Làm giàu, khôn khó?
Thế giới có biết bao tỷ phú chật vật với con đường khởi
nghiệp, thất bại ê chề và có lúc trắng tay. Nhiều doanh nhân
không có đêm ngon giấc, và có lúc họ gần như phát điên.
Như vậy, ai bảo làm giàu là không khó? (Bài viết của ông
giám đốc Nguyễn Mạnh Hùng trên báo Vnexpress)
Tôi trăn trở nhiều khi viết bài này. Ngay chỉ cái tên thôi
cũng làm tôi suy nghĩ nhiều. Nên đặt là “Làm giàu rất khó”
hay “Làm giàu không hề dễ”. Đặt thế nào để toát lên ý
mình định nói, để tránh hiểu lầm. Tôi viết bài này bởi đã
được nghe nhiều người nói, thuyết giảng rằng - làm giàu
không khó.
Nếu coi ý kiến “làm giàu không khó” là lời khích lệ, là sự
động viên, là cách để những người muốn làm giàu không bị
nhụt chí thì tôi hoàn toàn đồng ý. Cần khuyến khích, cổ vũ
các bạn trẻ và những ai chưa giàu có làm giàu một cách
chính đáng. Còn chuyện để trở nên giàu có, thực sự giàu
có, giàu có bằng chính trí tuệ, công sức của mình thì tôi
thấy không hề dễ. Thậm chí là khó.
Tôi có đọc và nghiên cứu về cuộc đời cũng như cách và
quá trình làm giàu của nhiều tỷ phú trên thế giới thì thấy
rằng phần nhiều họ có xuất phát điểm không thuận lợi. Có
nhiều người trong số họ khởi nghiệp khá vất vả. Họ trải qua
nhiều thất bại. Họ đồng hành cùng biết bao thử thách.
Không ít lần, họ trở thành người trắng tay. Không biết bao
đêm, họ mất ngủ. Chẳng biết bao lần, họ gần như phát điên.
Họ ngày đêm trăn trở với sự nghiệp, với việc làm giàu của
mình. Và họ trở nên giàu có. Họ thật sự trân trọng những
đồng tiền họ kiếm được. Họ biết rằng làm giàu là quá khó.
Các doanh nhân Việt Nam cũng vậy. Những người giàu
Việt Nam cũng rất cực nhọc để làm ra đồng tiền. Và, họ
hiểu rằng làm giàu không hề dễ.
Tôi không bao giờ quên những đồng tiền đầu tiên tôi kiếm
được khi học lớp 4. Ông bà nội tôi ở quê nuôi lợn. Vào thời
đó, người ta dùng phân chuồng để bón ruộng, mà phân
chuồng hình thành từ rơm, rạ, cỏ và phân lợn. Sau khi được
những chú lợn quần nát để rồi rơm, rạ, cỏ ngấm cùng
những gì lợn thải ra trong nửa năm trời người nông dân có
phân chuồng để bón ruộng. Một năm cấy 2 vụ lúa, tức một
năm cần 2 mẻ phân chuồng.
Tôi đã nhận ra cơ hội này và đã “dành” được “hợp đồng”
đầu đời của mình. Tôi đi cắt cỏ bán lại cho chính ông bà
nội mình. Mỗi gánh cỏ được một hào. Đống cỏ cao ngất
trước cửa chuồng lợn nhà ông bà nội tôi là kết quả của
“hợp đồng” đáng nhớ này. Cũng nhờ sức lao động, sự cần
cù chăm chỉ và sự “đàm phán” với ông bà nội mà tôi có đến
cả chục đôla khi còn bé xíu. Để rủng rỉnh tiền mua bút
mực, giấy vở, dụng cụ học tập và sách,… Nhà tôi khi đó
nghèo lắm. Nghèo kiết xác - như người làng vẫn nói.
Tôi cũng không quên các năm từ lớp 4 đến lớp 7 mình đi
cắt cỏ nuôi trâu và thực hiện “hợp đồng” với ông bà nội
cùng “dụng cụ hành nghề” là đôi quang gánh phải buộc lên
rất cao. Người tôi quá thấp để có thể sử dụng được đôi
quang và chiếc đòn gánh của người lớn! Thời đó người ta
chưa làm ra quanh gánh cho trẻ con. Tôi cũng chẳng bao
giờ quên được những lần bị gió thổi bay xuống ruộng hay
bờ đê bởi mình không đủ sức chống chọi với gió. Nhất là
gió của những ngày giông tố bất ngờ.
Và có lẽ ngay khi mới học lớp 7 tôi đã có số tiền vài chục
đồng, tương đương với cả vài chục đôla thời bây giờ.
Những đồng tiền đã giúp tôi không phải xin tiền cha mẹ.
Tôi thậm chí đã biết và có cơ hội trợ giúp cha mẹ mình
trong miếng cơm, chén nước mỗi ngày. Cũng từ khi đó đến
mãi bây giờ tôi không phải xin tiền bố mẹ nữa.
Một trăm đôla đầu tiên tôi tự mình kiếm được khi học dự bị
tiếng Nga (chuẩn bị trở thành sinh viên năm thứ nhất đại
học) khi học tại khoa Dự bị trường Đại học Tổng hợp
Matxcơva mang tên Lomonosov. Khu ký túc xá chúng tôi ở
khi đó là phố Svernhika, số nhà 19. Ngay năm dự bị này tôi
đã có cơ hội cầm trên tay, có cơ hội sở hữu thật sự những
đồng đôla thật. Câu chuyện là khi đó các bạn sinh viên
nước ngoài, nhất là sinh viên da đen bán đôla Mỹ lấy rúp
Nga để tiêu (3 rúp một đôla). Những người có nhu cầu mua
lại với giá 3,3 rúp lấy 1 đôla. Lãi suất 10%. Quay vòng
càng nhanh, lãi càng nhiều. Vốn không phải bỏ ra thì còn gì
tốt hơn. Nhưng kiếm những đồng đôla đầu tiên đó cũng
không dễ. Tổn hại nơ ron thần kinh. Mất thời gian. Nguy
hiểm. Rủi ro. Và tôi biết ngay từ khi đó rằng làm giàu
không dễ.
Cùng trong năm dự bị tiếng Nga tại thủ đô của Liên Xô
những năm 80 của thế kỷ trước tôi được sở hữu 1.000 đôla
đầu tiên. Thời đó đôla Mỹ bị cấm. Người Việt Nam (và cả
người dân các nước xã hội chủ nghĩa) không được dùng
đôla nói chi đến chuyện sở hữu. Chỉ có người các nước tây
Âu, châu Phi, châu Mỹ… mới có quyền có và sử dụng
ngoại tệ mạnh. Nếu bị phát hiện sở hữu hay sử dụng ngoại
tệ mạnh có nguy cơ bị đuổi về nước.
1.000 đôla lúc đó tương đương với quãng 3.000 rúp là con
số rất rất lớn đối với những ai chuẩn bị là sinh viên năm thứ
nhất. Mà nó cũng là rất lớn đối với tất cả mọi người vì học
bổng một tháng chỉ có 80 rúp, một chiếc bàn là chỉ có 7
rúp, một dây may xo để làm bếp điện chỉ có 25 xu, 1 cốc
nước có ga chỉ là 1-3 xu mà thôi. Tiền giá trị vô cùng. Nhất
là khi dùng tiền đó mua thuốc tây, mua đồ điện, áo bay gửi
về Việt Nam.
Từ mốc 1.000 đôla lên mốc 10.000 đôla là cả một câu
chuyện
Kiếm tiền và làm giàu ai đó tưởng dễ nhưng không hẳn như
vậy. Người kinh doanh phải tính toán và lo đủ thứ. Phải