LUẬN VĂN:
Nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng
nông sản Việt Nam xuất khẩu
Lời nói đầu
Trong chiến lược phát triển nền kinh tế quốc dân của Việt Nam, nông nghiệp và
nông thôn luôn là mối quan tâm hàng đầu trong các chính sách của Đảng và Nhà nước
ta. Trong các thời kỳ khác nhau, tuy tỷ trọng GDP Nông nghiệp trong tổng GDP toàn
quốc và cơ cấu đầu tư của nền kinh tế có khác nhau, nhưng nông nghiệp luôn được xác
định là chỗ dựa vững chắc để giải quyết hàng loạt các vấn đề lớn của toàn xã hội như:
an ninh lương thực quốc gia, xoá bỏ đói nghèo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, cung cấp
nguồn nguyên liệu cho các ngành kinh tế khác, tạo thêm việc làm và ổn định xã hội,
tăng nguồn tích lũy và tạo tiền đề cho việc thực hiện công nghiệp hóa đất nước.
Thời đại ngày nay trong xu thế quốc tế hóa và khu vực hóa, các nước đều thực
hiện chính sách mở cửa nền kinh tế thì ngoại thương có vai trò quan trọng. Đối với Việt
Nam xuất khẩu đóng vai trò rất lớn trong nền kinh tế: xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn
trong GDP cả nước, thực hiện nhiều mục tiêu kinh tế xã hội. Việt Nam là một nước
nông nghiệp, trong cơ cấu xuất khẩu thì hàng nông sản mặc dù cơ sở vật chất kỹ thuật
và kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội còn thấp kém, nhưng chúng ta còn nhiềm tiềm năng
chưa được khai thác hợp lý, nhất là đất đai, lao động, điều kiện khí hậu, thời tiết và
nguồn tài nguyên thiên nhiên. Cùng với trình độ quản lý yếu kém, chính sách thương
mại chưa hợp lý, kinh nghiệm uy tín trên thị trường còn non yếu. Do vậy mà khả năng
cạnh tranh của các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam nói chung và hàng nông sản xuất
khẩu nói riêng còn rất thấp mà chúng ta phải chịu nhiều thua thiệt. Do vậy, chiến lược
phát triển ngành nông nghiệp hướng xuất khẩu, hợp tác khoa học - công nghệ với bên
ngoài, tăng mạnh kim ngạch xuất khẩu nâng cao vị thế của hàng nông sản trên thị
trường thế giới là tất yếu khách quan và cũng là yêu cầu cấp bách trong quá trình phát
triển nền kinh tế nước ta trong trước mắt cũng như lâu dài. Việt Nam cần chủ động và
đón đầu quá trình chuyển động lớn lao này nhằm tranh thủ những cơ hội tốt nhất cho
chiến lược phát triển kinh tế đất nước.
ý thức được điều đó, em đã tâm đắc lựa chọn đề tài “Nâng cao khả năng cạnh
tranh của hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu ” làm chuyên đề thực tập của mình.
Chuyên đề này được kết cấu theo 3 chương như sau:
Chương I: Khả năng cạnh tranh của sản phẩm xuất khẩu - các nhân tố ảnh
hưởng - nội dung và phương pháp đánh giá khả năng cạnh tranh của sản phẩm
trong hoạt động kinh doanh.
Chương II: Phân tích khả năng cạnh tranh của hàng nông sản xuất khảu Việt
Nam thời gian qua.
Chương III: Một số giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng nông
sản Việt Nam xuất khẩu trong tình hình hiện nay.
Chương I.
Khả năng cạnh tranh của sản phẩm xuất khẩu
Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh nội dung và phương pháp đánh
giá khả năng cạnh tranh của sản phẩm trong hoạt động kinh doanh.
I. Tổng quan về cạnh tranh và khả năng cạnh tranh
1. Quan niệm về khả năng cạnh tranh và cạnh tranh
Có rất nhiều quan điểm khác nhau về khả năng cạnh tranh. Cho đến nay đã có
nhiều tác giả đưa ra các cách hiểu khác nhau về khả năng cạnh tranh.
Fafchamps cho rằng “Khả năng cạnh tranh của sản phẩm, của doanh nghiệp là
khả năng của doanh nghiệp đó có thể sản xuất sản phẩm với chi phí biến đổi trung bình
thấp hơn giá của nó trên thị trường. Theo cách hiểu này thì doanh nghiệp nào có khả
năng sản xuất ra sản phẩm có chất lượng tương tự sản phẩm của doanh nghiệp khác
nhưng với chi phí thấp hơn thì được coi là khả năng cạnh tranh cao hơn”. (1)
Randall lại cho rằng, “khả năng cạnh tranh là khả năng giành được và duy trì thị
phần trên thị trường với lợi nhuận nhất định”.
Dunning lập luận rằng, “khả năng cạnh tranh là khả năng cung sản phẩm của
chính doanh nghiệp trên các thị trường khác nhau mà không phân biệt nơi bố trí sản
xuất của doanh nghiệp đó”.
Một quan niệm khác cho rằng khả năng cạnh tranh là trình độ để có thể sản xuất
sản phẩm theo đúng yêu cầu của thị trường đồng thời duy trì được mức thu nhập thực tế
của mình.
Có thể thấy rằng, các quan niệm trên xuất phát từ các góc độ khác nhau, nhưng
đều có liên quan đến hai khía cạnh, chiếm lĩnh thị trường và có lợi nhuận. Do đó, khả
năng cạnh tranh có thể hiểu là năng lực nắm vững thị phần nhất định với mức độ hiệu
quả chấp nhận được. Vì vậy khi thị phần tăng lên cho thấy khả năng cạnh tranh được
nâng cao. Hay có thể hiểu khả năng cạnh tranh là khả năng tồn tại và vươn lên trên thị
1 Peter.G.H. Khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp - Dartmouch 1995 - trang 343
trường cạnh tranh duy trì được lợi nhuận và thị phần trên thị trường của sản phẩm của
doanh nghiệp.
2. Khả năng cạnh tranh của hàng nông sản xuất khẩu
Xuất khẩu là một hoạt động chủ yếu của Thương mại quốc tế. Cùng với nhập
khẩu nó tạo nên sức mạnh của đất nước thông qua con đường ngoại thương. Xuất khẩu
đem lại nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nước đồng thời nó thúc đẩy quan hệ kinh tế với
các nước trên thế giới và khu vực tạo nên các hiệp hội, tổ chức mà từ đó các nước có thể
khai thác những thuận lợi quốc tế và tận dụng lợi thế so sánh của riêng mình. Từ việc
khai thác lợi thế so sánh về điều kiện tự nhiên, khí hậu... nước ta đã phát triển mạnh
ngành nông nghiệp hàng hóa tiến đến xuất khẩu các mặt hàng nông sản có giá trị.
Mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam là một trong những mặt hàng xuất
khẩu chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu hàng hóa của đất nước chiếm tỷ trọng lớn về kim
ngạch xuất khẩu hàng hóa.
Mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam có nhiều triển vọng phát triển mạnh,
có nhiều lợi thế về mặt tự nhiên. Tuy vậy muốn chiếm được tỷ phần lớn thu nhiều lợi
nhuận trong hoạt động xuất khẩu nông sản vẫn còn là mục tiêu chiến lược của ngành
trong thời gian tới.
Trước hết ngành sản xuất, chế biến và xuất khẩu cần phải nâng cao khả năng
cạnh tranh của sản phẩm khi đưa vào thị trường quốc tế, khả năng cạnh tranh của hàng
nông sản được xem xét trên các mặt chủ yếu sau đây:
a. Số lượng và kim ngạch xuất khẩu so với các đối thủ cạnh tranh:
Số lượng thể hiện quy mô của mặt hàng xuất khẩu. Số lượng liên quan đến việc
xác định tỷ phần của nước ta so với các đối thủ cạnh tranh lớn. Nó còn nói lên mức độ
ảnh hưởng hay mức độ chi phối đối với thị trường mặt hàng ấy.
Một nước có quy mô xuất khẩu lớn chính là nước chiếm được tỷ phần lớn trên
thị trường nhưng sức mạnh cạnh tranh còn được đánh giá thông qua mức độ tăng quy
mộ đặc biệt là lợi nhuận thu về từ việc xuất khẩu số lượng mặt hàng ấy. Kim ngạch là
lượng tiền bằng ngoại tệ thu về từ công việc xuất khẩu. Kim ngạch lớn hơn với cùng
