intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Ca dao Nam bộ về lịch sử

Chia sẻ: Tiêu Sở Hà | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST
Báo xấu
19
lượt xem 9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Ca dao Nam bộ về lịch sử được thực hiện với mục tiêu nhằm tìm hiểu về vùng đất Nam bộ - nơi hình thành và truyền lưu những bài ca dao nói về nguồn gốc hình thành, phát triển cùng những nhân vật, sự kiện quan trọng ở Nam bộ. Tiến hành làm rõ giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật cơ bản và tiêu biểu nhất có ở ca dao Nam bộ về lịch sử qua các phương pháp nghiên cứu. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Văn học: Ca dao Nam bộ về lịch sử

  1. TRU0NG Dfil HOC VO TRCtfNG TOflN KHOA KHOA HOC CO BAN KHOA LUAN TOT NGHIEP CHUYEN NGANH VAN HOC CA DAO NAM BO VE LICH SU" Giang vien hirong dan: Sinh vien thyc hien: TRAN VAN NAM TA HOANG HAI tffiiHOCVQTR(/0NGTOfiN Hdu Giang, thdng 06 nam 2012
  2. Ca dao Nam bo ve lich sic LOI CAM TA De tai khoa luan tot nghiep nay duoc hoan thanh khong chi la nho vao cong sire ciia ban than, ma do con co sir tan tinh giup do cua quy thay co Truong Dai hoc Vo Truong Toan va nhat la sir tan tinh truyen dat kien thuc cung nhu nhirng kinh nghiem cua giao vien huong dan. Em xin chan thanh gui loi cam on sau s^c den thay Tran Van Nam, giao vien huong dan da danh nhieu thoi gian truyen dat nhirng kien thuc Ian kinh nghiem quy bao giup em hoan thanh tot khoa luan. Em cung xin chan thanh gui loi cam on den quy thay co Khoa khoa hoc co ban cung cac can bo cua Thu vien Truong Dai hoc Vo Truong Toan, luon quan tarn giup do, tao moi dieu kien co the de giup em som hoan thanh tot khoa luan nay. Sinh vien thuc hien (Ky va ghi ro ho ten) Ta Hoang Hai GVHD: Tran Van Nam ] SVTH: Ta Hoang Hai
  3. Ca dao Nam bo ve lich sir LOI CAM DOAN Toi xin cam doan rang de tai nay la do chinh toi thuc hien, cac so lieu thu thap va ket qua phan tich trong de tai la trung thuc, de tai khong trung voi bat cu de tai nghien cuu khoa hoc nao. Sinh vien thuc hien (Ky va ghi ro ho ten) Ta Hoang Hai GVHD: Tran Van Nam SVTH: Ta Hoang Hai
  4. Ca dao Nam bo ve lich sir PHIEU DANH GIA LUAN VAN TOT NGHIEP {Giang vien hw&ng dan) 1. GIANG VIEN HU'CJNG DAN: 2. SINH VIEN THUC HIEN: MSSV: KHOA: 3. TEN DE TAI: NHAN XET CUA GlANG VIEN HUOfNG DAN Danh gia chung qua trinh lam luan van tot nghiep: 1.1. Chuyen can: 1.2. Thai do: 1.3. Khac: 2. Danh gia luan van: 2.1. Dat van de (theo 5 buoc): 2.2. Noi dung chinh: GVHD: Tran Van Nam m SVTH: Ta Hoang Hai
  5. Ca dao Nam bo ve lich sir 2.3. Chu thich, thu muc: 2.4. Hinh thuc trinh bay: 2.4.1. Dung lugng (trang): 2.4.2. Khuonkho: 2.4.3. In an: 2.4.4. Trinh bay: 2.4.5. Chinh ta, ngu phap: 3. Danh gia, xep loai: Danh gia: Xep loai: , ngdy thdng nam 20 Giang vien huong dan (Ki va ghi ro ho ten) IV GVHD: Tran Van Nam SVTH: Ta Hoang Hai
  6. Ca dao Nam bo ve lich sic TOM TAT KHOA LUAN De tai nghien cuu nay duoc chung toi tien hanh thuc hien trong ba phan la: phan mo dau, phan noi dung va phan ket luan. + 0 phan mo dau trong luan van, chu yeu noi ve li do chon de tai, muc tieu nghien cuu, lich su van de. pham vi nghien cuu cung nhu phuong huong va phuong phap nghien cuu. + Ve phan noi dung, day la phan quan trong nhat ma de tai huong den. (3 phan nay, duoc chung toi tien hanh trong ba chuong: - Chuong 1: Dua ra cac khai niem, gioi thuyet ve ca dao, ca dao Nam bo va ca dao Nam bo ve Hch sir. - Chuong 2: Lam ro ve noi dung va nghe thuat ciia nhirng bai ca dao Nam bo noi ve lich su. Cu the la ve noi dung ciia nhirng bai ca ay, chung toi tien hanh dao sau nham tim hieu sir phan anh, d6ng thai dua ra nhung nhan xet, danh gia qua sir phan anh cua chiing. Ve nghe thuat, chi ra nhirng dac diem nghe thuat tieu bieu nhat co o nhirng bai ca dao Nam bo ve lich sir. + Phan ket luan la phan due ket, he thong lai nhirng van de da duoc tien hanh nghien cuu. Qua do, dua ra nhung kho khan, tro ngai trong khi nghien cuu va nhirng y kien, de xuat de cho viec nghien cuu sau nay duoc thuan loi hon. GVHD: Tran Van Nam v SVTH: Ta Hoang Hai
  7. Ca dao Nam bo ve lich sir MUC LUC •., » Trang MO DAU I 1. Li do chon de tai i 2. Muc tieu nghien cuu I 3. Lich su van de 2 4. Pham vi nghien cuu 3 5. Phuong huong va phuong phap nghien cuu 4 CHUONG 1: NHUNG VAN DE CHUNG 5 1.1. Cadao, ca dao Nam bo va ca dao Nam bo ve lich su 5 1.1.1. Khai niem ca dao, dan ca 5 1.1.2. Ca dao Nam bo ^ 1.1.3. Ca dao Nam bo ve lich sir 5 1.2. So luge ve lich su Nam bg 5 CHUONG 2: N0I DUNG LICH SU CUA CA DAO NAM BO 23 2.1. Cadao Nam bg ve lich sir khai pha vung dat Nam bo '. 23 2.2. Ca dao Nam bo ve cong cuoc bao ve dat nuoc 30 2.2.1. Thoi ki chong Phap 30 2.2.2. Thoi ki chong MT 41 CHUONG 3: NGHE THUAT TRONG CA DAO NAMB0"\ti LICH SIJ 49 3.1. The tho trong ca dao Nam bo ve lich su '. ' 49 3.1.1. The luc bat 40 3.1.2. The song that luc bat 5] 3.1.3. The tong hop 5j 3.2. Ket cau trong ca dao Nam bo ve lich su 52 3.2.1. Dae diem cua ket cau ca dao Nam bo ve lich su 52 3.2.2. Mot so bien phap ket cau co ban ciia ca dao Nam bo ve lich su 53 3.2.2.1. Ket cau tuong phan 53 3.2.2.2. Ket cau trung diep 54 3.3. Hinh anh, ngon ngu ciia ca dao Nam bo ve lich su 55 3.3.1. Hinh anh cua ca dao Nam bo ve lich sir 55 3.3.2. Ngon ngu ciia ca dao Nam bo ve lich su 62 3.4. Thoi gian va khong gian nghe thuat trong ca dao Nam bo ve lich su 66 3.4.1. Thoi gian nghe thuat trong ca dao Nam bo ve lich su... 67 3.4.1.1. Thoi gian tran that 67 3.4.1.2. Thoi gian dugc tran thuat 67 3.4.2. Khong gian nghe thuat trong ca dao Nam bo ve lich sir 69 3.4.2.1. Khong gian vat ly 70 3.4.2.2. Khong gian tarn ly 70 KET LUAN 72 TAl LIEU THAM khAo ^'^ZZZZZ'Z'^ZZ^ZZ'. 74 GVHD: Tran Van Nam V1 SVTH: Ta Hoang Hai
  8. Ca dao Nam bo ve lich sir MODAU 1. Li do chon de tai Nam bg la vung dat cua nhung con nguoi anh hung, trai qua nhung bien dong gay go ciia lich sir, co luc phai dung trudc nhirng bo vuc song con cua cac cuoc xam luge, vay ma vung dat ay van dung hien ngang, sung sung, tham chi no con ngay cang phat trien. Lam dirge dieu do, tat ca la nho cong sue, xuong mau cua cha ong chung ta ma nen. Sinh ra va Ion len o vung dat nay, toi lay lam hanh dien va rat doi tu hao. Ngay tu khi mdi lot long, toi da som tiep thu nhirng bai ca dao qua nhung loi ru nggt ngao ciia me, moi khi vao giac ngu. Nhirng bai ca ay doi voi toi, no khong chi nhu la nhung vien thuoc ngii giup toi vao mong dep, ma no con nhu la mon an tinh than voi phan loi bai ca dao la com, nhirng gigng dieu hat ru nggt ngao ciia me nhu la thit de nuoi tarn hon toi khon Ion tung ngay. Khi Ion len, den tuoi di hgc, toi vao cap mot, cap hai, cap ba roi hgc dai hgc, toi cang co nhieu dieu kien de tiep xuc cung nhu co mot so kien thuc de hieu ca dao hon. Tu nhirng kien thuc gat hai dugc trong qua trinh hgc tap va trong cuoc song, voi mong muon co nhung dong gop cho chinh que huong cua minh, toi da manh dang tien hanh nghien cuu, tim hieu nhirng bai ca dao Nam bo ve lich su. Dl qua do, hieu sau hon ve nhirng cai hay, cai dep co 6 nhung bai ca nay cung nhu ve dep ve lich su cua Nam bo dugc ca dao phan anh. Mat khac, de giup minh hieu sau hon Hch su coi nguon ve vung dat ma minh sinh song, tranh tinh trang "dan ta khong biet su ta", thi viec tim hieu "Ca dao Nam bo ve lich su" la rat can thiet doi voi toi va cung nhu can thiet d6i voi tat ca mgi nguoi. No se la hanh trang quan trgng giup ta vung long khi phai luon duong dau voi cuoc song day kho khan, thu thach. 2. Muc tieu nghien ciiu Khi chgn de tai nay, chung toi mong muon va co gang dat dugc nhung muc dich yeu cau sau: - Tim hieu ve vung dat Nam bo - noi hinh thanh va truyen luu nhung bai ca dao noi ve nguon goc hinh thanh, phat trien cung nhung nhan vat, sir kien quan trgng o Nam bo. De thuc hien muc dich nay, chung toi da tiep can nhung tai lieu co lien quan ve lich sir, dia li, van hoa - xa hoi o Nam bo. - Tien hanh lam ro gia tri noi dung va gia tri nghe thuat co ban va tieu bieu nhat co o ca dao Nam bo ve lich su qua cac phuong phap nghien cuu. GVHD: Tran Van Nam ' SVTH: Ta Hoang Hai
  9. Ca dao Nam bo ve lich sir 3. Ljch sir van de Ca dao Nam bg noi chung da co rat nhieu cong trinh nghien cuu voi nhieu de tai khac nhau. Tuy nhien noi ve de tai "Ca dao Nam bo ve lich su" thi rat it cong trinh noi den. Khi nghien cuu nhirng cong trinh noi ve Hch su trong ca dao Nam bo ay, chung toi thay o mot so cong trinh tieu bieu co nhung dieTn nhu sau: - Khi soan quyen Viet Nam phong su; Nguyen Van Mai da trinh bay trong bai "Tua" quan diem cua minh ve y nghTa phan anh lich su ciia ca dao dan ca Viet Nam nhu sau: "Phong la cai gi? La tho o trong ca dao dan toe vay. Su la cai gi? La cai guong de khen che khuyen trung viec thj phi thien ac vay". "Quoc su" chinh la lich Su dan toe, o day quan niem ciia Nguyen Van Mai cung nhu cac nha nho truoc do, thuong cho "Quoc su" la lich sir cua cac nhan vat va cac sir kien quan trgng xay ra trong cac trieu dai phong kien ma khi ghi chep lai cac nha viet su phong kien thuong nhan manh y nghTa "khen che khuyen trung viec thi phi thien ac". Nhu vay, noi den sir phan anh Hch sir dan toe cua ca dao dan ca, theo Nguyen van Mai chu yeu la su phan anh nhirng nhan vat va nhirng su kien quan trgng trong lich su dan toe. Diing la co nhung bai ca dao dan ca phan anh Hch su dan toe hieu theo khia canh do. Va Nguyen van Mai da soan quyen "Viet Nam phong sir" trong muc dich tap hgp nhung cau ca dao phan anh Hch sir dan toe theo khia canh do. Dua vao mot so phuong phap bien soan co phan chu quan ma ong da co noi ro trong bai "Tua", Nguyen Van Mai da co gang cac cau ca dao vao tung thoi ki lich sir, tung sir kien va nhan vat lich su tu thoi kinh Duong Vuong cho den thoi nha Nguyen. Trong nhung cau ca dao dugc Nguyen Van Mai giai thich nhu sir phan anh cua nhung sir kien nhat dinh, thuc ra co nhieu cau chi la do lien tuong xa xoi, khong co co so chac chan. Sir lien tuong nay thuong xuat phat tu sir tuong ung ngau nhien giua hinh anh ciia cau ca dao voi mot sir kien lich su nao do. Cho nen, co nhieu cau chi noi ve sir viec va hien tugng ph6 bien trong doi s6ng thi lai dugc soan gia gan cho mot y nghTa lich su. Voi phuong phap xac dinh noi dung cua ca dao thieu co so khoa hgc nhu vay, nguoi ta co the gan ghep cho cung mot cau ca dao voi nhieu noi dung lich su khac nhau ma khong phan biet noi dau la diing, dau la sai. - Quyen Van hoc dan gian Viet Nam ciia Dinh Gia Khanh, Chu Xuan Dien va Vo Quang Nhon, co de cap den van de ca dao ljch su, giai thich ro the nao la mot bai ca dao co noi dung lich sir dung nghTa. Tren co so do, cong trinh da tien hanh cac hoat dong phan tich, tong hop de giup cho nguoi dgc thay dugc nhung gia tri ma ca dao ve Hch sir phan anh. Tuy nhien, viec dao sau vao nhirng bai ca dao ay con nhieu han che. GVHD: Tran Van Nam 2 SVTH: Ta Hoang Hai
  10. Ca dao Nam bo ve lich sir Va mot trong nhung han che Ion cua quyen Van hoc dan gian Viet Nam la, cong trinh chi noi chung chung ve ca dao Viet Nam co noi dung phan anh lich su, ma chua noi ro den ca dao Nam bo. - Den nam 1984, quyen Ca dao dan ca Nam bo dugc xuat ban, do Bao Djnh Giang, Nguyen Tan Phat, Tran Tan VTnh va Bui Manh Nhj bien soan. Cong trinh tiep tuc dao sau them ve viec phan anh Hch su ca ca dao Nam bo, tien hanh lam ro nhirng khia canh ve Hch su trong nhirng bai ca dao Nam bo. Nhung that dang tiec, cong trinh chi dung lai a thoi ki hinh thanh va thoi ki chong phap, con thoi ki chong MT cuu nuoc ciia ca dao Nam bo, ta chua thay cong trinh de cap den. Thay dugc nhung uu diem va nhung han che cua cac cong trinh tren, o de tai "Ca dao Nam bo ve Hch su" nay, chung toi tiep tuc tien hanh nghien cuu ve noi dung cung nhu nghe thuat trong ca dao Nam bo ve Hch su voi hi vgng se khac phuc dugc nhung nhugc diem ma cac cong trinh tren mac phai, cho ra doi mot cong trinh nghien cuu hoan chinh, dam bao tinh khoa hgc d£ phuc vu cho viec nghien cuu cua cac cong trinh co noi dung lien quan sau nay. 4. Pham vi nghien cuu - Giai han doi tugng nghien cuu: ddi tugng ngien cuu ciia luan van la nhung bai ca dao dugc suu tarn a vung dat Nam bo va co noi dung noi ve lich sir Nam bo (chu yeu trong quyen Ca dao dan ca Nam bo ciia Bao Dinh Giang, Nguyen Tan Phat, Tran Tan VTnh va Bui Manh Nhj, Nxb Tp.HCM, 1984. Ngoai ra, chiing toi con su dung mot so quyen noi ve ca dao Nam bo, dugc suu tarn o cac tinh Nam bg nhu Van hoc dan gian Chdu Doc, Van hoc dan gian Bac Lieu, Van hoc dan gian Tien Giang). Ben canh do, a bai viet nay, trong viec nghien cuu nhirng bai ca dao Nam bo noi true tiep noi ve Hch su (nhin vao ca dao ta biet ro dugc do la thoi ki, giai doan nao), chiing toi con su dung them mot so bai ca dao thuoc nhirng de tai khac nhung co noi dung gian tiep noi len Hch sir (gop phan phan anh thoi ki, giai doan) nham de ho trg, lam ro van de ma ca dao Nam bg ve lich su true tiep noi den, dong thoi de dam bao tinh khoa hgc. - Giai han pham vi van de: Trong pham vi nghien cuu ciia de tai, chiing toi tien hanh khao sat nhirng bai ca dao Nam bo ve lich sir. Nhirng bai ca nay dugc ra doi, luu truyen va ton tai gan lien voi cac nhan vat, sir kien xay ra trong hoan canh khong gian, thai gian cu the. Tren co so do, chiing toi di sau vao nhirng noi dung va nghe thuat dac sac. tieu bieu co a cac bai ca dao Nam bo ve Hch sir - do la nhiem vu trgng tarn ciia de tai. GVHD: Tran Van Nam J SVTH: Ta Hoang Hai
  11. Ca dao Nam bo ve lich sir 5. Phuong huong va phirong phap nghien cthi Khi thuc hien de tai nay, chiing toi sir dung cac phuong phap nghien cuu chii yeu sau: - Phuong phap thong ke: Chiing toi tien hanh tim kiem cac tai lieu co lien quan den de tai dang nghien cuu. Sau do tien hanh khao sat, thong ke ve tan so xuat hien cua doi tugng phan anh, the tho, kieu ket cau, hinh anh trong ca dao. De tu do tim ra nhirng hien tugng lap di lap lai, co tinh he thong, nham rut ra cac dac diem n6i bat trong ca dao nghien cuu nay. - Phuong phap so sanh: Nghien cuu, tim hieu ca dao Nam bo ve Hch su, chiing toi dat chung vao boi canh lich su chung ciia ca dao Viet Nam va ca dao Nam bo hay boi canh Hch su a thai ki nay voi thai ki khac de tim ra nhung quy luat khach quan dan den nhirng diem tuong dong va di biet trong ca dao Nam bo ve lich su. - Phuong phap phan tich: Trong qua trinh nghien cuu, phuong phap phan tich da giiip cho viec nghien cuu di sau hon ve cac nguyen nhan van de, dk tu do thay ro noi dung, cai hay cua nghe thuat trong cac bai ca. GVHD: Tran Van Nam 4 SVTH: Ta Hoang Hai
  12. Ca dao Nam bo ve lich sir CHUONG1 NHUNG VAN DE CHUNG 1.1. CA DAO, CA DAO NAM BO VA CA DAO NAM BO VE L|CH SU 1.1.1. Khai niem ca dao, dan ca "Ca dao" va "dan ca" la hai thuat ngu dugc gioi nghien cuu van hgc va am nhac dung song hanh voi nhau. Song noi dung cua hai thuat ngu, hai khai niem nay (nhat la thuat ngu ca dao) thi lai dugc xac dinh la khong hoan toan giong nhau. Tuy theo each hieu, tuy theo quan diem ciia mgi nguoi ma noi dung cua hai thuat ngu nay dugc trinh bay tuy theo net nghTa nay hay net nghTa khac. Ve khai niem dan ca, each hieu tuong doi thong nhat. Noi mot each ngan ggn va don gian, dan ca la nhung bai hat do quan chiing nhan dan sang tac, dien xuong va luu truyen. 0 dan ca, yeu to van hgc (loi ca) va am dieu (Ian dieu) cung thi thuc dien xuong gan bo voi nhau trong mot chinh the thong nhat. Co loai dan ca luu hanh chu yeu trong mot vung, mot mien va co quan he mat thiet voi sinh hoat van hoa - tinh than cua vung dat da san sinh ra no (chang han dan ca Quan hg Bac Ninh, hat dam Nghe TTnh. ho Dong Thap...), co loai dan ca dugc luu hanh va pho bien rgng rai 6 nhieu noi. Khai niem ca dao (truoc kia ggi la phong dao) cung co nhieu quan niem khac nhau. Theo Duong Quang Ham: "Ca dao (ca: hat, dao: bai hat khong co chuong khuc) la nhung bai hat ngan luu hanh trong dan gian, thuong ta tinh tinh, phong tuc cua nguoi binh dan". Nhu vay theo each hieu nay thi ca dao va dan ca dong nghTa voi nhau, chiing khong co ranh gioi phan biet. Phai chang tu khi moi khoi sinh the loai, cac tac gia dan gian chi dung ca dao de hat nen thuat ngu ca dao moi dugc xac dinh la "nhung bai hat ngan". Thuat ngu ca dao dugc su dung rgng rai o nude ta tu dau the ki XX. Nhung viec xac dinh noi ham ciia no o cac nha nghien cuu, suu tarn, bien soan sach van hoc dan gian nhung thap nien sau nay lai them noi dung moi, each hi6u moi. Ngoai y kien dong nhat ca dao voi dan ca, hoac dung luon ca thuat ngu kep "ca dao dan ca", con co hai huong y kien sau day: - Ca dao co truyen chinh la phan loi ciia dan ca. - Ca dao khong phai la toan bo phan ngon ngu cua cac bai hat dan gian, ma la nhung cau mang tinh chat tru tinh dam da nhat va sang tac theo mot phong each rieng. Neu xet kT tu hai huong y kien tren ta thay hoac phiem dien, chua day dii, hoac co cho con mo ho, thieu tinh xac djnh. Khai niem ca dao can phai dugc hieu mot each trgn ven hon, cu the hon. GVHD: Tran Van Nam * svm T? Hokag m-
  13. Ca dao Nam bo ve lich sic Vao thoi xa xua, de phuc vu cho sinh hoat van nghe, cac van nghe sT dan gian da sang tac ra cac bai hat ngan da hat. Nhirng bai hat do gom hai phan: loi ca va Ian dieu. Dan dan theo thoi gian nhirng bai hat ay ngay cang phat trien manh lam cho loi bai hat ciia no da tro thanh the tho. Cac the he tiep theo, dua vao phong each, cau tao ciia thi tho nay ma da dat them nhung loi ca moi, hoac de hat theo Ian dieu co san va nhirng Ian dieu moi sang tac, hoac la de ngam, dk dgc. Mot so tac pham ciia mot so nha tho, nha van do sir dung phong each sang tac dan gian nen cung da di vao doi song dan gian va cung tro thanh ca dao. Do do, khai niem ca dao cung da mang mot noi dung moi khong dong nhat voi dan ca nua. Nhu vay: Ca dao la mot the loai cua van hoc dan gian, duoc tac gia dan gian sang tac va phat trien tren ca so cua nghe thuat ngon tu: No Id phan lai 6n dinh co phong each dugc rut ra tic dan ca. 1.1.2. Ca dao Nam bo Gioi thuyet: Ca dao Nam bo la ca dao dugc hinh thanh va phat triin a vung dat Nam bo tren ca sophan anh nhung sir vat, su kien, con nguoi a noi nay va no mang dau an rieng co a Nam bo. 1.1.3. Ca dao Nam bo ve ljch sir Ca dao Hch su la nhung cau va nhirng bai ca ngan lay de tai tu nhung sir kien Hch sir. Nhung bien co Hch sir dugc ghi lai trong ca dao lich su la nhung bien c6 it nhieu co anh huong den doi song nhan dan duong thoi. Mac du chua xac djnh dugc ro rang cau nao la dugc sang tac trong bien co lich su dang xay ra, cau nao la dugc sang tac sau khi bien co da xay ra hay xay ra da lau, nhung noi dung cua ca dao lich su noi chung da phan anh dugc nhung sir kien ciia lich su dan toe. Ca dao Nam Bo ve lich sir do la cac cau ca dao con giu lai dugc nhung danh tu rieng chi ten nguoi, ten dat, ten trieu dai, hay nhung bai ca phan anh nhung dac diem rieng biet co the nhan ra ngay dugc ciia mot giai doan lich sir nhat dinh nao do. Tu nhung tieu chi do co the hieu ca dao Nam bo ve Hch su nhu sau: Ca dao Nam bo ve lich sic la mot khia canh ciia ca dao Nam bo, chuyen phan anh nhung con nguoi, nhung bien co, su kien lich sir xay ra a Nam bo. 1.2. SO LUOC VE LICH SU NAM BO 0 phan so luge ve lich sir Nam bg nay dugc chiing toi nghien cuu, tim hieu chii yeu trong hai cong trinh chinh la quyen Viet Nam su luge cua Tran Trgng Kim do nha xuat ban Thoi dai xuat ban nam 2010 va quyen Sach giao khoa Ljch su - lop 9 ciia Phan Nggc Lien (chii bien) do nha xuat ban Giao due Viet Nam xuat ban nam 2011. Tu nhung nguon tai lieu tren, chiing toi tien hanh torn tac nhirng sir kien quan trgng nhat GVHD: Tran Van Nam 5 SVTH: Ta Hoang Hai
  14. Ca dao Nam bo ve lich sir va trinh bay ngan ggn lai, de khi nhin vao, mgi nguoi co the de dang nam ro Hch su Nam bo cung nhu nam ro nhung van de se dugc trinh bay d cac phan sau. Nhu chiing ta biet. Nam bo ngay nay la mot trong ba vung chinh cua lanh tho Viet Nam (gom Bac bo, Trung bo va Nam bo), la khu vuc co vj tri nam 6 phia Nam ciia to quoc, phia Tay giap voi vinh Thai Lan, phia Dong va Dong Nam bo giap bien Dong, phia Bac va Tay Bac giap Campuchia va mot phan phia Tay Bac giap Nam Trung bo. Voi dja hinh toan vung kha bang phang, khi hau quanh nam co hai mua kho va mua mua la chii yeu (mua mua tu thang 5 den thang 11, mua kho tu thang 12 den thang 4) cong voi he thong song ngoi day dac (co hai he thong song Ion nhat trong vung la song Dong Nai va song Ciiu Long) da giup cho Nam bo co nhieu thuan lgi trong nhieu lTnh vuc. Nhat la ve lmh vuc nong nghiep ma dang chu y hon ca la viec trong liia nude. Tu do ma vung dat moi nay da tung buoc khang dinh ve vi the va vai tro ciia minh tren nhieu mat: kinh te, khoa hgc - kT thuat, giao due, y te cho den van hoa. The nhung, vung dat Nam bo giau dep ngay nay truoc day la vung dat hoang so chim trong sinh lay, rung ram hang ngan nam sau khi de quoc Phu Nam tan ra vao the ki VI do nhieu bien dong tu nhien. Nhieu the ki troi qua, vung dat nay van ngu yen ma khong chut khoi sac. Nguyen nhan la do nguoi ban dia (chii yeu la nguoi Cham va nguoi Khmer) o day qua thua that, lai lac hau ve khoa hgc kT thuat. Mai den dau the ki XVII, cu dan Viet tu Dang Trong, mien Trung roi den mien Bac vao noi day lap nghiep ngay mot dong. Tu the ki XVII, chua Nguyen - nguoi bao ho qua trinh khai pha va thiet lap chii quyen o Nam bo da to chuc cac don vj hanh chinh, sap dat cac quan cai tri, lap so sach quan li dan dinh, ruong dat va dinh ra cac loai thue. Chua Nguyen con mo dan tu nhieu noi ve sinh song. Trong do chiia Nguyen tiep nhan mot doan nguoi Hoa den quy thuan, cho hg den khai pha va dinh cu (chu yeu la nhung trung than cua nha Minh, am muu chong lai nha Thanh nhu Mac Cuu, Duong Ngan Dich, Tran Thuong Xuyen...). Nhu vay. khoang mot the ki troi qua thi Nam bo buoc dau dugc djnh hinh, voi nhung dang ve gan giong nhu ngay horn nay. Tu cac dan toe, cac lop nguoi khac nhau den day chung song, mgi nguoi da doan ket bat tay xay dung Nam bo. Tu do ma da dien ra qua trinh giao luu van hoa vung mien mang nhung net dac thu va nhirng dien mao moi doi voi cac vung van hoa khac 6* Viet Nam. Nam 1698, Phii Gia Djnh (tuc Nam bo ngay nay) dugc thanh lap gom hai dinh Tran Bien (Bien Hoa) va Phien Tran (Gia Dinh). Nam 1802, Trieu Nguyen (vua Gia Long) dugc thanh lap, tiep tuc cac sir nghiep ciia cac chua Nguyen; hoan thien he thong GVHD: Tran Van Nam 7 SVTH: Ta Hoang Hai
  15. Ca dao Nam bo ve lich sir hanh chinh va thong nhat quan li toan ven lanh tho. Nam 1836, vua Minh Mang cho lap so dja ba toan bo luc tinh Nam Ki. Dudi thoi vua Minh Mang nam 1832, vung dat Nam bo dugc chia thanh sau tinh nen cd ten la Nam ki luc tinh (Hay Luc tinh Nam ki) gom: Phien An (nam 1836 ddi thanh Gia Dinh), Bien Hoa, Dinh Tuong, VTnh long, An Giang, Ha Tien. Va Nam bo buoc dau dugc xay dung cac he thong don luy tran thu dgc bien gioi de bao ve chii quyen quoc gia tren vung dat Nam bo. Tu nam Tu Due thu 4 (1851), ddi song nhan dan het sue kho khan. Trong khi do, mot so nha thuong gia va cac giao sT tu cac nude phuong Tay den Viet Nam de giao luu buon ban, truyen giao. Tuy nhien, do khu khu giu lay nhirng thoi cu, khong biet theo thdi ma md cua cho hg vao buon ban de phat trien dat nude, khai hoa dan tri, giiip cho nhan dan song am no. tien bo, vua va cac quan lai da cam doan khong cho cac tau thuong gia nude ngoai cap ben, bat toi nhirng nguoi di giang dao va nhung nguoi theo dao, dua ra nhung to du cam dao. Bdi nhirng loi lam ay da lam cai cd cho nude Phap dung binh lire de danh chiem nude ta. Theo Viet Nam sic luge ciia Tran Trgng Kim, thang 7 nam Mau Ngg (1858) la nam Tu Due thu 11, trung tudng hai quan nude Phap la Rigault de Genouilli da man lenh Phap hoang dem tau Phap va tau I-pha-nho (Tay Ban Nha) ca thay 14 chiec, cho hon 3.000 quan cua hai nude (Phap va Tay Ban Nha) vao cua Da Nang, ban pha cac don luy, roi len ha thanh An Hai va thanh Ton Hai. Khi hay tin Phap danh chiem Da NEng, Trieu dinh lien sai quan Hun quan Le Dinh Li lam tong doc dem 2.000 cam binh vao an ngu. Sau cuoc chien khoc Het d xa Cam Le. Le Dinh Li bj thuong nang roi mat. Trieu dinh tiep tuc sai quan Kinh luge su la Nguyen Tri Phuong vao lam Tong d6c, ong Chu Phuc Minh lam De doc cung vdi ong Dao Tri chong giu vdi quan Phap va quan I-pha-nho. Nguyen Tri Phuong cho quan lap don dien Lien Tri va cho dap IQy dai tir Hai Chau cho den Phuc Ninh, roi chia quan ra phong giu. Sau khi chiem Da Nang xong, djnh tien len danh Hul nhung thay quan linh nude ta canh giu nghiem ngat, lai khong thong thuoc duong sa, cho nen ben phia Phap khong dam tien cong len Hue ma quay lai danh chiem Gia Dinh - mot noi tru phii ciia nude Nam. Den thang gieng nam Ki Mui (1859) la nam Tu Due thu 12, trung tudng Rigault de Genouilli cho mot so tudng sT d lai giu cac don dien tai Da NEng, con bao nhieu binh thuyen dem vao Nam Ki. Den cua Can Gid, hEn cho linh bEn pha cac phao dai d hai ben bo song Dong Nai, roi tien len danh thanh Gia Dinh. O Gia Dinh, do viec binh tran it dugc tap luyen, cho nen khi quan Phap danh den ciia Can Gid, binh sT chong tra rat yeu dt. Thay tinh the bat lgi, quan Hg doc la Vu GVHD: Tran Van Nam 8 SVTH: Ta Hoang Hai
  16. Ca dao Nam bo ve lich sic Duy Ninh voi vang tim binh ve cuu vien nhung cung chEng chdng cu noi. Dugc hai ngay thi thanh vo. Vu Duy Ninh tu tu. Quan phap va quan I-pha-nho chiem thanh, thu dugc nhieu vu khi, luong thuc... Sau chien thang d Gia Djnh, quan Phap tro ra Da NEng, danh don Phuc Ninh. Quan phia Nguyen Tri Phuong phai lui ve giu don Nai Hien va don Lien Tri de tran thu. Trudc tinh the chien thEng, tudng Phap la Rigault de Genouilli muon giang hoa (vi nhieu nguyen nhan, trong do mot nguyen nhan quan trgng la quan Phap d Da NEng khong quen khi hau noi day) nhung trieu dinh cu day dua, nguoi thi ban danh, nguoi thi ban hoa, thanh ra viec giang hoa khong xong. Den thang mudi nam Ki Mui (1859), thieu tudng hai quan Phap la Page (Ba - du) den Nam bo, cho nguoi dua thu ban viec hoa, chi cot xin dung cam dao, de cho cac giao sT dugc tu do giang dao, dat lanh sir coi viec buon ban d cac cua be va dat su than d Hue. Nhung trieu dinh luc bay gid khong ai hieu chinh sach ngoai giao. Cho nen tiep tuc lam mat di dip hay cho ca hai nude. Khi quan Phap va quan I-pha-nho sang danh nude ta d Da NEng va d Gia Dinh. Thi quan nude Anh va quan nude Phap dang danh nude Tau d man Hoang Hai. De dam bao lire lugng cho cuoc chien, chinh phu Phap truyen lenh rut quan d Da NEng ve, va chi de quan giu lay Gia Dinh, con bao nhieu thi dem sang danh nude Tau. Cho nen quan Phap va quan I-pha-nho d Sai Gdn luc bay gid chi cd khoang 1.000 nguoi ma quan ciia Viet Nam thi cd den hon mot van nguoi. Tuy nhien ve kT thuat quan sir cung nhu vu khi ciia quan ta khong the nao djch n6i. Thay dugc dieu do Nguyen Tri Phuong cung quan Tham tan dai thEn Pham The Hien cho xay dEp don Ki Hoa (nguoi Phap ggi don ay la don Chi Hoa).. Den thang 9 nam Nham Than (1860), nha Thanh ben Tau ki Hoa udc vdi nude Anh va nude Phap bai bd chien sir. Hoa udc do da giup Phap doc toan lire lugng danh chiem Nam Ki. Thang gieng nam Tan Dau (1861), trung tudng Charner dem ca thay 70 chiec tau va 3.500 quan bo keo den Gia Dinh, danh don Ki Hoa. Hai ben danh nhau rat du doi trong hai ngay. Do vu khi cua dich qua manh, quan ta danh nit ve don Bien Hoa. Ket qua tran chien, quan Phap chet hon 300 nguoi, thieu tudng luc quan Vasoigne ciia Phap, dai ta cua quan I-pha-nho deu bj thuong. Phia ta, Nguyen Tri Phuong bj thuong, Nguyen Duy (em trai ciia Nguyen Tri Phuong) tu tran, quan Tham tan Pham The Hien bj thuong ve tdi Bien Hoa khong dugc bao lau thi mat. Pha dugc don Ki Hoa roi, quan Phap tien hanh chiem lay Thu Dau Mot va Tay Ninh. Bay gid bai quan ciia Nguyen Tri Phuong rut ve dong d Bien Hoa. Thay vay, quan Phap ben quay ve phia Tay danh tinh Djnh Tudng. Mot mat quan Phap dem tau di GVHD: Tran Van Nam 9 SVTH: Ta Hoang Hai
  17. Ca dao Nam bo ve lich sir duong song, tien len danh cac don, mot mat thi cho quan di duong bien, theo cua song Me Kong danh vao, hai mat cung tien len danh lay MT Tho. Quan Ho doc la Nguyen Cong Nhan phai bd thanh chay. Tu khi ha thanh MT Tho roi, quan Phap dat ddn luy vao nhirng noi hiem yeu, trien khai dan ap cac phong trao n6i day dau tranh cua nghTa quan Tri huyen Toai, phd Quan co Truong Djnh, Thien Ho Duong va chiing cd y djnh hoan binh de sua sang viec cai trj trong hat dja da lay dugc. Thang 10 nam Tan Dau (1861), chinh phii Phap sai thieu tudng hai quan Bonard sang thay cho trung tudng Charner ve nghi. Thieu tudng Bonard thay quan quan ta chong giu mai, ben quyet djnh lay tinh Bien Hoa va tinh VTnh Long. Den thang 11 nam ay, quan Phap chia lam bang 3 dao, cung tien len danh chiem thanh Bien Hoa, roi tien len mat Dong Nam danh lay don Ba Rja. Thang 3 nam Nham Tuat (1862), quan Phap dem 11 chiec tau va hon 1.000 quan di danh VTnh Long. Sau hai ngay thi thanh VTnh Long bj pha. Tong doc Truong Van Uyen phai dem quan lui ve phia Tay song Me Kong. Luc bay gid d ngoai BEc ki cd nhieu ten giac cd gay roi, ma trong Nam ki quan Phap cu danh chiem mai, trieu dinh lay lam lo so, ben sai Phan Thanh Gian va Lam Duy Tiep vao Gia Djnh giang hoa. Den thang 4 thi su than nude ta theo chiec tau Forbin vao Sai Gdn. Den ngay 9 thang 5 thi thieu tudng Bonard va su* than nude Nam ta la Phan Thanh Gian va Lam Duy Tiep ki to hoa udc. To hoa udc ay cd 12 khoan. Trong do cd nhung khoan quan trong sau: kil. Nude Nam phai de cho giao sT nude Phap va nude I-pha-nho dugc tu* do vao giang dao va de nguoi dan tu do theo dao. 2. Nude Nam phai nhudng dirt cho nude Phap tinh bien Hoa, tinh Gia Djnh va tinh Djnh Tudng, va phai de cho chien thuyen cua Phap dugc ra vao tu* do d song Me Kong. 3. Nude Nam khong dugc dem binh khi, thudc dan di qua nhung tinh da nhudng cho Nude Phap. 4. He nude Nam cd giao thiep vdi nude nao khac thi phai cho chinh phu Phap biet, va khi nao muon nhudng dat cho nude nao thi phai tuy y nude Phap cd thuan cho moi dugc. 5. Nguoi nude Phap va nude I-pha-nho dugc ra vao buon ban tu do d cua Da NEng, cua Ba Lat va cua be d Quang Yen. GVHD: Tran Van Nam Rr SVTH: Ta Hoang Hai
  18. Ca dao Nam bo ve lich sir 6. Nude Nam phai tra tien binh phi 4.000.000 nguyen cho Phap, chia lam mudi nam. Moi nam 40 van nguyen. 7. Nude Phap tra tinh VTnh Long lai cho Nude Nam, nhung quan Phap cu dong d tinh lj cho den khi dep yen giac gia d tinh Gia Dinh va tinh Djnh Tudng mdi rut ve."[5, tr.448] Sau khi hoa giang xong, trieu dinh sai ong Phan Thanh Gian lam Tong doc tinh VTnh Long, ong Lam Duy Tiep lam tuan phii Khanh Thuan, de giao thiep vdi cac quan nude Phap d Gia Djnh. Bay gid nude I-pha-nho truyen lenh rut quan, nhudng quyen lay dat lam thuoc dja cho nude Phap, chi nhan tien binh phi va quyen dugc cho cac giao sT di giang dao ma thoi. Thang 2 nam Qui Hgi (1863) la nam Tu Due thu 16, thieu tudng Bonard va dai ta nude I-pha-nho la Palanca vao Hue trieu yet kien vua Due Tong de cong nhan sir giang hoa ciia ba nude. Tuy the bat dEc dT phai nhudng ba tinh Nam Ki cho nude Phap, nhung luc nao vua Due Tong van muon co het sue dk chuoc lai, vi dat Gia Djnh la dat khai nghiep cua nha Nguyen va lai la dat que ngoai cua ngai, nen hoa udc da ki roi ma ngai van sai quan thuong nghj vdi quan nude Phap ve viec chuoc lai dat. Ma chii y nguoi nude Phap luc bay gid thi khong chi giu lay ba tinh Nam ki ma con djnh md rong them dien tich chiem lmh nua. Thay viec nay ban khong xong, ben sai quan hiep bien dai hgc sT Phan Thanh Gian, quan ta tham tri Lai bg Pham Phu Thu va quan an sat su tinh Quang Nam la Nguy KhEc Dan dem pham vat sang su nude Phap va nude I- pha-nho. Con viec giao thiep d trong Nam ki thi giao lai cho quan tong doc tinh VTnh Long la Truong Van Uyen. Trudc viec tau bay muon chuoc lai dat cua su than Nude Nam, chinh phu Phap liic bay gid lay lam phan van, chua quyet hEn lay hay la tra dat Nam ki, ma Phap hoang thi ngai duong sa xa xdi, ben sai trung ta hai quan Aubaret (Ha ba li) sang dieu dinh vdi trieu dinh d Hue ve viec cho chuoc lai ba tinh Nam ki. Vua Due Tong lai sai quan Lai bo thugng thu la ong Phan Thanh Gian ra sung chiic toan quyen cung vdi Tran Tiln Thanh va Phan Huy Vjnh de thuong nghj vdi su than nude Phap. Ong Aubaret dua ban thao to hoa udc vdi noi dung chinh la: Nude Phap tra lai ba tinh Gia Dinh, Bien Hoa va Djnh Tudng cho nude Nam, chi giu Sai Gdn, MT Tho va Thii Dau Mot de dong quan. Nhung nude Nam phai de nude Phap dugc quyen bao hg ca sau tinh Nam ki, Nude Nam lai phai chju moi nam la 2.000.000 nguyen tien thue. GVHD: Tran Van Nam L^fiLnOCVO TROONCj TOfiN SVTH: Ta Hoang Hai
  19. Ca dao Nam bo ve lich sir Su than cua hai nude cu ban di ban mai van khong xong, ma d ben Phap thi cd nhieu nguoi khong muon tra lai dat Nam ki. Cuoi nam Giap Ti (1864) bo truong bo Hai quan la hau tudc Dechasseloup Laubat dang so tau vdi Phap hoang nhat djnh khong cho nude Nam chuoc lai ba tinh. Phap hoang nghe loi ay ben xuong chi truyen cu chieu to hoa udc nam Nham Tuat (1862) ma thi hanh. Nam At Suu (1865) bo trudng Dechasseloup Laubat trieu tap thieu tudng De la Grandiere dang dNam ki ve nude, cot la muon biet ro tinh the ben Viet Nam luc nay ra sao. Khi hay viec cai trj d ba tinh Nam ki cua Phap da thanh nep roi, Chinh phu Phap quyet y lay not ba tinh phia Tay Nam ki, sura soan binh linh chuEn bj tien cong lay tinh VTnh Long, tinh An Giang va tinh Ha Tien. 0 Hue, tuy trieu dinh biet ro tham vong ciia Phap, nhung cu mong chuoc lai dat ba tinh phia Tay, cho nen nam Binh Dan (1866) lai sai ong Phan Thanh Gian vao lam kinh luge su den tim ke chong giu. Thang 6 nam Dinh Mao (1867) la nam Tu Due thu 20, quan Phap trieu tap hon 1.000 quan d MT Tho, roi djnh ngay keo sang lay VTnh Long, An Giang va Ha Tien. Phan Thanh Gian biet the khong chong noi, bao cac quan danh chju nop thanh tri cho khoi sir tai hai, roi ong uong thuoc doc tu tu. Tu do trd di, dat Nam ki trd thanh thuoc dja cua Phap, thue ma, luat le, dieu gi cung do siiy phu Sai Gdn quyet djnh ca. Sau khi chien tranh the gioi thu nhat ket thuc (1914 - 1918), quan Phap tuy thang tran, nhung ne kinh te nude nay bj tan pha nang ne. Trong khi do tu ban doc quyen Phap vua tang cudng bde lot nhan dan lao dong trong nude, vua dEy manh khai thac thuoc dja de bu dap nhirng thiet hai do chien tranh gay ra. Lam cho ddi song cac nude thuoc dja vd cung khd khan, trong do cd Viet Nam. 0 Nam bo, Phap tang cudng dau tu vao cac lmh vuc ndng nghiep (chii yeu la don dien cao su), cong nghiep (mo nha may sgi Nam Djnh, nha may rugu Nam Djnh, nha may xay xat gao Chg Ldn...) va khai thac khoang san (chii yeu la md than). Day la nhung ITnh vuc cung cap nhung mat hang ma nude Phap va the gioi cd nhu cau ldn. Chinh sach khai thac thuoc dja ciia Phap van khong thay doi: han che cong nghiep phat trien, dac biet la cong nghiep nang; tang cudng thu doan bde lot, va vet tien ciia ciia nhan dan ta bang each danh thue nang (thue ruong, thue dat, the than, thue rugu. thue mudi...). Tu sau chien tranh the gidi thu nhat, chinh sach boc lot cua bgn thuc dan Phap d Viet Nam noi chung va d Nam bo noi rieng ngay cang da man, cho nen cac phong trao dan toe, dan chii d Nam bo phat trien manh me, thu hut dugc nhieu tang lop tham gia GVHD: Tran Van Nam rT SVTH: Ta Hoang Hai
  20. Ca dao Nam bo ve lich sir vdi nhieu hinh thuc phong phu va sdi ndi, nhat la d Sai Gdn. Giai cap tu san dan toe nhan da lam an thuan lai sau chien tranh, ho da phat dong cac phong trao chan hung noi hoa, bay tru ngoai hoa (1919), dau tranh chong doc quyen cang Sai Gdn va doc quyen xuat khau liia gao Nam ki cua tu ban Phap (1923). Giai cap tu san con dung ca bao chi de benh vuc quyen lai cho minh. Mot so tu san va dja chu ldn d Nam ki (dai bieu la Bui Quang Chieu, Nguyen Phan Long...) con thanh lap ra Dang lap hien de tap hgp lire lugng, dua ra mot so khEu hieu ddi tu do, dan chii de tranh thu sir ung ho ciia quan chung nhan dan gay ap luc vdi thuc dan Phap. Nam 1920, d Sai Gdn - Chg Ldn, Ton Due ThEng (ngudi thg may tung tham gia vu binh bien tren tau Phap d Bien Den de phan doi de quoc Phap can thiep vao nude Nga X6 viet) da bi mat thanh lap Cong hoi. Tu cuoc dau tranh ciia cong nhan vien chuc cac so cong thuong ciia tu ban Phap d Bac ki, da dan den nhieu cuoc bai cong ciia cac cong nhan nha may det, nha may rugu, nha may xay xat gao d Nam Djnh. Quan trgng han la cuoc bai cong ciia thg may xirdng Ba Son (xudng sua chua va dong tau cho hai quan Phap) d cang Sai Gdn vdi muc dich ngan can tau chien Phap chd linh sang tham gia dan ap phong trao dau tranh each mang cua nhan dan va thiiy thu Trung Quoc (8 - 1925). Cuoc bai cong ciia thg may Ba Son thEng lai, da danh dau mot budc tien mdi cua phong trao cong nhan Viet Nam - giai cap cong nhan nude ta tu day budc dau di vao dau tranh cd to chuc va co muc dich chinh trj ro rang. Trong hai nam 1926 - 1927, lien tiep bung no nhieu cuoc bai cong ciia cong nhan, vien chuc, hoc sinh hgc nghe. Ldn nhat la cuoc bai cong ciia cong nhan nha may sai Nam Djnh, cong nhan hai don dien cao su Cam Tien (nay thuoc Dong Nai), Phu Rieng (nay thuoc tinh Binh Phudc), nha may Ba Son. Tu nam 1928 den dau nam 1929, phong trao dan toe va dan chii theo con duong each mang vd san d nude ta dang tren da phat trien manh. Trudc tinh hinh do, can phai cd mot dang cong san de to chire va lanh dao nhan dan, giai cap cong nhan, giai cap ndng dan cung cac luc lugng yeu nude va each mang khac de dau tranh chong de quoc va phong kien tay sai, gianh doc tu do. Tai dai hoi Ian thu nhat cua Hoi Viet Nam Cach mang Thanh nien (5 - 1929), khi kien nghj thanh lap Dang Cong san khong dugc chap nhan, doan dai bieu BEc ki bd ve va quyet djnh thanh lap Dong Duong Cong san dang (6 - 1929). Tiep do d Nam ki cung quyet djnh thanh lap An Nam Cong san dang (8 - 1929). 6 Trung ki, cac dang vien tien tien ciia Dang Tan Viet, tu lau chju tac dong cua Hoi Viet Nam Cach mang Thanh nien, da quyet djnh li khai de thanh lap Dong Duong Cong san lien doan (9 - GVHD:Tran Van Nam rT SVTH: Ta Hoang Hai
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1247 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2