Làm gì khi tr b s t virus?ẻ ị ố
S t ốvirus ch a có thu c đi u tr đ c hi u, vì v y cách x lý t t nh t là h s t, ch m mát,ư ố ề ị ặ ệ ậ ử ố ấ ạ ố ườ
bù n c và đi n gi i. N u không có b i nhi m vi khu n thì đ ng dùng kháng sinh.ướ ệ ả ế ộ ễ ẩ ừ
C th tr em ch a có s c đ kháng cao nên r t d b nhi m b nh. Trong đi u ki n bình th ngơ ể ẻ ư ứ ề ấ ễ ị ễ ệ ề ệ ườ
cũng có nh ng virus ký sinh trên đ ng hô h p, tiêu hóa... Khi g p đi u ki n thu n l i, chúng phátữ ườ ấ ặ ề ệ ậ ợ
tri n, ểxâm nh pậ c th và gây b nh. Các lo i virus th ng gây s t g m myxo, coxackie, entero,ơ ể ệ ạ ườ ố ồ
s i, th y đ u, viêm não Nh t B n... Virus có th lây t ng i này sang ng i khác, đ c bi t làở ủ ậ ậ ả ể ừ ườ ườ ặ ệ
nhi m qua đ ng hô h p, tiêu hóa, có th gây thành d ch. M t trong các tri u ch ng n i b t c aễ ườ ấ ể ị ộ ệ ứ ổ ậ ủ
tình tr ng nhi m virus là s t cao.ạ ễ ố
Đ c đi m c a s t do nhi m virusặ ể ủ ố ễ
S t caoố: Đây là bi u hi n th ng g p nh ng tr ng h p s t do virus, th ng t 38 đ n 39 đ C,ể ệ ườ ặ ở ữ ườ ợ ố ườ ừ ế ộ
th m chí 40-41 đ C. Trong c n s t, tr th ng m t m i và ít đáp ng v i các lo i thu c h s tậ ộ ơ ố ẻ ườ ệ ỏ ứ ớ ạ ố ạ ố
thông th ng nh paracetamol... Khi h s t, tr l i t nh táo, ch i bình th ng.ườ ư ạ ố ẻ ạ ỉ ơ ườ
Đau mình m yẩ: tr l n thì đau c b p nên tr th ng kêu đau kh p mình, tr nh có th qu yỞ ẻ ớ ơ ắ ẻ ườ ắ ẻ ỏ ể ấ
khóc.
Đau đ uầ: M t s tr có th đau đ u nh ng v n t nh táo, không kích thích, v t vã.ộ ố ẻ ể ầ ư ẫ ỉ ậ
Viêm long đ ng hô h pườ ấ
: Các bi u hi n c a viêm long đ ng hô h p nh ho, ch y n c mũi, h t h i, h ng đ ...ể ệ ủ ườ ấ ư ả ướ ắ ơ ọ ỏ
R i lo n tiêu hóaố ạ
: Th ng xu t hi n s m n u nguyên nhân gây s t do virus đ ng tiêu hóa, cũng có th xu t hi nườ ấ ệ ớ ế ố ườ ể ấ ệ
mu n h n vài ngày sau khi s t v i đ c đi m là phân l ng, không có máu, ch t nh y.ộ ơ ố ớ ặ ể ỏ ấ ầ
Viêm h chạ
: Các h ch vùng đ u, m t, c th ng s ng to, đau có th nhìn ho c s th y.ạ ầ ặ ổ ườ ư ể ặ ờ ấ
Phát ban
: Th ng xu t hi n 2-3 ngày sau khi s t, khi xu t hi n ban thì s đ s t.ườ ấ ệ ố ấ ệ ẽ ỡ ố
Viêm k t m cế ạ
: K t m c có th đ , có d m t, ch y n c m t.ế ạ ể ỏ ử ắ ả ướ ắ
Nôn
: Có th tr nôn nhi u l n nh ng th ng xu t hi n sau khi ăn. Không có các bi u hi n nhi mể ẻ ề ầ ư ườ ấ ệ ể ệ ễ
khu n. ẩ
1
Các tri u ch ng trên th ng xu t hi n r t r m r và sau 3-5 ngày s gi m d n r i m t đi, tr tr l iệ ứ ườ ấ ệ ấ ầ ộ ẽ ả ầ ồ ấ ẻ ở ạ
kh e m nh.ỏ ạ
X trí s t do virus trử ố ở ẻ
Các b nh do virus gây ra h u h t ch a có thu c đ c hi u, ch y u là đi u tr tri u ch ng, đ i v iệ ầ ế ư ố ặ ệ ủ ế ề ị ệ ứ ố ớ
s t virus tr em cũng v y. Do đó, các bi n pháp th ng áp d ng là:ố ở ẻ ậ ệ ườ ụ
H s tạ ố
: Th ng dùng paracetamol li u 10 mg/kg, 6 gi /l n.ườ ề ờ ầ
Ch m mátườ
: Lau mình tr b ng khăn mát, lau khô m hôi, đ tr n m n i thoáng mát, m c ẻ ằ ồ ể ẻ ằ ơ ặ qu n áoầ m ng.ỏ
Ch ng co gi tố ậ
: N u tr s t cao trên 38,5 đ C thì nên dùng thu c h s t kèm theo thu c ch ng co gi t theo chế ẻ ố ộ ố ạ ố ố ố ậ ỉ
đ nh c a bác sĩ, đ c bi t là nh ng tr có ti n s co gi t khi s t cao.ị ủ ặ ệ ữ ẻ ề ử ậ ố
Bù n c và đi n gi iướ ệ ả
: Khi s t cao có th gây ra tình tr ng m t n c, r t lo n cân b ng đi n gi i trong c th , nên dùngố ể ạ ấ ướ ố ạ ằ ệ ả ơ ể
các thu c có tác d ng bù l ng n c m t qua da và đi n gi i do s t nh oresol, cháo mu i n uố ụ ượ ướ ấ ệ ả ố ư ố ấ
loãng.
Ch ng b i nhi mố ộ ễ
: V sinh s ch s cho tr , nh m t, mũi b ng natriclorid 0,9%, tránh b i nhi m vi khu n đ ng hôệ ạ ẽ ẻ ỏ ắ ằ ộ ễ ẩ ườ
h p.ấ
Dinh d ngưỡ
: Cho tr ăn l ng, d tiêu, giàu ch t dinh d ng.ẻ ỏ ễ ấ ưỡ
V sinhệ
: V sinh c th cho tr s ch s , t m b ng n c m trong phòng kín. ệ ơ ể ẻ ạ ẽ ắ ằ ướ ấ
Ph i đ a tr đ n khám ngay t i trung tâm y t khi có các d u hi u sau: Tr s t cao trên 38,5 đ C,ả ư ẻ ế ạ ế ấ ệ ẻ ố ộ
đ c bi t là trên 39 đ C mà dùng thu c h s t không đáp ng; l m , li bì, ng nhi u, xu t hi n coặ ệ ộ ố ạ ố ứ ơ ơ ủ ề ấ ệ
gi t, đau đ u liên t c, tăng d n; bu n nôn, nôn khan nhi u l n, s t ậ ầ ụ ầ ồ ề ầ ố kéo dài trên 5 ngày.
S t virus d gây thành d ch nên khi tr b nhi m b nh, c n cách ly và gi m. Khi tr b m, khôngố ễ ị ẻ ị ễ ệ ầ ữ ấ ẻ ị ố
nên cho đ n tr ng.ế ườ
2
Sai l m khi tr s tầ ẻ ố
kín ho c c i h t đ c a tr - hai cách làm này đ u không đúng. Khi s t, c th bé b m t n c và mu iỦ ặ ở ế ồ ủ ẻ ề ố ơ ể ị ấ ướ ố
khoáng nên h th n kinh b r i lo n, thân nhi t không n đ nh, lúc quá nóng, lúc l i quá l nh.ệ ầ ị ố ạ ệ ổ ị ạ ạ
Do đó, b n ch nên c i b t đ c a tr ch không c i h t, cũng không kín con trong nhi u l p chăn ho cạ ỉ ở ớ ồ ủ ẻ ứ ở ế ủ ề ớ ặ
áo qu n vì s khi n tr b co gi t. Hi n t ng này r t nguy hi m, d n đ n nh ng t n th ng não, gâyầ ẽ ế ẻ ị ậ ệ ượ ấ ể ẫ ế ữ ổ ươ ở
nên ch ng đ ng kinh v sau.ứ ộ ề
Nh ng ữsai l mầ khác:
Cho tr u ng aspirinẻ ố : Đây là ph ng pháp h s t nguy hi m vì có th gây ra nh ng b nh liên quan đ nươ ạ ố ể ể ữ ệ ế
gan c a bé sau này.ủ
Ch m n c đá tr c ti pườ ướ ự ế : Nhi u ng i m có thói quen dùng cách này đ h s t nhanh cho con. Làm nhề ườ ẹ ể ạ ố ư
v y ch khi n thân nhi t c a bé càng cao do c ch co m ch ngo i vi. T t nh t ch nên ch m mát.ậ ỉ ế ệ ủ ơ ế ạ ạ ố ấ ỉ ườ
Kiêng n c hoàn toànướ : Đ con ngâm n c lâu lúc đang s t là đi u không t t. Tuy nhiên, b n đ ng b quaể ướ ố ề ố ạ ừ ỏ
vi c v sinh c th cho bé b ng n c m đ tr c m th y d ch u. Cách này giúp h n ch ệ ệ ơ ể ằ ướ ấ ể ẻ ả ấ ễ ị ạ ế nguy cơ bé bị
nhi m trùng da.ễ
Nh ng vi c nên làmữ ệ
Bình th ng, b n có th h s t cho con b ng thu c theo li u c a bác sĩ ch đ nh. Riêng v i nh ng tr ngườ ạ ể ạ ố ằ ố ề ủ ỉ ị ớ ữ ườ
h p sau, b n c n đ a tr đi khám chuyên khoa ngay l p t c đ tránh bi n ch ng: Tr d i 6 tháng tu i,ợ ạ ầ ư ẻ ậ ứ ể ế ứ ẻ ướ ổ
tr s t ẻ ố kéo dài h n 3 ngày, tr s t cao đ t bi n ho c s t tr l i sau khi đã kh i.ơ ẻ ố ộ ế ặ ố ở ạ ỏ
Đ m b o ch đ dinh d ng cho con: Trong th i gian b nh, c th tr c n ph i đ c cung c p đ y đả ả ế ộ ưỡ ờ ệ ơ ể ẻ ầ ả ượ ấ ầ ủ
năng l ng. D i nh h ng c a c n s t, các men tiêu hoá b c ch nên tr th ng có c m giác chán ăn.ượ ướ ả ưở ủ ơ ố ị ứ ế ẻ ườ ả
Do đó, b n ph i chu n b cho tr nh ng lo i th c ăn d tiêu hoá.ạ ả ẩ ị ẻ ữ ạ ứ ễ
B sung đ n cổ ủ ướ : Khi s t, c th bé m t nhi u n c và m t vitamin qua phân, n c ti u. B n c n chú ýố ơ ể ấ ề ướ ấ ướ ể ạ ầ
cho con u ng nhi u n c đun sôi đ ngu i ho c n c trái cây t i. B n cũng có th cho con u ng 1 lyố ề ướ ể ộ ặ ướ ươ ạ ể ố
200 ml n c chanh nóng pha m t ít đ ng v i l ng mu i c b ng h t ngô ho c dùng m t gói Oresol phaướ ộ ườ ớ ượ ố ỡ ằ ạ ặ ộ
v i 1 lít n c m.ớ ướ ấ
Cho tr m c ẻ ặ qu n áoầ r ng rãi, ch t li u thoáng mát và đ con ng i n i thoáng đãng. Lau ng i bé b ngộ ấ ệ ể ồ ở ơ ườ ằ
n c m v a, lau k trán, d i cánh tay và b n.ướ ấ ừ ỹ ở ướ ẹ
Th ng xuyên đo nhi t đ : Nhi t k t đ t h u môn cho nhi t đ chính xác nh t nh ng s gây khó ch uườ ệ ộ ệ ế ặ ở ậ ệ ộ ấ ư ẽ ị
cho tr . B n có th ch n cách đ t d i cánh tay ho c ng m. Áp sát cánh tay c a tr vào ng c, gi nhi tẻ ạ ể ọ ặ ướ ặ ậ ủ ẻ ự ữ ệ
k d i cánh tay ít nh t trong 3 phút. Sai s c a nhi t k so v i thân nhi t c a tr là + 0,3 đ n 0,4 đ C;ế ướ ấ ố ủ ệ ế ớ ệ ủ ẻ ế ộ
t c nhi t k ch 38 đ C thì nhi t đ th t s c a bé là 38,4 đ C.ứ ệ ế ỉ ộ ệ ộ ậ ự ủ ộ
Đo nhi t đ c a bé m i gi m t l n. Dù nhi t đ đã gi m xu ng m c bình th ng, trong kho ng 37 đệ ộ ủ ỗ ờ ộ ầ ệ ộ ả ố ở ứ ườ ả ộ
C, b n v n ph i theo dõi l i vài gi m t l n.ạ ẫ ả ạ ờ ộ ầ
3
Nhi u cha m x lý sai khi tr b tiêu ch yề ẹ ử ẻ ị ả
"Không ít tr b b nh tiêu nh mà chuy n n ng, ch ng b ng, th m chí th ng ru t, t vong, vì các b c phẻ ị ệ ẹ ể ặ ướ ụ ậ ủ ộ ử ậ ụ
huynh t ý mua thu c ngăn tiêu cho con u ng", Bác sĩ Hoàng Lê Phúc, Tr ng khoa tiêu hóa B nh vi n Nhiự ố ố ưở ệ ệ
Đ ng 1, TP HCM cho bi t. ồ ế
Th c t , nhi u em bé ban đ u ch đi tiêu ch y nh , nh ng ch a bi t nguyên nhân do đâu, các bà m v i vàngự ế ề ầ ỉ ả ẹ ư ư ế ẹ ộ
mua thu c kháng sinh cho con u ng, d n đ n tình tr ng tr ngày càng suy ki t vì b nh không h t mà còn phátố ố ẫ ế ạ ẻ ệ ệ ế
sinh ch ng tiêu ch y ứ ả kéo dài ho c suy nh c c th tr m tr ng... ặ ượ ơ ể ầ ọ
"Đi u c n thi t nh t là m i ph huynh nên trang b nh ng ki n th c c b n v b nh đ t đó có cách chămề ầ ế ấ ỗ ụ ị ữ ế ứ ơ ả ề ệ ể ừ
sóc và đi u trề ị đúng h ng", ông Phúc nóiướ
Cũng theo bác sĩ Phúc, b nh tiêu ch y tr đ c chia ra hai nhóm, g m ệ ả ở ẻ ượ ồ tiêu ch y c pả ấ và ki t l .ế ị Nhóm nào
cũng có th d n đ n nguy c t vong.ể ẫ ế ơ ử
Trong đó, nhóm tiêu ch y c p (tiêu ch y thông th ng) chi m t 2/3 đ n 3/4 t ng s ca m c b nh. Trongả ấ ả ườ ế ừ ế ổ ố ắ ệ
nhóm này, tr có bi u hi n đi phân l ng, không có đàm và máu. Tiêu ch y c p do siêu vi gây ra (ch y u làẻ ể ệ ỏ ả ấ ủ ế
virus Rota, lo i virus có trong môi tr ng). Tiêu ch y c p ch a có thu c ch a tr nên bi n pháp duy nh t làạ ườ ả ấ ư ố ữ ị ệ ấ
bù n c, bù dinh d ng. ướ ưỡ
Nhóm ch ng ki t l do vi trùng gây nên. Ph huynh có th nh n ra b nh khi th y phân có đàm và máu. Phânứ ế ị ụ ể ậ ệ ấ
có th không nhi u n c nên m t s ph huynh nh m t ng đây không ph i là tiêu ch y. Ki t l có thể ề ướ ộ ố ụ ầ ưở ả ả ế ị ể
đ c đi u tr b ng kháng sinh.ượ ề ị ằ
Ngoài ra, m t s tr còn b ch ng tiêu ch y kéo dài. Ch ng tiêu ch y này do các b nh đ ng ru tộ ố ẻ ị ứ ả ứ ả ệ ở ườ ộ
ho cặ ch ng kém h p thu (th c ăn h p thu không h t gây tiêu ch y) gây nên. Ph huynh c n đ a tr đ nứ ấ ứ ấ ế ả ụ ầ ư ẻ ế
b nh vi n đ đ c ch n đoán và đi u tr t n g c. ệ ệ ể ượ ẩ ề ị ậ ố
T t c các tr ng h p b m c b nh, sau khi thăm khám, ch nh ng tr ng h p quá n ng m i ph i vào vi n,ấ ả ườ ợ ị ắ ệ ỉ ữ ườ ợ ặ ớ ả ệ
tr ng h p nh có th đi u tr t i nhà theo h ng d n c a bác sĩ. Lo i thu c t t nh t có th dùng đ bùườ ợ ẹ ể ề ị ạ ướ ẫ ủ ạ ố ố ấ ể ể
n c là dung d ch Oresol.ướ ị
S a m là kháng sinh t t nh t cho trữ ẹ ố ấ ẻ
Đ chăm sóc m t tr b tiêu ch y đúng cách, ông Phúc khuyên các bà m c n làm t t 3 nguyên t c: Cho trể ộ ẻ ị ả ẹ ầ ố ắ ẻ
u ng nhi u n c h n th ng ngày đ ng a m t n c do tiêu ch y. Cho tr ăn và bú nhi u b a h n th ngố ề ướ ơ ườ ể ừ ấ ướ ả ẻ ề ữ ơ ườ
ngày đ bù dinh d ng. N u th y tr có d u hi u tr s t, m t tr n ng c, đi tiêu toàn máu, nôn nhi u, phể ưỡ ế ấ ẻ ấ ệ ở ố ắ ợ ượ ề ụ
huynh c n l p t c đ a tr đ n b nh vi n.ầ ậ ứ ư ẻ ế ệ ệ
"S a m v a là th c ăn v a là lo i “n c” r t t t, nên vi c cho tr bú m r t c n thi t", ông Phúc khuy nữ ẹ ừ ứ ừ ạ ướ ấ ố ệ ẻ ẹ ấ ầ ế ế
cáo. "Ph huynh cũng có th cho tr u ng thêm các lo i n c canh, n c cháo, s a đ u nành, s a chua, n cụ ể ẻ ố ạ ướ ướ ữ ậ ữ ướ
trái cây nh cam v t nguyên ch t ho c thêm r t ít đ ng, n c d a t i, n c chín. C n tránh các lo iư ắ ấ ặ ấ ườ ướ ừ ươ ướ ầ ạ
n c gi i khát, n c ép trái cây quá ng t vì chúng làm cho b nh x u h n". ướ ả ướ ọ ệ ấ ơ
Kinh phí đi u tr b nh tiêu ch y tuy không cao nh ng m t nhi u th i gian và kìm hãm s phát tri n c a tr .ề ị ệ ả ư ấ ề ờ ự ể ủ ẻ
Đ phòng b nh, theo các bác sĩ chuyên ngành, ph huynh c n cho tr u ng văcxin ng a virus Rota gây tiêuể ệ ụ ầ ẻ ố ừ
ch y đ ng th i ph i gi gìn v sinh ăn u ng, đ c bi t không đ c ăn nh ng đ không đ c b o qu n t t.ả ồ ờ ả ữ ệ ố ặ ệ ượ ữ ồ ượ ả ả ố
4
Chăm sóc khi tr m c răngẻ ọ
M c răng là m t s ki n quan tr ng đ i v i con tr . giai đo n này, tr th ng cóọ ộ ự ệ ọ ố ớ ẻ Ở ạ ẻ ườ
nh ng thay đ i rõ r t v tâm sinh lý cũng nh s c kh e. Nó đánh d u s chuy n giaiữ ổ ệ ề ư ứ ỏ ấ ự ể
đo n c a bé, nh ng cũng báo tr c nh ng r c r i x y ra v i bé và b m .ạ ủ ư ướ ữ ắ ố ả ớ ố ẹ
Tu i m c răngổ ọ
Em bé 6 tháng tu i đã b t đ u m c răng s a. Chi c đ u tiên là răng c a gi a, hàm d i.ổ ắ ầ ọ ữ ế ầ ử ữ ướ
Th i kỳ m c răng c a bé b t đ u trong kho ng t 5 đ n 8 tháng tu i. Không có m c chu nờ ọ ủ ắ ầ ả ừ ế ổ ố ẩ
c th nào cho vi c th i gian m c răng c a các bé, m t s bé m c s m lúc 3-4 tháng, có béụ ể ệ ờ ọ ủ ộ ố ọ ớ
m c răng lúc 6 tháng, có bé 7 tháng và cũng có th mu n h n. ọ ể ộ ơ
Vi c m c răng nhanh hay ch m vài tháng là đi u bình th ng. Th m chí, có tr sinh ra đã cóệ ọ ậ ề ườ ậ ẻ
s n 1-2 chi c răng r i g i là răng s sinh. Gi i h n c a tu i m c răng đ u tiên là t lúc sinhẵ ế ồ ọ ơ ớ ạ ủ ổ ọ ầ ừ
t i 1 tu i. Răng đ u tiên trung bình m c vào 6- 8 tháng tu i.ớ ổ ầ ọ ổ
Hai răng c a hàm d i s m c đ u tiên, sau đó các răng khác s tu n t m c.ử ướ ẽ ọ ầ ẽ ầ ự ọ
Hai răng hàm th hai c a hàm trên s là nh ng răng m c cu i cùng. Răng th ng m c theoứ ủ ẽ ữ ọ ố ườ ọ
t ng c p. Ví d : răng nanh hàm d i bên ph i và bên trái s m c cùng lúc.ừ ặ ụ ướ ở ả ẽ ọ
Răng hàm d i th ng m c s m h n răng t ng ng hàm trên.ướ ườ ọ ớ ơ ươ ứ ở
B răng s a g m có t t c 20 răng, 10 hàm trên và 10 hàm d i.ộ ữ ồ ấ ả ở ở ướ
Ch m m c răng không ph i là m t d u hi u b nh lý, đó ch là m t s tr ng h p cá bi t.ậ ọ ả ộ ấ ệ ệ ỉ ộ ố ườ ợ ệ
Nguyên nhân ch m m c răng có th do tr sinh non, th tr ng y u, do ch đ ăn c a béậ ọ ể ẻ ể ạ ế ế ộ ủ
ch a h p lý. N u ch m m c răng mà bé v n phát tri n t t v th l c, lên cân đ u, bò, ng i,ư ợ ế ậ ọ ẫ ể ố ề ể ự ề ồ
đ ng đúng giai đo n thì coi nh bình th ng. N u tr đ c 1 tu i mà ch a th y răng nàoứ ạ ư ườ ế ẻ ượ ổ ư ấ
m c thì ph i coi là b t th ng do thi u dinh d ng, còi x ng, c n cho tr ăn nhi u ch tọ ả ấ ườ ế ưỡ ươ ầ ẻ ề ấ
đ m, u ng vitamin, đ c bi t là vitamin D. ạ ố ặ ệ
M t s tri u ch ng khi m c răngộ ố ệ ứ ọ
Khi m c răng, tr có th bi u hi n m t vài r i lo n trong c th , ví d : tr m t m i, r t qu y,ọ ẻ ể ể ệ ộ ố ạ ơ ể ụ ẻ ệ ỏ ấ ấ
hay khóc, ít ng , d kích đ ng khi m c răng, b t r t khó ch u và hay làm nũng cha m . M tủ ễ ộ ọ ứ ứ ị ẹ ộ
s tr hay ch y nhi u n c mi ng và hay g m th gì đó cũng là nh ng bi u hi n th ngố ẻ ả ề ướ ế ặ ứ ữ ể ệ ườ
th y. Khi d n năng l ng cho vi c m c răng, s c b o v c th y u đi nên tr d b c m, r iấ ồ ượ ệ ọ ứ ả ệ ơ ể ế ẻ ễ ị ả ố
lo n tiêu hóa. Vào th i kỳ này ho c s m h n, tr th ng b s t nh và đôi khi còn kèm theo điạ ờ ặ ớ ơ ẻ ườ ị ố ẹ
ngoài phân l ng.ỏ
Tr c khi răng nhú lên, n u có th b s ng, viêm t y đ , có khi b loét. N u s ng đ làmướ ướ ể ị ư ấ ỏ ị ướ ư ỏ
tr luôn có c m giác ng a ngáy, khó ch u t i ch răng nhú lên, tr th ng cho ngón tay, đẻ ả ứ ị ạ ỗ ẻ ườ ồ
ch i hay b t kỳ v t gì có trong tay vào mi ng đ c n, nh ng tri u ch ng này th ng x y raơ ấ ậ ệ ể ắ ữ ệ ứ ườ ả
5