ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
NGUYỄN VĂN TĂNG
KHẢO SÁT NĂNG LỰC VIẾT TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH
TIỂU HỌC DÂN TỘC THÁI TẠI ĐIỆN BIÊN
(Trường hợp huyện Điện Biên Đông)
Chuyên ngành: Ngôn ngữ Việt Nam
Mã số: 9229020.04
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC
Hà Nội - 2025
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
Đại học Quốc gia Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trịnh Cẩm Lan
Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phản biện: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia
chấm luận án tiến sĩ họp tại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vào hồi gi
ngày tháng năm 20...
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Trung tâm Thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội
1
M ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 1992 (sửa đổi năm
2013) đã xác định v thế ca tiếng Vit với tư cách là ngôn ng quc
gia các dân tc (DT) quyn dùng tiếng nói ch viết ca DT mình.
Điu này s giúp tiếng Việt có điều kiện được bo v, phát trin và hin
đại hóa, tr thành công c giao tiếp chung ca toàn DT Vit Nam.
1.2. Tuy vy, vic áp dng mô hình giáo dc cho hc sinh (HS) dân
tc thiu s (DTTS) theo cách dy-hc tiếng Vit và dy-hc bng tiếng
Việt theo chương trình giáo dục ph thông (CTGDPT) sách giáo khoa
(SGK) chung trong c nước nhìn chung chưa đạt hiu qu bi tiếng Vit
không phi là tiếng m đẻ ca HS DTTS.
1.3. Trong những năm qua, công tác dạy hc tiếng Việt cho đồng bào
DT Thái tỉnh Điện Biên đã được quan tâm vi nhiu cách làm nhiu
mức độ khác nhau song kết qu chưa đạt được như mong muốn.
1.4. Những cảm nhận ban đầu qua tiếp xúc với học sinh qua trao
đổi với giáo viên trực tiếp đứng lớp cho thấy ng lực (NL) tiếng Việt
của HS DT Thái chưa cao, đặc biệt là năng lực VIT. Nguyên nhân nào
có th ảnh hưởng đến vic viết tiếng Vit ca HS khiến đa số các em đều
cm thấy khó khăn như vậy? Nhng câu hi này cần được tr li mt
cách thỏa đáng dưới góc độ khoa hc để làm cơ sở cho nhng chính sách,
kế hoạch tăng cường giáo dc tiếng Vit cho HS DT Thái nói chung, DT
Thái cp tiu hc ti tnh Đin Biên nói riêng. Tuy vậy, đến thời điểm
này, chưamột nghiên cu chính thng nào kho sát mt cách tng th
để cho thy NL tiếng Vit nói chung, NL viết tiếng Vit ca HS DT Thái
cp tiu học nói riêng đang ở mức độ nào? Vì sao HS li gặp khó khăn
nhng môn học liên quan đến VIT? Làm thế nào để h trc em khc
phục khó khăn này? Đ tr li nhng câu hỏi đó, chúng tôi quyết định
lựạ chọn đề tài “Khảo sát năng lực viết tiếng Vit ca hc sinh tiu hc
2
dân tc Thái tại Đin Biên (Trường hp huyện Điện Biên Đông)" để
nghiên cu.
1.5. Huyện Điên Biên Đông huyện có đa thành phần DT cư trú đan
xen, t l DT Thái khá đông (chỉ sau huyện Điện Biên huyn Tun
Giáo). Nhưng quan trng, đây huyện vùng cao, sở h tng giao
thông đi lại khó khăn nhất toàn tnh, điều này ảnh hưởng không nh đến
điều kiện đi lại, hc tp ca HS. V phía cá nhân, tôi đã hơn 20 năm
công tác trong ngành giáo dc ca huyn, nếu được đóng góp một phn
nh công sc ca mình vào vic nâng cao kết qu hc tp ca HS trong
huyện thì đó mong muốn tha thiết ca tôi. Đó do tôi chn huyn
Điên Biên Đông làm địa bàn kho sát.
2. Mục đích và nhiệm v nghiên cu
Lun án đặt mục đích kho t NL viết tiếng Việt của HS tiểu hc DT Thái
ti huyn Đin Bn Đông, xác định nhng nn t ảnh ng đến NL này
đ xut mt vài gii pháp gp HS nâng cao NL viết tiếng Vit.
Để thực hiện được mục đích trên, nhiệm vụ của luận án là:
(1) Tng quan c nghiên cu về NL ngôn ngữ, NL tiếng Vit, đc bit là
ca HS tiu học DTTS; (2) Tìm hiu mt s vấn đề thuyết cơ bản m s
cho luận án; (3) Xây dựng bộ công cụ để khảo sát NL viết tiếng Việt; (4)
Kho sát và đánh giá NL viết tiếng Vit ca HS DT Thái mt s trưng TH
trên địa n huyện Đn Bn Đông, tỉnh Điện Bn; (5) Xác định một số nhân
tnh hưởng đến NL viết của HS và đề xut mt số giải pháp phát triển NL
viết tiếng Vit cho HS.
3. Đối tượng và phm vi nghiên cu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là NL viết tiếng Việt của HS Tiểu
học DT Thái tại huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu là NL viết tiếng Việt của HS lớp
1, 2, 3 học CTGDPT 2018 tại 4 trường TH của 3 trên địa bàn huyện
3
không khảo sát lớp 4, 5 thời điểm khảo sát, CTGDPT 2018 mới
thực hiện được hết lớp 3.
4. Phương pháp, tư liệu và cách thc kho sát
- Luận án sử dụng phương pháp điền dã, phương pháp miêu tả, phương
pháp phân tích định lượng và một số thủ pháp như thống - phân loại,
mô hình hoá, so sánh khi cần thiết.
- liệu của luận án gồm các nguồn: (1) 383 bài kiểm tra của 383 HS
tiểu học DT Thái (nhóm nghiên cứu); (2) 128 bài kiểm tra của 128 HS
Kinh Mông (nhóm chứng); (3) 115 bảng hỏi thu được tHS 115
bảng hỏi tphụ huynh tương ứng. Nguồn liệu thứ nhất và thứ hai được
xử lý thống kê bằng bảng kiểm Rubric theo các chỉ số NL thành phần.
Nguồn liệu thứ ba được xử bằng phần mềm phân tích định lượng
SPSS để phân tích và tìm ra những tương quan có ý nghĩa.
- Luận án đã tiến hành khảo sát NLviết ca HS bng b công c đánh giá
vi tng yêu cu theo ph đim: Kiến thức tiếng Việt (3 điểm), Viết chính
tả (3 điểm), Viết câu, đoạn văn (4 điểm).
Vic kho sát NL viết ca HS đưc thc hin theo tnh t n sau:
(1) In màu bcông c;
(2) Tchc tp huấn cho tgiáo viên htr;
(3) Thống nht với các đơn v vthi gian, đa đim, hình thc khảo sát;
(4) Tiến hành khảo sát trc tiếp tại trưng s h trợ của go viên;
(5) Go viên phát giy khảo sát cho HS;
(6) Thu bài khảo sát phn viết chính t và ngh gii lao 15 phút;
(7) Tiến hành phát b công c cho tng HS đ viết trực tiếp lên bộ công
cụ đánh giá phần kiến thức tiếng Việt, viết câu/ đoạn văn;
(8) Thu bài, đóng gói tt cả phn kho t vào bì và mang về;
(9) Tiến hành mã hóa tên HS, tên trưng, lp;