BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN NHẬT QUANG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC NGHIỆM CHO
HỌC SINH THPT BẰNG VIỆC VẬN DỤNG THÍ
NGHIỆM MỞ THÔNG QUA CHƯƠNG “CHẤT KHÍ”
VẬT LÝ 10 CƠ BẢN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh- 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA VẬT LÝ
NGUYỄN NHẬT QUANG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC THỰC NGHIỆM CHO HỌC
SINH THPT BẰNG VIỆC VẬN DỤNG THÍ NGHIỆM
MỞ THÔNG QUA CHƯƠNG “CHẤT KHÍ” VẬT LÝ 10
CƠ BẢN
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
CHUYÊN NGÀNH: SƯ PHẠM VẬT LÝ
Mã số: 102
Chủ tích hội đồng Giảng viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện
TS. Nguyễn Lâm Duy Th.S. Nguyễn Thanh Loan Nguyễn Nhật Quang
Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận này, tôi đã nhận được sự quan
tâm và giúp đỡ rất lớn từ quý Thầy, Cô và gia đình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân
thành của mình đến:
Cô Th.S. Nguyễn Thanh Loan – người trực tiếp hướng dẫn về mặt chuyên môn,
đã tận tình chỉ dạy, truyền đạt những kinh nghiệm và giúp tôi vượt qua những khó khăn
trong suốt quá trình thực hiện khóa luận.
Quý Thầy, Cô trường Đại học Sư phạm TPHCM, quý Thầy, Cô khoa Vật Lý và
đặc biệt là quý Thầy, Cô tổ Vật Lý Đại Cương luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ
sở vật chất để tôi có thể thực hiện các nghiên cứu phục vụ cho khóa luận.
Ban giám hiệu, Quý Thầy, Cô giáo và các em Học sinh trường Trung Học Thực
Hành ĐHSP TPHCM và trường THPT chuyên Lương Thế Vinh đã nhiệt tình giúp đỡ
tôi trong việc điều tra, khảo sát và thực nghiệm sư phạm. Hỗ trợ tôi trong quá trình
chuẩn bị các dụng cụ cho thực nghiệm.
Cô Nguyễn Hoàng Trúc – người trực tiếp hướng dẫn thực tập, chỉ dẫn tôi trong
quá trình thực nghiệm sư phạm
Quý Thầy, Cô phản biện và hội đồng chấm khóa luận đã đọc và có những nhận
xét cũng như góp ý quý giá cho khóa luận.
Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình và bạn bè luôn sát cánh bên tôi trong thời gian
học tập, luôn động viên, ủng hộ và hỗ trợ về mọi mặt để tôi hoàn thành khóa luận này
trong điều kiện tốt nhất
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2018
Sinh viên
NGUYỄN NHẬT QUANG
ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. i
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................................ ix
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài và tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................ 1
2. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2
6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 3
7. Đóng góp của đề tài ................................................................................................ 4
8. Cấu trúc khóa luận .................................................................................................. 4
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG
LỰC THỰC NGHIỆM CHO HỌC SINH BẰNG VIỆC VẬN DỤNG THÍ
NGHIỆM MỞ THÔNG QUA CHƯƠNG CHẤT KHÍ VẬT LÝ 10 CƠ BẢN ....... 5
1.1. Năng lực thực nghiệm ....................................................................................... 5
1.1.1. Khái niệm năng lực .................................................................................. 5
1.1.2. Khái niệm năng lực thực nghiệm ............................................................. 6
1.2. Thí nghiệm mở trong dạy học Vật lý ................................................................ 9
1.2.1. Khái niệm thí nghiệm Vật lý ................................................................... 9
1.2.2. Khái niệm cơ bản về thí nghiệm mở ...................................................... 12
iii
1.2.3. Cơ sở vận dụng quy trình sử dụng thí nghiệm mở trong dạy học Vật lý
........................................................................................................................... 12
1.3. Phiếu hướng dẫn đánh giá năng lực thực nghiệm theo tiêu chí (Rubric) ........ 15
1.3.1. Khái niệm Rubric. ................................................................................... 15
1.3.2. Phân loại Rubric...................................................................................... 16
1.3.3. Nguyên tắc thiết kế Rubric ..................................................................... 19
1.3.4. Quy trình thiết kế Rubric ........................................................................ 19
1.3.5. Sử dụng công cụ đánh giá NLTN ở trường Phổ thông ........................... 21
1.4. Thực tiễn việc phát triển năng lực thực nghiệm cho học sinh THPT bằng việc
sử dụng thí nghiệm mở ............................................................................................. 22
1.5. Kết luận ........................................................................................................... 23
CHƯƠNG II: VẬN DỤNG QUY TRÌNH SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM MỞ Ở TỪNG
BÀI CỦA CHƯƠNG “CHẤT KHÍ” VẬT LÝ 10, CƠ BẢN .................................. 25
2.1. Nội dung kiến thức, kĩ năng và các thí nghiệm trong chương “Chất khí” và
phương án sử dụng thí nghiệm mở cho từng bài ...................................................... 25
2.1.1. Nội dung của chương .................................................................................. 25
2.1.2. Kiến thức, kĩ năng của chương ................................................................... 25
2.1.3. Các mức độ thí nghiệm mở được áp dụng và các thí nghiệm sẽ xây dựng để
hỗ trợ học sinh chuẩn bị cho tiết học. ................................................................... 26
2.2. Vận dụng quy trình sử dụng thí nghiệm mở để phát triển năng lực thực nghiệm
cho học sinh THPT. .................................................................................................. 26
2.2.1. Các phương án và thiết bị hỗ trợ học sinh chuẩn bị cho các tiết học sử dụng
thí nghiệm mở. ...................................................................................................... 26
2.2.1.1. Thí nghiệm chứng minh vận tốc của phân tử khí, áp suất chất khí phụ
thuộc vào nhiệt độ (xây dựng với mức độ mở 1). ............................................. 27