L ch s phátị ử
tri n ể
04/06/2007
Tr c l i nhu n mà ngành th ng m i hàng h i mang l i cũng nh m c đ và s l ngướ ợ ậ ươ ạ ả ạ ư ứ ộ ố ượ
r i ro ph i ng phó, các ch tàu, các nhà buôn bán, nh ng ng i v n t i luôn luôn tìm ki mủ ả ứ ủ ữ ườ ậ ả ế
nh ng hình th c b o đ m an toàn cho quy n l i c a mình. ữ ứ ả ả ề ợ ủ
Đ u tiên là vào kho ng th k th 5 tr c Công nguyên ng i ta đã tìm cách gi m nh t nầ ả ế ỷ ứ ướ ườ ả ẹ ổ
th t toàn b m t lô hàng b ng cách san nh lô hàng c a mình ra làm nhi u chuy n hàng.ấ ộ ộ ằ ỏ ủ ề ế
Đây là cách phân tán r i ro, t n th t và có th coi đó là hình th c nguyên khai c a b oủ ổ ấ ể ứ ủ ả
hi m. Sau đó đ đ i phó v i nh ng t n th t n ng n thì hình th c “ể ể ố ớ ữ ổ ấ ặ ề ứ cho vay m o hi mạ ể ” đã
xu t hi n theo đó trong tr ng h p x y ra t n th t đ i v i hàng hoá trong quá trình v nấ ệ ườ ợ ả ổ ấ ố ớ ậ
chuy n, ng i vay s đ c mi n không ph i tr kho n ti n vay c v n l n lãi. Ng c l iể ườ ẽ ượ ễ ả ả ả ề ả ố ẫ ượ ạ
h s ph i tr m t lãi su t r t cao khi hàng hoá đ n b n an toàn, nh v y có th hi u lãiọ ẽ ả ả ộ ấ ấ ế ế ư ậ ể ể
su t cao này là hình th c s khai c a phí b o hi m. Song s v t n th t x y ra ngày càngấ ứ ơ ủ ả ể ố ụ ổ ấ ả
nhi u làm cho các nhà kinh doanh cho vay v n cũng lâm vào th nguy hi m và thay th nóề ố ế ể ế
là hình th c b o hi m ra đ i. ứ ả ể ờ
Vào th k XIV, Floren, Genoa n c Ý, đã xu t hi n các h p đ ng b o hi m hàng h iế ỷ ở ướ ấ ệ ợ ồ ả ể ả
đ u tiên mà theo đó m t ng i b o hi m cam k t v i ng i đ c b o hi m s b i th ngầ ộ ườ ả ể ế ớ ườ ượ ả ể ẽ ồ ườ
nh ng thi t h i v tài s n mà ng i đ c b o hi m ph i gánh ch u khi có thi t h i x y raữ ệ ạ ề ả ườ ượ ả ể ả ị ệ ạ ả
trên bi n, đ ng th i v i vi c nh n m t kho n phí. H p đ ng b o hi m c x a nh t màể ồ ờ ớ ệ ậ ộ ả ợ ồ ả ể ổ ư ấ
ng i ta tìm th y có ghi ngày 22/04/1329 hi n còn đ c l u gi t i Floren. Sau đó cùng v iườ ấ ệ ượ ư ữ ạ ớ
vi c phát hi n ra n Đ d ng và tìm ra Châu M , ngành hàng h i nói chung và b o hi mệ ệ Ấ ộ ươ ỹ ả ả ể
hàng h i nói riêng đã phát tri n r t nhanh. ả ể ấ
V c s pháp lý thì có th coi chi u d ề ơ ở ể ế ụ Barcelona năm 1435 là văn b n pháp lu t đ u tiênả ậ ầ
trong ngành b o hi m. Sau đó là s c l nh c a ả ể ắ ệ ủ Philippe de Bourgogne năm 1458, nh ng s cữ ắ
l nh c a ệ ủ Brugos năm 1537, Fiville năm 1552 và ởAmsterdam năm 1558. Ngoài ra còn có s cắ
l nh c a Ph n Lan năm 1563 liên quan đ n h p đ ng b o hi m hàng hoá. ệ ủ ầ ế ợ ồ ả ể
Tuy nhiên, ph i đ n th k XVI - XVII cùng v i s ra đ i c a ph ng th c s n xu tả ế ế ỷ ớ ự ờ ủ ươ ứ ả ấ
TBCN thì ho t đ ng b o hi m m i phát tri n r ng rãi và ngày càng đi sâu vào nhi u lĩnhạ ộ ả ể ớ ể ộ ề
v c c a đ i s ng kinh t – xã h i . M đ ng cho s phát tri n này là lu t 1601 c a Anhự ủ ờ ố ế ộ ở ườ ự ể ậ ủ
th i ờN hoàng Elisabethữ, sau đó là Ch d 1681 c a Pháp do ỉ ụ ủ Colbert biên so n và ạVua Louis
XIV ban hành , đó là nh ng đ o lu t m đ ng cho lĩnh v c b o hi m hàng h i. ữ ạ ậ ở ườ ự ả ể ả
Đ n th k XVII, n c Anh đã chi m v trí hàng đ u trong buôn bán và hàng h i qu c tế ế ỷ ướ ế ị ầ ả ố ế
v i Luân Đôn là trung tâm ph n th nh nh t. Tàu c a các n c đi t Châu Á, Châu Âu, Châuớ ồ ị ấ ủ ướ ừ
M , Châu Phi đ u v c p b n hai b sông ỹ ề ề ậ ế ờ Thame c a thành ph Luân Đôn. Các ti m cà phêủ ố ệ
là n i g p g c a các nhà buôn, ch ngân hàng, ng i chuyên ch , ng i b o hi m … đơ ặ ỡ ủ ủ ườ ở ườ ả ể ể
giao d ch, trao đ i tin t c, bàn lu n tr c ti p v i nhau. ị ổ ứ ậ ự ế ớ
Edward Lloyd’s là m t thuy n tr ng v h u b t đ u m quán cà phê ph Greatộ ề ưở ề ư ắ ầ ở ở ố
Tower Luân Đôn vào kho ng năm 1692. Các các nhà buôn, ch ngân hàng, ng iở ả ủ ườ
chuyên ch , ng i b o hi m…th ng đ n đó đ trao đ i các thông tin v các con t uở ườ ả ể ườ ế ể ổ ề ầ
vi n d ng, v hàng hóa chuyên ch trên tàu, v s an toàn và tinh hình tai n n c aễ ươ ề ở ề ự ạ ủ
các chuy n tàu…. Ngoài vi c qu n lý quán cà phê, năm 1696 Edward Lloyd’s còn cho raế ệ ả
m t t báo t ng h p các tình hình tàu bè và các v n đ khác nh m cung c p thông tinộ ờ ổ ợ ấ ề ằ ấ
cho các khách hàng c a ông. Tuy nhiên vi c làm chính c a ông v n là cung c p đ aủ ệ ủ ẫ ấ ị
đi m đ khách hàng đ n giao d ch b o hi m, h i h p. Sau khi Edward Lloyd’s qua đ iể ể ế ị ả ể ộ ọ ờ
ng i ta th y r ng c n ph i có m t n i t ng t nh v y đ các nhà khai thác b oườ ấ ằ ầ ả ộ ơ ươ ự ư ậ ể ả
hi m hàng h i t p trung đ n giao d ch b o hi m và năm 1770, “Society of Lloyd’s” v iể ả ậ ế ị ả ể ớ
t cách là m t t ch c t nguy n đã thành l p và thu x p m t đ a đi m Pope’s Headư ộ ổ ứ ự ệ ậ ế ộ ị ể ở
Alley cho các thành viên c a h . Sau đó t ch c này r i đ a đi m đ n trung tâm h iủ ọ ổ ứ ờ ị ể ế ố
đoái c a Hoàng gia và đó đ n năm 1828 thì r i đ n toà nhà riêng c a h t i phủ ở ế ờ ế ủ ọ ạ ố
Leaden Hall. T ch c này ho t đ ng v i t cách là t ch c t nhân đ n năm 1871 thìổ ứ ạ ộ ớ ư ổ ứ ư ế
h p nh t l i theo lu t Qu c h i và tr thành H i đ ng Lloyd’s và sau này đã tr thànhợ ấ ạ ậ ố ộ ở ộ ồ ở
n i giao d ch kinh doanh b o hi m và hãng b o hi m l n nh t th gi i. ơ ị ả ể ả ể ớ ấ ế ớ
Sau b o hi m hàng h i là s xu t hi n c a b o hi m ho ho n, đánh d u b ng v cháyả ể ả ự ấ ệ ủ ả ể ả ạ ấ ằ ụ
th m kh c Luân Đôn n c Anh ngày 2/9/1666 h y di t 13.000 căn nhà trong đó có h nả ố ở ướ ủ ệ ơ
100 nhà th trong 4 ngày đ l i m t s thi t h i quá l n không th c u tr đ c. Sau đóờ ể ạ ộ ự ệ ạ ớ ể ứ ợ ượ
nh ng nhà kinh doanh n c Anh đã nghĩ ra vi c c ng đ ng chia s r i ro ho ho n b ngữ ở ướ ệ ộ ồ ẻ ủ ả ạ ằ
cách đ ng ra thành l p nh ng Công ty b o hi m ho ho n nh : " ứ ậ ữ ả ể ả ạ ư Fire Office" (năm 1667),
"Friendly Society" (năm 1684), "Hand and Hand" (năm 1696), "Lom Bard House" (năm 1704)
... Lúc đó Công ty b o hi m Lloyds đã ra đ i nh ng ch ho t đ ng trong lĩnh v c hàng h i.ả ể ờ ư ỉ ạ ộ ự ả
Mãi t i th k XX m i chuy n sang ho t đ ng c lĩnh v c n i đ a và tái b o hi m. ớ ế ỷ ớ ể ạ ộ ả ự ộ ị ả ể
N c Pháp do nh h ng c a v h a ho n Luân Đôn, nên năm 1786 công ty b o hi mướ ả ưở ủ ụ ỏ ạ ở ả ể
h a ho n đ u tiên m i đ c thành l p đó là “ỏ ạ ầ ớ ượ ậ Company L'assurance Centree L'incendie” và
“Company Royade” (năm 1788). S ki n đáng đ c l u truy n th i gian này và trong l chự ệ ượ ư ề ờ ị
s b o hi m là công trình toán h c c a Pascal v "Hình h c c a r i ro " (Lageometric Duử ả ể ọ ủ ề ọ ủ ủ
Hasard) năm 1654 đã đ a đ n toán h c xác su t. Đó là c s th ng kê xác su t ph c v choư ế ọ ấ ơ ở ố ấ ụ ụ
ho t đ ng b o hi m và ngày nay v n đ c coi là k thu t c b n c a ngành b o hi m. ạ ộ ả ể ẫ ượ ỹ ậ ơ ả ủ ả ể
Còn Vi t Nam, b o hi m xu t hi n t bao gi ? Không có tài li u nào ch ng minh m tở ệ ả ể ấ ệ ừ ờ ệ ứ ộ
cách chính xác mà ch ph ng đoán vào năm 1880 có các H i b o hi m ngo i qu c nh H iỉ ỏ ộ ả ể ạ ố ư ộ
b o hi m Anh, Pháp, Th y sĩ, Hoa kỳ... đã đ ý đ n Đông D ng. Các H i b o hi m ngo iả ể ụ ể ế ươ ộ ả ể ạ
qu c đ i di n t i Vi t Nam b i các Công ty th ng m i l n, ngoài vi c buôn bán, cácố ạ ệ ạ ệ ở ươ ạ ớ ệ
Công ty này m thêm m t Tr s đ làm đ i di n b o hi m. Vào năm 1926, Chi nhánh đ uở ộ ụ ở ể ạ ệ ả ể ầ
tiên là c a Công ty Franco- Asietique. Đ n năm 1929 m i có Công ty Vi t Nam đ t tr sủ ế ớ ệ ặ ụ ở
t i Sài Gòn, đó là ạVi t Nam B o hi m Công tyệ ả ể , nh ng ch ho t đ ng v b o hi m xe ô tô.ư ỉ ạ ộ ề ả ể
T năm 1952 v sau, ho t đ ng b o hi m m i đ c m r ng d i nh ng hình th c phongừ ề ạ ộ ả ể ớ ượ ở ộ ướ ữ ứ
phú v i s ho t đ ng c a nhi u Công ty b o hi m trong n c và ngo i qu c. ớ ự ạ ộ ủ ề ả ể ướ ạ ố
Mi n B c, ngày 15/01/1965 Ở ề ắ Công ty B o hi m Vi t Namả ể ệ (g i t t là ọ ắ B o Vi t)ả ệ m i chínhớ
th c đi vào ho t đ ng. Trong nh ng năm đ u, B o Vi t ch ti n hành các nghi p v vứ ạ ộ ữ ầ ả ệ ỉ ế ệ ụ ề
hàng h i nh b o hi m hàng hóa xu t nh p kh u, b o hi m tàu vi n d ng…. ả ư ả ể ấ ậ ẩ ả ể ễ ươ