M t chuy n Tr ng h c ườ
Hai ng i đàn ông ng i trong phòng hút thu c lá, nói chuy n v i nhau v nh ngườ
ngày h c tr ng t th c. ườ ư
" tr ng chúng tôi y mà" A. nói "chúng tôi có m t v t chân ma trên c u thang. , ườ ế
cũng ch ng có gì thuy t ph c l m. Ch là v t m t chi c giày, v i m t ngón chân, n u ế ế ế ế
nh tôi nh đúng. C u thang b ng đá. Tôi ch a bao gi nghe chuy n gì nh th . Nghĩư ư ư ế
l i k cũng kỳ th t. sao ng i ta l i c b a ra th nh ?" ườ ế
"V i h c trò thì ch ng bi t th nào mà nói. Chúng có huy n tho i c a chúng. Này, ế ế
có th là đ tài cho anh đó. Truy n Dân Gian các tr ng t th c." ườ ư
"Ph i, nh ng cũng ch ng nhi u l m đâu. N u c nghiên c u riêng ch đ ma ư ế
ch ng h n, anh s th y nh ng chuy n mà b n h c trò tr ng t k cho nhau nghe ườ ư
h u h t là nh ng chuy n cô đ ng l i t các truy n trong sách c thôi" ế
"Nh ng sách bây gi nh là c a Strand và Peanut đ u rút ra t n i khác c " ư ơ
"Còn nghi ng gì n a, th i tôi thì nh ng chuy n đó không có và không đ c nghĩ ượ
đ n nh v y đâu. Đ tôi xem có nh m t s ch t li u cho chuy n ma mà ng i ta hayế ư ườ
k không nhé. Tr c h t, có ngôi nhà, trong có m t phòng mà m t nhóm ng i tình ướ ế ườ
nguy n qua đêm, sáng hôm sau ng i nào cũng đ c tìm th y đang quỳ trong m t ườ ượ
góc, ch k p nói m i m t câu "Tôi đã nhìn th y nó" là lăn đùng ra ch t" ế
"Có ph i ngôi nhà Berkeley Square không?"
"Đúng đ y. L i có m t ng i nghe ti ng đ ng ngoài hành lang, m c a ra th y ườ ế
m t ng i đang bò b ng c chân ti n l i phía mình, m t con m t l ng lo ng trên m t. ườ ế
Ngoài ra…đ tôi nghĩ đã. À, ph i r i! Căn phòng trong có m t ng i đàn ông ch t trên ườ ế
gi ng, trán có in hình móng ng a và trên sàn nhà còn nhi u hình móng ng a khác,ườ
ch ng hi u t i sao l i còn có m t bà đ n đêm đóng c a phòng đi ng - trong m t ế
ngôi nhà l - nghe ti ng nói khe kh v ng ra t nh ng t m màn che gi ng "Nào ta ế ườ
đóng c a l i đi! Cùng th c đêm nay". Không chuy n nào trong s đó đ a đ n gi i ư ế
thích hay k t lu n nào c . Ch ng hi u nh ng chuy n y bây gi có còn hay không?" ế
" , v n có đ y – các t p chí còn thêm th t vào n a, nh tôi đã nói. Th ông đã bao ư ế
gi nghe nói có m t con ma th t s t i m t tr ng t th c ch a nh ? Tôi cho là ch a, ườ ư ư ư
ch a ai ngoài tôi vô tình g p chuy n đó". ư
"Theo nh anh nói thì m i mình anh g p chuy n đó thôi ch gì?" ư
"Tôi cũng không bi t. Nh ng trong đ u tôi v n nh nguyên câu chuy n x y ra baế ư
m i năm v tr c, tôi không bi t gi i thích ra sao" ươ ướ ế
"Tr ng tôi g n London, đó là m t toà nhà r ng, l i c , m t toà nhà màu tr ng,ườ
chung quanh là đ t đai r t r ng. V n có nh ng cây tuy t tùng cao to nh ng i ta ườ ế ư ườ
th ng th y trong nhi u khu v n c thung lũng Thames, ba b n khu đ t dùng làmườ ườ
sân ch i cho chúng tôi và có nh ng cây du t lâu đ i. Theo tôi đây là m t n i r t h pơ ơ
d n, nh ng b n h c trò con trai m y khi th a nh n tr ng chúng ch có nh ng th tàm ư ườ
t m!"
"Tôi đ n tr ng vào tháng Chín, không sau năm 1870 bao lâu, trong s ho c trò đ nế ườ ế
h c cùng ngày v i tôi có m t c u ng i vùng cao nguyên, tôi s g i tên là Mc Leod. ườ
Ch ng c n m t thì gi mô t làm gì, ch bi t tôi r t thân v i c u ta, c u ta ch ng có gì ế
đ c bi t nh ng h p v i tôi" ư
"Tr ng to, có t 120 đ n 130 h c sinh theo quy đ nh vì v y c n khá nhi u th yườ ế
giáo, và các th y giáo th ng thay đ i luôn" ườ
"Vào m t h c kỳ nào đó – th ba ho c th t – c a tu n, m t th y giáo m i đ c ư ượ
chuy n đ n, tên là Sampson, ng i dong d ng, m p m p, n c da tr ng nh t v i b ế ườ ướ
râu đen. Chúng tôi thích th y l m. Th y đã du l ch nhi u n i, th y k chúng tôi nghe ơ
nhi u chuy n vui trong nh ng bu i đi d o, ai cũng mong đ c đi g n th y đ nghe ượ
cho rõ. Tôi còn nh - su t t đó đ n nay, bây gi tôi m i nh l i – th y có m t v t r t ế
duyên trên s i dây đ ng h làm tôi chú ý. Th y cho tôi xem: nó nh m t đ ng vàng ư
Byzantine, m t bên có đ p n i hình m t ông vua nào đó, m t bên do dùng nhi u đã
nh n thín, chính th y t kh c lên đó m y ch tên đ u c a mình: G.W.S., cùng v i
ngày tháng 24-7-1865. Tôi còn nh rõ l m, th y b o là ki m đ c Constanthinople, ế ượ
c b ng đ ng florine ho c to h n. Chuy n kỳ qu c đó là nh th này. Th y Sampson ơ ư ế
d y tôi ng pháp La tinh. M t ph ng pháp th y a chu ng – có l ph ng pháp đó ươ ư ươ
r t t t – là cho chúng tôi t đ t m t câu minh ho quy lu t v ng pháp th y v a d y.
Dĩ nhiên đây cũng l i là d p cho nh ng h c sinh d t có c h i láo x c – bi t bao ơ ượ ế
chuy n nh v y đã x y ra các tr ng. Nh ng Sampson r t nghiêm, chúng tôi không ư ườ ư
dám ch i nh . Hôm y th y d y chúng tôi chia đ ng t "nh " ti ng La tinh, th y raơ ế
l nh cho chúng tôi m i ng i t đ t m t câu v i đ ng t memini – nh . "Tôi nh " ườ
ch ng h n. H u h t chúng tôi đ t nh ng câu đ n gi n. "Tôi còn nh cha tôi", "Nó nh ế ơ
l i quy n sách c a nó" ho c đ i lo i nh v y, ch ng hay ho gì nh th , ph i nói r t ư ư ế
nhi u đ a đ t câu "Tôi nh quy n sách c a tôi", vân vân, nh ng c u b n c a tôi là ư
Leod thì l i c nghĩ m t câu gì ph c t p h n th . H u h t b n tôi ch mu n làm cho ơ ế ế
xong đ còn làm vi c khác, do đó có đ a đá vào chân c u ta d i g m bàn, tôi ng i ướ
g n c u ta thì thúc vào c u ta và thì th m vào tai c u ta "nhanh nhanh lên". Nh ng c u ư
ta làm nh không đ ý. Nhìn vào t gi y th y c u ta ch a vi t đ c c u nào. Tôi l iư ư ế ượ
hích m nh h n tr c, trách c c u ta th t n ng n vì đã đ chúng tôi ph i ch . Qu ơ ướ
nhiên có tác d ng. C u ta gi t mình b ng t nh và ngoáy m y ch th t nhanh lên gi y
r i n p cho th y. Vì là ng i n p bài cu i cùng ho c g n th mà Sampson có m t s ườ ế
đi u thành ph nói v i nh ng h c sinh đã vi t meminiscimus patri meo – tôi th t nh ế
cha tôi – và m t s đi m n a. Chuông đi m m i hai gi tr c khi đ n bài c a Mc ườ ướ ế
Leod. McLeod ph i đ i đ n sau m i đ c th y ch a cho bài c u đã vi t. Ra ngoài tôi ế ượ ế
ch c u ta, mãi lâu c u ta m i ra và tôi đoán có l ng c ng gì đó. "Này", tôi h i "th ế
c u b làm sao v y?" " , mình không bi t, ch ng v n đ gì l n nh ng Sampson có v ế ư
n mình l m" "C u l i làm chuy n d i d t ch gì?" "Đâu nào, mình vi t nghiêm ế
ch nh, này nhé, nó nh th này, có thu c cách Genitive [1] trong câu memento putei ư ế
inter quattuor taxos. "Sao c u vi t v v n th ! Sao l i đ a câu đó ra? Nó nghĩa là gì ế ế ư
v y?" "Đó m i là ch bu n c i" McLeod b o "mình cũng có bi t ch c nó nghĩa gì ườ ế
đâu. T nhiên nghĩ ra th là mình vi t vào. Mình c t ng là hi u nghĩa nó b i tr c ế ế ưở ướ
khi vi t xu ng gi y có m t hình nh hi n ra trong óc mình. Mình nghe nó nghĩa làế
"Hãy nh đ n cái gi ng gi a b n…". Này, có lo i cây gì màu th m có qu dâu đ ế ế
trên y nh ?" "T n bì núi y à?" "Mình ch a nghe th y bao gi " McLeod nói "À, đ ư
mình b o c u, cây th y tùng!" "Đ c r i, nh ng th y Sampson b o th nào?" "R t l . ượ ư ế
Đ c xong câu y, th y đ ng lên, đi đ n b lò s i đ ng im m t lúc không quay l i r i ế ưở
m i nói r t nh nhàng "Em nói th có nghĩa là th nào?", mình nói v i th y mình nghĩ ế ế
gì, ch có đi u không nh cái ch y tên là gì mà thôi, sau đó th y mu n bi t t i sao ế
mình l i vi t câu đó ra, mình đành ph i nói cái gì đó. Sau đó th y không nói đ n ế ế
chuy n đó n a mà h i mình đ n đây t bao gi , gia đình mình s ng đâu, nh ng th ế
đ i lo i nh v y, cu i cùng mình đi ra, nh ng trông th y th y khác h n đi". ư ư
"Tôi không nh sau đó hai chúng tôi còn nói gì v i nhau v chuy n này n a không.
Hôm sau McLeod m, hình nh b c m l nh, ph i n m trong gi ng m t tu n ho c ư ườ
h n m t tu n m i đi h c l i đ c. M t tháng trôi qua không có gì x y ra. Th yơ ượ
Sampson có th c s ch t d nh McLeod nghĩ không, ông ta không h đ l ra. Ph n ư
tôi thì đ n bây gi tôi dám ch c, dĩ nhiên, có v n đ gì kỳ qu c trong quá kh c a ôngế
ta r i. Tuy nhiên, tôi s không gi v nh là b n tr con h c trò chúng tôi đã đ s c ư
s o đ đoán ra m t vi c nh th " ư ế
"L i còn m t s ki n cùng lo i gi ng nh s ki n cu i cùng tôi k cho anh nghe. ư
T sau l n đó thì h c sinh l p chúng tôi ph i làm nhi u thí d đ minh h a các quy
lu t v ng pháp n a nh ng không x y ra tranh lu n nào tr tr ng h p chúng tôi sai. ư ườ
Cu i cùng đ n m t ngày chúng tôi ph i h c đ n m c Câu có đi u ki n, th t là m t ế ế
m c khó nh m đ m c a ng pháp, chúng tôi ph i đ t m t câu có đi u ki n th
hi n h u qu trong t ng lai. Chúng tôi làm bài, ch ng bi t sai hay đúng, ai cũng n p ươ ế
bài và Sampson b t đ u xem bài c a chúng tôi. V a đ m t xu ng th y đ ng ph t
d y, m t ti ng ngh n ngào trong c sau đó th y ch y v t ra ngoài qua c a ngách c nh ế
bàn th y giáo. Chúng tôi ng i im đ m t hai phút và r i bi t là không đúng nh ng ế ư
chúng tôi v n c đ ng d y, lên bàn th y ngó t p gi y n p bài. Tôi nghĩ có đ a nào
vi t b y b do đó Sampson b ch y đi báo cáo. Nh ng các t gi y còn nguyên, th yế ư
không c m theo khi ch y ra. Trang gi y trên cùng vi t m c đ - không trò nào dùng ế
m c đ - cũng không ph i ch b t kỳ ai trong l p. T t c đ u nhìn vào đó – k c
McLeod và tôi – và th không ph i ch chúng tôi. Tôi bèn đ m s t gi y, có 17 t t cế ế
mà ch có 16 h c trò. Tôi nhét luôn t th a đó vào c p và gi mãi đ n t n bây gi . ế
Ch c ai mu n bi t trên đó vi t gì. Đ n gi n thôi, ph i nói ch ng có gì gây t n h i: ế ế ơ
"Si tu non veneris ad me, ego veniam ad te" nghĩa là "n u anh không đ n tôi, tôi sế ế
đ n anh". ế
"Anh cho tôi xem t gi y đ c không?" Ng i nghe chuy n h i. ượ ườ
c thôi, nh ng nó l i có v n đ kỳ qu c th này. Chi u hôm đó tôi l y t gi yượ ư ế
t trong cái t khoá và dám ch c là chinh t đó vì có v t tay tôi trên đó mà – thì ế
không còn v t tích gì c a dòng ch n a. Tôi v n gi nó mãi và t đó dùng không bi tế ế
bao nhiêu th nghi m xem có ph i m c dùng là m c hoá h c không, nh ng tuy t đôi ư
không có k t qu ". ế
"Th , đó là v chuy n t gi y. N a gi sau Sampson tr vào, th y nói th y khó ,ế
chúng tôi có th v . Th y b c t i bàn gi y m t cách hăm h và li c nhìn vào t gi y ướ ế
trên cùng. Tôi nghĩ th y cho là mình n m m vì d nhiên không th y th y h i gì c " ơ
"Hôm y chúng tôi ch ph i h c có m t bu i, hôm sau n a Sampson đi d y h c nh ư
bình th ng. Đêm đó x y ra s ki n cu i cùng c a câu chuy n". ườ
"Chúng tôi – tôi và McLeod – ng trong phòng ng c a ký túc xá n m th ng góc v i
toà nhà chính. Sampson ng trong toà nhà chính t ng hai. Đêm trăng tròn, sáng r c r .
Vào m t lúc không bi t chính xác m y gi , kho ng gi a m t đ n hai gi sáng, có ai ế ế
lay tôi d y. Đó là McLeod và c u ta trong m t tr ng thái tinh th n m i hay ho ch .
"D y, d y!" c u ta nói "D y xem, có tên c p đ t nh p vào c a s c a Sampson kìa!" ướ
Nói thành ti ng đ c m t lúc tôi b o ngay "Sao không g i to lên đánh th c m i ng iế ượ ườ
d y?" "Không, không, mình không dám ch c đó là gì. Đ ng cãi vã n a, d y nhìn xem".
Dĩ nhiên tôi th c d y nhìn ra ngoài và cũng dĩ nhiên là ch ng th y ai c . Tôi t c c
mình, m ng McLeod m t tr n – ch có đi u tôi không hi u t i sao, tôi c m th y hình
nh cái gì đó không bình th ng – m t cái gi đó mà tôi m ng đã không ph i m tư ườ
mình đ i phó (chúng tôi v n đ ng bên c a s nhìn ra, và ngay khi có th tôi h i
McLeod đã nhìn và nghe th y gì"
"Tôi không nghe th y gì c " c u ta b o, "nh ng đ dăm phút tr c khi đánh th c ư ướ
c u d y, tôi cũng đ ng đây và nhìn ra nh th này này, thì th y m t ng i đang ng i ư ế ườ
hay quỳ ng ng c a s c a Sampson y, nhìn vào bên trong nh đang v y g i ưỡ ư
Sampson" "Lo i ng i nh th nào?" McLeod nói quanh: ườ ư ế
"Tôi không bi t, nh ng ch có th nói v i c u m t đi u là h n r t g y và ng iế ư ườ
h n sũng n c, và" đ n đây c u nhìn quanh r i thì thào nh thê không mu n nghe th y ướ ế ư
chính ti ng mình nói n a, "mình không tin đó là m t ng i còn s ng!" ế ườ
"Chúng tôi còn thì th m v i nhau m t lúc n a, cu i cùng vào gi ng. Su t th i gian ườ
đó trong phòng ng không có ai đ ng c a. Tôi nghĩ chúng tôi có ch p m t m t lúc
nh ng hôm sau r t ph ph c. ư
"Và ngày hôm sau không th y ông Sampson đâu. Không tìm th y đâu h t và su t ế
t đó đ n nay không ai l n ra d u v t. Nghĩ l i thì đi u quái l nh t là c McLeod l n ế ế
tôi không ai h v i m t ng i th ba v nh ng gì chúng tôi nhìn th y. Dĩ nhiên ch ng ườ
ai h i, gi s có ng i h i tôi cũng tin chúng tôi không tr l i. Chúng tôi không nói ườ
đ c lên l i vì chuy n này" ượ
"Đó, câu chuy n c a tôi đó" Ng i k chuy n nói "Câu chuy n duy nh t v ma ườ
g n v i tr ng h c mà tôi bi t, tuy nhiên tôi nghĩ đây v n ch là m t s mon men ti n ườ ế ế
t i g n v i chuy n ma liên quan đ n h c đ ng mà thôi. ế ườ
Ph n k t c a câu chuy n này đ c coi là h t s c theo l i c truy n, th nh ng có ế ượ ế ế ư
nó, và nó ph i ra nh th . ư ế
Không ch có m t ng i đ c nghe câu chuy n này. Vào cu i năm y hay năm sau ườ ượ
cũng ch ng rõ n a, m t ng i trong s nh ng ng i đ c nghe chuy n, t i s ng ườ ườ ượ
m t ngôi nhà thôn quê Ireland.
M t bu i t i, ch nhà d c cái ngăn kéo toàn nh ng th linh tinh ra trong phòng hút
thu c lá. Ch t ông ta đ t tay lên m t cái h p.
"Này anh, anh v n hi u bi t v các đ c , xem giùm tôi cái gì đây". ế
B n tôi m cái h p ra và th y m t s i dây vàng r t m nh, trên có m t cái gì đó. Ông
ta thoáng nhìn v t đó r i gi ng m c k nh lên đ nhìn cho rõ. ươ
"L ch s c a nó th nào h ông?" Ông ta h i. Chú nhà đáp "Khá kỳ. Ông bi t đám ế ế
th y tùng dày đ c ngoài b i cây kia ch ? Cách đây m t hai năm chúng tôi kh i l i cái ơ
gi ng v n n m trong kho ng r ng y, ông bi t chúng tôi tìm th y cái gì không?" ế ế
"M t xác ng i ?" khách h i v i c m giác b n ch n kỳ l . ườ ư
"Đúng đ y. Nh ng còn h n th n a. V i t t c m i ý nghĩa c a t này: chúng tôi ư ơ ế
tìm th y hai".
"Tr i i! Hai! Có cái gì ch ng t h đ n đây b ng cách nào? V t này tìm th y cùng ơ ế
v i h chăng?"
"Đúng. N m l n trong m nh qu n áo rách còn l i trên xác hai ng i. Chuy n không ườ
rõ th nào nh ng ch c là chuy n không hay. Cánh tay m t thây ng i ôm ch t quanhế ư ườ
ng i kia. H ph i ch t h n ba m i năm nay r i, tr c khi chúng tôi đ n ngôi nhàườ ế ơ ươ ướ ế
này. Chúng tôi l p ngay cái gi ng đi, ch c ông cũng cho là nên nh v y. Ông có nhìn rõ ế ư
trên m t đ ng ti n kh c ch gì không?"
"Có. Tôi nhìn ra đ c" B n tôi nói, gi nó ra ch sáng (m c dù ông ta đ c lênượ ơ
ch ng khó khăn gì) "hình nh là G.W.S.24-7-1865" ư
Chú thích :
[1] M t trong các cách c a ng pháp La tinh