BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
---------- *** ----------
NGUYỄN THỊ MINH PHƢỢNG
TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM ĐƢƠNG ĐẠI -
NHÌN TỪ GÓC ĐỘ THỂ LOẠI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
HÀ NỘI – 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
---------- *** ----------
NGUYỄN THỊ MINH PHƢỢNG
TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ VIỆT NAM ĐƢƠNG ĐẠI
NHÌN TỪ GÓC ĐỘ THỂ LOẠI
Chuyên ngành: Lý luận văn học
Mã số: 9.22.01.20
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN VĂN DÂN
HÀ NỘI – 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng
tôi. Kết quả nghiên cứu này đảm bảo tính chính xác và tính khoa học cao, chưa
được công bố ở đâu dưới bất kì hình thức nào. Các tài liệu tham khảo đều được chú
thích nguồn dẫn rõ ràng, trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về công
trình nghiên cứu này của tôi.
Tác giả
Nguyễn Thị Minh Phƣợng
LỜI CẢM ƠN
Trước hết, em xin trân trọng cảm ơn sâu sắc PGS.TS Nguyễn Văn Dân đã tận
tâm, nhiệt tình, chân thành, luôn giúp em về mặt tài liệu, gợi mở, chỉnh sửa luận án,
chia sẻ quan điểm, giúp em có thêm nhiều kiến thức lý luận và phương pháp nghiên
cứu khoa học. Thầy nghiêm khắc, luôn đôn đốc, nhắc nhở, thúc giục, động viên,
khích lệ em trong suốt quá trình học các chuyên đề và hoàn thành luận án.
Em xin trân trọng cảm ơn tất cả các thầy, cô trong Tổ Lí luận văn học, Khoa
Ngữ văn và các phòng ban của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo điều kiện
thuận lợi nhất cho em về mọi mặt vật chất và tinh thần để hoàn thành luận án và
nhiệm vụ học tập được giao. Em xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của Trường
THPT Cảm Nhân, Sở Giáo dục và Đào tạo Yên Bái, lãnh đạo tỉnh Yên Bái, một số
cơ quan ở Hà Nội và gia đình.
Hà Nội, tháng 1 năm 2021
Tác giả
Nguyễn Thị Minh Phƣợng
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.............................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1
2. Đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 2
3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 3
4. Đóng góp của luận án ..................................................................................................... 4
5. Cấu trúc của luận án ....................................................................................................... 4
NỘI DUNG ......................................................................................................................... 5
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................................. 5
1.1. Các công trình nghiên cứu về tiểu thuyết lịch sử Việt Nam................................... 5
1.2. Các quan niệm về đặc trưng thể loại ....................................................................... 14
1.2.1. Quan niệm về kết hợp hài hòa giữa lịch sử và hư cấu nghệ thuật .................... 15
1.2.2. Quan niệm đề cao yếu tố “hư cấu” như là đặc trưng của tiểu thuyết lịch sử...17
1.2.3. Quan niệm coi trọng yếu tố “lịch sử” hơn “hư cấu”. ......................................... 19
1.3. Quan niệm của luận án về tiểu thuyết lịch sử và các xu hướng tiểu thuyết lịch
sử Việt Nam đương đại. .................................................................................................... 21
1.3.1. Quan niệm của luận án về tiểu thuyết lịch sử và cơ sở lý thuyết để nghiên cứu đề
tài..........................................................................................................................................21
1.3.2. Quan niệm về các xu hướng tiểu thuyết lịch sử Việt Nam đương đại.......................24
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................................. 31
Chƣơng 2. XU HƢỚNG TIỂU THUYẾT LỊCH SỬ BÁM SÁT SỬ LIỆU ....... 32
2.1. Khái quát xu hướng tiểu thuyết lịch sử bám sát sử liệu.....................................32
2.2. Một số đặc điểm nội dung của xu hướng tiểu thuyết lịch sử bám sát sử
liệu.............................................................................................................................34
2.2.1. Nguyên lí chính nghĩa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ........... 34
2.2.2. Xây dựng hình tượng con người mang khát vọng lịch sử theo nguyên mẫu .. 39
2.2.3. Chuyện thế sự đời tư với hình tượng con người trần thế ................................... 44
2.3. Một số đặc sắc nghệ thuật cơ bản của xu hướng tiểu thuyết lịch sử bám sát sử
liệu ....................................................................................................................................... 48
2.3.1. Đổi mới cấu trúc tiểu thuyết lịch sử chương hồi ............................................. 48
2.3.2. Kỹ thuật đa điểm nhìn ..................................................................................... 52
2.3.3. Kết cấu cốt truyện ghép mảnh .............................................................................. 59
2.3.4. Ngôn ngữ đa phong cách ....................................................................................... 63
2.3.5. Cấu trúc các lớp không gian tạo khung cốt truyện ............................................. 65
