiÖn c«ng viÖc l¨n Ðp (gi¸ ®ì l¨n) bÒ mÆt gia c«ng ph¶i ®−îc tiÖn tinh hoÆc mµi

Khi gi¸ ®ì l¨n mÆt ngoµi dïng con l¨n 2 ®−îc l¾p trong gi¸ ®ì 1. Con l¨n ®−îc l¾p víi æ bi cÇu 6, æ bi ®−îc l¾p trªn chèt 3. Hai ®Çu chèt 3 ®−îc ®ì trong gi¸ ®ì 1 b»ng hai b¹c 7. Gi¸ ®ì 1 víi con l¨n ®ù¬c g¸ trªn æ dao, ®¶m b¶o con l¨n ®−îc l¨n tù do. Ngoµi ra cã thÓ sö dông con l¨n ®−îc lµm b»ng thÐp t«i cøng 2 l¾p trùc tiÕp lªn chèt 3 l¾p trªn gi¸ ®ì mµ kh«ng dïng æ bi.

Khi l¨n Ðp con l¨n ®−îc Ên lªn chi tiÕt ®ang quay víi lùc æn ®Þnh 150 ÷ 400 kG. VËn tèc gi¸ ®ì V = 20 ÷ 50 m/phót vµ xe dao chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn tù ®éng lui tíi 2 ®Õn 3 lÇn víi l−îng tiÕn S = 0,2 ÷ 0,5 mm/vg. Dung dÞch b«i tr¬n lµ dÇu c«ng nghiÖp hoÆc hçn hîp dÇu c«ng nghiÖp vµ dÇu löa.

2.3. C¸c b−íc tiÕn hµnh l¨n Ðp : 2.3.1. G¸ ph«i: Ph«i ®−îc g¸ nh− khi tiÖn. 2.3.2. L¾p vµ kÑp gi¸ ®ì con l¨n vµo gi¸ dao. L¾p vµ kÑp chÆt gi¸ ®ì 1 vµo gi¸ dao ngang ®−êng t©m m¸y, ®−êng t©m con l¨n song song víi ®−êng t©m cña mÆt gia c«ng.

§iÒu chØnh sè vßng quay cña ph«i ®−îc tÝnh theo vËn tèc V = 20 ÷ 50 m/phót, b−íc tiÕn S = 0,2 ÷ 0,5 mm/vg.

2.3.3. L¨n Ðp Khëi ®éng trôc chÝnh quay, dïng tay quay bµn tr−ît ngang Ðp con l¨n lªn bÒ mÆt gia c«ng vµ cho xe dao ch¹y tÞnh tiÕn tù ®éng gi¸ ®ì 2 ÷ 3 lÇn. Dïng dÇu c«ng nghiÖp trén víi dÇu háa b«i lªn mÆt con l¨n. Lùc Ên con l¨n võa ®ñ ®Ó san lÊp ®é nhÊp nh« trªn bÒ mÆt gia c«ng chø kh«ng nªn Ên qu¸ m¹nh lµm cong, ®¶o ph«i,...

2.3.4. KiÓm tra: Quan s¸t bÒ mÆt ®−îc l¨n Ðp ®Ó x¸c ®Þnh ®é nh¸m theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh. BÒ mÆt tr¬n nh¼n, ®Òu lµ ®¹t.

Chó ý : - §é nh¸m kh«ng ®¹t do bÒ mÆt gia c«ng vµ bÒ mÆt con l¨n bÈn - ph¶i lau s¹ch. - XuÊt hiÖn gê trªn tõng ®o¹n do con l¨n quay kh«ng ®Òu, chèt mßn, cong - ®iÒu

chØnh l¹i ®ai èc h·m, b«i ®Çu, mì vµo æ bi hoÆc chèt l¾p con l¨n, thay chèt kh¸c.

- V©n nh¸m bÞ b¨m nhá do:

+ NhÊc dao l¨n khÝa ra khái mÆt gia c«ng trong qu¸ tr×nh l¨n. + Qu¶ nh¸m bÞ kÑt kh«ng quay ®Òu.

C©u hái bµi 19 02

C©u 1. Tr×nh bµy ®Æc tÝnh cña viÖc l¨n Ðp trªn m¸y tiÖn?

C©u 2. Tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p l¨n Ðp ?

B. Th¶o luËn nhãm

Sau khi ®−îc gi¸o viªn h−íng dÉn chia líp thµnh nhãm nhá tõng nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia c«ng theo mÉu:

PhiÕu thùc hµnh

Hä vµ tªn häc sinh (nhãm): Líp: ........................

Ngµy thùc hiÖn: .. .................... ............................................................................

Tªn bµi tËp: L¨n Ðp bÒ mÆt

Néi dung - h×nh vÏ H−íng dÉn

3...

C. Thùc hµnh

1. Xem tr×nh diÔn mÉu: - G¸ dông cô l¨n Ðp lªn gi¸ dao. - §−a con l¨n tiÕp xóc víi mÆt chi tiÕt. - T¹o lùc Ên con l¨n theo h−íng kÝnh. - Di chuyÓn däc lui tíi ®Ó l¨n Ðp. - KiÓm tra ®é nh¸m.

2. Lµm thö. NhËn xÐt sau khi mét vµi häc sinh ®−îc chän lµm thö. 4. Thùc hµnh l¨n Ðp.

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc: Ph«i ®· tiÖn ®Ó l−îng d− ®l¨n Ðp, dao l¨n Ðp, ®å g¸. b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc c. Thùc hµnh l¨n Ðp d. Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp ë nhµ

T×m hiÓu ph−¬ng ph¸p l¨n khÝa nh¸m: §Æc ®iÓm vµ c«ng dông, dao l¨n khÝa, c¸c d¹ng sai háng, c¸c vÊn ®Ò an toµn cÇn l−u t©m.

Bµi 3

L¨n nh¸m bÒ mÆt

M5 bµi: M§ CG1 19 03

Giíi thiÖu:

C«ng viÖc l¨n nh¸m bÒ mÆt th−êng thùc hiÖn sau tiÖn. NÕu trong gia c«ng

nhãm ta cã thÓ t¸ch nguyªn c«ng. Nh−ng trong gia c«ng ®¬n chiÕc cã thÓ kÕt hîp

lu«n sau tiÖn ®Ó hoµn thµnh chi tiÕt.

Môc tiªu thùc hiÖn:

- X¸c ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt khi tiÕn hµnh l¨n nh¸m. - §Þnh ra vµ chän ®−îc c¸c c«ng cô, vËt t−, quy tr×nh l¨n nh¸m. - Thùc hiÖn viÖc l¨n nh¸m ®¶m b¶o kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

Néi dung chÝnh:

3.1. §Æc tÝnh cña viÖc l¨n nh¸m

3.2. Ph−¬ng ph¸p l¨n nh¸m trªn m¸y tiÖn

3.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 3.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh l¨n nh¸m

A. Häc trªn líp

3.1. §Æc tÝnh cña viÖc l¨n nh¸m

Chi tiÕt

Dông cô

H×nh 19.3.1. C¸c lo¹i v©n khÝa

a- V©n nh¸m th¼ng. b - V©n nh¸m kÎ « vu«ng. b- c- V©n nh¸m c¾t chÐo.

t ° 30°

NhiÒu chi tiÕt cña c¸c calÝp trôc, tay quay, ®Çu vÝt... ®Ó tiÖn sö dông ng−êi ta dïng qu¶ nh¸m ®Ó l¨n nh¸m trªn bÒ mÆt víi nhiÒu d¹ng v©n nh¸m kh¸c nhau nh− v©n nh¸m th¼ng, v©n nh¸m c¾t chÐo nhau hoÆc chem. ®Ó chèng tr¬n tuét. V©n nh¸m trªn bÒ mÆt qu¶ nh¸m phï hîp víi v©n nh¸m trªn bÒ mÆt cña chi tiÕt.

3.2. Ph−¬ng ph¸p l¨n khÝa nh¸m L¨n nh¸m thùc hiÖn b»ng c¸c qu¶ nh¸m l¾p trªn gi¸ ®ì, gi¸ ®ì ®−îc g¸ trong gi¸ dao, khi l¨n nh¸m ng−êi ta Ên qu¶ nh¸m lªn bÒ mÆt gia c«ng ®ang quay víi mét lùc kÝnh ®−îc x¸c ®Þnh vµ cho xe dao chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc.

3.2.1. C¸c lo¹i v©n nh¸m vµ dông cô l¨n nh¸m V©n nh¸m th¼ng (h×nh19.3.1a) ®−îc thùc hiÖn b»ng mét qu¶ nh¸m l¾p trªn gi¸ ®ì, ®Ó nhËn ®−îc v©n nh¸m kÎ « vu«ng (h×nh19.3.1b) trong gi¸ ®ì l¾p hai qu¶ nh¸m cã v©n nh¸m th¼ng vu«ng gãc víi nhau, muèn cã v©n nh¸m chÐo trong gi¸ ®ì l¾p hai qu¶ nh¸m cã v©n nh¸m xiªn theo h−íng gÆp nhau (h×nh19.3.1c).

3.2.2. C¸ch g¸ l¾p dông cô l¨n nh¸m: Khi l¨n nh¸m cho qu¶ nh¸m tiÕp xóc víi mÆt vËt gia c«ng kho¶ng 2/3 bÒ réng con l¨n, tiÕn dao ngang ®Ó g©y ¸p lùc lªn mÆt gia c«ng ®Ó t¹o ra v©n nh¸m, ®Ó ph«i quay vµi vßng vµ quan s¸t kiÓm tra xem r¨ng khÝa cña con l¨n cã trïng víi r¨ng nh¸m trªn mÆt vËt gia c«ng. Sau khi l¨n nh¸m ®−êng kÝnh vËt gia c«ng t¨ng 0,6 lÇn b−íc v©n nh¸m.

VËn tèc vßng khi l¨n nh¸m xem ë b¶ng 19.4, tiÕn dao däc b»ng tay hoÆc tù

®éng víi S = 0,7 ÷ 2,5 mm/vg theo hµnh tr×nh kÐp.

Kh«ng ®−îc ®−a qu¶ nh¸m ra khái mÆt gia c«ng ®Ó tr¸nh v©n nh¸m bÞ

H×nh 19.3.2. S¬ ®å l¨n khÝa nh¸m 1-Th©n dao. 2- Qu¶ nh¸m. 3- Chèt

b¨m n¸t.

Thùc hiÖn tiÕn dao ngang cuèi mçi hµnh tr×nh ®Ó lÊy chiÒu s©u c¾t vµ thùc

hiÖn 5 ÷ 8 lÇn cho ®Õn khi v©n nh¸m nçi râ, ®Òu lµ ®¹t.

NÕu chi tiÕt gia c«ng kÐm cøng v÷ng th× t¨ng sè lÇn ch¹y dao mµ gi¶m chiÒu

s©u l¨n.

Dïng dÇu c«ng nghiÖp ®Ó b«i tr¬n khi l¨n nh¸m.

Dïng bµn ch¶i s¾t ®Ó lµm s¹ch phoi vôn b¸m trªn qu¶ nh¸m vµ bÒ mÆt gia

c«ng.

B¶ng 19.3.1. B−íc cña v©n nh¸m th¼ng (mm)

BÒ réng cña qu¶ nh¸m §−êng kÝnh

ph«i (mm) §Õn 2 Tõ 2 ®Õn 6 Tõ 6 ®Õn 14 Tõ 14 ®Õn 30 >30

§Õn 2 0,5

Tõ 8 ®Õn 16 0,5 0,6

Tõ 16 ®Õn 32 0,5 0,6 0,8

Tõ 32 ®Õn 64 0,6 0,8 1

Tõ 64 ®Õn 100 0,8 1 1,2

B¶ng 19.3.2. B−íc cña v©n nh¸m chÐo (mm)

VËt liÖu gia c«ng

§ång, nh«m ThÐp

BÒ réng qu¶ nh¸m §−êng kÝnh ph«i (mm)

§Õn 8

0,6

Tõ 8 ®Õn 16

0,6

0,8

>30 >30 Tõ 2 ®Õn 6 §Õn 2 Tõ 2 ®Õn 6 Tõ 6 ®Õn 14 Tõ 14 ®Õn 30 Tõ 6 ®Õn 14 Tõ 14 ®Õn 30

Tõ 16 ®Õn 0,6 0,8 0,8 1 32

Tõ 32 ®Õn 0,6 0,8 1 0,8 1,2 1 64

Tõ 64 ®Õn 1 1 1,2 0,8 1,2 1,6 1 100

B¶ng 19.3.3. ChÕ ®é l¨n nh¸m

5 10 15 20 30 50 75 100 §−êng kÝnh chi tiÕt gia c«ng (mm)

0,8 0,5 0,6 1 1,2 B−íc v©n nh¸m trªn qu¶ nh¸m (mm)

0,7 1 1,25 1,5 1,7 2 2,5 2,5 B−íc tiÕn däc (mm/vg)

Sè lÇn ch¹y dao 3-5 4-6 5-6 6-8 7-10

B¶ng 19.3.4. VËn tèc vßng cña chi tiÕt gia c«ng m/phót

ThÐp mÒm ThÐp cøng §ång thau Nh«m

20-25 10-15 25-45 80-100

3.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc :

C¸c d¹ng Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc sai háng

V©n nh¸m ch−a ChiÒu s©u c¾t ch−a ®ñ. L¨n ®ñ chiÒu s©u, thay qu¶

®ñ chiÒu cao nh¸m, lµm s¹ch mÆt qu¶ nh¸m. Qu¶ nh¸m mßn, r·nh bÞ bÈn

V©n nh¸m kh«ng Ph«i kh«ng th¼ng ®−êng kÝnh Ph«i ®¶m b¶o ®é trô, ®é

®Òu, bÞ gi¸n ®äan kh«ng ®Òu, chän chÕ ®é c¾t th¼ng, ®é tr¬n nh¼n tr−íc khi

kh«ng ®óng. l¨n khÝa.

V©n nh¸m bÞ b¨m nhá Chän hai qu¶ nh¸m gièng nhau

Hai qu¶ nh¸m kh¸c b−íc, kh¸c gãc nghiªng cña v©n nh¸m.

Thay chèt, v« dÇu mì vµo khíp b¶n lÒ.

Qu¶ nh¸m l¨n kh«ng ®Òu do chèt mßn hoÆc b¶n lÒ bÞ kÑt.

§é nh¸m kh«ng ®¹t Thay qu¶ nh¸m, gi¶m chiÒu s©u c¾t.

MÆt v©n nh¸m trªn qu¶ nh¸m xï x×, mßn, chiÒu cao nh¸m qu¸ lín.

3.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh l¨n nh¸m:

3.4.1. G¸ ph«i.

Lùc c¾t trong qu¸ tr×nh t¹o khÝa rÊt lín, nªn cÇn g¸ vµ kÑp chÆt ph«i ch¾c

ch¾n.

3.4.2. TiÖn ngoµi bÒ mÆt cÇn l¨n nh¸m

V× sau khi l¨n nh¸m trªn mÆt trôc ®−êng kÝnh cña trôc t¨ng lªn nªn ®−êng kÝnh

trôc ph¶i tiÖn nhá ®i mét l−îng.

dtiÖn =dnh¸m - 0,5÷0,7 t Trong ®ã :

dtiÖn - §−êng kÝnh trôc tr−íc khi l¨n nh¸m (mm). dnh¸m- §−êng kÝnh ghi trong b¶n vÏ sau khi l¨n nh¸m (mm). t - B−íc v©n nh¸m (mm).

3.4.3. G¸ l¾p dao l¨n nh¸m

L¾p qu¶ nh¸m vµo gi¸ ®ì.

G¸ vµ kÑp chÆt gi¸ ®ì qu¶ nh¸m vµo gi¸ dao sao cho mÆt qu¶ nh¸m song

song víi mÆt cÇn l¨n nh¸m.

- Khi dïng mét qu¶ nh¸m cÇn g¸ ®óng t©m (h×nh 19.3.3a).

- Khi dïng hai qu¶ nh¸m (h×nh 19.3.3b) g¸ sao cho khi l¨n ¸p lùc chia ®Òu trªn

chóng.

- Cã thÓ g¸ qu¶ nh¸m h¬i nghiªng so víi h−íng tiÕn dao mét gãc kho¶ng 2÷30

(h×nh 19.3.3c) nh− vËy qu¸ tr×nh c¾t sÏ hiÖu qu¶ h¬n.

3.4.4. L¨n nh¸m - Khi gia c«ng chi tiÕt tõ thÐp th−êng sè vßng quay cña ph«i ®−îc tÝnh theo vËn

tèc c¾t kho¶ng 10 ÷ 15 m/phót, b−íc tiÕn S = 0,5÷ 1 mm/vg.

- Khëi ®éng trôc chÝnh quay.

- Quay tay quay bµn tr−ît ngang Ðp tõ tõ qu¶ nh¸m lªn bÒ mÆt gia c«ng cho

®Õn khi h×nh thµnh v©n khÝa vµ cho xe dao ch¹y tÞnh tiÕn tù ®éng ®Õn khi qu¶

nh¸m ra khái mÆt gia c«ng kho¶ng 1/3 ÷ 2/3 bÒ réng qu¶ nh¸m, dõng tù ®éng däc.

3°

H×nh 19.3.3. G¸ dao l¨n khÝa

- TiÕp tôc Ðp qu¶ nh¸m lªn bÒ mÆt gia c«ng theo h−íng kÝnh b»ng tay quay bµn tr−ît ngang vµ cho xe dao ch¹y tÞnh tiÕn tù ®éng ng−îc l¹i vµ cø nh− thÕ cho ®Õn khi quan s¸t thÊy v©n nh¸m nçi râ ®Òu nÕu v©n nh¸m chÐo th× h¹t nh¸m h×nh thoi h¬i tï, sê kh«ng c¶m nhËn s¾c c¹nh lµ ®¹t yªu cÇu.

Trong qu¸ tr×nh l¨n nh¸m kh«ng nhÊc qu¶ nh¸m ra khái mÆt gia c«ng v× nh− vËy

khi l¨n l¹i lÇn kh¸c v©n nh¸m dÓ bÞ b¨m nhá. Dïng dÇu m¸y b«i lªn mÆt qu¶ nh¸m.

Khi l¨n nh¸m sinh ra phoi kim lo¹i nhá nªn ph¶i dïng dung dÞch tr¬n nguéi ®ñ l−u l−îng ®Ó lµm s¹ch phoi hoÆc ph¶i dïng bµn ch¶i d©y thÐp lµm s¹ch bÒ mÆt gia c«ng.

C©u hái bµi 19 03

C©u 1. CÇn l¨n nh¸m trªn trôc ®¹t ®−êng kÝnh 30 mm. X¸c ®Þnh ®−êng cÇn tiÖn

tr−íc khi l¨n nh¸m?

C©u 2. Khi l¨n nh¸m cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu g× ®Ó tr¸nh ®−îc c¸c sai háng?

C©u 3. §¸nh dÊu vµo c¸c « trèng cho phï hîp víi néi dung ghi trong b¶ng d−íi ®©y?

Nguyªn nh©n

ñ ®

u Ò ®

n í

u Ò h c

g n ª h g n

, n ß m

¶ u q n ª r t

a − h c

t Ñ k

n È b

D¹ng sai háng

c Æ o h n ß m

g n « h k n ¨

g n ó ®

, n ß m

c ã g

c ¸ h k m ¸ h n

m ¸ h n

, g n ¼ h t g n « h k

b h n · r

¶ u q

c ¸ h k

g n « h k

n ¶ b

t è h c o d

m ¸ h n n © v a ñ c

n © v

t ¾ c é ® Õ h c n ä h C

m ¸ h n ¶ u Q

¸ u q m ¸ h n o a c

« h P

a H

m ¸ h n ¶ u Q

g n « h k h n k g n ê − ®

u Ò ®

t ¾ c u © s u Ò h C

t Æ M

, × x ï x m ¸ h n

, c í − b

X X V©n nh¸m ch−a ®ñ chiÒu cao

V©n nh¸m kh«ng ®Òu, bÞ gi¸n ®äan

V©n nh¸m bÞ b¨m nhá

§é nh¸m kh«ng ®¹t

C©u 4. Thùc hµnh

TiÖn trôc cã l¨n nh¸m theo b¶n vÏ gia c«ng.

Yªu cÇu :

124±0,1 124±0,1

90±0,1

2x45° 2 ×45o

90±0,1

6 6

Nhaïm càõt cheïo 0,6

3 Ø 3 φ

5 Ø 5 φ

° 0 o 0 6 6

4 4 2 2 φ Ø

5 5 , , 7 7 1 1 φ Ø

B. Th¶o luËn nhãm

- §äc vµ nghiªn cøu b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng.

- VÏ b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng. - X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh ngoµi trøíc khi l¨n nh¸m. - Chän dao l¨n nh¸m. - Chän chÕ ®é l¨n nh¸m vµ dung dÞch lµm nguéi. - LËp tr×nh tù c¸c b−íc l¨n nh¸m theo b¶ng h−íng dÉn

- X¸c ®Þnh ®−îc lo¹i v©n nh¸m, b−íc nh¸m.

- Tõng nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia c«ng

- Tõng nhãm trao ®æi, th¶o luËn ®Ó lËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh gia c«ng.

- §¹i diÖn tõng nhãm nªu ph−¬ng ¸n cña nhãm m×nh ®Ó th¶o luËn chung vµ

rót ra ph−¬ng ¸n hîp lý nhÊt.

PhiÕu h−íng dÉn l¨n nh¸m bÒ mÆt

Thø tù c¸c b−íc thùc hiÖn ChØ dÉn

- G¸ ph«i 1. TiÖn ngoµi bÒ mÆt cÇn l¨n nh¸m φ23,6 mm, c¾t r·nh φ19x6 mm

90±0,1 90±0,1

6 6

- TiÖn trô ngoµI b»ng dao tiÖn ngoµi ®Ó l¨n nh¸m

1 , 0 1 − , 6 0 - , 6 3 , 2 3 Ø 2 φφφφ

9 9 1 φφφφ Ø

dtiÖn =dnh¸m - 0,5÷0,7t= 24-0,5x0,6= 23,7mm

2. G¸ l¾p dao l¨n nh¸m. - L¾p hai qu¶ nh¸m chÐo ®èi xøng nhau

trªn gi¸ ®ì.

- G¸ vµ kÑp chÆt gi¸ ®ì qu¶ nh¸m vµo gi¸ dao sao cho mÆt qu¶ nh¸m

song song víi mÆt cÇn l¨n nh¸m. Cã

3°

thÓ g¸ qu¶ nh¸m h¬i nghiªng so víi h−íng tiÕn dao mét gãc kho¶ng 2÷30 nh− vËy qu¸ tr×nh c¾t sÏ hiÖu qu¶

h¬n.

4 4 2 2 φ Ø

- §iÒu chØnh ntci = 318 vg/phót (tÝnh theo V=15 m/phót), b−íc tiÕn S = 0,5 ÷1 mm/vg. - Khëi ®éng trôc chÝnh quay. - Ðp tõ tõ qu¶ nh¸m lªn bÒ mÆt gia c«ng cho ®Õn khi h×nh thµnh v©n khÝa, dao ch¹y tÞnh tiÕn tù ®éng ®Õn khi qu¶ nh¸m ra khái mÆt gia c«ng kho¶ng 1/3 bÒ réng qu¶ nh¸m, dõng tù ®éng däc, tiÕp tôc Ðp qu¶ nh¸m lªn bÒ mÆt gia c«ng theo tù ®éng h−íng kÝnh, ch¹y dao ng−îc l¹i. Dïng dung dÞch tr¬n nguéi - Quan s¸t thÊy v©n nh¸m nçi râ ®Òu, ®óng b−íc, sê kh«ng s¾c c¹nh lµ ®¹t. - Kh«ng nhÊc qu¶ nh¸m ra ra khái mÆt gia c«ng trong suèt qu¸ tr×nh l¨n nh¸m.

4. V¸t c¹nh 2x450

2x45o 2x45°

- V¸t c¹nh 2x450 b»ng dao tiÖn ngoµi. - KiÓm tra hoµn thiÖn.

s s

C. Thùc hµnh l¨n nh¸m

1. Xem tr×nh diÔn mÉu: - Chän qu¶ nh¸m, l¾p qu¶ nh¸m vµo c¸n dao, g¸ dao nh¸m lªn æ dao. - L¨n nh¸m: C¸ch ®−a qu¶ nh¸m tiÕp xóc víi mÆt ph«i, c¸c hµnh tr×nh l¨n

nh¸m.

- KiÓm tra v©n nh¸m. - V¸t c¹nh sau khi l¨n nh¸m xong.

2. Lµm thö.

NhËn xÐt sau khi mét vµi häc sinh ®−îc chän lµm thö.

3. Thùc hµnh l¨n nh¸m

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc: Ph«i, dao l¨n nh¸m, ®å g¸, vÞt dÇu, th−íc cÆp...

3. L¨n nh¸m.

b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc c. Thùc hµnh l¨n nh¸m d. Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp ë nhµ

T×m hiÓu ph−¬ng ph¸p c¾t ren ngoµi b»ng bµn ren: §Æc ®iÓm vµ c«ng dông, CÊu t¹o bµn ren, kÝch th−íc ®−êng kÝnh ngoµi tr−íc khi c¾t ren , c¸c d¹ng sai háng, c¸c vÊn ®Ò an toµn cÇn l−u t©m.

Bµi 4

C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn

M5 bµi: M§ CG1 19 04

Giíi thiÖu:

C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn th−êng thùc hiÖn sau tiÖn nh»m gia c«ng

c¸c chi tiÕt cã ren víi b−íc ren < 2 mm. Trong gia c«ng ®¬n chiÕc cã thÓ kÕt hîp

lu«n sau tiÖn ®Ó hoµn thµnh chi tiÕt.

Môc tiªu thùc hiÖn:

- X¸c ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt khi tiÕn hµnh c¾t ren b»ng bµn

ren trªn m¸y tiÖn.

- C¾t ren ®óng quy tr×nh, ®¶m b¶o kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

Néi dung chÝnh:

4.1. §Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn.

4.2. Ph−¬ng ph¸p c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn.

4.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

4.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh

A. Häc trªn líp

4.1. §Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn

NhiÒu chi tiÕt cã ren ngoµi nh− vÝt, bu l«ng,... cã b−íc ren < 2 mm ng−êi ta

dïng bµn ren ®Ó c¾t ren trªn m¸y tiÖn hoÆc sau khi c¾t ren b»ng dao dïng bµn ren

®Ó söa ®óng ren. C¾t ren b»ng ph−¬ng ph¸p nµy ph«i ®−îc g¸ trong m©m cÆp

thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay, bµn ren g¸ trong gi¸ ®ì bµn ren thùc hiÖn chuyÓn

®éng tÞnh tiÕn víi b−íc tiÕn b»ng b−íc ren cÇn c¾t cã thÓ ®¹t chÝnh x¸c cÊp 9÷6,

®é nh¸m Ra =10 ÷ 2,5 µm.

4.2. Ph−¬ng ph¸p c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn.

4.2.1. Yªu cÇu

- Ren ®ång trôc víi chi tiÕt

- Ren ®óng b−íc, ®−êng kÝnh ®Ønh ren, gãc tr¾c diÖn.

- Kh«ng søt mÎ, kh«ng bÞ ph¸ hñy, l¾p ghÐp sÝt ªm.

- §é nh¸m theo b¶n vÏ.

4.2.2. CÊu t¹o cña bµn ren

Bµn ren th−êng ®−îc lµm b»ng thÐp giã cã d¹ng nh− mét c¸i vßng (h×nh

19.4.1), trªn mÆt bªn cña bµn ren cã ghi ký hiÖu ren vµ vËt liÖu chÕ t¹o bµn ren,

phÝa trong cã c¾t ren, trªn th©n bµn ren cã khoan tõ 3÷8 lç tho¸t phoi 1. Giao

tuyÕn cña c¸c lç nµy vµ mÆt trong cña ren lµ nh÷ng l−ìi c¾t h×nh r¨ng l−îc 2 ®−îc

v¸t c«n hai ®Çu ®Ó dÓ c¾t gät vµo ph«i, phÇn gi÷a h×nh trô cã 5 ÷ 6 vßng ren ®Ó

söa ®óng ren.

H×nh 19.4.1 Bµn ren 1- Lç tho¸t phoi. 2- L−ìi c¾t. 3- R·nh

Trong qu¸ tr×nh c¾t ren c«ng viÖc quan träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng ren ®ã

lµ ph−¬ng ph¸p dÉn bµn ren c¾t vµo vµ th¸o bµn ren ra sau khi c¾t xong. Bµn ren

®−îc g¸ trong tay quay bµn ren hoÆc g¸ trong trôc g¸ tù lùa.

4.2.2. Dïng tay quay bµn ren

Th−êng cã ba c¸ch dÉn bµn ren sau ®©y:

- Khi c¾t ren ngoµi cã b−íc nhá < 1,5 mm lùc c¾t nhÑ bµn ren ®−îc g¸ trong

tay quay bµn ren (H×nh 19.14.2) ng−êi thî dïng cã thÓ gi÷ vµ ®iÒu chØnh tay quay

bµn ren b»ng hai tay.

4 3 2

0 1 M

H×nh 19.4.2 Gi¸ ®ì bµn ren cã tay quay 1- Tay quay. 2- VÝt kÑp chÆt. 3 - VÝt ®iÒu chØnh. 4- Bµn ren. 5. Gi¸ ®ì bµn ren

- Khi c¾t ren ngoµi cã b−íc nhá > 1,5 mm bµn ren ®−îc g¸ trong tay quay ta r« ng−êi thî dïng cã thÓ tùa tay quay bµn ren b»ng lªn thanh tú g¸ trong gi¸ dao,

dïng mÆt ®Çu cña nßng ô ®éng ®Ó ¸p tiÕn c−ìng bøc bµn ren trong 1 ÷2 vßng

ren ®Çu.

- Cã thÓ ®Æt tay quay bµn ren lªn mÆt bµn tr−ît däc vµ dïng mÆt ®Çu cña

nßng ô ®éng ®Ó ¸p tiÕn c−ìng bøc bµn ren trong 1 ÷2 vßng ren ®Çu.

4.2.3. Dïng trôc g¸ bµn ren tù lùa (h×nh 19.4.3)

Khi c¾t ren ngoµi theo lo¹t víi b−íc ren >1, 5mm, bµn ren 3 ®−îc g¸ trong

èng l¾p bµn ren 2 b»ng vÝt 1, èng l¾p bµn ren 2 tr−ît trong lç th©n trôc g¸ 4 cã

chu«i c«n l¾p trong lç c«n nßng ô ®éng 6. Khi c¾t ren khëi ®éng trôc chÝnh quay,

quay v« l¨ng ô ®éng tiÕn nßng ô sau ®Ó tiÕn c−ìng bøc bµn ren c¾t 1÷2 vßng ren

®Çu sau ®ã tù bµn ren c¾t vµo ph«i. Khi c¾t hÕt chiÒu dµi ®o¹n ren ta ®¶o chiÒu

trôc chÝnh ®Ó lïi bµn ren. ChiÒu dµi ®o¹n ren c¾t ®−îc phô thuéc vµo kho¶ng di

tr−ît cña chèt dÉn h−íng vµ chèng xoay 5. Khi c¾t ren b»ng trôc g¸ tù lùa lu«n

kiÓm tra vµ v« dÇu b«i tr¬n ®Ó èng 2 tr−ît nhÑ trong lç th©n trôc g¸.

KÝch th−íc ®−êng kÝnh cña ph«i tr−íc khi c¾t ren tam gi¸c hÖ mÐt b»ng bµn

ren nh»m ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6 ®−îc h−íng dÉn trong b¶ng 19-5.

VËn tèc c¾t khi c¾t ren b»ng bµn ren chÕ tao b»ng thÐp giã P9 hoÆc P18 cã

lµm nguéi chän theo b¶ng 19.6, nh©n ®¹i l−îng vËn tèc c¾t khi c¾t ren b»ng ta r«

víi hÖ sè 0,6÷0,7.

3 2

H×nh 19.4.3 Trôc g¸ bµn ren tù lùa 1- VÝt kÑp. 2- èng l¾p bµn ren. 3- Bµn ren 4- Th©n trôc g¸. 5- Chèt dÉn h−íng.

§−êng kÝnh ph«i

§Ó c¾t ren b−íc lín

§Ó c¾t ren b−íc nhá

§Ó c¾t ren b−íc lín

§Ó c¾t ren b−íc nhá

h c Ö

n e r h n k g n ê − §

g n ê − §

a S

c ô r t h n k

p Ð h p o h c

2.94

- 0.06

2.97

- 0.06

19.86

- 0.14

19.93

- 0.14

3.5

3.42

- 0.08

3.46

- 0.08

21.86

- 0.14 21.93

- 0.14

3.92

- 0.08

3.96

- 0.08

23.86

- 0.14 23.93

- 0.14

4.5

4.42

- 0.08

4.46

- 0.08

24.93

4.92

- 0.08

4.96

- 0.08

26.86

- 0.14 26.93

- 0.14

5.92

- 0.08

5.96

- 0.08

29.86

- 0.14 29.93

- 0.14

6.90

- 0.10

6.95

- 0.10

32.83

- 0.17 32.92

- 0.17

7.90

- 0.10

7.95

- 0.10

34.92

- 0.17

B¶ng 19.4.1. §−êng kÝnh kÝch th−íc cña ph«i tr−íc khi c¾t ren tam gi¸c hÖ mÐt (mm)

8.90

- 0.10

8.95

- 0.10

35.83

- 0.17 35.92

- 0.17

9.90

- 0.10

9.95

- 0.10

38.83

- 0.17 38.92

- 0.17

10.88

- 0.12

10.94

- 0.12

39.92

11.88

- 0.12

11.94

- 0.12

41.83

- 0.17 41.92

- 0.17

13.88

- 0.12

13.94

- 0.12

44.83

- 0.17 44.92

- 0.17

14.94

- 0.12

47.83

- 0.17 47.92

- 0.17

15.88

- 0.12

15.94

- 0.12

49.92

16.94

- 0.12

51.80

- 0.20 51.90

- 0.20

17.88

- 0.12

17.94

- 0.12

4.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc C¸c d¹ng sai háng

§−êng kÝnh trôc nhá TiÖn ®óng theo yªu cÇu

- §−êng kÝnh trôc bÞ lín

Ren bÞ ch¸y, bÞ

søt mÎ, biªn d¹ng

ren sai.

- Bµn ren bÞ gi÷ l¹i kh«ng c¾t gät

- TiÖn nhá h¬n ®−êng kÝnh ren theo sæ tay kü thuËt - G¸ bµn ren ®óng t©m vËt trôc ren - Kh«ng ®Ó tay quay bµn ren hoÆc phÇn di ®éng cña trôc g¸

tr¬n

bÞ kÑt - Thay bµn ren - B«i tr¬n ®ñ

- Bµn ren mßn - ThiÕu dung dÞch nguéi

Ren kh«ng ®ñ chiÒu cao

ChiÒu cao cña ren

kh«ng ®Òu nhau

- Trôc kh«ng ®¶m b¶o ®é trô (bÞ c«n) - Bµn ren bÞ nghiªng - KiÓm tra ®é trô cña trôc - §Þnh t©m bµn ren chÝnh x¸c tr−íc khi c¾t vµo ph«i.

Kh«ng ®¶m b¶o

®é nh¸m

tr¬n tr¬n

- Dông cô c¾t mßn - VËn tèc c¾t lín - ThiÕu dung dÞch nguéi - Thay bµn ren - Gi¶m vËn tèc c¾t - Bæ sung dung dÞch nguéi

6. C¸c b−íc tiÕn hµnh

- G¸ ph«i, g¸ dao

- TiÖn mÆt ®Çu, tiÖn ngoµi trô ngoµi, v¸t c¹nh

- G¸ ph«i trë ®Çu, tiÖn ®−êng kÝnh ngoµi ®Ó c¾t ren, v¸t c¹nh

TiÖn ®−êng kÝnh trôc tr−íc khi c¾t ren ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh ngoµi cña ren

phßng kim lo¹i bÞ tråi (tra theo b¶ng 19.5), kiÓm tra kh«ng bÞ c«n, v¸t c¹nh ®Çu 450.

- Chän, kÑp chÆt bµn ren vµo tay quay bµn ren

Chän bµn ren cã ký hiÖu ghi trªn mÆt bªn cña bµn ren 4 gièng nh− ký hiÖu

cña ren cÇn c¾t ghi trªn b¶n vÏ gia c«ng, kiÓm tra xem cã ren nµo bÞ søt mÏ

kh«ng.

§Æt bµn ren 4 s¸t ®¸y gi¸ ®ì 5 (h×nh 9.11), mét ch©n vÝt ®iÒu chØnh 3 lät gi÷a

r·nh, c¸c ch©n vÝt kÑp chÆt 2 kh¸c lät vµo c¸c lç c«n trªn mÆt trô ngoµi bµn ren vµ xiÕt

®ñ chÆt.

- C¾t ren

+ §iÒu chØnh tèc ®é quay cña trôc chÝnh

n = 45 ÷ 60 vg/phót

+ LÊy dÊu chiÒu dµi ren cÇn c¾t.

+ Cho ®Çu b«i tr¬n vµo bµn ren vµ mÆt chi tiÕt gia c«ng.

+ C¾t ren b»ng bµn ren g¸ trong tay quay bµn ren.

Cã ba c¸ch gi÷ tay quay bµn ren:

H×nh 19.12 C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren ®ì tay quay bµn ren b»ng thanh tú

1- Tay quay bµn ren. 2- C÷ chÆn. 3 - Thanh tú

1) Gi÷ tay quay bµn ren b»ng tay

Sau khi khëi ®éng trôc chÝnh, hai tay gi÷ tay quay ®Æt mÆt bªn cña bµn ren

vu«ng gãc víi ®−êng t©m vËt gia c«ng, dïng lùc Ên c−ìng bøc bµn ren c¾t vµo ph«i 1÷2 vßng ren sau ®ã dõng lùc Ên ®Ó bµn ren tù c¾t vµo hÕt chiÒu dµi ren, t¾t m¸y, quay ng−îc bµn ren ®¶o chiÒu trôc chÝnh kÕt hîp quay ng−îc bµn ren ra khái chi tiÕt. Ph−¬ng ph¸p nµy dïng c¾t ren cã b−íc ren < 1,5 mm.

2) Gi÷ tay quay bµn ren b»ng c¸ch ®Æt tay quay (1) tùa lªn thanh tú (3) g¸

trong gi¸ dao (h×nh 19.12) khi c¾t ren cã b−íc ren >1,5 mm, c−ìng bøc tiÕn bµn

ren b»ng c÷ g¸ (2) hoÆc dïng mÆt ®Çu cña nßng ô ®éng khi cè ®Þnh ô ®éng ë vÞ trÝ thÝch hîp.

3) §Æt tay quay bµn ren trªn mÆt bµn tr−ît däc trªn. Tay ph¶i quay v« l¨ng ô

®éng ¸p mÆt ®Çu cña nßng ô ®éng (hoÆc cö ®ì 2) lªn l−ng gi¸ ®ì bµn ren thùc hiÖn tiÕn dao b¾t buéc 2÷3 vßng ren.

Dõng tiÕn nßng ô ®éng ®Ó bµn ren tù c¾t ®Õn gÇn hÕt ®o¹n ren.

+ Dõng trôc chÝnh.

+ Quay v« l¨ng ô ®éng lïi nßng ô ®éng vµ di chuyÓn xe dao vÒ phÝa sau. + Quay tay quay bµn ren c¾t hÕt ®o¹n ren b»ng tay.

+ Th¸o bµn ren ra khái ®o¹n ren ®· c¾t. + Quay ng−îc chiÒu tay quay bµn ren vµi vßng vµ tay gi÷ tay quay bµn

ren, ®¶o chiÒu trôc chÝnh ®Ó ®−a bµn ren ra khái ®o¹n ren cÇn c¾t.

- KiÓm tra ren vµ lµm vÖ sinh c«ng nghiÖp

+ Dïng ®ai èc chuÈn hoÆc ca lÝp ren vßng vÆn thö nÕu sÝt ªm lµ ®¹t yªu cÇu + VÖ sinh dông cô, m¸y vµ n¬i lµm viÖc s¹ch sÏ, gän gµng, v« dÇu vµo

c¸c bé ph©n di tr−ît cña m¸y

Chó ý

- §−êng kÝnh mÆt trô ngoµi tr−íc khi c¾t ren ph¶i nhá h¬n mét Ýt ®−êng kÝnh

ngoµi cña ren ®Ó phßng khi kim lo¹i biÕn d¹ng tråi lªn.

- V¸t c¹nh ®Çu tr−íc khi c¾t ren ®Ó bµn ren dÓ c¾t vµo ph«i. - ChØ khi nµo bµn ren ¨n h¼n vµo ph«i míi dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi bµn ren. - Lu«n gi¸m s¸t kh«ng ®ù¬c ®Ó bµn ren dõng l¹i hoÆc bÞ nghiªng khi ®ang

thùc hiÖn hµnh tr×nh c¾t ren v× nh− vËy ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng t©m ren.

- Kh«ng dïng tay ®Ó lÊy phoi. - Kh«ng dïng g¨ng tay khi vËn hµnh m¸y. - ChØ cho trôc chÝnh quay ng−îc chiÒu khi trôc chÝnh ®· dõng h¼n. - Khi c¾t ren cã bËc cuèi ®o¹n ren cÇn dõng trôc chÝnh tr−íc vµi vßng ren sau ®ã quay tay tiÕp cho hÕt ®Ó bµn ren vµ ren khái bÞ háng khi bÞ va ch¹m vµo

mÆt bËc.

- Tr¸nh bÞ kÑt tay khi gi÷ tay quay. - TËp trung sù chó ý ®Ó dõng m¸y, xö lý nhanh khi cã sù cè nh− bµn ren bÞ

lÖch, ph«i bÞ ®¶o,...

- Kh«ng ®−îc kiÓm tra ren khi vËt gia c«ng ®ang quay.

C©u hái bµi 19 04

C©u 1. Tr×nh bµy ®Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn? C©u 2. Tr×nh bµy cÊu t¹o cña bµn ren vµ c¸ch g¸ l¾p bµn ren? C©u 3. Tr×nh bµy c¸ch dÉn bµn ren trong qu¸ tr×nh c¾t ren vµ ra bµn ren khi

c¾t xong?

C©u 4. Khi c¾t ren b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn cÇn thùc hiÖn c¸c quy t¾c an

toµn g× ?

C©u 5. Nèi mét c©u ë cét A víi mét c©u ë cét B ®Ó lµm thµnh c©u ®óng.

A B

1. TiÖn ®−êng kÝnh trôc tr−íc khi 1...f a. ®Ó bµn ren dÓ c¾t vµo ph«i.

c¾t ren

2. V¸t c¹nh ®Çu trôc tr−íc khi c¾t ....... b. dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi bµn

ren ren.

.......

....... c. ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng

3. Cho dÇu b«i tr¬n 4. Bµn ren ¨n h¼n vµo ph«i 1÷ 2 vßng ren t©m ren.

5. Bµn ren dõng l¹i hoÆc bÞ ....... d. nªn dõng trôc chÝnh tr−íc vµi

nghiªng khi c¾t ren vßng ren.

6. C¾t ren cã bËc cuèi ®o¹n ren ....... e. vµo l−ìi c¾t cña bµn ren vµ mÆt

chi tiÕt gia c«ng.

f f. nhá h¬n ®−êng kÝnh ngoµi cña ren

mét Ýt.

Nguyªn nh©n

é ®

t ¾ c

n í

) n « c

D¹ng sai háng

h c d

á h n

g n « h k

n ß m

c è t

t ä g t

¾ c

u Õ h T n í

¾ c

g n ª h g n

c ô r t

ô c g n ô D

g n u d

é u g n n ¬ r t

b ( ô r t

c ô r t

n Ë V

c ô r T

b n e r n µ b

b n e r n µ B

o ¶ b m ¶ ®

h n k g n ê − §

÷ g

C©u 6. §¸nh dÊu vµo c¸c « trèng cho phï hîp víi néi dung ghi trong b¶ng d−íi ®©y?

Ren kh«ng ®ñ chiÒu cao

Ren bÞ ch¸y, søt mÎ, ph¸ hòy, lÖch

ren ChiÒu cao cña kh«ng ®Òu nhau

§é nh¸m kh«ng ®¹t

C©u 7. Thùc hµnh

Rz20

2x45°°

8 M

1 , 0 - 0 2 Ø

CÇn gia c«ng chi tiÕt cã ren tam gi¸c hÖ mÐt theo b¶n vÏ d−íi ®©y :

Yªu cÇu :

- VÏ b¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng. - X¸c ®Þnh ®−êng kÝnh ngoµi tr−íc khi c¾t ren.

- X¸c ®Þnh sè vßng quay cña ph«i khi c¾t ren. - Chän dung dÞch tr¬n nguéi. - Chän dông cô c¾t, ®o. - Nªu nh÷ng nguyªn t¾c vÒ kü thuËt an toµn khi c¾t ren b»ng bµn ren. - LËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng

B. Th¶o luËn nhãm

Tõng c¸ nh©n hoÆc nhãm thùc hiÖn lÇn l−ît c¸c yªu cÇu cña bµi tËp thùc hµnh 7

LËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng trong thêi gian kho¶ng 20 phót sau ®ã cïng

c¸c nhãm chän ph−¬ng ¸n hîp lý nhÊt ®Ó thùc hiÖn d−íi sù h−íng dÉn cña

gi¸o viªn .

PhiÕu thùc hµnh

Hä vµ tªn häc sinh (nhãm): Líp: .......................

Ngµy thùc hiÖn:..........................................................................................................

Tªn bµi tËp: C¾t ren b»ng bµn ren

tt Néi dung Tiªu chuÈn Dông cô, trang

b−íc - h×nh vÏ thùc hiÖn thiÕt bÞ, vËt liÖu

§èi chiÕu víi phiÕu h−íng dÉn:

PhiÕu h−íng dÉn

C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn

Rz20

60±0,1

2x45°°

25 2x45°°

1 , 0 -

8 8 M M

0 2 Ø φ

B¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng

1. G¸ ph«i, g¸ dao

4 2 Ø

- G¸ ph«i cã φ24x62 mm, rµ trßn ®Òu. PhÇn ph«i nh« ra khái vÊu kho¶ng 40 mm.

- G¸ dao ®Çu cong, dao vai ®óng t©m.

2. TiÖn mÆt ®Çu L=61mm, tiÖn ®−êng

- TiÖn mÆt ®Çu b»ng dao ®Çu cong ®¹t 61±0,1mm.

kÝnh ngoµi φ20-0,05x35 mm, v¸t c¹nh 2x450

- TiÖn ®−êng kÝnh ngoµi ®¹t φ20- 0,05x35mm b»ng dao vai, v¸t c¹nh 2x450 b»ng dao ®Çu cong.

2x45°°

1 , 0 - 0 2 Ø

3. TiÖn mÆt ®Çu 60±0,1mm, tiÖn ®−êng

kÝnh ngoµi φ7,9 mm, v¸t c¹nh 2x450

- G¸ ph«i trë ®Çu, rµ trßn ®Òu. PhÇn ph«i nh« ra khái vÊu kho¶ng 30 mm. - TiÖn mÆt ®Çu b»ng dao ®Çu cong ®¹t 60±0,1mm

Thø tù c¸c b−íc thùc hiÖn ChØ dÉn

9 , 7 Ø

25 2x45°°

- TiÖn ®−êng kÝnh ngoµi ®¹t φ7,9x20 mm b»ng dao vai, v¸t c¹nh 2x450 b»ng dao ®Çu cong.

4. Chän kÑp chÆt bµn ren vµo tay quay - Chän bµn ren cã ký hiÖu M8 cã

5 2

b−íc P=1,25 mm, kiÓm tra xem cã

8 M

ren nµo bÞ søt mÏ kh«ng.

- L¾p bµn ren 4 vµo gi¸ ®ì 5 vµ h·m

vµ xiÕt chÆt b»ng c¸c vÝt 2 vµ 3 ®ñ bµn ren chÆt.

5. C¾t ren - §iÒu chØnh n trôc chÝnh =45 vg/phót

- LÊy dÊu chiÒu dµi ren cÇn c¾t 25 25

8 M

mm.

- Cho ®Çu b«i tr¬n vµo bµn ren vµ

mÆt chi tiÕt gia c«ng.

- Tay tr¸i khëi ®éng trôc chÝnh, hai

tay gi÷ tay quay ®Æt mÆt bªn cña bµn

ren vu«ng gãc víi ®−êng t©m vËt gia

c«ng, dïng lùc Ên c−ìng bøc bµn

ren vµo c¾t vµo ph«i 1÷2 vßng ren

sau ®ã dõng lùc Ên ®Ó bµn ren tù c¾t

vµo hÕt chiÒu dµi ren, t¾t m¸y, quay

ng−îc bµn ren ®¶o chiÒu trôc chÝnh

kÕt hîp quay ng−îc bµn ren ra khái

chi tiÕt. KiÓm tra ren.

6. KiÓm tra hoµn thiÖn Quan s¸t.

Dïng trôc ren chuÈn vÆn thö nÕu sÝt

ªm lµ ®¹t yªu cÇu.

7. S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng C¾t ®iÖn, ®−a toµn bé c¸c cÇn g¹t vÒ

nghiÖp vÞ trÝ trung gian, lµm s¹ch dông cô

c¾t, ®o vµ b¶o qu¶n ®óng quy c¸ch,

lµm vÖ sinh m¸y, n¬i lµm viÖc.

C. Thùc hµnh

1. LËp quy tr×nh gia c«ng

2. Xem tr×nh diÔn mÉu:

Quan s¸t g¸ l¾p bµn ren vµo tay quay bµn ren, c¸ch dÉn bµn ren khi b¾t

®Çu vµ trong qu¸ tr×nh c¾t, quay ng−îc th¸o bµn ren ra khái ®o¹n ren võa c¾t

xong.

3. Lµm thö.

NhËn xÐt sau khi mét vµi häc sinh ®−îc chän lµm thö.

4. Thùc hµnh c¾t ren b»ng bµn ren

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc: ChuÈn bÞ ph«i vµ c¸c lo¹i dông cô cÇn thiÕt:

Dao tiÖn ngoµi, bµn ren, tay quay bµn ren, th−íc cÆp 1/20, vÞt dÇu.

b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc c. Thùc hµnh c¾t ren bµng bµn ren d. Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp ë nhµ

- Khi c¾t ren ngoµi b»ng ta r« cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× ®Ó tr¸nh sai háng vµ

®¶m b¶o an toµn.

- T×m hiÓu ph−¬ng ph¸p c¾t ren trong b»ng ta r«: §Æc ®iÓm vµ c«ng dông, ta

r«, chuÈn bÞ ®−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren trong b»ng ta r«, c¸c d¹ng sai háng,

c¸c vÊn ®Ò an toµn cÇn l−u t©m.

Bµi 5

C¾t ren trong b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn

M5 bµi: M§ CG1 19 05

Môc tiªu thùc hiÖn:

- X¸c ®Þnh ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt khi tiÕn hµnh c¾t ren trong

b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn.

- ChuÈn bÞ lç vµ c¾t ren ®¶m b¶o kü thuËt, thêi gian vµ an toµn. Néi dung chÝnh: 5.1. §Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren trong b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn 5.2. Ph−¬ng ph¸p c¾t ren b»ng ta r« 5.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 5.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh A. Häc trªn líp 5.1. §Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn NhiÒu chi tiÕt cÇn c¾t ren tam gi¸c trong cã b−íc ren < 2 mm ng−êi ta dïng ta r« ®Ó c¾t ren trªn m¸y tiÖn hoÆc sau khi tiÖn ren b»ng dao dïng ta r« ®Ó s÷a ®óng ren. C¾t ren b»ng ph−¬ng ph¸p nµy ph«i ®−îc g¸ trong m©m cÆp thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay, ta r« g¸ trong gi¸ ®ì thùc hiÖn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn víi b−íc tiÕn b»ng b−íc ren cÇn c¾t cã thÓ ®¹t chÝnh x¸c cÊp 9÷6, ®é nh¸m Ra =10 ÷ 2,5 µm.

Chu«i

PhÇn c¾t gät

H×nh 19.5.1. CÊu t¹o cña ta r«

5.2. Ph−¬ng ph¸p c¾t ren b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn Ta r« cã d¹ng nh− mét c¸i vÝt (h×nh 19.5.1), trªn mÆt ngoµi cã c¾t ren. C¸c vßng ren bÞ c¸c r·nh th¼ng däc hoÆc r·nh xo¾n c¾t t¹o thµnh l−ìi c¾t h×nh r¨ng l−îc vµ ®Ó tho¸t phoi. Khi vËt gia c«ng hoÆc ta r« quay ta r« tù vÆn vµo lç vµ c¾t ren. Ta r« ®−îc lµm b»ng thÐp giã hoÆc thÐp c¸c bon dông cô.

PhÇn lµm viÖc cña ta r« gåm cã phÇn c¾t gät vµ phÇn hiÖu chØnh ren. PhÇn c¾t gät lµ phÇn tr−íc mòi ta r« cã v¸t kho¶ng 300, nh÷ng r¨ng trªn phÇn c«n nµy bÞ c¾t hít l−ng vµ chiÒu cao ren t¨ng dÇn ®Ó ph©n chia l−îng d−. Chóng lÇn l−ît c¾t vµo lç vµ t¹o phoi. PhÇn hiÖu chØnh cña ta r« dïng ®Ó lµm s¹ch vµ söa ®óng ren. PhÇn chu«i cña ta r« cã phÇn trô gäi lµ cæ ta r« vµ phÇn vu«ng. PhÇn vu«ng dïng ®Ó l¾p ta r« vµo gi¸ ®ì.

Ta r« cã c¸c lo¹i: Ta r« tay, ta r« m¸y, ta r« ®ai èc.

a) b) c)

H×nh 19.5.2 C¸c lo¹i ta r« a,b,c Bé ta r«. d - Ta r« m¸y

Bé ta r« (h×nh 19.5.2 a,b,c) dïng ®Ó c¾t ren hÖ mÐt, ren hÖ anh b»ng tay

hoÆc trªn m¸y tiÖn. Th−êng dïng theo bé gåm hai hoÆc ba ta r« vµ ®−îc sö dông

theo thø tù. §Ó ph©n biÖt ta r« thø nhÊt víi thø hai hoÆc thø ba trªn chu«i ta r« cã

c¸c vßng dÊu: ë ta r« thø nhÊt cã mét vßng, ë ta r« thø hai - hai vµ ë ta r« thø ba -

ba vßng.

Ta r« m¸y dïng c¾t ren trªn m¸y khoan. Chóng chØ kh¸c c¸c lo¹i ta r« kh¸c ë

h×nh d¸ng phÇn chu«i ®Ó cÆp vµo bÇu cÆp chuyªn dïng cña m¸y.

Ta r« ®ai èc (h×nh 19.5.2d) dïng c¾t ren lç th«ng suèt cã chiÒu dµi ng¾n. Lo¹i

ta r« nµy phÇn c¾t gät dµi, cho phÐp c¾t ren mét lÇn vµ phÇn chu«i dµi ®Ó c¾t liªn

tôc mét sè ®ai èc mµ kh«ng ph¶i th¸o ta r« (®ai èc ®−îc gi÷ l¹i trªn chu«i ta r«)

§−êng kÝnh mòi khoan ®Ó gia c«ng lç tr−íc khi c¾t ren hÖ mÐt theo b¶ng 19.8

§−êng

B−íc ren

kÝnh

B−íc

B−íc nhá

ngoµi

lín

0,35

0,5

0,75

1,0

1,25

1,5

cña

§−êng kÝnh mòi khoan

ren 3,5

2,9

3,15

3,3

3,5

4,5

3,8

4,2

4,5

5,2

5,5

6,2

6,5

6,7

7,2

7,5

7,7

8,2

8,5

9,2

9,5

8,7

9,5

10,5

10,2

11,5

11,2

10,7

10,5

13,5

13,2

12,7

12,5

15,5

15,25

14,25

15,4

17,5

17,25

16,5

17,4

19,5

19,25

18,5

19,4

21,5

21,25

20,5

20,9

23,25

22,5

B¶ng 19.5.1 §−êng kÝnh mòi khoan ®Ó gia c«ng lç tr−íc khi c¾t ren hÖ mÐt

VËn tèc c¾t khi c¾t ren b»ng ta r« phô thuéc nhiÒu vµo vËt liÖu gia c«ng. VËn tèc

B−íc ren (mm)

0,5

0,75

1,25

1,5

§−êng kÝnh ngoµi cña ren cÇn c¾t, mm

VËn tèc c¾t (m/phót)

3 ÷6

8÷10

12÷16

18÷24

c¾t cã thÓ chän theo b¶ng 19.5.2. B¶ng 19.5.2 VËn tèc c¾t khi c¾t ren b»ng ta r« m¸y tõ thÐp P9 hoÆc P18 cã lµm nguéi.

TrÞ sè vËn tèc c¾t chän ®−îc nh©n víi hÖ sè (b¶ng 19.5.3)

B¶ng 19.5.3 HÖ sè vËn tèc c¾t phô thuéc vµo vËt liÖu gia c«ng

ThÐp c¸c bon ThÐp hîp kim

30, 40, 45 VËt liÖu gia c«ng §ång ®á Th−êng Tèt Hîp kim nh«m Gang x¸m, ®ång thau Th−êng Tèt

HÖ sè 1 0,85 08, 10 0,7 15, 20 0,9 0,9 0,7 1,1 1,4 1,5

(NÕu c¾t ren b»ng bµn ren nh©n vËn tèc c¾t khi c¾t ren b»ng ta r« víi hÖ sè 0,6 ÷0,7)

5.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

C¸c d¹ng sai Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc

háng

Ren kh«ng ®ñ §−êng kÝnh lç lín Gia c«ng lç ®óng theo yªu cÇu

chiÒu cao

Ren bÞ lïa, søt

mÏ

- Gia c«ng lç nhá lín h¬n ®−êng kÝnh trong cña ren theo sæ tay kü thuËt, thay ta r«. - §−êng kÝnh lç nhá - Bµn ren bÞ mßn - Ta r« bÞ gi÷ l¹i kh«ng

- Kh«ng ®Ó tay quay bµn ren c¾t gät

- ThiÕu dung dÞch tr¬n

hoÆc phÇn di ®éng cña trôc g¸ bÞ kÑt nguéi

ChiÒu cao cña

- Lç kh«ng ®¶m b¶o ®é trô (bÞ c«n), kh«ng - B«i tr¬n ®ñ - KiÓm tra ®é trô, ®é th¼ng cña lç - §Þnh t©m bµn ren chÝnh x¸c

th¼ng tr−íc khi c¾t vµo ph«i. ren kh«ng ®Òu nhau

Kh«ng ®¶m b¶o

®é nh¸m

- Bµn ren bÞ nghiªng - Ta r« mßn - VËn tèc c¾t lín - ThiÕu dung dÞch tr¬n - Thay ta r« - Gi¶m vËn tèc c¾t - Bæ sung dung dÞch tr¬n nguéi

nguéi

5.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh - G¸ ph«i, g¸ dao tiÖn mÆt ®Çu - TiÖn mÆt ®Çu, v¸t c¹nh ngoµi thø nhÊt. - TiÖn mÆt ®Çu thø hai v¸t c¹nh ngoµi thø hai - Khoan vµ v¸t c¹nh lç ®Ó c¾t ren

Khi c¾t ren trong lç b»ng ta r« vËt liÖu gia c«ng bÞ Ðp tråi lªn nªn ®−êng kÝnh cña lç tr−íc khi c¾t ren b»ng ta r« cÇn ph¶i lín h¬n ®−êng kÝnh trong cña ren mét Ýt. §−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren b»ng ta r« tÝnh theo c«ng thøc:

D1= D - 0,9 P

Trong ®ã: D1 - §−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren (mm)

D - §−êng kÝnh ngoµi cña ren (mm)

P - B−íc ren (mm)

§−êng kÝnh mòi khoan chän theo b¶ng 19.5.3.

NÕu ®−êng kÝnh cña lç nhá c¾t sÏ nÆng, ¶nh h−ëng ®Õn ®é bÒn cña ren, khi

c¾t ren dÓ bÞ lïa dÉn háng ren.

- Chän vµ g¸ l¾p ta r«

Chän ta r« cã ký hiÖu ghi trªn cæ ta r« nh− ký hiÖu cña ren cÇn c¾t ghi trªn

H×nh 19.5.3 C¾t ren trong b»ng ta r« dïng thanh tú vµ c¨n ®ì 1- Gi¸ ®ì ta r«. 2- Cö ®ì. 3- Thanh tú

b¶n vÏ gia c«ng, kiÓm tra xem cã ren nµo bÞ søt mÏ kh«ng

§Æt ta r« vµo lç vu«ng cña gi¸ ®ì ta r« 1 (h×nh 19.5.3), xiÕt chÆt b»ng tay

quay ta r«.

- C¾t ren

+ §iÒu chØnh tèc ®é trôc chÝnh: Chän vËn tèc c¾t trong kho¶ng 6 ÷ 12 m/phót theo b¶ng 19.5.2 vµ tÝnh tèc ®é quay cña ph«i nh− c¸c bµi tr−íc ®· häc.

Khëi ®éng trôc chÝnh quay.

+ C¾t ren b»ng c¸ch g¸ ta r« trong tay quay ta r«:

Th−êng cã ba c¸ch dÉn ta r«:

C¸ch thø nhÊt: Gi÷ tay quay ta r« b»ng tay

Khi c¾t ren cã b−íc nhá <1mm tay quay ta r« 1 ®−îc ng−êi thî gi÷ b»ng tay sao cho ®−êng trôc cña ta r« song song víi ®−êng trôc cña chi tiÕt, dïng mu bµn tay ph¶i Ên m¹nh ®u«i ta r« vµo lç, khi ta r« c¾t vµo 1 ÷2 vßng ren sÏ tù c¾t vµo vµ lóc nµy ng−êi thî cÇn gi÷ c©n b»ng tay quay ta r« kh«ng bÞ nghiªng ®Õn khi

c¾t ren xong.

C¸ch thø hai: §Æt tay quay ta r« lªn thanh tú (H×nh 19.5.3)

Khi c¾t ren cã b−íc > 1, 5 lóc ®Çu ta r« ®−îc dÉn c−ìng bøc b»ng mòi t©m

g¸ trªn ô ®éng hoÆc dïng cö 2 cho ®Õn khi ta r« c¾t ®−îc vµi vßng ren sau ®ã nã

H×nh 19.17 C¾t ren trong b»ng ta r« tú tay quay ta r« trªn mÆt bµn tr−ît däc 1-Tay quay ta r«. 2- Nßng ô ®éng. 3- MÆt trªn cña bµn tr−ît däc.

tù c¾t vµo. Tay quay ta r« ®Æt trªn thanh tú 3 g¸ trong gi¸ dao.

C¸ch thø ba: §Æt ta r« lªn mÆt bµn tr−ît däc.

Khëi ®éng trôc chÝnh quay, tay tr¸i tay ®Æt quay ta r« trªn mÆt bµn tr−ît

trªn (h×nh 19.5.2), tay ph¶i quay v« l¨ng ô sau ®Ó tÞnh tiÕn mòi t©m sau ®Èy c−ìng

bøc ta r« c¾t vµo lç kho¶ng 1 ÷ 2 vßng ren sau ®ã ®Ó ta r« tù c¾t vµo, nªn duy tr×

sù tiÕp xóc cña mòi t©m sau víi lç t©m ta r«.

- C¾t ren b»ng c¸ch g¸ ta r« trªn trôc g¸ tù lùa: Khi c¾t ren theo lo¹t, ren

cã b−íc lín vµ ren trªn mÆt trô kh«ng cã bËc cã thÓ dïng trôc g¸ tù lùa ®Ó g¸ ta r«

(h×nh 19.5.3). Trôc g¸ gåm th©n trôc g¸ 3 cã chu«i c«n l¾p vµo lç c«n nßng ô

®éng, èng tr−ît cã lç vu«ng 2 liªn kÕt víi th©n trôc g¸ b»ng chèt dÉn h−íng 3. Khi

H×nh 19.5.3. Trôc g¸ ta r« tù lùa 1-Ta r«. 2- èng tr−ît cã lç vu«ng. 3- chèt dÉn h−íng. 4- Th©n trôc g¸

c¾t ren khëi ®éng trôc chÝnh quay, tÞnh tiÕn nßng ô sau vµ ®Èy ta r« ®Õn mÆt ®Çu

vËt gia c«ng ®Ó c¾t vµo lç kho¶ng 1 ÷1,5 vßng ren, dõng tiÕn nßng ô ®éng ®Ó ta r«

tù c¾t vµo lç kÐo theo èng tr−ît 2 tÞnh tiÕn theo h−íng däc r·nh dÉn h−íng trªn

th©n 4 th«ng qua chèt chèng xoay 3. C¾t ren b»ng trôc g¸ tù lùa chiÒu dµi ®o¹n

ren c¾t ®−îc phô thuéc vµo chiÒu dµi r·nh dÉn h−íng trªn th©n trôc 4.

Dïng dung dÞch tr¬n nguéi: Khi c¾t thÐp dïng dÇu hßa tan, khi c¾t gang

hoÆc ®ång dïng dÇu háa hoÆc kh«ng dïng.

- Dõng trôc chÝnh.

- Th¸o ph«i ra khái m©m cÆp.

- Th¸o ta r« ra khái chi tiÕt.

5.4.8. KiÓm tra hoµn thiÖn

- Quan s¸t.

- KiÓm tra ren.

- Dïng ca lÝp ren trôc vÆn thö nÕu sÝt ªm lµ ®¹t yªu cÇu.

- S¾p xÕp n¬i lµm viÖc, lµm vÖ sinh c«ng nghiÖp.

- B¶o d−ìng m¸y vµ dông cô ®o.

Chó ý:

- §−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren ph¶i lín h¬n ®−êng kÝnh ngoµi cña ren mét

Ýt ®Ó phßng khi kim lo¹i bÞ biÕn d¹ng dån Ðp tråi lªn.

- V¸t c¹nh lç tr−íc khi c¾t ren ®Ó ta r« dÓ c¾t vµo ph«i.

- ChØ khi nµo ta r« ¨n h¼n vµo ph«i míi dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi ta r«.

- Lu«n gi¸m s¸t kh«ng ®ù¬c ®Ó bµn ren dõng l¹i hoÆc bÞ nghiªng khi ®ang

thùc hiÖn hµnh tr×nh c¾t ren, v× nh− vËy ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng t©m ren.

- Kh«ng dïng tay ®Ó lÊy phoi

- Kh«ng dïng g¨ng tay khi vËn hµnh m¸y

- ChØ cho trôc chÝnh quay ng−îc khi ®· dõng hoµn toµn

- Khi c¾t ren cã bËc cuèi ®o¹n ren cÇn dõng trôc chÝnh ®óng lóc ®Ó bµn ren

vµ ren khái bÞ háng khi bÞ va ch¹m vµo mÆt bËc.

- Tr¸nh bÞ kÑt tay khi gi÷ tay quay.

- TËp trung sù chó ý ®Ó dõng m¸y, xö lý nhanh khi cã sù cè nh− bµn ren bÞ

lÖch, ph«i bÞ ®¶o. Tr¸nh nhÇm sè thø tù ta r«

C©u hái - Bµi tËp bµi 19 05

C©u 1. Tr×nh bµy ®Æc tÝnh cña viÖc c¾t ren b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn?

C©u 2. Tr×nh bµy cÊu t¹o cña ta r« vµ c¸c lo¹i gi¸ ®ì th−êng dïng?

C©u 3. Tr×nh bµy c¸ch dÉn ta r« trong qu¸ tr×nh c¾t ren?

C©u 4. Tr×nh bµy c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi c¾t ren trong b»ng ta r«?

C©u 5. Khi c¾t ren trong b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn cÇn thùc hiÖn c¸c quy t¾c an toµn g× ?

C©u 6. GhÐp mét c©u ë cét A víi mét c©u ë cét B ®Ó lµm thµnh c©u ®óng.

A B

1. §−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren trong 1 - e a. ®Ó ta r« dÓ c¾t vµo ph«i. b. dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi ta

2. V¸t c¹nh ®Çu lç tr−íc khi c¾t ren ......

......

3. Cho dÇu b«i tr¬n 4. Ta r« ¨n h¼n vµo lç 1÷ 2 vßng ren ......

5. Ta r« dõng l¹i hoÆc bÞ nghiªng khi c¾t ren

r«. c. ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng t©m ren. d. nhÇm sè thø tù ta r«. e. vµo l−ìi c¾t cña ta r« vµ mÆt chi tiÕt gia c«ng. f. tÝnh theo c«ng thøc D1= D - 0,9xP ...... 6. DÓ g·y ta r« khi

Nguyªn nh©n

n í

h c d

t ä g

÷ g

D¹ng sai háng

t ¾ c

g n ª h g n

n í

g n u d

) n « c

b ( ô r t é ®

c è t

é u g n n ¬ r t

n ß m « r a T

o ¶ b

t ¾ c g n « h k

b « r a T

m ¶ ® g n « h k ç L

n Ë V

c ô r t h n k g n ê − §

u Õ h T

b « r a T

C©u 7. §¸nh dÊu vµo c¸c « trèng cho phï hîp víi néi dung ghi trong b¶ng d−íi ®©y?

Ren kh«ng ®ñ chiÒu cao

Ren bÞ ch¸y, søt mÎ, ph¸ hòy,

lÖch

ChiÒu cao cña ren kh«ng ®Òu nhau

§é nh¸m kh«ng ®¹t

B. Th¶o luËn nhãm

Tõng c¸ nh©n hoÆc nhãm thùc hiÖn lÇn l−ît c¸c yªu cÇu cña bµi tËp thùc

hµnh 6

LËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng trong thêi gian kho¶ng 20 phót sau ®ã

cïng c¸c nhãm d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn chän ph−¬ng ¸n hîp lý nhÊt

®Ó thùc hiÖn.

PhiÕu thùc hµnh

Hä vµ tªn häc sinh (nhãm): Líp: .......................

Ngµy thùc hiÖn: .........................................................................................................

Tªn bµi tËp: C¾t ren trong b»ng ta r«

Dông cô, trang thiÕt

Néi dung b−íc -

Tiªu chuÈn thùc hiÖn

bÞ, vËt liÖu

h×nh vÏ

øng dông: C¾t ren ®ai èc M8

§èi chiÕu víi phiÕu h−íng dÉn

PhiÕu h−íng dÉn

Rz20

KÝch th−íc cña ®ai èc s¸u c¹nh (mm)

30°°

KÝch th−íc ®−êng kÝnh danh nghÜa cña ren

D D

Tªn kÝch th−íc

1 d D 1 D

1,25

1,5

1,75

2,5

14,4

18,9

21,1

24,5

26,8

33,6

6,5

C¾t ren trong b»ng ta r« trªn m¸y tiÖn B¶n vÏ chi tiÕt gia c«ng

Thø tù c¸c b−íc thùc hiÖn ChØ dÉn

1. G¸ ph«i, g¸ dao tiÖn mÆt ®Çu

2.TiÖn mÆt ®Çu ®¹t L=6,5 mm, v¸t c¹nh 300

30°°

D D1

- Dïng dao ®Çu cong tiÖn mÆt ®Çu thø nhÊt L= 7 mm. - V¸t c¹nh thø nhÊt 300 ®¹t D1= 0,9S= 0,9x13= 11,7 mm.

- G¸ ph«i trë ®Çu, rµ ph¼ng mÆt ®Çu.

6,5

3.TiÖn mÆt ®Çu thø hai, v¸t c¹nh, khoan lç ®¹t φ6,9 mm vµ v¸t c¹nh 1,5x450 lç ®Ó c¾t ren -TiÖn mÆt ®Çu thø hai L=6,5±0,1mm, ®é kh«ng // gi÷a hai mÆt bªn < 0,1 mm.

- V¸t c¹nh thø hai.

9 9 , , 6 6 SØ φφφφ

- Khoan lç tr−íc khi c¾t ren b»ng ta r« cã ®−êng kÝnh D1= D - 0,9P. D1= 8-0,9x1,25= 6,9 mm.

4. Chän vµ g¸ l¾p ta r« - Chän ta r« cã ký hiÖu M8 ghi trªn cæ

ta r« cã b−íc P=1,25 mm, kiÓm tra

xem cã ren nµo bÞ søt mÏ kh«ng.

- §Æt ta r« vµo lç vu«ng cña gi¸ ®ì ta

r« xiÕt chÆt b»ng tay quay ta r«.

5. C¾t ren - §iÒu chØnh tèc ®é quay cña trôc

chÝnh n = 45 vg/phót.

- Cho dÇu b«i tr¬n vµo ta r« vµ mÆt

chi tiÕt gia c«ng.

- Khëi ®éng trôc chÝnh, hai tay gi÷ ta

r« vu«ng gãc víi mÆt ®Çu vËt gia

8 M 8 8 M M

c«ng, dïng lùc Ên c−ìng bøc ta r« c¾t

vµo lç 1÷2 vßng ren sau ®ã dõng lùc

Ên ®Ó bµn ren tù c¾t vµo hÕt chiÒu dµi

ren

- T¾t m¸y, Th¸o chi tiÕt, th¸o ta r« ra

khái tay quay vµ lÊy chi tiÕt ra.

ren khái lÖch.

6. KiÓm tra hoµn thiÖn Quan s¸t.

Dïng trôc ren chuÈn vÆn thö nÕu sÝt

ªm lµ ®¹t yªu cÇu.

C¾t ®iÖn, ®−a toµn bé c¸c cÇn g¹t vÒ 7. S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp vÞ trÝ trung gian, lµm s¹ch dông cô c¾t,

®o vµ b¶o qu¶n ®óng quy c¸ch, lµm

vÖ sinh m¸y, n¬i lµm viÖc.

C. Thùc hµnh

1. LËp quy tr×nh gia c«ng 1. Xem tr×nh diÔn mÉu:

- Quan s¸t g¸ l¾p ta r« vµo gi¸ ®ì ta r«. - C¸ch dÉn ta r« khi b¾t ®Çu vµ trong qu¸ tr×nh c¾t, th¸o ta r« ra sau khi

c¾t xong.

2. Lµm thö.

NhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ sau khi mét häc viªn ®−îc chän lµm thö.

4. Thùc hµnh l¨n Ðp

- ChuÈn bÞ c«ng viÖc: Mòi khoan, ta r«, tay quay ta r«, th−íc cÆp 1/20, vÞt

dÇu...

- ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc - Thùc hµnh l¨n Ðp - Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp ë nhµ

T×m hiÓu ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y tiÖn: §Æc ®iÓm vµ c«ng dông, ®¸ mµi,

Bµi 6

Mµi trªn m¸y tiÖn

M5 bµi: M§ CG1 19 06

Môc tiªu :

- Tr×nh bµy ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm khi mµi vµ ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y tiÖn. - §Þnh ra ®−îc c¸c c«ng cô, vËt t−, quy tr×nh cho mµi vµ chän ®−îc c¸c lo¹i

dông cô dïng ®Ó mµi.

- Mµi ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn.

Néi dung:

6.1. §Æc ®iÓm cña viÖc mµi trªn m¸y tiÖn 6.2. Ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y tiÖn 6.3. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc

6.4. C¸c b−íc tiÕn hµnh

A. Häc trªn líp

6.1. §Æc ®iÓm cña viÖc mµi trªn m¸y tiÖn NhiÒu chi tiÕt sau khi tiÖn xong cÇn t¨ng ®é chÝnh x¸c kÝch th−íc vµ ®é tr¬n nh¼n bÒ mÆt gia c«ng mµ kh«ng cã m¸y mµi nªn ng−êi ta dïng ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y tiÖn,

Sdoüc

nchi tiãútï

nâaï

m¸y mµi bµn l¾p mét ®¸ ®−îc dïng bu l«ng vµ c¸c thanh kÑp g¸ trªn bµn tr−ît ngang thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay ng−îc chiÒu víi chi tiÕt gia c«ng. Sau khi mµi cã thÓ ®¹t cÊp chÝnh x¸c 4 ÷ 5, ®é nh¸m Ra = 0,32 ÷ 1,25 µm. Trong bµi nµy chØ ®Ò cËp ®Õn viÖc mµi trßn ngoµi cã t©m. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh c¾t khi mµi lµ sù cä x¸t bÒ mÆt r¾n cña v« sè l−ìi c¾t

do rÊt nhiÒu h¹t mµi víi nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau cã kÝch th−íc rÊt nhá kho¶ng 0,003 ÷ 3mm ph©n bè lén xén ®−îc liªn kÕt víi nhau nhê chÊt kÕt dÝnh t¹o thµnh ®¸ mµi chuyÓn ®éng víi vËn tèc cao. Tèc ®é quay cña ®¸ mµi n®¸ th−êng gÊp kho¶ng 100 lÇn tèc ®é quay cña chi tiÕt gia c«ng nc tiÕt. Mµi cã thÓ gia c«ng c¸c vËt liÖu cøng tr−íc hoÆc sau khi t«i, kh«ng phï hîp víi viÖc mµi c¸c vËt liÖu mÒm.

Chi tiÕt sau khi mµi xong ph¶i b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu sau: - §óng kÝch th−íc ®−êng kÝnh. - §é « van, ®é kh«ng trô, ®é kh«ng ®ång t©m trong ph¹m vi cho phÐp. - §é nh¸m.

6.2. Ph−¬ng ph¸p mµi trªn m¸y tiÖn

6.2.1 Chän ®¸ mµi

6.2.1.1 Ký hiÖu ®¸ mµi: Mçi viªn cã ký hiÖu trªn mÆt bªn ®¸ (h×nh 19.6.2).

VÝ dô: Theo ký hiÖu ViÖt Nam

HD Cn46TB1G5

V1250x25x33 30 m/s

H×nh 19. 6.2 §¸ mµi vµ ký hiÖu ®¸ mµi

- TB1 - §é cøng - trung b×nh - G - ChÊt kÕt dÝnh (keramic-gèm) - 30 -Tèc ®é quay tèi ®a (m/s) - V1- §¸ mµi ph¼ng c¹nh vu«ng - 250 - §−êng kÝnh ngoµi cña ®¸ (mm)

- 25 - ChiÒu dµy ®¸ (mm) - 32 - §−êng kÝnh lç cña ®¸ (mm) Phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thùc hiÖn qu¸ tr×nh mµi, ®é chÝnh x¸c, ®é nh¸m bÒ

mÆt gia c«ng mµ chän c¸c yÕu tè cÇn thiÕt phï hîp cho qu¸ tr×nh mµi.

6.2.1.2.Chän kÝch th−íc ®¸ mµi

Nªn chän ®−êng kÝnh lín nhÊt cho phÐp v× ®¸ mµi cã ®−êng kÝnh lín sè l−îng h¹t mµi tham gia c¾t gät lín nªn t¨ng n¨ng suÊt c¾t gät vµ gi¶m t¶i träng t¸c ®éng

lªn h¹t mµi lµm t¨ng tuæi thä cña ®¸.

6.2.1.3. Chän vËt liÖu h¹t mµi

Khi mµi chi tiÕt gia c«ng nh− thÐp c¸c bon, thÐp hîp kim, thÐp nhiÖt luyÖn vµ

kh«ng nhiÖt luyÖn, ®ång thau, gang dÎo dïng ®¸ mµi c«ranh®«ng ®iÖn. C¸c lo¹i

chi tiÕt gia c«ng lµ kim lo¹i gißn nh− gang x¸m, hîp kim cøng v.v... dïng ®¸ mµi

c¸cbua silÝc.

Ký hiÖu h¹t mµi

Ký hiÖu ViÖt nam

VËt liÖu h¹t mµi

C¸c bua silic xanh Sx

C¸c bua silic ®en S®

C«ranh®«ng ®iÖn tr¾ng Ctr

6.2.1.4.Chän ®é h¹t

Chän ®é h¹t cña ®¸ phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c kÝch th−íc gia c«ng, ®é

nh¸m bÒ mÆt, l−îng d− gia c«ng.

Nªn t¨ng ®é h¹t cña ®¸ N160 ÷ N125 khi mµi th« gang ®óc, mµi vËt liÖu dÎo,

®é cøng gi¶m, l−îng d− gia c«ng lín ®Ó tr¸nh chÌn lÊp c¸c kho¶ng trèng gi÷a c¸c

h¹t mµi cña ®¸ mµi trong qu¸ tr×nh c¾t.

Khi mµi tinh nªn chän ®¸ cã ®é h¹t N25 ÷ N6.

Th«ng th−êng dïng mµi cã ®é h¹t tõ N40 ÷ N16.

§é h¹t cña ®¸ mµi vµ ph¹m vi sö dông

Ph¹m vi sö dông §é h¹t mµi (µm)

Mµi vËt liÖu kh«ng kim lo¹i, kÝnh... 200 ÷160

Lµm s¹ch mèi hµn, vËt ®óc... 125 ÷ 80

Mµi th« nh÷ng chi tiÕt vµ dông cô c¾t ®ång, gang ®óc... 50 ÷40

40 ÷10 Mµi n÷a tinh, mµi tinh chi tiÕt, dao hîp kim cøng, thÐp giã, gang tr¾ng...

10 ÷6 Mµi tinh chi tiÕt yªu cÇu ®é bãng, ®é chÝnh x¸c cao, mµi dông cô ®o...

Mµi söa c¸c bÒ mÆt yªu cÇu ®é nh¸m cÊp 8 trë lªn. 12 ÷ 4

6.2.1.5.Chän ®é cøng - Khi mµi kh«ng cã dung dÞch tr¬n nguéi chän ®¸ cã ®é cøng thÊp h¬n mét

cÊp so víi khi mµi cã dung dÞch lµm nguéi.

- VËt liÖu cµng mÒm ®é cøng ®¸ chän cµng cao vµ vËt liÖu cµng cøng ®é

cøng ®¸ chän cµng thÊp.

- Dïng ®¸ mµi mÒm ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng ch¸y bÒ mÆt mµi.

Ký hiÖu ®é cøng ®¸ mµi

Ký hiÖu ViÖt nam Liªn x« §é cøng

M1, M2, M3 CM1, CM2 C1, C2 CT1, CT2, CT3 T1, T2 BT1, BT2 M1, M2, M3 MV1, MV2 TB1, TB2 CV1, CV2, CV3 C1, C2 RC1, RC2 MÒm MÒm võa Trung b×nh Cøng võa Cøng RÊt cøng

6.2.1.6. Chän chÊt kÕt dÝnh

Dùa vµo yªu cÇu cña ®é nh¸m vµ ph−¬ng ph¸p mµi ®Ó chän chÊt kÕt dÝnh. ChÊt kÕt dÝnh keramic cã nhiÖt ®é vµ ®é bÒn cao sö dông cho hÇu hÕt c¸c lo¹i ®¸. Khi mµi chÞu t¶i va ®Ëp th−êng dïng chÊt kÕt dÝnh bakelit vµ vuncanit.

Ký hiÖu chÊt kÕt dÝnh

ViÖt nam

Liªn x«

Keramic

Bakªlit

Vuncanic

6.2.1.7.Chän mËt ®é ®¸ mµi

CÊu tróc biÓu thÞ mèi liªn hÖ gi÷a h¹t ®¸ vµ chÊt kÕt dÝnh, biÓu thÞ kho¶ng

c¸ch gi÷a c¸c h¹t ®¸ trong viªn ®¸ mµi. MËt ®é cã tõ sè 3 ÷18, sè 3 dµy nhÊt vµ sè

18 th−a nhÊt. Khi mµi vËt liÖu dÎo, mÒm dïng ®¸ cã mËt ®é hë v× ®Ó c¾t gät vµ c¾t

®−îc l−îng d− lín. Khi mµi tinh dïng ®¸ cã mËt ®é ®Æc h¬n khi mµi th«. Khi mµi

trßn ngoµi th−êng dïng ®¸ cã mËt ®é sè 6 ÷ 7.

6.2.2. G¸ l¾p ®¸ mµi

§¸ mµi 5 ®−îc l¾p lªn trôc cña m¸y 1 kÑp chÆt b»ng mÆt bÝch 3 vµ ®ai èc

4 (h×nh 19.6.3), gi÷a mÆt bÝch vµ ®¸ mµi lãt miÕng ®Öm máng ®µn håi b»ng giÊy,

3 2

H×nh 19.6.3 G¸ l¾p ®¸ mµi trªn trôc m¸y mµi 1-Trôc m¸y mµi. 2- BÝch chÆn. 3-líp ®Öm ®µn håi máng. 4- §ai èc h·m 5- §¸ mµi

§Æt m¸y mµi lªn mÆt bµn dao m¸y tiÖn, ®iÒu chØnh mÆt lµm viÖc cña ®¸ mµi

c¹nh vu«ng song song víi mÆt chi tiÕt gia c«ng vµ kÑp chÆt b»ng bÝch vµ bu l«ng.

6.2.3 Söa ®¸ mµi

Trong qu¸ tr×nh mµi th« l−ìi c¾t cña c¸c h¹t mµi bÞ mßn. Thêi gian mµi cµng t¨ng

Trôc dao

15-20°

2- 3

H×nh 19.6.4 Trôc dao l¾p trªn trôc chÝnh m¸y tiÖn cã l¾p bót kim c−¬ng ®Ó söa ®¸ mµi 1- Bót kim c−¬ng. 2- §¸ mµi. 3- vÝt b¾t chÆt bót kim c−¬ng trªn trôc dao.

bÒ mÆt lµm viÖc cña ®¸ cµng nh¼n, c¸c h¹t mµi c¾t gät cµng khã, ¸p lùc t¸c ®éng lªn

c¸c h¹t mµi cµng t¨ng ®Õn khi c¸c h¹t mµi bÞ ph¸ vì ®Ó lé ra líp h¹t mµi míi vµ phôc

håi kh¶ n¨ng c¾t gät cña ®¸ hiÖn t−îng nµy gäi lµ hiÖn t−îng tù mµi s¾c.

Khi mµi tinh vµ sö dông ®¸ mµi cøng hiÖn t−îng tù mµi s¾c kh«ng x¶y ra nªn

qu¸ tr×nh mµi cã hiÖn t−îng dÝnh b¸m do c¸c bôi kim lo¹i chÌn lÊp c¸c kho¶ng

trèng gi÷a c¸c h¹t mµi lµm cho c¸c h¹t mµi nµy hÕt kh¶ n¨ng c¾t gät, lµm cho

nhiÖt ®é t¹i vïng c¾t t¨ng cao nªn ph¶i söa l¹i nh»m phôc håi h×nh d¸ng vµ kh¶

n¨ng c¾t gät bµn ®Çu cho ®¸.

Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p söa ®¸ mµi: C¾t l¨n, tiÖn, mµi.

Söa th« ®¸ b»ng ph−¬ng ph¸p c¾t l¨n: Dông cô ®Ó söa ®¸ th−êng dïng c¸c

sao b»ng kim lo¹i cã r¨ng nhän, dµy 1 ÷ 2 mm. Qu¸ tr×nh söa ®¸ dông cô söa tiÕp

xóc víi ®¸ vµ quay theo ®¸ t¹o ma s¸t cµo vµ c¹y c¸c h¹t mµi mßn ra vµ ®Ó lé líp

h¹t mµi míi tiÕp tôc c¾t gät.

Söa tinh ®¸ b»ng bót kim c−¬ng sau ®· khi mµi söa th« xong. Bót kim c−¬ng

1 l¾p trªn trôc dao g¸ ë trôc chÝnh m¸y tiÖn xiÕt chÆt b»ng vÝt 3 võa quay võa tiÕn

däc cïng xe dao víi l−îng ch¹y dao däc 0,1 mm/vßng, chiÒu s©u c¾t lµ 0,05 mm cßn trôc dao l¾p trªn trôc chÝnh cã g¸ bót kim c−¬ng ®øng mét vÞ trÝ. VËn tèc vßng

cña ®¸ 40 ÷ 50 m/s. L−îng ch¹y dao däc khi söa ®¸ cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng c¾t cña ®¸ vµ ®é nh¸m cña bÒ mÆt gia c«ng.

6.2.4. C¸c ph−¬ng ph¸p mµi trßn ngoµi

nchi tiãút

α nâaï

H×nh 19.6.5 Mµi trô ng¾n b»ng ®¸ mµi ph¼ng cã v¸t c¹nh thùc hiÖn ch¹y dao däc 1. Chi tiÕt gia c«ng. 2. §¸ mµi

6.2.4.1. Mµi mÆt trô ngoµi b»ng ph−¬ng ph¸p tiÕn däc

Khi mµi m¸y mµi l¾p trªn bµn tr−ît ngang thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay ®éc

lËp víi tèc ®é quay kho¶ng 2000 vßng/phót víi h−íng tiÕn däc cña xe dao mang

theo m¸y mµi, ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh¼n bãng cao, th−êng ®−îc gäi lµ ph−¬ng

ph¸p mµi söa dïng khi gia c«ng hoµn thµnh (h×nh 19.6.1). NÕu mµi c¸c trôc nhá

cña ®¸ (h×nh 19.6.5).

B¶ng 19.8 VËn tèc vßng cña chi tiÕt m/phót

Ph−¬ng ph¸p ThÐp Gang

Mµi th« 10 ÷12 10 ÷15

Mµi tinh 6 ÷ 15 6 ÷16

318

VÝ dô: Tèc ®é quay cña chi tiÕt khi mµi thÐp th−êng cã ®−êng kÝnh 25 mm ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

127,2

318V D

10 × 25

vßng/phót

§iÒu chØnh sè vßng quay cña chi tiÕt theo thùc tÕ trªn m¸y.

6.2.4.2. Mµi tiÕn ngang Khi mµi trôc ng¾n cã ®−êng kÝnh lín b»ng c¸ch quay tay quay bµn tr−ît ngang tiÕn ®¸ theo h−íng ngang. Sö dông bÒ réng cña bÒ mÆt lµm viÖc ®¸ mµi lín h¬n mÆt chi tiÕt tõ 3 ÷ 5 mm. Khi mµi th« S = 0,007 mm/vßng quay cña chi tiÕt, khi mµi tinh S = 0,001 ÷ 0,005 mm/vßng. Ph−¬ng ph¸p nµy khi mµi mÆt lµm viÖc cña ®¸ tiÕp xóc víi chi tiÕt lín nªn nhiÖt ph¸t sinh t¹i vïng c¾t lín chó ý ph¶i lu«n söa ®¸.

Nªn phèi hîp mµi ngang ®Ó l−îng d− kho¶ng 0,05 mm sau ®ã mµi söa däc

- NÕu hÖ thèng c«ng nghÖ kÐm v÷ng, kh¶ n¨ng c¾t gät cña ®¸ mµi kÐm nªn gi¶m chiÒu s©u c¾t, t¨ng sè lÇn ch¹y hÕt hoa löa( chØ tiÕn dao däc kh«ng tiÕn ngang).

6.2.4.3. Mµi ph©n ®o¹n Khi mµi nh÷ng chi tiÕt dµi cã l−îng d− mµi lín cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p mµi ph©n ®o¹n b»ng c¸ch mµi tõng ®o¹n theo bÒ réng cña ®¸ theo h−íng tiÕn ®¸ ngang, khi mµi ®o¹n tiÕp sau chiÒu s©u c¾t nhá h¬n bÒ réng cña ®¸ kho¶ng 4 ÷6 mm. §Ó l¹i l−îng d− theo ®−êng kÝnh 0,02 ÷ 0,04 mm ®Ó mµi tiÕn däc nh»m n©ng cao ®é nh¼n vµ ®é chÝnh x¸c gia c«ng.

6.2.4.4. C¸c ®iÒu cÇn chó ý khi mµi vµ chän ®¸ - Mµi th« dïng ®¸ cã h¹t lín h¬n khi mµi tinh. - §¸ cµng bë c¾t cµng s¾c v× vËy dïng ®¸ bë ®Ó mµi vËt r¾n, ®¸ r¾n mµi vËt

- Mµi kim lo¹i gißn, cøng dïng ®¸ cã h¹t mÞn. - BÒ mÆt cä x¸t gi÷a ®¸ vµ vËt mµi cµng lín th× ®¸ cµng bë, h¹t lín. 6.2.4.5. Kü thuËt an toµn khi mµi: - Tr−íc khi mµi kiÓm tra chi tiÕt mµi, m¸y mµi ®· ®−îc kÑp chÆt ch−a. - C¸c bé phËn chuyÓn ®éng ph¶i ®−îc che ch¾n. - §¸ mµi ®−îc che ch¾n b»ng vá t«n ho¹c gang dÎo phßng vì ®¸ vµ n−íc

mÒm.

- Më m¸y ch¹y hÕt tèc ®é Ýt nhÊt 1 phót ®Ó kiÓm tra ®¸ cã bÞ th¸o láng kh«ng. - §¸ míi ch¹y kh«ng t¶i Ýt nhÊt 5 phót. - §eo kÝnh b¶o hé vµ sö dông kÝnh ch¾n di ®éng trªn m¸y. - TËn dông tèi ®a c¬ cÊu thæi vµ hót bôi, tr¸nh mµi kh«ng cã dung dÞch

t−íi nguéi b¾n ra.

tr¬n nguéi.

- Kh«ng ®−îc bá m¸y ®i n¬i kh¸c khi m¸y ®ang lµm viÖc.

vì vì ®¸.

- Th−êng xuyªn quan s¸t ph¸t hiÖn c¸c biÓu hiÖn kh¸c l¹ ®Ó xö lý kÞp thêi. - Ph¶i thùc hiÖn ®óng ®éng t¸c, tr×nh tù c¸c ®éng t¸c. - Kh«ng ®o kiÓm khi m¸y ®ang ch¹y.

- KÝch ®−êng kÝnh sai

- Sö dông du xÝch bµn tr−ît ngang chÝnh x¸c. - §o kiÓm cÈn thËn.

- VÕt sãng vµ ®a trªn bÒ c¹nh

th−íc

- §¸ ch−a c©n b»ng. - Chi tiÕt hoÆc ®¸ mµi, m¸y mµi ch−a kÑp chÆt. - §¸ qu¸ cøng hoÆc ®é h¹t qu¸ nhá. - Cæ trôc chÝnh cña m¸y tiÖn hoÆc cña m¸y mµi bÞ «

mÆt mµi.

m¸y tiÖn. - Chän ®Æc tÝnh ®¸ mµi phï hîp. - §iÒu chØnh æ ®ì trôc chÝnh cña m¸y tiÖn hoÆc cña m¸y mµi bÞ «

- BÞ c«n

- BÒ mÆt mµi bÞ ch¸y

- §¸ qu¸ cøng. - Tèc ®é quay cña chi tiÕt nhá. - Dung dÞch tr¬n nguéi cÊp kh«ng ®Òu, kh«ng ®ñ t¹i

- Dïng ®¸ mÒm h¬n. - T¨ng tèc ®é quay cña chi tiÕt. - CÊp dung dÞch tr¬n nguéi ®ñ t¹i vïng c¾t. - Gi¶m chiÒu s©u c¾t. - Söa ®¸ mµi.

van hoÆc r¬ láng. van hoÆc r¬ láng.

- §é kh«ng ®¹t (BÒ

- Gi¶m ®é h¹t cña ®¸. - Chän ®¸ cã ®Æc tÝnh phï hîp.

nh¸m

- Khi söa ®¸ dïng b−íc tiÕn nhá - Läc dung dÞch tr¬n nguéi ®Þnh kü thËt kü.

- §é h¹t cña ®¸ qu¸ lín. - §¸ cã ®é cøng cao vµ kh«ng ®Òu g©y rung ®éng hoÆc ®¸ qu¸ mÒm. - ChÕ ®é mµi cao - Khi söa ®¸ dïng b−íc tiÕn lín

mÆt mµi cã vÕt cµo x−íc, th«)

- Dung dÞch tr¬n nguéi bÈn.

- KiÓm tra ®é an toµn vµ söa ®¸ mµi.

- §iÒu chØnh vËn tèc quay cña chi tiÕt.

- Mµi nhÑ mÆt ngoµi.

- Mµi th« ®−êng kÝnh ngoµi.

- KiÓm tra.

- S¾p xÕp dông cô, thiÕt bÞ, vÖ sinh c«ng nghiÖp.

6.4. C¸c b−íc thùc hiÖn

- §¸ mµi ph¶i ®−îc che b»ng vá t«n hoÆc dang dÎo

Chó ý:

- Sö dông ®óng chÕ ®é mµi vµ ®Æc tÝnh cña ®¸ mµi.

- Tr−íc khi mµi ph¶i bËt m¸y ch¹y kh«ng t¶i hÕt tèc ®é kho¶ng 1 phót kiÓm tra ®¸ ®· ®−îc kÑp ch¾c ch¾n ch−a, cã hiÖn t−îng bÞ th¸o láng hay kh«ng, nÕu ®¸

- TiÕn ®¸ mµi ®Õn gÇn chi tiÕt tõ tõ tr¸nh va ch¹m ®ét ngét lµm vì ®¸ mµi.

- §Ó gi¶m vµ lo¹i trõ ¶nh h−ëng cña dao ®éng tù rung ph¶i söa ®¸ th−êng

míi thêi gian ch¹y kh«ng t¶i kho¶ng 5 phót.

- Kh«ng ®−îc ®o kÝch th−íc khi m¸y ®ang lµm viÖc.

- §eo kÝnh b¶o hé tr¸nh c¸c h¹t mµi vµ c¸c h¹t kim lo¹i b¾n ra.

xuyªn kh«ng ®Ó ®¸ bÞ cïn vµ dÝnh b¸m.

- Sö dông c¸c thiÕt bÞ thæi bôi c−ìng bøc, tr¸nh mµi kh«ng dïng dung dÞch

- Lu«n quan s¸t vµ c¶m nhËn ®−îc sù bÊt th−êng nh− tiÕng kªu, rung

tr¬n nguéi.

- Lu«n gi¸m s¸t khi m¸y ®ang lµm viÖc.

- Thùc hiÖn ®óng tr×nh tù khi cã sù cè hoÆc kÕt thóc c«ng viÖc.

®éng... ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi.

Sx60MV1B5 V1250x25x32 30 m/s

B. Th¶o luËn nhãm

1. §äc b¶n vÏ

2. LËp tr×nh tù c¸c b−íc gia c«ng

Hä vµ tªn häc sinh (nhãm): Líp: ......................

Ngµy thùc hiÖn: .........................................................................................................

Tªn bµi tËp : Mµi trªn m¸y tiÖn

Thø tù c¸c b−íc thùc hiÖn ChØ dÉn

C. Thùc hµnh

1. LËp quy tr×nh gia c«ng

2. Xem tr×nh diÔn mÉu:

- Quan s¸t g¸ kiÓm tra l¾p ®¸.

- Quan s¸t hµnh tr×nh cña ®¸ mµi

3. Lµm thö.

- Mµi thö

- NhËn xÐt sau khi mét vµi häc sinh ®−îc chän lµm thö.

4. Thùc hµnh

a. ChuÈn bÞ c«ng viÖc: Ph«i ®· tiÖn ®Ó l−îng d− mµi, ®¸ mµi, dung dÞch t−íi

nguéi

b. ChuÈn bÞ vÞ trÝ lµm viÖc

c. Thùc hµnh mµi trªn m¸y tiÖn

d. Thùc hiÖn biÖn ph¸p an toµn

D. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp ë nhµ

¤n tËp ®Ó kiÓm tra kÕt thóc m« ®un

Bµi 19 01

C©u1. (C)

C©u 3. (C)

Bµi 19 03

Nguyªn nh©n

ñ ®

u Ò ®

h n · r

n í

u Ò h c

g n « h k

D¹ng sai háng

¶ u q n ª r t

a − h c

t Ñ k

c Æ o h n ß m

g n « h k n ¨

, n ß m

n È b

g n ó ®

m ¸ h n

, g n ¼ h t g n « h k

m ¸ h n n © v

n ¶ b

t è h c o d

n © v

, c í − b c ¸ h k m ¸ h n ¶ u q

¸ u q m ¸ h n o a c

« h P

a ñ c g n ª h g n c ã g c ¸ h k

m ¸ h n ¶ u Q

g n « h k h n k g n ê − ®

u Ò ®

t Æ M

, × x ï x m ¸ h n

t ¾ c é ® Õ h c n ä h C

a H

d−íi ®©y :

§é nh¸m kh«ng ®¹t x x

Bµi 19 04

A Nèi B

1. TiÖn ®−êng kÝnh trôc tr−íc khi 1- f a. ®Ó bµn ren dÓ c¾t vµo ph«i.

c¾t ren 2-a b. dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi

2. V¸t c¹nh ®Çu trôc tr−íc khi c¾t bµn ren.

ren 3-e c. ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng

t©m ren.

3. Cho dÇu b«i tr¬n 4-b d. nªn dõng trôc chÝnh tr−íc vµi

vßng ren.

5-c e. vµo l−ìi c¾t cña bµn ren vµ mÆt

chi tiÕt gia c«ng.

l¹i hoÆc bÞ 6-d f. nhá h¬n ®−êng kÝnh ngoµi cña

ren mét Ýt.

4. Bµn ren ¨n h¼n vµo ph«i 1÷ 2 vßng ren 5. Bµn ren dõng nghiªng khi c¾t ren 6. C¾t ren cã bËc cuèi ®o¹n ren

Nguyªn nh©n

n í

) n « c

n ß m

h c d

t ä g

n í

÷ g

g n ª h g n

t ¾ c

D¹ng sai háng

t ¾ c

á h n

g n u d

c è t

m ¶ ® g n « h k

c ô r t

b ( ô r t é ®

c ô r t

é u g n n ¬ r t

h n k g n ê − §

t ¾ c g n « h k

n Ë V

u Õ h T

c ô r T

b n e r n µ b

ô c g n ô D

o ¶ b

b n e r n µ B

Ren kh«ng ®ñ chiÒu cao x

Ren bÞ ch¸y, søt mÎ, x x x x x

ph¸ hòy. lÖch

ren x x

ChiÒu cao cña kh«ng ®Òu nhau

§é nh¸m kh«ng ®¹t x x

Bµi tËp 19 05

A B

a. ®Ó ta r« dÓ c¾t vµo ph«i 1-f 1. §−êng kÝnh lç tr−íc khi c¾t ren

b. dõng b−íc tiÕn c−ìng bøc víi ta 2-a trong

r« 3-e 2. V¸t c¹nh ®Çu lç tr−íc khi c¾t ren

c. ren dÔ bÞ ph¸ hñy vµ lÖch ®−êng 4-b 3. Cho dÇu b«i tr¬n

t©m ren

d. nhÇm sè thø tù ta r« 5-c 4. Ta r« ¨n h¼n vµo lç 1÷ 2 vßng

e. vµo l−ìi c¾t cña ta r« vµ mÆt chi ren

tiÕt gia c«ng 5. Ta r« dõng l¹i hoÆc bÞ nghiªng

6-d khi c¾t ren f. tÝnh theo c«ng thøc D1= D - 0,9xP

6. DÓ g·y ta r« khi

n í

h c d

c ô r t

m ¶ ®

t ¾ c

÷ g

g n ª h g n

t ä g t ¾ c

) n « c

ô r t é ®

h n k

n í

g n u d

á h n

n ß m « r

c è t

b (

g n « h k

b « r

é u g n n ¬ r t

o ¶ b

b « r

a T

ç L

g n « h k

n Ë V

a T

u Õ h T

g n ê − §

a T

d−íi ®©y:

Ren kh«ng ®ñ chiÒu cao x

x x x

Ren bÞ ch¸y, søt mÎ, ph¸ hòy, lÖch

x x

ChiÒu cao cña ren kh«ng ®Òu nhau

§é nh¸m kh«ng ®¹t x x

Bµi 06

- Sx- Lo¹i vËt liÖu ®¸ mµi (C¸c bua silÝc xanh)

- 60 - Cì h¹t mµi (µm)

- MV1 - §é cøng - MÒm võa - B - ChÊt kÕt dÝnh (Ba kª lÝt-gèm)

- 30 -Tèc ®é quay tèi ®a (m/s)

- V1- §¸ mµi ph¼ng c¹nh vu«ng

- 250 - §−êng kÝnh ngoµi cña ®¸ (mm)

- 25 - ChiÒu dµy ®¸ (mm)

- 32 - §−êng kÝnh lç cña ®¸ (mm)

- §¸ mµi ph¶i ®−îc che b»ng vá t«n hoÆc dang dÎo

- Sö dông ®óng chÕ ®é mµi vµ ®Æc tÝnh cña ®¸ mµi.

- Tr−íc khi mµi ph¶i bËt m¸y ch¹y kh«ng t¶i hÕt tèc ®é kho¶ng 1 phót kiÓm tra ®¸ ®· ®−îc kÑp ch¾c ch¾n ch−a, cã hiÖn t−îng bÞ th¸o láng hay kh«ng, nÕu ®¸

- TiÕn ®¸ mµi ®Õn gÇn chi tiÕt tõ tõ tr¸nh va ch¹m ®ét ngét lµm vì ®¸ mµi.

- §Ó gi¶m vµ lo¹i trõ ¶nh h−ëng cña dao ®éng tù rung ph¶i söa ®¸ th−êng

míi thêi gian ch¹y kh«ng t¶i kho¶ng 5 phót.

- Kh«ng ®−îc ®o kÝch th−íc khi m¸y ®ang lµm viÖc.

- §eo kÝnh b¶o hé tr¸nh c¸c h¹t mµi vµ c¸c h¹t kim lo¹i b¾n ra.

- Sö dông c¸c thiÕt bÞ thæi bôi c−ìng bøc, tr¸nh mµi kh«ng dïng dung dÞch

xuyªn kh«ng ®Ó ®¸ bÞ cïn vµ dÝnh b¸m.

tr¬n nguéi.

- Lu«n quan s¸t vµ c¶m nhËn ®−îc sù bÊt th−êng nh− tiÕng kªu, rung ®éng...

- Lu«n gi¸m s¸t khi m¸y ®ang lµm viÖc.

®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi.

- Thùc hiÖn ®óng tr×nh tù khi cã sù cè hoÆc kÕt thóc c«ng viÖc

Tµi liÖu tham kh¶o

1. §ç §øc C−êng - Kü thuËt TiÖn - Bé c¬ khÝ luyÖn kim

2. Р.M. §ªnhej n−i - G.M. Chixkin, I.E. Tkhèp - Kü thuËt tiÖn

3. В.И. Зхаров -Технология токарной обрабоки -Лениздат.1972

4. С. Ф. Фомин - Справочник мастера токарного участка -Из. Машиностроение

thuËt - 1997

7. L−u V¨n Nhang - Kü thuËt mµi kim lo¹i - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt

- 2003

Môc lôc

Trang

Lêi tùa ................................................................................................................ 3

Giíi thiÖu vÒ m« ®un .......................................................................................... 5

Néi dung chÝnh cña m« ®un................................................................................ 6

S¬ ®å quan hÖ theo tr×nh tù häc nghÒ ................................................................ 7

C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un ......................................................... 9

Bµi 1: Giòa vµ lµm bãng bÒ mÆt ...................................................................... 11

Bµi 2: L¨n Ðp bÒ mÆt ....................................................................................... 20

Bµi 3: L¨n nh¸m bÒ mÆt ................................................................................... 23

Bµi 4: C¾t ren ngoµi b»ng bµn ren trªn m¸y tiÖn .............................................. 32

Bµi 5: C¾t ren trong b−µng ta r« trªn m¸y tiÖn.................................................. 45

Bµi 6: Mµi trªn m¸y tiÖn.................................................................................... 58

Tµi liÖu tham kh¶o............................................................................................ .75

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n:

Hµ TÊt Th¾ng

Q. Gi¸m ®èc nhµ xuÊt b¶n lao ®éng - x· héi

Tæ chøc b¶n th¶o vµ chÞu tr¸ch nhiÖm néi dung:

Tæng côc D¹y nghÒ

Tr−êng cao ®¼ng c«ng nghiÖp HuÕ

Biªn tËp vµ hiÖu ®Ýnh:

phan thÞ thuËn

Tr×nh bµy b×a:

Thanh HuyÒn

gi¸o tr×nh tiÖn kÕt hîp

m(cid:27) sè : cG1 19 In: 350 b¶n, khæ: 19 × 27 cm. T¹i C«ng ty Cæ phÇn in Diªn Hång 187B Gi¶ng Vâ - Hµ Néi. Sè in: 510. Sè xuÊt b¶n 114-2008/CXB/03-12/L§XH In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 5 n¨m 2008.