Gh ng i hát thành ca nhà th Barchesterế ồ ở ờ
Tôi chú ý đ n câu chuy n này khi đ c đo n cáo phó sau đây trong t t p chíế ệ ọ ạ ờ ạ
Gentleman s Magazien vào m t năm đ u th k m i chín: ộ ầ ế ỷ ườ
"Ngày 26 tháng hai, t i t gia trong khuôn viên nhà th Barchester, ông John Benwellạ ư ờ
Haynes đáng kính, ti n sĩ Th n h c (Doctor of Divinity), 57 tu i, phó ch giáo c aế ầ ọ ổ ủ ủ
Sowerbride, m c s c a Pickhill và Candley. Ông đã t t nghi p đ i h c…, Cambridge,ụ ư ủ ố ệ ạ ọ
đ c các b n thâm niên m n m vì tài năng và tính c n cù, ngay kỳ t t nghi p đ u tiênượ ạ ế ộ ầ ố ệ ầ
đã có tên trong danh sách các sinh viên đ đ u v toán. Thành tích Hàn Lâm ch ng baoỗ ầ ề ẳ
lâu đã đ a ông lên c ng v thành viên ban Giám đ c c a tr ng đ i h c. Năm 1783ư ươ ị ố ủ ườ ạ ọ
ông đ c nh m ch c giám m c và không lâu sau đó đ c b n bè và ng i b o trượ ậ ứ ụ ượ ạ ườ ả ợ
c a ông là ngài c Giám m c đáng kính Lichfield ti n c lên ch c cha phó th ngủ ố ụ ế ử ứ ườ
nhi m Ranxton –Sub-Ashe…S thăng ch c vùn v t c a ông t m t giáo sĩ đ cệ ở ự ứ ụ ủ ừ ộ ượ
h ng l c thánh lên đ n ng i ch huy Ban thánh ca ch ng t ông đ c trân tr ng vàưở ộ ế ườ ỉ ứ ỏ ượ ọ
tín nhi m nh kh năng xu t s c c a mình. Ông ti p qu n ch c Phó ch giáo sau cáiệ ờ ả ấ ắ ủ ế ả ứ ủ
ch t đ t ng t c a Phó ch giáo Pulteny năm 1810. Nh ng l i tuyên th c a ông phùế ộ ộ ủ ủ ữ ờ ệ ủ
h p tuy t v i v i nh ng nguyên t c c a tôn giáo và nhà th mà ông đã tô đi m, đ cợ ệ ờ ớ ữ ắ ủ ờ ể ượ
th hi n trình đ phi th ng, s tinh t c a m t h c gi đ c k t h p v i sể ệ ở ộ ườ ự ế ủ ộ ọ ả ượ ế ợ ớ ự
nhu n nhuy n c a C đ c giáo. Không h mang v nhi t tình hăm h , không b o l cầ ễ ủ ơ ố ề ẻ ệ ở ạ ự
bè phái, ch th m đ m tinh th n nhân ái trong tr o, nh ng l i y còn kh c sâu mãiỉ ấ ượ ầ ẻ ữ ờ ấ ắ
mãi trong tâm trí ng i nghe. ườ
Ngòi bút c a ông đã b o v thành công ch đ giám m c qu n lý nhà th , m t chủ ả ệ ế ộ ụ ả ờ ộ ế
đ mà k vi t bài t ng ni m này cho dù đã dày công nghiên c u, ch có th xem nhộ ẻ ế ưở ệ ứ ỉ ể ư
m t ví d c a lòng khao khát t do và m t t ch c có nhi u nét đ c tr ng gi ng v iộ ụ ủ ự ộ ổ ứ ề ặ ư ố ớ
các nhà xu t b n th h chúng ta. Th c v y, nh ng tác ph m đã xu t b n c a ôngấ ả ế ệ ự ậ ữ ẩ ấ ả ủ
g m m t b n d ch v i l i l linh ho t tao nhã, cu n Argonautica [1] c a Valeriusồ ộ ả ị ớ ờ ẽ ạ ố ủ
Flaccus, m t t p Ngh lu n v m t vài s ki n x y ra trong cu c đ i c a Joshua doộ ậ ị ậ ề ộ ự ệ ả ộ ờ ủ
Nhà th phát hành, ngoài ra là nh ng hu n th ông đ c t i các cu c vi ng thăm gi iờ ữ ấ ị ọ ạ ộ ế ớ
tăng l trong giáo khu n i ông làm phó ch giáo. Chúng n i b t v v.. v..Phong cáchữ ơ ủ ổ ậ ề
tao nhã, m n khách c a nh ng dòng ch y, nh ng đ tài y, nh ng ng i quen bi tế ủ ữ ữ ấ ữ ề ấ ữ ườ ế
ông không th nào quên ngay đ c. S quan tâm c a ông đ n toà nhà đáng kính oaiể ượ ự ủ ế
nghiêm, n i mà bên d i cái vòm uy nghi c a nó, ông lui t i r t đúng gi đ tham dơ ướ ủ ớ ấ ờ ể ự
các l nghi, đ c bi t s quan tâm đ n ph n âm nh c l , có th coi là lòng hi u h nhễ ặ ệ ự ế ầ ạ ễ ể ế ạ
c a đ a con đ i v i cha, m t s trái ng c m nh m đáng m ng v i thái đ lãnhủ ứ ố ớ ộ ự ượ ạ ẽ ừ ớ ộ
đ m, ch ng m c mà các quan ch c nhà th th i đ i chúng ta th ng hay bày t ". ạ ừ ự ứ ờ ờ ạ ườ ỏ
Đo n cu i, khi cho bi t ti n sĩ J.Haynes s ng đ c thân, vi t ti p: ạ ố ế ế ố ộ ế ế
"L ra m t cu c đ i bình th n và nhân đ c nh th ph i đ c k t thúc b ng tu iẽ ộ ộ ờ ả ứ ư ế ả ượ ế ằ ổ
già đ i th và m t s ra đi t t , yên n. Nh ng t o hoá th t khôn l ng! Cu c đ i luiạ ọ ộ ự ừ ừ ổ ư ạ ậ ườ ộ ờ
v n d t s ng bình an trong bu i chi u tà c a ông ti n sĩ l ra c d u d n đ đi đ nề ẩ ậ ố ổ ề ủ ế ẽ ứ ị ầ ể ế
ch chín mu i, thì l i b s ph n làm cho r i lo n, có th nói tan hoang, b i m t biỗ ồ ạ ị ố ậ ố ạ ể ở ộ
k ch v a b t ng v a kinh hoàng. Sáng ngày 26 tháng hai…". ị ừ ấ ờ ừ
Nh ng có l tôi ch a nói n t v i, đ i k cho các b n nghe nh ng hoàn c nh d nư ẽ ư ố ộ ợ ể ạ ữ ả ầ
d t tôi đ n v i s vi c, nó xu t phát t m t ngu n khác. ắ ế ớ ự ệ ấ ừ ộ ồ
Tôi đ c đo n cáo phó trên hoàn toàn vô tình, cùng nhi u cáp phó khác th i kỳ y.ọ ạ ề ở ờ ấ
Nó làm trí óc tôi n y sinh m t s phán đoán nào đó, tuy nhiên ngoài vi c nghĩ v y ra,ả ộ ự ệ ậ
gi s có đi u ki n xem xét các h s c a đ a ph ng trong cùng giai đo n, tôi thì cả ử ề ệ ồ ơ ủ ị ươ ạ ố
nh t i ti n sĩ J.Haynes ch không m t công s c theo dõi tr ng h p này làm gì. ớ ớ ế ứ ấ ứ ườ ợ
S là, g n đây tôi đang l p catalog cho các b n th o trong th vi n tr ng đ i h cố ầ ậ ả ả ư ệ ườ ạ ọ
tr c đây ông ta làm vi c. S p hoàn thành xong v i các t p sách có đánh s trên cácướ ệ ắ ớ ậ ố
giá sách, tôi h i th vi n tr ng xem còn quy n sách nào ông cho tôi c n ph i đ a vàoỏ ư ệ ưở ể ầ ả ư
tài li u c a mình không. "Có l không đâu. Nh ng ta c đ n khu v c b n th o xem l iệ ủ ẽ ư ứ ế ự ả ả ạ
cho ch c ch n. Anh có th i gian không?" Tôi có th i gian. Th là chúng tôi đ n khuắ ắ ờ ờ ế ế
b n th o, đ a h t chúng ra, cu i cùng còn m t cái giá trên không có gì h t, mà ch cóả ả ư ế ố ộ ế ỉ
ph n l n là các l i tuyên th , các gói g m nh ng m u gi y r t, các bài th c t p ầ ớ ờ ệ ồ ữ ẫ ấ ớ ự ậ ở
tr ng, Cyrus – m t thiên tr ng thi anh hùng ca, chia ra nhi u đo n (s n ph m c aườ ộ ườ ề ạ ả ẩ ủ
m t m c s mi n quê nhàn r i), các b n lu n văn ng n v toán h c c a m t giáo sộ ụ ư ề ỗ ả ậ ắ ề ọ ủ ộ ư
quá c và nhi u lo i khác đã quá quen thu c đ i v i tôi. Tôi ghi chép tóm t t l i. Cu iố ề ạ ộ ố ớ ắ ạ ố
cùng là m t cái h p thi c đ c đem ra ph i b i đi, trên có dán nhãn đã m "Gi y tộ ộ ế ượ ủ ụ ờ ấ ờ
c a đ c Phó ch giáo Haynes do ch ông là cô Letitia Haynes đem cho năm 1834". ủ ứ ủ ị
Tôi nh n ra ngay cái tên đã g p đâu đó và xác đ nh r t mau "Đây h n là phó chậ ặ ở ị ấ ẳ ủ
giáo Haynes ng i đã k t thúc cu c đ i m t cách r t kỳ qu c Barchester. Tôi có đ cườ ế ộ ờ ộ ấ ặ ở ọ
cáo phó đăng trong t t p chí Gentleman s Magazine. Tôi đem cái h p này v nhà đ cờ ạ ộ ề ượ
không? Ông có bi t trong đó có gì không?" ế
Th vi n tr ng r t mong tôi c m nó v , khi nào r nh r i s xem xét. "B n thânư ệ ưở ấ ầ ề ả ỗ ẽ ả
tôi cũng ch a nhìn vào đó bao gi , tôi r t mu n" ông ta nói "Tôi dám ch c đây là cáiư ờ ấ ố ắ
h p mà hi u tr ng c a chúng tôi b o l ra tr ng không nên nh n. Ông b o Martinộ ệ ưở ủ ả ẽ ườ ậ ả
nh v y nhi u năm v tr c, ông cũng nói ch ng nào ông còn là hi u tr ng đây thìư ậ ề ề ướ ừ ệ ưở ở
không ai đ c m ra. Martin đã nói v i tôi, ông ta cũng r t mu n bi t bên trong có gì,ượ ở ớ ấ ố ế
nh ng hi u tr ng luôn đ trong t có khoá, th i ông không ai s vào đ c, sau khiư ệ ưở ể ủ ờ ờ ượ
ông m t ch ng bi t l m l n th nào đó, các v n i nghi p ông m i đem đ vào chấ ẳ ế ầ ẫ ế ị ố ệ ớ ể ỗ
nào không bi t, vài năm nay nó m i quay l i đây. Không hi u sao tôi ch a m ra,ế ớ ạ ể ư ở
nh ng hôm nay tôi ph i r i Cambridge, anh c m ra mà xem th đi. Tôi tin là anhư ả ờ ứ ở ử
không đăng cái gì không hay ho trong catalog c a chúng ta". ủ
Tôi mang cái h p v nhà, b các th trong ra xem, sau đó tham kh o ý ki n thộ ề ỏ ứ ở ả ế ư
vi n tr ng xem có th in ra t h nào. Ông cho phép tôi đ c toàn quy n vi t m t câuệ ưở ể ế ượ ề ế ộ
chuy n t đó ra, mi n là ph i che gi u danh tính c a nh ng ng i có liên quan. Tôi sệ ừ ễ ả ấ ủ ữ ườ ẽ
c xem có th làm đ c gì. ố ể ượ
Bên trong h p ch y u là th t và nh t ký. Bao nhiêu s k ra, bao nhiêu s tómộ ủ ế ư ừ ậ ẽ ể ẽ
t t, là tuỳ theo truy n dài hay ng n. Nh m hi u th t đúng hoàn c nh c n nghiên c uắ ệ ắ ằ ể ậ ả ầ ứ
m t chút, cũng ch ng c n mi t mài l m, vì đã có t p mô t nhà th Barchester v i độ ẳ ầ ệ ắ ậ ả ờ ớ ủ
c hình nh minh ho - c a Bell (trong B sách v các nhà th ) làm cho m i vi c dả ả ạ ủ ộ ề ờ ọ ệ ễ
dàng h n r t nhi u. ơ ấ ề
Bây gi mà b n vào khu hát thánh ca c a nhà th Barchester, b n s ph i đi quaờ ạ ủ ờ ạ ẽ ả
m t t m ch n b ng kim lo i và đá hoa c ng màu, do Sir Gillbert Scott t o m u, sauộ ấ ắ ằ ạ ươ ạ ẫ
đó t i m t n i tr tr i, đ đ c x u kinh kh ng. Gh ng i ki u tân ti n không che mànớ ộ ơ ơ ụ ồ ạ ấ ủ ế ồ ể ế
tr ng gì c . Ch ng i c a các v tai to m t l n và tên nh ng ng i lĩnh x ng Thánhướ ả ỗ ồ ủ ị ặ ớ ữ ườ ướ
ca may thay v n còn, đ c ghi vào nh ng t m đ ng nh g nvào các gh . Cây đànẫ ượ ữ ấ ồ ỏ ắ ế
organ n m trong hành lang trên gác, h p ch a nó ki u Gô tích. T m bình phong trangằ ở ộ ứ ể ấ
trí án th và các th quanh đó ch ng có gì đ c bi t. ờ ứ ẳ ặ ệ
Nh ng ch m kh c t m cách dây hàng trăm năm khác v i th hi u bây gi nhi u.ữ ạ ắ ỉ ỉ ớ ị ế ờ ề
Đàn organ n m trên m t màn ch n l n ki u c đi n. Các gh ng i cũng l i c và toằ ộ ắ ớ ể ổ ể ế ồ ạ ổ
l n n ng n . Có m t t m tr ng b ng g treo phía trên bàn th , b n góc có các bìnhớ ặ ề ộ ấ ướ ằ ỗ ờ ố
đ ng c t. Xa tít phía Đông là m t cái màn che bàn th r t ch c ch n, ki u dáng cự ố ộ ờ ấ ắ ắ ể ổ
đi n b ng g , v i m t cán trán t ng bên trên là hàinh tam giác có các tia sáng vâyể ằ ỗ ớ ộ ườ
quanh, b c l y m y ch Do Thái b ng vàng. Các thiên s bay ng m nhìn m y chọ ấ ấ ữ ằ ứ ắ ấ ữ
này. Phía b c có m t b c gi ng Kinh v i màn h ng âm kê m n Đông, cu i các ghắ ộ ụ ả ớ ướ ở ạ ố ế
ng i. M t sàn lát đá hoa c ng đen tr ng. Hai phu nhân và m t quý ông đang ng mồ ặ ươ ắ ộ ắ
nghía toàn b quang c nh. T nhi u m i khác tôi đ c bi t gh ng i c a Phó chộ ả ừ ề ố ượ ế ế ồ ủ ủ
giáo lúc đó bên c nh ngai c a Đ c giám m c, t c là m n Đông nam, cu i các dãyở ạ ủ ứ ụ ứ ở ạ ố
gh ng i khác. Nhà c a ông ta nhìn ra m t ti n phía Tây c a nhà th , đó là m t ngôiế ồ ở ủ ặ ề ủ ờ ộ
nhà g ch đ xinh x n xây t th i William đ tam. ạ ỏ ắ ừ ờ ệ
Ti n sĩ Haynes và bà em gái đ n đây t năm 1810. Ch c phó ch giáo v n là ni mế ế ừ ứ ủ ố ề
mong c c a ông, nh ng v ti n nhi m c a ông đã chín m i hai tu i đ i v n ch aướ ủ ư ị ề ệ ủ ươ ổ ờ ẫ ư
ch u rút lui cho. M t tu n sau l sinh nh t đ n gi n c a ngài m ng chín m i hai tu i,ị ộ ầ ễ ậ ơ ả ủ ừ ươ ổ
vào m t bu i sáng cu i năm, ti n sĩ Haynes vui v đi vào phòng ăn sáng, hai tay xoaộ ổ ố ế ẻ
vào nhau, ngân nga m t đi u nhac, ông đ c đón chào b i hình nh bà em gái, đangộ ệ ượ ở ả
ng i ch m i khi, tr c m t là m trà, đ u g c xu ng n c n không ng ng vàoồ ở ỗ ọ ướ ặ ấ ầ ụ ố ứ ở ừ
chi c khăn tay "Có chuy n gì v y? Có tin x u chăng?" " , Johnny, anh ch a nghe nóiế ệ ậ ấ Ồ ư
gì sao? Ôi, t i nghi p đ c phó ch giáo!" "Đ c Phó ch giáo? Làm sao? Ông ta b mộ ệ ứ ủ ứ ủ ị ố
chăng?" "Không, không, h tìm th y ông n i chân c u thang sáng nay, th t là s c!" "Cóọ ấ ơ ầ ậ ố
th l m! Ngài phó ch giáo Pulteney t i nghi p! M t c n đ ng kinh ?" "H khôngể ắ ủ ộ ệ ộ ơ ộ ư ọ
nghĩ v y, đó m i là v n đ . Hình nh l i t i cô ng i , Jane ng c ngh ch". Ti n sĩậ ớ ấ ề ư ỗ ạ ườ ở ố ế ế
Haynes ng ng h i m y giây "Anh không hi u gì c , Letitia. T i sao cô ng i l i cóừ ỏ ấ ể ả ạ ườ ở ạ
l i?" "Theo nh em bi t thì khuy t đi m t than ch n th m c u thang mà cô ta ch ngỗ ư ế ế ộ ặ ả ở ầ ẳ
nói gì c , v phó ch giáo t i nghi p b c đúng vào g b c thang – mà g s i nó tr nả ị ủ ộ ệ ướ ỗ ậ ỗ ồ ơ
ghê l m – hình nh ngài tr t xu ng chân c u thang g y c . Đáng th ng cho côắ ư ượ ố ầ ẫ ổ ươ
Pulteney quá! Dĩ nhiên h đu i ngay cô ng i . Em ch ng a gì cô ta. " Cô Haynesọ ổ ườ ở ẳ ư
còn đau kh nhi u h n n a, song cu i cùng cũng d u đi, ăn sáng đ c. y nh ng ôngổ ề ơ ữ ố ị ượ Ấ ư
anh cô l i không. Đ ng im bên c a s ít phút, ông r i kh i phòng và sáng hôm yạ ứ ử ổ ờ ỏ ấ
không th y xu t hi n n a. Tôi ch c n nói thêm cô gái b đu i nh ng ngaysau đóấ ấ ệ ữ ỉ ầ ở ị ổ ư
thanh ch n th m c u thang đ c tìm th y d i t m th m – thêm m t lý do, n u c n –ậ ả ầ ượ ấ ướ ấ ả ộ ế ầ
cho s ngu d t cùng c c và vô ý t c a cô gái này. ự ố ự ứ ủ
Trong nhi u năm, ti n sĩ Haynes đã t rõ năng l c c a mình – qu th c năng l cề ế ỏ ự ủ ả ự ự
sáng t o c a ông r t đáng k c ng v ng i k t c phó ch giáo Pulteney, ai cũngạ ủ ấ ể ở ươ ị ườ ế ụ ủ
hài lòng v ông. Ông đã nh m ch c m t cách chính đáng, và đã nhi t tình lao vào hoànề ậ ứ ộ ệ
thành các ch c năng, nhi m v thích h p v i m t ng i c ng v ông. M t chứ ệ ụ ợ ớ ộ ườ ở ươ ị ộ ỗ
đáng k trong nghành báo chí hàng ngày c a ông đ c dành đ c t các th t có liênể ủ ượ ể ấ ư ừ
quan đ n công vi c c a nhà th , ch y u là th t phàn nàn v các v n đ mà ngàiế ệ ủ ờ ủ ế ư ừ ề ấ ề
Phó ch giáo đ l i. Nh Wringham và Barnswood ch ng h n, h i phí nhà th đãủ ể ạ ư ẳ ạ ộ ờ
ch ng m i hai năm nay không thu, ph n nhi u không còn có th thu l i đ c, khôngừ ườ ầ ề ể ạ ượ
ai t i thăm n i đó đã b y năm ròng, b n thánh đ ng h u nh không còn s a ch aớ ơ ả ố ườ ầ ư ử ữ
đ c n a. Nh ng ph tá đ c Phó ch giáo Pulteney ch đ nh h u nh không có năngượ ữ ữ ụ ượ ủ ỉ ị ầ ư
l c gì, cũng nh chính ngài v y. Th t may m n mà tình tr ng này không còn đ cự ư ậ ậ ắ ạ ượ
phép ti p di n n a. M t lá th c a m t ng i b n đã xác nh n quan đi m này, b cế ễ ữ ộ ư ủ ộ ườ ạ ậ ể ứ
th vi t g i (ch ng khác l i ám ch khá đ c ác t i th c a S đ th hai g i choư ế ử ẳ ờ ỉ ộ ớ ư ủ ứ ồ ứ ử
Thessalonians) "cu i cùng m i vi c đã đ c d n d p s ch s . Anh b n t i nghi p c aố ọ ệ ượ ọ ẹ ạ ẽ ạ ộ ệ ủ
tôi! H n b n đã ph i b c vào m t đ ng h n đ n! Xin th v i anh, l n cu i cùng tôiẳ ạ ả ướ ộ ố ỗ ộ ề ớ ầ ố
b c qua ng ng c a phòng ông y, ông y không đ ng tay, đ m t đ n b t c gi yướ ưỡ ử ấ ấ ộ ể ắ ế ấ ứ ấ
t nào, ông y không nghe th y m t l i nào tôi nói, không nh m t vi c gì tôi đ a ra.ờ ấ ấ ộ ờ ớ ộ ệ ư
Nh ng nay, nh m t cô đ y t vô tâm vô tính và m t t m th m c u thang l ng l o,ư ờ ộ ầ ớ ộ ấ ả ầ ỏ ẻ
tri n v ng có v t t đ p, nh ng vi c c n thi t có th s đ c chuy n giao tr n truể ọ ẻ ố ẹ ữ ệ ầ ế ể ẽ ượ ể ơ
không m t t n th t". B c th này đ c nhét vào túi bìa m t trong các quy n nh t ký. ộ ổ ấ ứ ư ượ ộ ể ậ
Ch ng còn ph i nghi ng gì v s hăng hái đ y nhi t huy t c a Phó ch giáo m i.ẳ ả ờ ề ự ầ ệ ế ủ ủ ớ
"Ch c n cho tôi th i gian đ làm gi m b t h u nh vô vàn sai l m và r c r i mà tôiỉ ầ ờ ể ả ớ ầ ư ầ ắ ố
đang ph i đ ng đ u, và r i tôi s vui v và chân thành hoà gi ng ca cùng các b c Doả ươ ầ ồ ẽ ẻ ọ ậ
thái cao niên đ hát lên bài Thánh ca mà tôi e r ng chính h ph i hát lên". Ý t ng nàyể ằ ọ ả ưở
tôi đ c th y không ph i trong nh t ký, mà trong m t b c th , b n bè c a ông Ti n sĩọ ấ ả ậ ộ ứ ư ạ ủ ế
có v nh đã tr l i th t c a ông cho bà em gái còn s ng. Phó ch giáo không chẻ ư ả ạ ư ừ ủ ố ủ ỉ
gi i h n b n thân trong ph m vi các suy nghĩ mà thôi. Đi u tra c a ông v các quy nớ ạ ả ạ ề ủ ề ề
l i và nghĩa v c a nhà th r t tri t đ và có t ch c. Ban đ u ông tính c n th i gianợ ụ ủ ờ ấ ệ ể ổ ứ ầ ầ ờ
là ba năm đ đ a công vi c c a Ngài phó ch giáo tr l i đâu vào đ y và t o cho mìnhể ư ệ ủ ủ ở ạ ấ ạ
m t v trí thích đáng. D li u này g n nh là đúng. Ch c n ba năm ti n hành c i cách,ộ ị ự ệ ầ ư ỉ ầ ế ả
tuy nhiên đ n cu i th i gian này tôi tìm mãi mà không th y cái s Nunc dimittis – đ aế ố ờ ấ ự ư
tr l i nh cũ – đã h a. Hoá ra ông đã phát hi n m t lãnh v c ho t đ ng m i. ở ạ ư ứ ệ ộ ự ạ ộ ớ
T tr c đ n nay do b n nhi m v , ông ít khi lui t i nhà th đ d các cu c hànhừ ướ ế ậ ệ ụ ớ ờ ể ự ộ
l . Bây gi ông quan tâm đ n các công trình ki n trúc và âm nh c. Nh ng tranh cãi c aễ ờ ế ế ạ ữ ủ
ông v i ng i ch i đàn organ, m t c già quý t c ch i đàn nhà th t năm 1786 tôiớ ườ ơ ộ ụ ộ ơ ở ờ ừ
không có thì gi đi sâu, xem ra không đ a đ n k t qu rõ r t. Thêm n a, t nhiên ôngờ ư ế ế ả ệ ữ ự
đâm ra h ng thú v i b n thân nhà th và đ đ c c a nó. Trong b c th đ g i choứ ớ ả ờ ồ ạ ủ ứ ư ề ử
Sylvanus Urban (tôi không tin đã đ c g i đi) mô t các gh ng i hát thánh ca – nhượ ử ả ế ồ ư
tôi đã nói trên – đ c ch t o khá lâu đ i, th c t t năm 1700 thì ph i. ở ượ ế ạ ờ ự ế ừ ả
"Chi c gh c a Phó ch giáo, n m mé Đông Nam, phía Tây cái ngai c a Đ cế ế ủ ủ ằ ở ủ ứ
giám m c (nay x ng đáng là ch ng i c a v ch giáo th c s xu t s c, ng i đã tôụ ứ ỗ ồ ủ ị ủ ự ự ấ ắ ườ
đi m thêm cho toà giám m c Barchester), đ c trang trí h i kỳ qu c. Ngoài hai tay ghể ụ ượ ơ ặ ế
lo l ng linh m c đ a ph n phía tây, nh ông này mà n i th t c a ban thánh ca đ cắ ụ ị ậ ờ ộ ấ ủ ượ
hoàn thi n, thì phía bàn c u kinh còn có ba b c t ng nh thô th ên đ t t n cùngệ ầ ứ ượ ỏ ỉ ặ ở ậ
mép phía đông. M t là hình m t con mèo s ng đ ng trong th quỳ, th hi n tuy t v iộ ộ ố ộ ế ể ệ ệ ờ
thái đ lu n cúi, tính c nh giác, và m u mô x o quy t c a gi ng loài Mus. Đ i di nộ ồ ả ư ả ệ ủ ố ố ệ
v i nó là hình ng i ng i trên ngai, ăn m c nh m t ông vua, nh ng không gi ng v iớ ườ ồ ặ ư ộ ư ố ớ
v vua tr n t c nào. Hai chân trùm kín b i áo chùng, c v ng mi n l n mũ mão đ uị ầ ụ ở ả ươ ệ ẫ ề
không che n i hai cái tai v nh và hai cái s ng cong c a gi ng qu đ a ng c, bàn tay đ tổ ể ừ ủ ố ỷ ị ụ ặ
trên đ u g i có móng dài và s c nh n d s . Gi a hai t ng là m t hình dáng m c áoầ ố ắ ọ ễ ợ ữ ượ ộ ặ
khoác dài, thoáng nhìn t ng m t v tu hành nào ho c m t "th y dòng áo xám" b i vìưở ộ ị ặ ộ ầ ở
trên đ u trùm chi c mũ th y tu có dây bu c th xu ng t n l ng. Nh ng nhìn k m tầ ế ầ ộ ả ố ậ ư ư ỹ ộ
chút s th y đây chính là m t s i dây dài thòng l ng đ c m t bàn tay gi u trong áoẽ ấ ộ ợ ọ ượ ộ ấ
choàng gi l y, m t hóp, hai má trũng sâu xu ng trông r t kh ng khi p, v i k n tữ ấ ặ ố ấ ủ ế ớ ẽ ứ
c a th t trên hai x ng gò má, đây đúng là th hi n c a "vua kinh hoàng". Nh ng b củ ị ươ ể ệ ủ ữ ứ
t ng trên rõ ràng là s n ph m c a ngh thu t điêu kh c không ph i là không tài tình,ượ ả ẩ ủ ệ ậ ắ ả
và n u may m n có ai trong s nh ng ng i có quan h th t v i các v có kh năngế ắ ố ữ ườ ệ ư ừ ớ ị ả
soi sáng ngu n g c cũng nh ý nghĩa c a chúng thì năng l c đáng giá c a h s khi nồ ố ư ủ ự ủ ọ ẽ ế
chúng tôi c m kich vô cùng" ả
Ngoài ra trên trang gi y còn có nhi u mô t n a, r t đáng quý b i nay các đ g yấ ề ả ữ ấ ở ồ ỗ ấ
không còn. Đo n cu i nh sau: ạ ố ư
"M t vài tìm hi u g n đây qua k toán c a Tăng h i cho th y tác ph m điêu kh cộ ể ầ ế ủ ộ ấ ẩ ắ
trên các gh ng i hát thánh ca này không ph i là, nh th ng th y, c a các ngh sĩ Hàế ồ ả ư ườ ấ ủ ệ
Lan, mà là c a m t ng i dân vùng này tên là Austin. G thì đ c l y t m t cây s iủ ộ ườ ỗ ượ ấ ừ ộ ồ
vùng lân c n, thu c lãnh đ a c a linh m c đ a ph n và tăng h i, g i là Holywood –ậ ộ ị ủ ụ ị ậ ộ ọ
r ng thiêng. Nhân chuy n vi ng thăm giáo khu này và các ranh gi i c a nó, tôi đ cừ ế ế ớ ủ ượ
bi t qua các thánh ch c cao niên đáng kính. Hi n v n còn nh ng l i truy n t ng dânế ứ ệ ẫ ữ ờ ề ụ
gian trong c dân n i đây v các cây s i c th có đ ng kính l n đ c dùng làm đư ơ ề ồ ổ ụ ườ ớ ượ ồ
đ c cho các n i ch n trang nghiêm gi ng nh ta mô t trên kia (tuy các l i truy n t ngạ ơ ố ố ư ả ờ ề ụ
này đã th y l c khá nhi u). V m t cây s i b t đ u g n đó, m c g n trung tâm khuấ ạ ề ề ộ ồ ắ ầ ầ ọ ầ
r ng, nay còn nh đ c g i là Cây s i treo c - Hanging Oak. Xu t x c a cái tên nàyừ ớ ượ ọ ồ ổ ấ ứ ủ
là t ch l n vào trong đ t quanh r cây có nhi u x ng ng i và vào nh ng th iừ ỗ ẫ ấ ễ ề ươ ườ ữ ờ
đi m nh t đ nh trong năm, mu n cho công vi c làm ăn c a mình thành công, ho c vìể ấ ị ố ệ ủ ặ
tình, ho c vì nh ng vi c bình th ng cu c s ng, ng i ta v n đem treo các cành câyặ ữ ệ ườ ộ ố ườ ẫ ở
nh ng hình nhân làm b ng r m, tóc gi , ho c các v t d ng thô s quê mùa" ữ ằ ơ ả ặ ậ ụ ơ
V y là đi u tra v kh o c c a v Phó ch giáo đã khá đ y đ . Tr l i s nghi pậ ề ề ả ổ ủ ị ủ ầ ủ ở ạ ự ệ
c a ông qua nh t ký. Nh ng công vi c khó khăn và th n tr ng trong ba năm đ u t raủ ậ ữ ệ ậ ọ ầ ỏ
ông ta là ng i ph n ch n, n i danh v phong cách tao nhã, m n khách, x ng đáng v iườ ấ ấ ổ ề ế ứ ớ
l i t ng ni m trong cáo phó. Sau đó thì, c d n d n qua năm tháng, tôi th y nh cóờ ưở ệ ứ ầ ầ ấ ư
cái bóng m trong đ i ông – nó đ c đ nh m nh cho phát tri n thành m t cái bóng đenờ ờ ượ ị ệ ể ộ
ngòm – mà tôi không th không nghĩ nó ch c h n đã ph i đ c th hi n qua các tácể ắ ẳ ả ượ ể ệ
phong, c ch bên ngoài c a ông. Trong nh t ký, ông xác nh n b ho ng s , r i lo nử ỉ ủ ậ ậ ị ả ợ ố ạ
tinh th n r t nhi u và không có lôi nào thoát ra đ c. Ông không l y v , bà em gáiầ ấ ề ượ ấ ợ
không th ng xuyên cùng ông. Th c ra qua nh t ký, ông đã nói lên t t c nh ng gìườ ở ự ậ ấ ả ữ
có th nói ra đ c. Xin trích sau đây m t s đo n: ể ượ ộ ố ạ
" Ngày 30-8-1816: Ngày càng nh n th c đ c, t ng ngày trôi qua, các gi y t c aậ ứ ượ ừ ấ ờ ủ
Phó ch giáo đã s p x p đâu vào đ y, ph i tìm cái gì khác đ qua n i nh ng chi u t iủ ắ ế ấ ả ể ổ ữ ề ố
thu và đông. S c kho c a Lettia là m t đòn giáng m nh vào tôi, cô y không th cùngứ ẻ ủ ộ ạ ấ ể
v i tôi nhi u tháng ròng. Có l tôi ti p t c bài vi t B o v ch đ Giám m qu n lýở ớ ề ẽ ế ụ ế ả ệ ế ộ ụ ả
nhà th chăng? Có ích đ y. ờ ấ
Ngày 15 tháng chín: Lettia đi Brigton.
Ngày 11 tháng m i: l n đ u tiên th p n n trong khu v c hát kinh cho nh ngườ ầ ầ ắ ế ự ữ
ng i c u nguy n bu i t i. Tôi s c quá, m i mùa l nh đã co qu p c ng i. ườ ầ ệ ổ ố ố ớ ạ ắ ả ườ
Ngày 17 tháng m i m t: trên bàn c u kinh c a tôi có m y b c t ng làm tôi gi tườ ộ ầ ủ ấ ứ ượ ậ
mình. Tr c đây tôi không đ ý l m có th nói nh m t s c mà tôi nh n ra chúng.ướ ể ắ ể ờ ộ ự ố ậ
Đó là trong gi t ng bài Đ c m đ ng trinh, tôi đang thiu thiu ng (r t ti c ph i th aờ ụ ứ ẹ ồ ủ ấ ế ả ừ
nh n). Bàn tay tôi tỳ vào l ng con mèo ch m tr . Con mèo là g n gũi tôi nh t trong sậ ư ạ ổ ầ ấ ố
ba hình ch m kh c. Tôi không h bi t, vì tôi không nhìn v phía đó, r i b ng nhiên tôiạ ắ ề ế ề ồ ỗ
gi t mình vì c m giác ch m v i l p lông m m nh ng thô ráp và m t c đ ng v nậ ả ạ ớ ớ ề ư ộ ử ộ ặ
mình nh th con mèo mu n xoay l i c n tôi. Tôi l p t c t nh ng và tin ch c mình đãư ể ố ạ ắ ậ ứ ỉ ủ ắ
b t ra m t ti ng kêu to, vì tôi trông th y ông th qu quay đ u v phía tôi. C m giácậ ộ ế ấ ủ ỹ ầ ề ả