|
47 27/02/2010 - 1/ 24 48
|
tới nửa mét, và muốn trả bằng séc của bên thứ ba, vậy
mà bạn cũng dường như không bận tâm. Tốt, ít nhất
thì bạn cũng ít bận tâm. Dorothy có mối quan tâm
chân thành về thức ăn cũng như khách hàng, và
thường tham gia vào lời bình luận liên tục về sự lựa
chọn thức ăn của người này, việc tráo đổi thực đơn
khi bà ấy báo về việc mua, "Ồ, tôi còn chưa thử loại
bánh pizza để lạnh đó. Ngon chứ?" "Tôi thấy bác lại
mua Twinkies nữa - để tôi cho bác lời khuyên - hãy
mua thêm vài cái bánh vàng Betty Crocker trộn vào,
cái loại có xúc xích trộn, và thái thành từng lát mỏng,
rồi sắp lớp nó bằng kem trứng tươi - nó sẽ giống như
Twinkies nhà làm, ít nhất nếu nhà bác có lò hấp!" (Bà
ấy nói phải!) Bà ấy bao giờ cũng làm tôi ngạc nhiên
sao một người lại tận hưởng thực sự công việc của
mình đến thế.
Sự khác biệt giữa Dorothy và Jane không chỉ
minh hoạ cho tác động của thái độ lên sự thoả mãn
công việc, mà cũng còn minh hoạ cách người ta có
thể tạo ra sự khác biệt lên những người xung quanh
mình. Gần đây tôi mới bổ sung thêm nhiều khoản
mục thức ăn ở nhà, cho nên hàng mua của tôi chất
đầy hai xe mua hàng. Người bao gói ra giúp tôi đẩy
một xe ra ô tô của tôi, và chúng tôi nói chuyện khi tôi
dỡ hàng tạp phẩm vào ô tô của mình. Tôi bao giờ
cũng để ý tới cách Dorothy đối xử với những người
bao gói một cách kính trọng, và một số học sinh trẻ
còn đang học trung học coi bà ấy như mẹ. Khi chúng
tôi dỡ hàng ra, cậu thanh niên kể cho tôi về việc anh
ta thấy thích công việc của mình thế nào vào những
ngày Dorothy làm việc, còn nói thêm, "... và điều đó
cũng không chỉ với cháu thôi. Khi Dorothy làm việc,
mọi người đều dường như ở tâm trạng phấn chấn
hơn, ngay cả tới bác quản lí. Cháu không chắc tại sao,
nhưng mọi sự dường như diễn ra tốt hơn vào ngày bà
ấy làm việc."
Điều quan trọng chủ chốt của nhân tố con người
trong công việc cũng áp dụng được cho bất kì khung
cảnh nào, siêu thị hay thị trường chứng khoán, trong
phòng họp của ban giám đốc hay trong phòng đun
nấu. Như nhân vật đóng trong
The Family Man
của
Nicolas Cage đã kêu lên, "Bất kì khi nào đi trên Phố
Main hay Phố Wall, đấy chỉ toàn người!" cho nên
chẳng thành vấn đề nơi chúng ta làm việc, chúng ta
đều tìm cách hoà thuận tốt với mọi người quanh
mình.
Một số người làm việc trong môi trường thực sự
căng thẳng, và có thể không có được sự hoà thuận với
người lao động cùng làm việc. Trong những tình
huống đó, ngài có ý nghĩ gì về cách cải thiện mọi việc
không?" tôi hỏi Dalai Lama.
"Điều này phụ thuộc vào người đó, và khả năng
và sự sẵn lòng của họ để cố gắng kiểm soát xúc động
của mình, như giận dữ, ghen tị, và vân vân. Chúng tôi
cố gắng hết sức để chấp nhận trách nhiệm về xúc
động riêng của mình, thực hành khoan dung, và cố
gắng giảm bớt ghen tị, mặc dầu tất nhiên điều đó
không phải bao giờ cũng dễ dàng và mọi người sẽ có
các mức độ thành công đa dạng.
"Nhưng nói chung, người ta có thể bắt đầu bằng
việc thừa nhận rằng chúng ta tất cả đều phụ thuộc lẫn
nhau, phụ thuộc vào người khác vì kế sinh nhai. Đó
là chỗ chúng ta có thể bắt đầu. Việc đánh giá của
|
49 27/02/2010 - 1/ 25 50
|
chúng ta về sự kiện đó, thực tế đó càng sâu sắc thì sự
sẵn lòng của chúng ta để làm việc hợp tác với người
khác sẽ càng nhiều. Đôi khi chúng ta có một loại cảm
giác rằng chúng ta tách biệt với người khác, độc lập,
một loại cảm giác rằng
Tôi kiếm tiền của riêng tôi, tôi
tự hỗ trợ cho mình, vậy ai cần người khác
? Đặc biệt
khi chúng ta còn trẻ và mạnh khoẻ, có khuynh hướng
nghĩ
tôi một mình tự xoay xở được, tôi không cần
quan tâm tới người khác
. Nhưng dù bất kì loại việc
nào chúng ta có, đều có nhiều người cùng làm khác,
những người đóng góp theo cách riêng của họ để vận
hành công ti mà chúng ta phụ thuộc vào để kiếm
sống. Không có họ, công ti đơn giản không tồn tại, và
chúng ta sẽ không thể có khả năng kiếm sống được,
đừng nói tới khách hàng, nhà cung cấp hay nhiều
người khác, những người tạo ra khả năng cho chúng
ta kiếm tiền."
"Tất nhiên điều đó là vậy trừ phi chúng ta làm
việc một mình trong tầng hầm của mình, có việc như
kẻ làm giả mạo, in tiền riêng của mình," tôi đùa.
Dalai Lama cười khúc khích một cách lịch sự với
ý nghĩa khôi hài sơ sài của tôi rồi tiếp tục. "Thực tế,
trong hoàn cảnh chỗ làm việc, chính là điều chúng ta
đang nói tới ở đây, để hoà thuận tốt hơn với người
khác tôi nghĩ điều quan trọng nhất là thừa nhận sự
liên thuộc của chúng ta, sự phụ thuộc lẫn nhau của
chúng ta. Đó là nhân tố chìa khoá. Hãy có hiểu biết rõ
ràng về thực tại đó. Ít nhất trên cơ sở đó người ta sẽ
sẵn sàng hơn để làm việc một cách hợp tác với người
khác, dù người đó có cảm giác đặc biệt về yêu mến
hay từ bi với họ hay không. Ở mức độ đó, ở mức độ
của việc xây dựng nỗ lực chung, từ bi hay thông cảm
thậm chí không được yêu cầu. Tuy nhiên, nếu bạn
muốn nâng cao và làm mạnh thêm mối quan hệ, thì
hãy đi vào nó một mức độ sâu sắc hơn và thoả mãn
nhiều hơn, thế thì thông cảm và từ bi sẽ được cần tới.
Bạn hiểu chứ?"
"Vâng." Tôi gật đầu.
"Cho nên, trong khi nghĩ về những điều khác có
thể giúp người ta giải quyết với những người khó
khăn trong công việc, tôi nghĩ rằng nếu người ta đang
ở trong tình huống có thể có những người cùng làm
thù địch hay yêu cầu giám sát công việc, thì một viễn
cảnh rộng hơn đôi khi có thể có ích - nhận ra rằng
hành vi của người này có thể chẳng liên quan gì tới
mình cả; có thể có những nguyên nhân khác cho hành
vi của họ, và không tính tới nó một cách quá cá nhân.
Sự thù địch của họ bột phát ra thực tế có thể có mối
nối với những vấn đề không liên quan, thậm chí có
thể là những vấn đề ở nhà. Chúng ta đôi khi có
khuynh hướng quên mất những chân lí đơn giản này.
"Và cũng vậy tôi phải lưu ý rằng nếu chúng ta nói
về việc cố gắng trau dồi từ bi sâu sắc hơn cho những
người khác, từ bi đó phải không thiên vị, một cách lí
tưởng nó phải hướng tới mọi người bình đẳng như
nhau. Đó mới là từ bi thực, từ bi phổ quát. Chẳng
hạn, thường chúng ta nghĩ về từ bi như cái gì đó
hướng tới những người còn tồi tệ hơn mình, những
người ít may mắn, người nghèo hay trong hoàn cảnh
khó khăn nào đó. Do đó, tất nhiên, từ bi là sự đáp ứng
hoàn toàn thích hợp. Nhưng thường nếu ai đó giầu có
hơn mình, hay nổi tiếng hơn, hay được hưởng hoàn
cảnh may mắn nào đó, chúng ta cảm thấy rằng họ
không phải là đối tượng thích hợp cho từ bi của
chúng ta. Từ bi của chúng ta cạn đi, và thay vì thế
|
51 27/02/2010 - 1/ 26 52
|
chúng ta có thể cảm thấy ghen tị. Nhưng nếu bạn
nhìn sâu hơn, thì ai đó giầu bao nhiêu cũng chẳng
thành vấn đề, họ vẫn là con người hệt như bạn, chủ
thể của vô thường của cuộc sống, của tuổi già, bệnh
tật, mất mát và vân vân. Cho dù điều đó không rõ
ràng trên bề mặt, sớm hay muộn họ cũng là chủ thể
của đau khổ. Họ đáng nhận được từ bi trên cơ sở đó,
trên cơ sở là một con người. Cho nên, điều này đặc
biệt có liên quan tới chỗ làm việc, nơi mọi người
thường xung đột với người giám sát mình, các ông
chủ, nhưng người ta có thể cảm thấy đố kị, sợ hãi,
hay thù địch chứ không nghĩ về họ đơn thuần như con
người khác, như xứng đáng với từ bi của bạn như với
bất kì người nào khác.
"Cho nên, điều này đưa tôi tới cách tiếp cận cuối
cùng để giải quyết với những người khó khăn trong
công việc, những tình huống thử nghiệm này. Và điều
này tùy thuộc toàn bộ vào cái nhìn cơ sở, xu hướng,
và mối quan tâm riêng của cá nhân. Nhưng về vấn đề
này, có một số người có mối quan tâm về tâm linh,
những người đang cố gắng huấn luyện tâm trí mình,
trau dồi các giá trị tâm linh như từ bi, nhẫn nhục,
khoan dung và tha thứ. Bây giờ, với những người đó
họ có thể dùng những tình huống thách thức này như
một phần của thực hành tâm linh của họ, và coi các
tình huống có xung đột với những người cùng làm
khó tính như cơ hội để thực hành những phẩm chất
con người kì diệu, để làm mạnh thêm các giá trị tâm
linh. Tôi nghĩ đó là điều kì diệu nếu người ta có thể
dùng chỗ làm việc của mình như nơi thực hành tâm
linh.
"Tuy nhiên, như tôi thường nhắc tới, việc thực
hành kiên nhẫn và khoan dung không có nghĩa là
người ta phải thụ động cho phép bản thân mình hay
người khác bị hại theo bất kì cách nào - trong những
trường hợp đó, người ta cần tiến hành các biện pháp
đối phó thích hợp. Nhưng điều này phải có liên quan
tới đáp ứng và phản ứng bên trong của người ta trong
công việc, hay với tình huống có thể gây ra những
xúc động như giận dữ, hận thù, hay ghen tị nảy sinh.
Và cách tiếp cận này dứt khoát là có thể được. Chẳng
hạn, theo kinh nghiệm của mình, tôi đã gặp nhiều
người Tây Tạng đã từng bị tù, các chính trị phạm, bởi
người Trung Quốc trong nhiều năm, bị đánh đập, bỏ
đói, tra tấn. Và vậy mà họ lại có khả năng dùng
những thực hành tâm linh của mình ngay cả trong
những hoàn cảnh cực đoan đó, và trong một số
trường hợp thậm chí còn làm mạnh thêm thực hành
tâm linh của họ trong khi vẫn duy trì từ bi ngay cả đối
với người bắt giam họ.
"Chẳng hạn, có một cao tăng đã bị người Trung
Quốc bỏ tù trong nhiều năm. Một nhóm các trò của
người đó cũng ở trong cùng nhà tù này. Có lần tôi
gặp một sư là một trong những trò đó của cao tăng
này. Người đó nói với tôi rằng tất cả họ đều bị ngược
đãi và hành hạ trong nhà tù này, nhưng đặc biệt khó
cho các trò khi họ thấy thầy mình bị đánh đập và làm
nhục. Họ trở nên rất giận dữ. Nhưng thầy đã khuyên
họ đừng bị mất tự chủ bởi hận thù, rằng đây thực tế là
cơ hội cho sự phát triển bên trong. Thầy nói với họ về
tầm quan trọng của việc duy trì từ bi của họ, ngay cả
với những lính gác, người đang gieo mầm cho đau
khổ tương lai của riêng họ bởi hành động xấu của
họ."
Dalai Lama nhìn đồng hồ và nhận ra đã tới giờ
kết thúc. Khi cuộc gặp gỡ của chúng tôi đi tới chỗ
|
53 27/02/2010 - 1/ 27 54
|
hết, ngài bỗng nhiên bắt đầu cười vui vẻ. "Đằng nào
đi nữa", ngài nhận xét, "hôm nay tôi đã nêu cho bạn
những gợi ý về việc giải quyết với những người khó
khăn trong công việc. Cho dù tôi đang nói về những
điều này, nếu tôi đi làm cho một công ti và ở vào
trong những loại tình huống bất lợi đó với các người
chủ và nhân viên, tôi không biết tôi có thể theo được
những lời khuyên riêng của mình đến đâu. Tôi không
biết - tôi có thể bắt đầu dậm chân thình thịch đi lại
đây đó, kêu la và đập vỡ mọi thứ, ném mọi thứ qua
cửa sổ và đập vỡ kính. Tôi có thể bùng nổ ra! Và về
sau, nếu chúng ta làm ra một cuốn sách về những
thảo luận này, thì có nguy hiểm rằng một trong các
độc giả của tôi có thể tới tôi và nói điều gì đó như thế
này,
Tôi đã ở vào tình huống công việc rất khó khăn
này, bởi vì ngài đã đưa ra sự trình bày hay thế, xin
hãy ở vào vị trí của tôi trong ít nhất một tuần đi! Thế
thì ngài sẽ trong rắc rối
. Dẫu sao đi chăng nữa, xin
cám ơn bạn, Howard. Chào nhé."
"Chào ngày. Chúc ngài ngủ ngon và hẹn gặp ngài
ngày mai."
|
55 27/02/2010 - 1/ 28 56
|
3
Làm tiền
Chúng tôi gặp lại vào buồi chiều hôm sau, trở lại
nơi chúng tôi đã dừng lại trong cuộc thảo luận trước
về một số nguồn thông thường nhất của bất mãn
trong công việc. Như chúng tôi đã thảo luận ngày
hôm trước, không có hoài nghi gì rằng bầu khí hậu xã
hội nghèo nàn, bầu khí hậu đầy xung đột và ghen tị,
có thể làm cho công việc thành cơn ác mộng. Vậy mà
theo cuộc điều tra của viện Gallup, người Mĩ nói
chung có khuynh hướng thoả mãn với khía cạnh xã
hội công việc của mình nhiều hơn họ thoả mãn với
vấn đề được thừa nhận, cách họ cảm thấy có giá trị
trong công việc. Và với nhiều người, lương hay thù
lao của người ta được coi như một phương tiện khách
quan về việc họ được người chủ đánh giá bao nhiêu.
Nhưng trong xã hội ngày nay, mức độ thù lao của
người ta thường biểu diễn cho nhiều hơn thế. Điều đó
không chỉ phản ánh người ta được người chủ đánh
giá là bao nhiêu, mà việc người ta làm ra bao nhiêu
tiền có thể được gắn chặt với việc người ta tự đánh
giá mình là bao nhiêu. Điều đó có thể được gắn với
cảm giác riêng của chúng ta về giá trị của riêng mình.
Như một phó chủ tịch cấp cao đã về hưu tại một
công ti môi giới chính đã giải thích, "Trong ba mươi
năm tôi đã là một người môi giới khéo ứng xử, tại
đỉnh của trò chơi này. Có những ngày tôi có thể làm
được hàng triệu đô la cho khách hàng của tôi, hàng
chục hay hàng trăm nghìn cho bản thân tôi. Trong
một năm tôi có thể làm gấp ba, bốn, năm lần tiền của
người đầu tư. Nhưng tất nhiên vấn đề là ở chỗ cũng
có những ngày khác tôi có thể bị mất khá nhiều. Cho
nên trong ba mươi năm tôi đã bị tung lên hạ xuống
như bóng rổ - trong những thời kì tôi làm ra tiền, khi
tôi 'thắng', tôi đã ở cao không thể tin được. Tôi cảm
thấy tôi không thể làm sai được, và khách hàng của
tôi, người được giầu lên tất cả đều có nhiều lời ca
ngợi tôi, nói tôi là thiên tài. Và tất nhiên tôi đồng ý,
tôi xứng đáng với lời ca ngợi của họ, tôi cảm thấy tôi
là anh chàng khôn khéo nhất trên hành tinh. Và trong
những thời gian đó tôi nôn nóng, võ đoán và không
khoan dung cho người khác. Nhưng thế rồi có những
thời gian khác, thời đi xuống khi mọi người mất tiền,
thậm chí phá sản. Trong những thời kì đó tôi thường
chìm vào trong trì trệ nghiêm trọng, tôi cảm thấy xấu
hổ, và đôi khi tôi chỉ ở nhà và say rượu. Tất nhiên
điều đó chẳng ích gì cho mọi sự. Tôi cảm thấy giống
như một thất bại toàn bộ, một kẻ ngốc, và tôi thậm
chí còn sợ đối diện với khách hàng của mình. Đôi lần
đã đi tới điểm thậm chí tôi cảm thấy định tự tử."
Với hầu hết chúng ta, mối nối giữa việc chúng ta
làm ra được bao nhiêu tiền và lòng tự trọng của
chúng ta không gây ấn tượng được như với nhà mối