L ch s phát tri n c a d ch v b o hi m nhân thị ử ể ủ ị ụ ả ể ọ
Con ng i cùng các th ch chính tr t ng t n t i trong l ch s luôn đ t nhi m v h n ch r i roườ ể ế ị ừ ồ ạ ị ử ặ ệ ụ ạ ế ủ
lên hàng đ u. D ch v b o hi m ra đ i ch ng qua ch đ làm nhi m v h n ch r i ro y.ầ ị ụ ả ể ờ ẳ ỉ ể ệ ụ ạ ế ủ ấ
Trung Hoa cách đây h n 5.000 năm, b o hi m đ c xem là bi n pháp ngăn ng a n n c pỞ ơ ả ể ượ ệ ừ ạ ướ
bi n. Lúc b y gi b n c p bi n hoành hành kh p n i; do v y đ h n ch r i ro, khi ra kh iể ấ ờ ọ ướ ể ắ ơ ậ ể ạ ế ủ ơ
ng i ta th ng b trí cho nhi u tàu chia nhau ch kèm m t ph n hàng hóa c a m t chi c tàuườ ườ ố ề ở ộ ầ ủ ộ ế
khác, phòng khi có m t chi c tàu b b n c p bi n t n công thì ph n hàng còn l i ch trênộ ế ị ọ ướ ể ấ ầ ạ ở
nh ng chi c tàu kia không b c p.ữ ế ị ướ
Cách nay g n 4,500 năm, m t n i khác là đ qu c Babylon c , các th ng nhân th ng ph iầ ở ộ ơ ế ố ổ ươ ườ ả
du th ng (buôn bán nh ng n i xa) khá nhi u, và h đã đ i phó v i các r i ro b ng cách đemươ ở ữ ơ ề ọ ố ớ ủ ằ
ti n cho ng i khác vay. Khi vi c v n chuy n hàng hóa đã hoàn t t m t cách an toàn, cácề ườ ệ ậ ể ấ ộ
th ng nhân này s b t ng i vay ti n hoàn tr kho n vay, kèm theo đó là ti n l i. Vào nămươ ẽ ắ ườ ề ả ả ề ờ
2100 tr c Công Nguyên, đ o lu t Hammurabi ra đ i đã đ t ho t đ ng cho vay c a các doanhướ ạ ậ ờ ặ ạ ộ ủ
nhân vào khuôn kh pháp lu t. Đ o lu t này đã chính th hóa các khái ni m “bottomry” (ch vi cổ ậ ạ ậ ể ệ ỉ ệ
m n ti n trên c s l y tàu làm b o đ m) và “respondentia” (ch hàng hóa v n chuy n b ngượ ề ơ ở ấ ả ả ỉ ậ ể ằ
đ ng th y). Các khái ni m này đã đ t n n móng cho th c hi n các h p đ ng b o hi m hàngườ ủ ệ ặ ề ự ệ ợ ồ ả ể
h i. Các h p đ ng lo i này g m 3 y u t : kho n vay căn c vào giá tr tàu, hàng hóa hay c cả ợ ồ ạ ồ ế ố ả ứ ị ướ
v n chuy n; lãi su t; kho n ph thu cho các tr ng h p m t mát có th x y ra. Trên th c t , khiậ ể ấ ả ụ ườ ợ ấ ể ả ự ế
tham gia h p đ ng b o hi m, ch tàu là ng i đ c b o hi m còn ch cho vay là ng i đánhợ ồ ả ể ủ ườ ượ ả ể ủ ườ
giá r i ro. ủ
B o hi m nhân th xu t hi n đ qu c La Mã c đ i không lâu sau đó. T i đây ng i ta đã l pả ể ọ ấ ệ ở ế ố ổ ạ ạ ườ ậ
nên các h i mai táng đ lo chi phí tang ma cho các thành viên, ngoài ra h i cũng h tr tài chínhộ ể ộ ỗ ợ
cho thân nhân ng i ch t. Kho ng năm 450 sau Công Nguyên, đ qu c La Mã s p đ d n đ nườ ế ả ế ố ụ ổ ẫ ế
vi c h u h t các khái ni m c a b o hi m nhân th b lãng quên. Tuy nhiên các m t, tính ch tệ ầ ế ệ ủ ả ể ọ ị ặ ấ
c a nó thì v n không h thay đ i trong su t th i Trung C , nh t là đ i v i các ph ng h i thủ ẫ ề ổ ố ờ ổ ấ ố ớ ườ ộ ủ
công và th ng nghi p. Các ph ng h i này đã l p nên nhi u hình th c b o hi m thành viên đươ ệ ườ ộ ậ ề ứ ả ể ể
bù đ p thi t h i các v h a ho n, lũ l t, tr m c p; ngoài ra còn có b o hi m th ng t t, tắ ệ ạ ụ ỏ ạ ụ ộ ướ ả ể ươ ậ ử
vong và th m chí là b o hi m tù ng c (b o hi m cho tr ng h p ng i mua b o hi m ph i vàoậ ả ể ụ ả ể ườ ợ ườ ả ể ả
tù).
Trong su t th i phong ki n, các ngành du l ch và m u d ch ngày càng suy y u và không cònố ờ ế ị ậ ị ế
th nh đ t nh tr c, do v y các hình th c b o hi m s khai cũng b mai m t. Tuy nhiên trongị ạ ư ướ ậ ứ ả ể ơ ị ộ
kho ng th i gian t th k 14 đ n th k 16 các ngành giao thông, th ng nghi p và c d ch vả ờ ừ ế ỷ ế ế ỷ ươ ệ ả ị ụ
b o hi m đã phát tri n tr l i. ả ể ể ở ạ
D ch v b o hi m n Đ b t ngu n t b kinh Veda c a n c này. Đ n c là tr ng h p c aị ụ ả ể ở Ấ ộ ắ ồ ừ ộ ủ ướ ơ ử ườ ợ ủ
t p đoàn b o hi m nhân th Yogakshema, m t Công ty tr c thu c t ng h i liên hi p b o hi mậ ả ể ọ ộ ự ộ ổ ộ ệ ả ể
n Đ . Tên c a Công ty này đ c l y t trong kinh Rig Veda. C m t Yogakshema cho th y Ấ ộ ủ ượ ấ ừ ụ ừ ấ ở
n Đ vào kho ng năm 1000 tr c Công Nguyên, hình th c “b o hi m c ng đ ng” đã phát tri nẤ ộ ả ướ ứ ả ể ộ ồ ể
r t th nh hành và ng i Aryan khi đó cũng đã tham gia r t nhi u vào hình th c b o hi m này.ấ ị ườ ấ ề ứ ả ể
T ng t v i đ qu c La Mã c đ i, trong giai đo n truy n bá đ o Ph t ng i n Đ đã l p nênươ ự ớ ế ố ổ ạ ạ ề ạ ậ ườ Ấ ộ ậ
nhi u h i mai táng đ h tr cho các gia đình xây c t nhà c a đ ng th i che ch , đùm b c cácề ộ ể ỗ ợ ấ ử ồ ờ ở ọ
góa ph và tr nh .ụ ẻ ỏ
D ch v b o hi m ngày nayị ụ ả ể
Sau Cách M ng ánh sáng (Glorious Revolution) năm 1688, Châu Âu ch có V ng Qu c Anhạ ở ỉ ươ ố
công nh n tính pháp lý c a b o hi m nhân th . Nh v y mà trong su t 3 th p k sau Cáchậ ủ ả ể ọ ờ ậ ố ậ ỷ
M ng ánh sáng, Anh d ch v này đã phát tri n r t m nh m . Hình th c b o hi m mà chúng taạ ở ị ụ ể ấ ạ ẽ ứ ả ể
th y ngày nay có ngu n g c t th k 17. Khi đó Anh t ng có m t n i g i là Lloyd’s of London,ấ ồ ố ừ ế ỷ ở ừ ộ ơ ọ
n i mà v sau ng i ta bi t t i v i cái tên Nhà hàng Cà phê Lloyd’s (Lloyd’s Coffee House). Cácơ ề ườ ế ớ ớ
th ng nhân, ch tàu và các nhà th u b o hi m khi đó hay t t p nhà hàng này đ bàn côngươ ủ ầ ả ể ụ ậ ở ể
chuy n làm ăn và ti n hành các h p đ ng buôn bán.ệ ế ợ ồ
M c dù đ c s d ng nh m t công c h n ch r i ro, d ch v b o hi m nhân th v n b cu nặ ượ ử ụ ư ộ ụ ạ ế ủ ị ụ ả ể ọ ẫ ị ố
vào trò đ đen v n đ c xem là b n năng c a t ng l p ti u t s n Anh đang phát tri n r t m nhỏ ố ượ ả ủ ầ ớ ể ư ả ể ấ ạ
m lúc b y gi . Khi đó n n cá c c lan tràn kh p n i. Th m chí n u đ c báo th y tin có m tẽ ấ ờ ạ ượ ắ ơ ậ ế ọ ấ ộ
nhân v t ti ng tăm nào đ y đang b b nh n ng s p ch t, ng i ta li n ph ng đoán ngày ch tậ ế ấ ị ệ ặ ắ ế ườ ề ỏ ế
c a nhân v t này, sau đó đ v Nhà hàng Cà phê Lloyd’s đ đ t c c cho ngày ch t y. Đ thủ ậ ổ ề ể ặ ượ ế ấ ể ể
hi n s ph n đ i đ i v i trò cá c c này, vào năm 1679 đã có 79 nhà th u b o hi m quy t đ nhệ ự ả ố ố ớ ượ ầ ả ể ế ị
ly khai ra kh i Nhà hàng Cà phê Lloyd’s. Hai năm sau h chung tay l p nên “Nhà hàng Cà phêỏ ọ ậ
Lloyd’s m i”, n i đ c công chúng bi t đ n v i cái tên “Lloyd’s chân chính”. Đ n năm 1774,ớ ơ ượ ế ế ớ ế
Qu c h i Anh ra s c l nh c m t ch c, tham gia cá c c trên ngày ch t c a con ng i, t đóố ộ ắ ệ ấ ổ ứ ượ ế ủ ườ ừ
v n n n này m i ch m d t. ấ ạ ớ ấ ứ
B o hi m có m t Mả ể ặ ở ỹ
Ngành công nghi p b o hi m c a Hoa Kỳ đ c xây d ng trên mô hình b o hi m Anh. Vào nămệ ả ể ủ ượ ự ả ể
1735, Công ty b o hi m đ u tiên c a Hoa Kỳ đã ra đ i Charleston, th ph bang Southả ể ầ ủ ờ ở ủ ủ
Carolina. Vào năm 1759, H i ngh Giáo h i Tr ng lão Philadelphia đã quy t đ nh b o tr choộ ị ộ ưở ế ị ả ợ
t p đoàn b o hi m nhân th đ u tiên c a Hoa Kỳ. T p đoàn này ho t đ ng vì l i ích c a cácậ ả ể ọ ầ ủ ậ ạ ộ ợ ủ
m c s và tín đ . Ngày 22/5/1761, t p đoàn này đã ký k t đ c h p đ ng b o hi m nhân thụ ư ồ ậ ế ượ ợ ồ ả ể ọ
đ u tiên v i công chúng M . ầ ớ ỹ
M c d u v y, mãi đ n 80 năm sau (t c là sau năm 1840) d ch v b o hi m nhân th M m iặ ầ ậ ế ứ ị ụ ả ể ọ ỹ ớ
th t s c t cánh. Chìa khóa d n đ n thành công chính là nh các Công ty b o hi m đã h n chậ ự ấ ẫ ế ờ ả ể ạ ế
đ c nh ng s ch ng đ i t các nhóm tôn giáo. ượ ữ ự ố ố ừ
Năm 1835, New York đã x y ra m t v h a ho n đ y tai ti ng. V h a ho n này khi n ng iở ả ộ ụ ỏ ạ ầ ế ụ ỏ ạ ế ườ
dân đây l u tâm nhi u h n đ n nhu c u ph i có ngu n d tr đ bù đ p cho nh ng thi t h iở ư ề ơ ế ầ ả ồ ự ữ ể ắ ữ ệ ạ
nghiêm tr ng không th l ng tr c. Hai năm sau, Massachusetts tr thành bang đ u tiên Mọ ể ườ ướ ở ầ ở ỹ
s d ng lu t pháp bu c các Công ty ph i t tích lũy ngu n d tr này. V cháy l n Chicagoử ụ ậ ộ ả ự ồ ự ữ ụ ớ ở
vào năm 1871 càng nh n m nh sâu s c m t th c t : n u h a ho n bùng lên nh ng thành phấ ạ ắ ộ ự ế ế ỏ ạ ở ữ ố
đông dân, m c đ thi t h i s vô cùng to l n. ứ ộ ệ ạ ẽ ớ
Hình th c b o hi m trách nhi m công c ng xu t hi n trong nh ng năm 1880 và cùng v i phátứ ả ể ệ ộ ấ ệ ữ ớ
minh ra xe ô tô, hình th c b o hi m này đã đ c công chúng đón nh n và ngày càng th hi nứ ả ể ượ ậ ể ệ
đ c t m quan tr ng.ượ ầ ọ
Trong su t quá trình công nghi p hóa, d ch v b o hi m đã có r t nhi u b c phát tri n. Nămố ệ ị ụ ả ể ấ ề ướ ể
1897, chính ph Anh thông qua “Đ o lu t b i th ng cho ng i lao đ ng” (Workmen’sủ ạ ậ ồ ườ ườ ộ
Compensation Act). Đ o lu t này bu c các Công ty ph i đóng b o hi m tai n n lao đ ng choạ ậ ộ ả ả ể ạ ộ
nhân viên.
Trong th k 19, ng i ta đã l p ra r t nhi u h i đoàn có trách nhi m b o hi m nhân m ng vàế ỷ ườ ậ ấ ề ộ ệ ả ể ạ
s c kh e cho h i viên. Bên c nh đó cũng có m t s h i kín ch cung c p d ch v b o hi m lứ ỏ ộ ạ ộ ố ộ ỉ ấ ị ụ ả ể ệ
phí th p cho nh ng ai là h i viên c a h . Ngày nay các h i kín này v n c ti p t c b o hi m choấ ữ ộ ủ ọ ộ ẫ ứ ế ụ ả ể
h i viên; đi u này di n ra t ng t h u h t các t ch c c a ng i lao đ ng. Có nhi u ch sộ ề ễ ươ ự ở ầ ế ổ ứ ủ ườ ộ ề ủ ử
d ng lao đ ng còn lo luôn m t lúc nhi u h p đ ng b o hi m nhân th và s c kh e cho nhânụ ộ ộ ề ợ ồ ả ể ọ ứ ỏ
viên. Các h p đ ng này không ch đ n thu n b o hi m nhân th mà còn đ m b o quy n l i choợ ồ ỉ ơ ầ ả ể ọ ả ả ề ợ
nhân viên khi h b b nh, b tai n n hay v h u. Trong các h p đ ng này th ng nhân viên chọ ị ệ ị ạ ề ư ợ ồ ườ ỉ
ph i tr m t ph n phí b o hi m.ả ả ộ ầ ả ể
M c dù ngành công nghi p b o hi m c a Hoa Kỳ b nh h ng sâu s c b i V ng Qu c Anh,ặ ệ ả ể ủ ị ả ưở ắ ở ươ ố
th tr ng b o hi m c a n c này l i phát tri n theo chi u h ng có ph n khác v i Anh. Lãnhị ườ ả ể ủ ướ ạ ể ề ướ ầ ớ
th đ t n c r ng l n, s phân b đa d ng v m t đ a lý cùng khát v ng đ c l p mãnh li t c aổ ấ ướ ộ ớ ự ố ạ ề ặ ị ọ ộ ậ ệ ủ
ng i M chính là nh ng nguyên nhân góp ph n t o nên s khác bi t này. Khi M chuy n mìnhườ ỹ ữ ầ ạ ự ệ ỹ ể
t m t thu c đ a xa b c a Anh tr thành m t th l c đ c l p và t m t n c nông nghi p thànhừ ộ ộ ị ờ ủ ở ộ ế ự ộ ậ ừ ộ ướ ệ
n c công nghi p phát tri n, ngành kinh doanh b o hi m c a n c này cũng phát tri n m nhướ ệ ể ả ể ủ ướ ể ạ
theo h ng t m t vài Công ty ban đ u tr thành m t ngành công nghi p quy mô l n. ướ ừ ộ ầ ở ộ ệ ớ
Tóm l i có th nói ngành b o hi m M đã phát tri n r t tinh vi, s n sinh ra nhi u lo i m ng l iạ ể ả ể ỹ ể ấ ả ề ạ ạ ướ
ph c v và đa d ng hóa d ch v đ phát tri n hài hòa v i m t qu c gia đang ngày càng ph cụ ụ ạ ị ụ ể ể ớ ộ ố ứ
t p.ạ
Ph m Th M Tiên BVNT Mi n Namạ ị ỹ ề
(Theo tài li u n c ngoài)ệ ướ