LUẬN VĂN:
Giá trị khoa học của các quan điểm, nguyên
tắc phân phối thu nhập của chủ nghĩa Mác -
Lênin và quan điểm của Đảng ta về phân phối
trong kinh tế thị trường định hướng XHCN
Mở đầu
Tính cấp thiết của đề tài. Việt Nam thực hiện đổi mới, chuyển nền kinh tế kế
hoạch sang kinh tế thị trường định hướng XHCN. Trong quá trình đổi mới, Việt Nam
đã đạt được những thành tựu quan trọng: giữ vững được định hướng XHCN, kinh tế
tăng trưởng liên tục với tốc độ cao, đời sống nhân dân được cải thiện. Tuy nhiên, sự
phân hoá giầu - nghèo có xu hướng gia tăng. Vấn đề thực hiện công bằng trong phân
phối thu nhập, gắn tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội là một vấn đề
vừa cấp bách vừa thường xuyên lâu dài và cũng là vấn đề nhạy cảm nhất trong đời
sống kinh tế - xã hội ở nước ta. Để giải quyết vấn đề trên Nhà nước có vai trò quyết
định. Vì thế, chúng tôi chọn vấn đề " Vai trò của Nhà nước đối với phân phối thu nhập
trong kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam " làm đề tài nghiên cứu.
Tình hình nghiên cứu đề tài. Đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về
phân phối thu nhập, tuy nhiên, các công trình đó chủ yếu nghiên cứu một chính sách
phân phối cụ thể, đơn lẻ như chính sách tiền lương, chính sách thuế, chính sách việc
làm, chính sách xoá đói, giảm nghèo, các chính sách thuộc hệ thống an sinh xã hội.
Không còn nghi ngờ gì nữa, những nghiên cứu đó đã góp phần thúc đẩy sự phát triển
lý luận phân phối ở những lĩnh vực riêng biệt. Hiện có rất ít những công trình nghiên
cứu sâu có tính chất khái quát về phân phối thu nhập. Nhà nước có vai trò quyết định
đối với phân phối và điều tiết thu nhập đảm bảo sự thống nhất giữa công bằng và hiệu
quả. Vì thế, cần có những công trình nghiên cứu tổng quát, có tính hệ thống về vai trò
của Nhà nước đối với phân phối thu nhập trong kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Đề tài nghiên cứu này mong góp một phần nào đó giải quyết vấn đề trên.
Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ khoa học. Dựa trên quan điểm của chủ nghĩa
Mác - Lênin về phân phối trong thời kỳ quá độ lên CNXH, quan điểm của Đảng ta về
phân phối thu nhập và thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng phân phối và điều
tiết của Nhà nước đối với phân phối thu nhập trong thời gian qua, công trình nghiên
cứu này nêu lên những quan điểm cần quán triệt trong quá trình phân phối và điều tiết
thu nhập của Nhà nước và nêu lên những giải pháp thiết thực để tăng cường vai trò
điều tiết của Nhà nước đối với phân phối thu nhập theo định hướng XHCN.
Những nhiệm vụ khoa học cần giải quyết:
- Phân tích khái quát quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về phân phối và giá
trị khoa học của những quan điểm đó trong điều kiện ngày nay, làm rõ quan điểm của
chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về phân phối thu nhập.
- Làm rõ những nguyên tắc (hình thức) phân phối thu nhập trong kinh tế thị
trường định hướng XHCN và cơ chế, chính sách phân phối và điều tiết thu nhập của
Nhà nước.
- Đánh giá thực trạng vai trò của Nhà nước đối với phân phối thu nhập thông
qua việc phân tích, xem xét các chính sách phân phối cơ bản của Nhà nước ở nước ta
trong thời gian qua.
- Nêu lên những quan điểm cần quán triệt trong quá trình phân phối và điều tiết
thu nhập của Nhà nước, các giải pháp tăng cường vai trò của Nhà nước đối với phân
phối thu nhập thông qua việc làm rõ phương hướng và nội dung tiếp tục cải cách, hoàn
thiện các chính sách phân phối.
Đối tượng nghiên cứu. Công trình này nghiên cứu vai trò của Nhà nước đối với
phân phối thu nhập thông qua việc xem xét, đánh giá sự đổi mới, các chính sách phân
phối thu nhập của Nhà nước và phương hướng hoàn thiện chúng trong thời gian tới.
Đóng góp khoa học của đề tài:
- Làm rõ giá trị khoa học của các quan điểm, nguyên tắc phân phối thu nhập của
chủ nghĩa Mác - Lênin và quan điểm của Đảng ta về phân phối trong kinh tế thị trường
định hướng XHCN, làm rõ cơ chế phân phối, điều tiết thu nhập của Nhà nước.
- Phân tích, đánh giá sát thực tình hình các chính sách phân phối thông qua đó
đánh giá thực trạng vai trò của Nhà nước đối với phân phối thu nhập trong thời gian
qua.
- Nêu lên một số quan điểm có giá trị khoa học và thực tế về phân phối, điều tiết
thu nhập của Nhà nước và các giải pháp thiết thực nhằm tăng cường vai trò của Nhà
nước đối với phân phối thu nhập bằng việc tiếp tục đổi mới, hoàn thiện các chính sách
phân phối thu nhập trong thời gian tới.
Các tác giả của công trình này đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu một
vấn đề phức tạp, tuy nhiên, do hạn chế về trình độ và điều kiện nghiên cứu, nên chắc
chắn chưa giải quyết được một cách thấu đáo mọi khía cạnh của vấn đề nêu ra. Các tác
giả rất mong nhận được những đóng góp quý giá của các nhà khoa học và đồng
nghiệp.
Nội dung
Chương 1
Lý luận về vai trò của Nhà nước trong
phân phối thu nhập
1.1. Một số vấn đề lý luận chung về phân phối.
Trong tiết này, công trình nghiên cứu một số lý thuyết về phân phối, đặc biệt lý
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về phân phối.
1.1.1. Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về phân phối
Trong quá trình phê phán phương thức phân phối TBCN, C. Mác và Ph. Ăng
ghen đã nêu lên quan điểm và nguyên tắc cơ bản về phân phối trong xã hội tương lai.
Hai ông đã vạch ra rằng phân phói là một khâu của quá trình tái sản xuất và là một mặt
của quan hệ sản xuất do quan hệ sở hữu quyết định. C. Mác chỉ rõ "Bất kỳ một sự
phân phối nào về tư liệu tiêu dùng cũng chỉ là hậu quả của sự phân phối chính những
điều kiện sản xuất" Quan điểm đó của C. Mác, theo chúng tôi, vẫn giữ nguyên giá trị
trong điều kiện ngày nay.
Trong tác phẩm " Phê phán cương lĩnh Gô- ta", C.Mác đã nêu lên sơ đồ phân
phối tổng sản phẩm xã hội. Trong đó C. Mác đã vạch ra hai bước phân phối: bước thứ
nhất là phân chia tổng sản phẩm xã hội làm 6 phần phải khấu trừ và toàn bộ tư liệu tiêu
dùng; bước thứ hai là phân phối tư liệu tiêu dùng cho người lao động theo nguyên tắc
phân phối theo lao động. Sơ đồ phân phối của C. Mác là sơ đồ phân phối vĩ mô, vạch
rõ khái quát việc phân phối tổng sản phẩm xã hội. Nó vừa đảm bảo tái sản xuất mở
rộng vừa đảm bảo thoả mãn nhu cầu chung của xã hội và của cá nhân, cũng như sự
tiến bộ xã hội. Có người cho rằng C. Mác đã không nói rõ các tỷ lệ phân chia. Thiết
nghĩ, không nên đòi hỏi C. Mác phải giải quyết tất cả những vấn đề cụ thể cho chúng
ta.
C. Mác và Ph. Ăng ghen đã sáng tạo ra lý luận phân phối theo lao động, nêu lên
nguyên tắc phân phối thu nhập cá nhân trong CNXH là phân phối theo lao động. Điều
kiện tiền đề để thực hiện phân phối theo lao động là nó được thực hiện trong điều kiện
