Kế hoạch chăm sóc sức khỏe theo nguyên lý y học gia đình: Hướng dẫn chi tiết

172

LẬP KẾ

HOẠCH CHĂM SÓC SỨC KHỎE THEO

NGUYÊN LÍ

Y HỌC GIA ĐÌNH

Mục tiêu:

Trình bày đưc nguyên tắc xác định vấn đề

sức khoẻ

ưu tiên và xây dựng kế

hoạch

chăm sóc sức khoẻ

Trình bày đưc nội dung quản lí sức khỏe cá nhân theo

nguyên lí

Y học gia đình

Phân tích đưc các hình thức lập và sử

dụng hồ

sơ quản lí sức khỏe cá nhân

ĐẶT VẤN ĐỀ

Lập

kế

hoạch

là

một

trong

những

chức

năng

cơ

bản

của

quản

lí,

nhằm

định

chương trình, mục tiêu, chiến lược

mà quản lí cần đạt được. Kế

hoạch là một bản trình

bày

cụ

thể

về

các

hoạt

động,

nguồn

lực

và

mốc

thời

gian

cần

thiết

để

đạt

được

mục

tiêu. Lập kế

hoạch là việc xác định các mục tiêu và tìm ra cách thức để

đạt được những

mục tiêu đó. Các hoạt động đề

ra trong bản kế

hoạch cần phải sắp xếp theo một cách

thức, trình tự

nhất định nhằm đạt mục tiêu đề

ra. Lập kế

hoạch là một hoạt động cần

làm định kỳ. Chuyên ngành Y học gia đình với nguyên lí CSSK liên tục, toàn diện và

phối hợp sẽ

giúp triển khai kế

hoạch chăm

sóc sức khỏe được hiệu quả.

CÁC BƯỚC XÂY DỰNG KẾ

HOẠCH CHĂM SÓC SỨC KHỎE

1.1

. Thu thập thông tin, đánh giá tình hình sức khỏe

Thu thập thông tin đóng vai trò

rất quan trong trong quản lý

và

lập kế

hoạch. Thu

thập

thông

tin

để

đánh

giá

tình

trạng

hiện

tại,

giúp

trả

lời

câu

hỏi:

“Chúng

đang

ở

đâu”.

Để

đánh giá

được tình hình hiện tại chúng ta phải xác định rõ

các thông tin cần

thu thập, biết các phương pháp và

các nguồn thu thập thông tin để

đảm bảo thu thập

đúng và

đủ

các thông tin cần thiết.

1.2

. Xác định vấn đề

sức khỏe ưu tiên

Vấn đề

cần can thiệp: là khoảng cách tồn tại thực tế

về

tình trạng sức khỏe hay các

vấn đề

liên quan đến sức khỏe và chỉ

tiêu/tiêu chuẩn mong muốn của con người

Ví

dụ:

tỷ

lệ

suy

dinh

dưỡng

ở

trẻ

em dưới 5

tuổi tại huyện Sapa,

Lào cai 6 tháng

đầu năm

2017

còn cao (25%).

Tiêu

chuẩn

khi

nêu

một

vấn

đề:

Vấn

đề

gì;

đối

tượng

nào;

ở

đâu;

khi

nào;

bao

nhiêu?

Vấn đề

ưu tiên can thiệp:

Sau khi xác định được vấn đề

sức khỏe của cộng đồng,

các cán bộ

y tế

sẽ

lập kế

hoạch để

giải quyết những vấn đề

đó. Trong thực tế

nguồn lực

y tế

có hạn nên cần phải xác định vấn đề

nào cần giải quyết trước và vấn đề

nào sau.

Các phương pháp xác định vấn đề

ưu tiên can thiệp

Phương pháp Delphi: một nhóm chuyên gia cùng nhau thảo luận để

thống nhất xác

định các vấn đề

sức khỏe ưu tiên của cộng đồng

Phương pháp dựa trên gánh nặng bệnh tật: dựa vào các con số, tỷ

lệ

mắc bệnh để

xác định vấn đề

sức khỏe ưu tiên

173

- Phương pháp cho điểm: dựa vào 4 tiêu chuẩn: Chỉ số vượt quá mức bình thường;

cộng đồng biết đến và đã có phản ứng; đã có dự kiến giải quyết của nhiều ban

ngành; ngoài CBYT có người thông thạo vấn đề đó

- Phương pháp của WHO: cho điểm dựa vào 6 tiêu chí:

 Mức độ phổ biến của vấn đề

 Gây tác hại lớn

 Ảnh hưởng đến tầng lớp người khó khăn

 Đã có kỹ thuật, phương tiên giải quyết

 Kinh phí chấp nhận được

 Cộng đồng sẵn sàng tham gia giải quyết

- Phương pháp xác định ưu tiên theo thang điểm cơ bản:

 Yếu tố A: Phạm vi của vấn đề

 Yếu tố B: tính nghiêm trọng của vấn đề

 Yếu tố C: Ước lượng hiệu quả của giải pháp can thiệp

 Các yếu tố khác: tính phù hợp với chức năng và nhiệm vụ, sự săn có về nguồn

lực…

 Công thức: BPRS = (A + 2B)C

Gợi ý về cho điểm phạm vi vấn đề:

Tỷ lệ quần thể đích bị tác động bởi VĐSK

Phạm vi vấn đề (Thang điểm)

≥25%

9 hoặc 10

10-24,9%

7 hoặc 8

1-9,9%

5 hoặc 6

0,1-0,9%

3 hoặc 4

0,01-0,09

1 hoặc 2

<0,01%

Gợi ý để lượng hóa tính nghiêm trọng của vấn đề

Tính nghiêm trọng của vấn đề

Tính nghiêm trọng (Thang điểm)

Rất nghiêm trọng (tỷ lệ tử vong cao, tử vong

sớm, có ảnh hưởng lớn với người khác)

9 hoặc 10

Nghiêm trọng

6, 7 hoặc 8

Tương đối nghiêm trọng

3, 4 hoặc 5

Không nghiêm trọng

0, 1 hoặc 2

Gợi ý lượng hóa tính hiệu quả

174

Hiệu quả của can thiệp sn có trong phòng

bệnh

Hiệu quả (Thang điểm)

Rất hiệu quả (hiệu quả 80-100%)

9 hoặc 10

Tương đối hiệu quả (hiệu quả 60-80%)

7 hoặc 8

Hiệu quả (hiệu quả 40-60%)

5 hoặc 6

Tương đối hiệu quả (hiệu quả 20-40%)

3 hoặc 4

Tương đối không hiệu quả(hiệu quả 5-20%)

1 hoặc 2

Không hiệu quả

1.3 . Xây dựng mục tiêu

Sau khi đã xác định được vấn đề sức khỏe ưu tiên cần can thiệp, cần xác định tiếp

những vấn đề đó phải giảm đi/ giải quyết bao nhiêu. Ngay cả những vấn đề có thể giải

quyết triệt để cũng cần đặt ra các mục tiêu cho từng giai đoạn, giải quyết từng bước để

đạt đích cuối cùng.

Xác định mục tiêu không chỉ giúp cho việc lập kế hoạch mà còn giúp cho quán

trình đánh giá thực hiện kế hoạch. Một mục tiêu tốt là một mục tiêu được xây dựng

trên cơ sở khoa học rõ ràng và tin cậy. Mục tiêu tốt phải đảm bảo đầy đủ các tiêu

chuẩn: có đối tượng; hoạt động rõ ràng cụ thể; có thời gian, địa điểm phù hợp; có tính

khả thi; đo lường được

1.4 . Phân tích vấn đề sức khỏe

Mục tiêu của phân tích vấn đề là tìm ra các nguyên nhân gốc rễ, nguyên nhân trực

tiếp, nguyên nhân gián tiếp, nguyên nhân có thể can thiệp được, nguyên nhân không

thể can thiệp được để từ đó có các giải pháp thích hợp.

1.5 . Lựa chọn giải pháp

Sau khi biết được các nguyên nhân gốc rễ và xác định được mục tiêu cần đạt tới,

chúng ta cần phải tìm cách giải quyết các nguyên nhân đó. Cách giải quyết vấn đề

được gọi là các giải pháp và thực hiện thông qua các phương pháp cụ thể. Sau khi lựa

chọn được các giải pháp và phương pháp cụ thể phải phân tích khó khan, thuận lợi của

các phương pháp thực hiện.

1.6 . Viết kế hoạch hành động

Trước khi viết kế hoạch cần lưu ý xem xét cân bằng giữa khả năng và nhu cầu, dự

tính xem những nguồn lực hiện có và những nguồn lực có thể huy động được, những

khó khan và thuận lợi hiện tại và tương lai để xây dựng được kế hoạch hành động phù

hợp.

2. NGUYÊN TẮC LẬP KẾ HOẠCH

2.1 . Tính mục tiêu

Trên cơ sở xác định đúng và rõ mục tiêu cần đạt, người quản lí ở các cấp khác nhau

sẽ có khả năng lựa chọn các giải pháp, phương pháp thực hiện cũng như các điều kiện

hỗ trợ một cách phù hợp và xác định vị trí ưu tiên cho từng mục tiêu. Tính mục tiêu

trong lập kế hoạch giúp đảm bảo được hiệu quả hoạt động, tránh lãng phí hoặc sử dụng

nguồn lực không phù hợp, làm cơ sở cho theo dõi, giám sát và đánh giá

175

2.2 . Tính khoa học

Mọi sản phẩm của quá trình lập kế hoạch chỉ có hiệu quả nếu nó đạt đến những

mức độ nhất định về căn cứ khoa học. Tính khoa học chính là yếu tố đảm bảo chất

lượng và độ tin cậy của các kế hoạch được thảo ra

2.3 . Tính cân đối

Tính cân đối là một nguyên tắc xuyên suốt quá trình lập kế hoạch để đảm bảo kế

hoạch đạt được các mục tiêu đề ra. Cân đối ở đây không chỉ là cân đối giữa nhu cầu và

khả năng trong lập kế hoạch mà còn là sự cân đối giữa các yếu tố, các bộ phận, các

lĩnh vực và quá trình trong hệ thống tổ chức để đảm bảo thuận lợi nhất cho việc thực

hiện mục tiêu đã lựa chọn

2.4 . Tính chấp nhận

Kế hoạch được lập ra phải được sự chấp nhận của không chỉ của chính quyền, các

cấp lãnh đạo, những người lập kế hoạch mà cả những người trực tiếp thực hiện và đối

tượng can thiệp (cộng đồng). Chấp nhận ở đây bao gồm cả chấp nhận về chính trị, văn

hóa, đạo đức… giúp đảm bảo các kế hoạch theo ra là hiệu quả, khả thi và phù hợp với

tính hình thực tế của địa phương.

4. QUY TRÌNH QUẢN LÍ SỨC KHỎE TRONG Y HỌC GIA ĐÌNH

4.1 Khái niệm

Quản lí sức khỏe là một quá trình liên tục thực hiện các chức năng quản lí nhằm

đạt được các mục tiêu đề ra do phối hợp hữu hiệu các nguồn lực. Không phải tất cả các

người dân/ người bệnh đều cần có chế độ quản lí toàn diện như các bước nêu dưới đây.

Tuy vậy, với các trường hợp, như người cao tuổi, mắc đồng thời nhiều loại bệnh và có

khả năng phải dùng nhiều loại thuốc khác nhau thì việc thực hiện theo qui trình quản lí

sức khỏe là hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, ở Việt Nam, ngày càng có nhiều chỉ định

điều trị ngoại trú, kể cả với các bệnh có tiên lượng liên quan chặt chẽ đến tuân thủ điều

trị, như HIV/AIDS, lao phổi, các bệnh động kinh, tâm thần, tăng huyết áp,… thì việc

áp dụng quy trình quản lí càng trở nên quan trọng hơn.

Mục tiêu của quản lí sức khỏe trong y học gia đình:

 Đảm bảo cho người dân/người bệnh có được các chế độ chăm sóc, theo dõi và điều

trị phù hợp, hạn chế tối đa các nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.

 Đánh giá quá trình tiến triển của sức khỏe có hướng tới đạt các mục tiêu đề ra hay

không.

 Đánh giá xem người dân/người bệnh có bị ảnh hưởng hay nguy cơ gì khác từ các

chăm sóc điều trị hay không

 Đánh giá chi tiết với từng loại dịch vụ ở những đối tượng bị ảnh hưởng

 Giám sát quá trình và hỗ trợ các đối tượng tuân thủ các chế độ chăm sóc, theo dõi

và điều trị.

 Đơn giản hoá quá trình chăm sóc, theo dõi, điều trị, tư vấn, giảm giá thành, đảm

bảo đạt được mục tiêu sức khỏe và an toàn trong việc sử dụng các dịch vụ.

4.2 . Các bước quản lí sức khỏe

4.2.1. Đánh giá nhu cầu

176

Quản lí sức khỏe trong y học gia đình cần thực hiện một cách toàn diện và có hệ

thống để đảm bảo đạt được mục tiêu sức khỏe đề ra. Vì vậy, các bước đánh giá nên

được áp dụng trên từng đối tượng cụ thể trong từng hoàn cảnh cụ thể. Việc đánh giá

cần được tiến hành toàn diện đối với tất cả các điều kiện y tế người bệnh đang có hoặc

sử dụng.

Việc đánh giá là rất quan trọng, nhất là với hệ thống bệnh án điện tử hiện nay, và

tiến tới là kê đơn điện tử, sẽ dễ bỏ qua những thuốc và các dịch vụ do người bệnh có

được từ các nguồn khác. Hơn nữa, hệ thống điện tử có ưu điểm là đầy đủ thông tin về

các yếu tố liên quan đến sức khỏe của bệnh nhân, nhưng thường không có được thông

tin về việc liệu người bệnh có tuân theo các chế độ chăm sóc, điều trị và theo dõi đã

đặt ra hay không, hay tuân theo như thế nào.

Đánh giá bắt đầu bằng việc tìm hiểu những trải nghiệm sức khỏe của người

dân/người bệnh, bao gồm niềm tin, mối quan tâm, hiểu biết và mong đi của người

dân/ người bệnh về vấn đề sức khỏe của bản thân và gia đình. Đánh giá giúp xác định

họ sẽ quyết định thế nào:

- Liệu người bệnh có tuân theo những chỉ định điều trị hay không?

- Người bệnh sẽ gặp những khó khăn gì khi thực hiện những chỉ định đó?

- Người bệnh cần phải làm gì và phối hp với ai để tuân thủ đưc các chỉ định?

- Trong bao lâu thì người bệnh đạt đưc những mục tiêu sức khỏe đề ra?

Mục tiêu của việc quản lí sức khỏe là đảm bảo người dân/ người bệnh đạt được các

mục tiêu sức khỏe đề ra, do vậy, cần có sự hợp tác của người dân/ người bệnh, nhất là

trong việc ra các quyết định liên quan.

Đánh giá tiền sử của người dân/ người bệnh, với các câu hỏi như:

- Người dân/ người bệnhđã từng gặp những vấn đề sức khỏe gì và đã đưc xử lý

như thế nào?

- Những biện pháp y tế nào đã đưc người dân/ người bệnháp dụng và hiệu quả

của nó?

- Dịch vụ y tế nào đã gây ra các tác dụng không mong muốn hay vấn đề khác?

- Dịch vụ y tế nào mà người dân/ người bệnh muốn tránh, không muốn tiếp tục

dùng? Tại sao lại không muốn dùng nữa?

Việc đánh giá cũng cần xem xét đến các dịch vụ y tế người dân/ người bệnh đang

sử dụng trong bệnh án (hoặc y bạ), chủ yếu xem trên thực tế người dân/ người bệnh

đang sử dụng dịch vụ như thế nào, và tại sao, có sự thay đổi nào không so với y lệnh?

Các mối quan tâm hoặc câu hỏi của người dân/ người bệnh, đều cần được ghi chép lại

cho từng loại dịch vụ.

4.2.2 Xác định vấn đề liên quan đến sức khỏe

Đánh giá sẽ giúp cho việc xác định được liệu có vấn đề nào liên quan đến các

dịch vụ y tế có thể ảnh hưởng tới liệu pháp chăm sóc, điều trị và theo dõi cho người

dân/ người bệnh sắp tới. Việc xác định cần được thực hiện một cách toàn diện và có

trình tự logic, giúp cho chỉ định điều trị tiếp theo được hợp lý, do vậy, cần chú ý:

Lập kế hoạch chăm sóc sức khỏe theo nguyên lí y học gia đình

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi