183
KỸ THUẬT PHÂN TÍCH HÀNH VI ỨNG DỤNG
(Applied Behaviour Analysis - ABA)
I. ĐẠI CƢƠNG
1. Khái niệm
Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) là một phương pháp phân tích các hành vi
không thích hợp hoặc hành vi bất thường để loại bỏ hành vi đó và thay thế bằng hành vi
mới thích hợp hơn hoặc giảm sự tác động của nguyên nhân dẫn đến hành vi không phù
hợp. Can thiệp hành vi có thể theo nhiều cách, có thể điều chỉnh hành vi theo sự tiến bộ
của trẻ hoặc phân tích hành vi ứng dụng.
2. Phân tích hành vi ứng dụng bao gồm
Quan sát trực tiếp hành vi của trẻ.
Sử dụng các kích thích vào trước hành vi và sau hành vi.
Đo lường hành vi bất thường (tần suất, thời gian, mức độ, địa điểm,..).
Phân tích chức năng mối liên hệ giữa môi trường và hành vi.
Dựa vào các kết quả mô tả và phân tích chức năng của hành vi để thiết lập thực
hành về thay đổi hành vi.
3. Nội dung của chƣơng trình phân tích hành vi ứng dụng
Chương trình phân tích hành vi ứng dụng gồm 100 bài tập được sắp xếp từ đơn
giản đến phức tạp. Hiện nay đ được áp dụng tại nhiều trung tâm can thiệp tự kỷ ở
Việt Nam.
II. CHỈ ĐỊNH
Trẻ tự kỷ.
Trẻ chậm phát triển tinh thần có rối loạn hành vi.
Trẻ bại não có rối loạn hành vi.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Không có.
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
Bác sĩ phục hồi chức năng, cử nhân hoặc kỹ thuật viên ngôn ngữ trị liệu.
184
2. Phƣơng tiện
Dụng cụ học tập (sách, tranh, đồ chơi, đồ dùng….).
3. Bệnh nhi
Trẻ không đang giai đoạn ốm sốt.
4. Hồ sơ bệnh án
Điền đầy đủ thông tin theo quy định của Bộ Y tế.
Kiểm tra hồ sơ: đối chiếu chỉ định can thiệp và tên trẻ.
Ghi nhận xét trước can thiệp.
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
Thời gian thực hiện kỹ thuật từ 20 phút đến 30 phút.
* Bƣớc 1: là phân tích hành vi bằng sử dụng Mô hình ABC - là cơ sở của phương
pháp “Phân tích hành vi ứng dụng” gồm:
Trước hành vi (Antecedent): là một hướng dẫn hoặc một yêu cầu trẻ thực hiện
một hành động.
Hành vi (Behavior): là hành vi hoặc đáp ứng của trẻ.
Sau hành vi (Consequence): là đáp ứng của người chăm sóc/trị liệu trẻ, có thể
dao động từ các củng cố hành vi tích cực.
Dựa vào kết quả Phân tích hành vi ABC người can thiệp tiến hành thực hiện
các kỹ thuật can thiệp phân tích hành vi ứng dụng cho trẻ tự kỷ.
* Bƣớc 2: đánh giá trẻ và chọn chương trình can thiệp theo 3 mức độ (chương
trình ban đầu, chương trình trung gian hoặc chương trình mức độ cao).
Trong chương trình này các kỹ năng được dạy bằng cách chia chúng ra thành
từng bước nhỏ, dạy một bước trong một thời điểm và củng cố bước trước đó.
*Bƣớc 3: tiến hành can thiệp cho trẻ theo chương trình đ chọn.
VI. THEO DÕI
Sự an toàn của trẻ trong thời gian can thiệp: các hành vi nguy hiểm đến tính
mạng trẻ.
Theo dõi sự tiến bộ của trẻ sau mỗi đợt can thiệp.
VII. XỬ TRÍ TAI BIẾN
Theo sát trẻ trong quá trình can thiệp: nếu xuất hiện hành vi nguy hiểm đến tính
mạng trẻ thì cần cho trẻ thư gi n.