Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Tính chất từ của một số vật liệu dựa trên các bon có cấu trúc bánh kẹp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:56

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong luận văn này, dựa trên lý thuyết phiếm hàm mật độ, một số dạng vật liệu từ dự trên cacbon đã được thiết kế và nghiên cứu, bao gồm: Đơn phân tử C13H9 (R1), dạng cặp phân tử [R1]2 và dạng bánh kẹp R1/D/R1 (trong đó D là phân tử phi từ C54H18). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có thể chế tạo được các vật liệu sắt từ dạng bánh kẹp với từ độ lớn và nhiệt độ trật tự từ cacbon

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Tính chất từ của một số vật liệu dựa trên các bon có cấu trúc bánh kẹp

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ---------------------------- Trần Thị Trang TÍNH CHẤT TỪ CỦA MỘT SỐ VẬT LIỆU DỰA TRÊN CÁC BON CÓ CẤU TRÚC BÁNH KẸP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Hà Nội – Năm 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN ---------------------------- Trần Thị Trang TÍNH CHẤT TỪ CỦA MỘT SỐ VẬT LIỆU DỰA TRÊN CÁC BON CÓ CẤU TRÚC BÁNH KẸP Chuyên ngành: Vật Lý Nhiệt Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN ANH TUẤN Hà Nội – Năm 2014
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Thầy giáo, PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn, Ban Khoa học công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, người đã trực tiếp chỉ bảo tận tình, hướng dẫn em trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn thầy! Em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất tới tất cả các Thầy Cô, Tập thể cán bộ Bộ môn Vật lý nhiệt độ thấp, các Thầy Cô trong Khoa Vật lý, trường Đại học Khoa học Tự Nhiên, đã truyền đạt những kiến thức chuyên ngành vô cùng quý báu. Em cảm ơn thầy cô đã giảng dạy em trong những năm qua, những kiến thức mà em nhận được trên giảng đường sẽ là hành trang giúp em vững bước trong tương lai. Em cũng không quên gửi lời cảm ơn đến những người bạn, những anh chị đã đồng hành, giúp đỡ em trong quá trình tìm tài liệu, trao đổi kiến thức cũng như truyền đạt những kinh nghiệm giúp em có thể hoàn thành luận văn một cách tốt nhất. Và lời cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình của mình. Cảm ơn cả gia đình đã luôn bên con, động viên và tạo điều kiện tốt nhất cho con trong suốt thời gian qua. Sau cùng, em xin kính chúc toàn thể các thầy cô giáo luôn mạnh khoẻ, hạnh phúc và thành công trong công việc và cuộc sống. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, 10/2014 Học viên Trần Thị Trang
MỤC LỤC Các ký hiệu & từ viết tắt ...................................................................................................... i Danh mục hình vẽ ................................................................................................................ii Danh mục bảng biểu ...........................................................................................................iv MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ VẬT LIỆU TỪ DỰA TRÊN CÁCBON ............3 1.1 Giới thiệu về vật liệu từ dựa trên Các bon........................................................3 1.2 “Siêu vật liệu” Graphene. ...................................................................................4 1.2.1 Các dạng khác nhau của các bon. ...................................................................4 1.2.2 Graphene là gì .................................................................................................6 1.2.3 Những đặc trưng cấu trúc và một cơ chế hình thành từ tính của Graphene ...7 1.3 Giới thiệu về vật liệu từ kiểu bánh kẹp .............................................................8 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................10 2.1. Giới thiệu về lý thuyết phiếm hàm mật độ (DFT) .........................................10 211 ài to n củ hệ nhi u hạt .............................................................................11 212 tưởng nđ uv T: Tho s- er i và c c h nh iên qu n ..........12 2 1 3 Đ nh Hohen erg-Kohn thứ nhất ..............................................................17 2 1 4 Giới thiệu v or it và hà n ng ư ng Kohn-Sham.................................20 2.2. Phƣơng pháp tính toán ....................................................................................22 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .........................................................24 3.1. Cấu trúc hình học, cấu trúc điện tử và tính chất từ của phân tử từ tính. ..24 3.2. Cấu trúc hình học, cấu trúc điên tử và tính chất từ của dimer [R1]2. ........25 3.3. Cấu trúc hình học, cấu trúc điện tử và tính chất của hệ phân tử phi từ ....27 3.4. Cấu trúc hình học, cấu trúc điện tử và tính chất từ của vật liệu dạng bánh kẹp R1/D/R1 .............................................................................................................30 3.4.1. Cấu trúc hình học .........................................................................................30 3.4.2. Cấu trúc điện tử............................................................................................31 3.4.3. Tính chất từ ..................................................................................................31
3.5. Cấu trúc hình học, cấu trúc điện tử và tính chất từ của vật liệu dạng bánh kẹp R1/D-Fn/R1 .......................................................................................................32 3.5.1. Cấu trúc hình học .........................................................................................32 3.5.2. Cấu trúc điện tử............................................................................................33 3.5.3. Tính chất từ ..................................................................................................34 3 5 4 Cơ chế tương t c tr o đổi.............................................................................35 3.6. Cấu trúc hình học, cấu trúc điện tử và tính chất từ của vật liệu dạng bánh kẹp R1/D-(CH3)n/R1 ................................................................................................37 3.7. Độ bền của hệ vật liệu dạng bánh kẹp. ...........................................................41 3.8. Một số định hƣớng cho việc thiết kế vật liệu từ dựa trên các bon...............41 KẾT LUẬN ..............................................................................................................43 CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN .......................44 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................45
Các ký hiệu & từ viết tắt ∆n: Lư ng điện tích chuyển từ các phân tử từ tính sang phân tử phi từ. DFT: Lý thuyết phiếm hàm mật độ (Density functional theory) E: Tổng n ng ư ng Ea: Ái lực điện tử của phân tử phi từ Ef: N ng ư ng liên kết giữa các phân tử của bánh kẹp ES: N ng ư ng của trạng thái singlet. ET: N ng ư ng của trạng thái triplet. Exc: N ng ư ng tương qu n tr o đổi HOMO: Quỹ đạo phân tử cao nhất b chiếm (Highest occupied molecular orbital) J: Tham số tương t c tr o đổi hiệu dụng K: Động n ng LUMO: Quỹ đạo phân tử thấp nhất không b chiếm (Lowest unoccupied molecular orbital) m: mômen từ MDED: Mật độ biến dạng điện tử (Molecular Deformation Electron Density) MO: quỹ đạo phân tử (Molecular orbital) n: điện tích S: Tổng spin SOMO: quỹ đạo b chiếm bởi 1 điện tử i
Danh mục hình vẽ Hình 1.1: Các dạng thù hình khác nhau của các bon ................................................4 Hình 1.3: (a) Graphene không tồn tại trong một mặt phẳng tuyệt đối, (b) nhưng hiện hữu với mặt lồi lõm của không gian 3 chiều. ......................................................6 Hình 1.4: (a) Cấu trúc Graphene; (b) các liên kết của nguyên tử các bon trong mạng graphene. ...........................................................................................................7 Hình 1.5: (a) Sơ đồ biểu diễn các mô men từ ở biên zigzac, (b) mô men từ do hấp thụ nguyên tử hydro, (c) mô men từ do vai nguyên tử các bon bị khuyết (các mũi tên chỉ chiều của các mô men từ). .....................................................................................8 Hình 1.6: Giản đồ cấu trúc của mô hình bánh kẹp. ...................................................8 Hình 3.1: (R1) Perinaphthenyl (C13H9)....................................................................24 Hình 3.2: (a) Phân bố mômen từ và (b) các quỹ đạo SOMO của phân tử R1. Mật độ tại bề mặt là 0,03 e/å3. ..............................................................................................25 Hình 3.3: Sơ đồ cấu trúc hình học của vật liệu dạng dimer [R1] 2. .........................26 Hình 3.4: Quỹ đạo cao nhất bị chiếm của dimer [R1]2. Mật độ tại bề mặt là 0,03 e/å3 .............................................................................................................................26 Hình 3.5: Cấu trúc hình học của phân tử phi từ C54H18 (D). ...................................28 Hình 3.6: Cấu trúc hình học của bánh kẹp R1/D/R1 (a) nhìn theo phương song song và (b) vuông góc với mặt phẳng phân tử. .........................................................30 Hình 3.7: Bức tranh mật độ điện tử trong hai quỹ đạo bị chiếm cao nhất của bánh kẹp R1/D/R1. Mật độ tại bề mặt là 0,03 e/å3 ............................................................31 Hình 3.8: Sự phân cực spin trong bánh kẹp R1/D/R1. Mật độ tại bề mặt là 0,03 e/å3 ...................................................................................................................................32 Hình 3.9: Cấu trúc hình học của bánh kẹp R1/D-Fn/R1. Nguyên tử H màu trắng, nguyên tử C màu nâu, nguyên tử F màu xanh. .........................................................33 Hình 3.10 (a): Bức tranh mật độ điện tử trong hai quỹ đạo bị chiếm cao nhất của bánh kẹp R1/D-F2/R1 ............................................................................................... 33 ii
Hình 3.10 (b): Bức tranh mật độ điện tử trên hai quỹ đạo bị chiếm cao nhất của bánh kẹp R1/D-F8/R1 ................................................................................................34 Hình 3.11: Sự phân cực spin trong bánh kẹp R1/D-Fn/R1 .......................................35 Hình 3.12: Đồ thị sự tương quan giữa tương tác trao đổi hiệu dụng J/kB (K) với khoảng cách giữa các phân tử từ tính (d), điện tích của phân tử phi từ (n) và ái lực điện tử của phân tử phi từ (Ea). .................................................................................37 Hình 3.13: Cấu trúc hình học của bánh kẹp R1/D-(CH3)n/R1. Nguyên tử H màu trắng, nguyên tử C màu xám. ....................................................................................38 Hình 3.14 (a): Bức tranh mật độ điện tử trên hai quỹ đạo bị chiếm cao nhất của bánh kẹp R1/D-(CH3)2/R1 ........................................................................................ 38 Hình 3.14 (b): Bức tranh mật độ điện tử trên hai quỹ đạo bị chiếm cao nhất của bánh kẹp R1/D-(CH3)4/R1. ........................................................................................39 Hình 3.15: Sự phân cực spin trong bánh kẹp R1/D-(CH3)n/R1 ................................39 Hình 3.16: Mô hình cấu trúc xếp chồng (Stacks) .................................................... 41 iii
Danh mục bảng biểu Bảng 3.1 (a): Ái lực điện tử của các phân tử phi từ D và D-Fn ...............................29 Bảng 3.1 (b): Ái lực điện tử của các phân tử phi từ d và D-(CH3)n .........................29 Bảng 3.2: Tham số tương tác trao đổi hiệu dụng (J/kB), khoảng cách giữa các phân tử từ tính (d), lượng điện tích chuyển từ các phân tử từ tính sang phân tử phi từ (∆n), ái lực điện tử của phân tử phi từ (Ea), và năng lượng liên kết giữa các phân tử (Ef) của bánh kẹp R1/D-Fn/R1. .................................................................................36 Bảng 3.3: Tham số tương tác trao đổi hiệu dụng (J/kB), khoảng cách giữa các phân tử từ tính (R1-R1) (d), lượng điện tích chuyển từ các phân tử từ tính sang phân tử phi từ (∆n), ái lực điện tử của phân tử phi từ (Ea), và năng lượng liên kết giữa các phân tử (Ef) của bánh kẹp R1/D-(CH3)n/R1. .............................................................40 iv
MỞ ĐẦU Các bon là một nguyên tố phổ biến nhưng cũng rất đặc biệt. Các bon là nguyên tố cơ ản cấu tạo nên các chất hữu cơ và cơ thể sống. Với sự phát triển của khoa học và công nghệ, ngày càng có nhi u vật liệu dựa trên các bon với những tính chất đặc biệt đư c tạo r như ống nano các bon, vật liệu nano các bon dạng hình c u và graphene. Sự r đời của graphene đã ng đến một ni m hy vọng lớn cho vật liệu tiên tiến tương i N 2010, Andre Gei và Konst ntin Novose ov đoạt giải Nobel Vật lý cho các công trình graphene càng làm cho cao trào nghiên cứu gr phene thê s i động Đư c ca ng i như ột “siêu vật liệu” củ tương i. Graphene và các vật liệu dựa trên graphene không những đư c biết đến với những tính chất cơ, qu ng và điện đặc biệt mà g n đây những vật liệu từ dựa trên graphene cũng đã đư c thiết kế và tổng h p thành công mở ra một thế hệ vật liệu từ mới với nhi u tính n ng ưu việt so với vật liệu từ truy n thống như nhẹ, có khả n ng uốn dẻo và thân thiện i trường. Việc phát hiện ra các vật liệu từ không chứa kim loại dựa trên các bon mở ra một ĩnh vực mới trong nghiên cứu và hứa hẹn sẽ lại mang đến những đột phá trong nhi u ĩnh vực khoa học và công nghệ [22, 31]. Tuy nhiên, việc chế tạo đư c các vật liệu sắt từ dựa trên các bon với từ độ lớn và nhiệt độ trật tự cao vẫn mang tính tình cờ và khó lặp lại Cơ chế tương t c từ trong các vật liệu này cũng chư đư c làm rõ. Trong luận v n này, dựa trên lý thuyết phiếm hàm mật độ, một số dạng vật liệu từ dự trên c c on đã đư c thiết kế và nghiên cứu, bao gồ : đơn phân tử C13H9 (R1), dạng cặp phân tử [R1]2 và dạng bánh kẹp R1/D/R1 (trong đó D là phân tử phi từ C54H18). Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có thể chế tạo đư c các vật liệu sắt từ dạng bánh kẹp với từ độ lớn và nhiệt độ trật tự từ c o Hơn thế nữ , để làm sáng tỏ thêm v cơ chế và phương ph p đi u khiển tính chất từ của vật liệu từ dạng bánh kẹp, một hệ các bánh kẹp dựa trên R1/D/R1 với cấu hình phối tử kh c nh u đã đư c thiết kế và nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tương t c tr o đổi trong các cấu trúc bánh kẹp đư c quyết đ nh bởi sự chuyển 1
điện tử giữa phân tử từ tính và phân tử phi từ. Càng có nhi u điện tử chuyển từ phân tử từ tính sang phân tử phi từ th tương t c sắt từ trong các cấu trúc bánh kẹp càng mạnh. Chính vì vậy việc thay thế các phối tử có ái lực điện tử lớn cho các nguyên tử H ở biên của phân tử phi từ có thể tạo ra các vật liệu dạng bánh kẹp với tương t c sắt từ mạnh hơn C c kết quả nghiên cứu này góp ph n làm sáng tỏ thêm v tính chất từ của vật liệu từ dựa trên các bon và đ nh hướng cho việc tổng h p các vật liệu sắt từ dựa trên các bon với từ độ lớn và nhiệt độ trật tự từ cao. 2
Chương 1 GIỚI THIỆU VỀ VẬT LIỆU TỪ DỰA TRÊN CÁCBON 1.1 Giới thiệu về vật liệu từ dựa trên Các bon Các bon là một nguyên tố kỳ diệu, bởi lẽ nó à cơ nguyên của các vật liệu và sự sống. Các dạng khác nhau của nó bao gồm một trong những chất m m nhất (graphite) và một trong những chất cứng nhất (ki cương) à con người biết đến. Ngoài ra, nó có ái lực lớn để tạo ra liên kết với các nguyên tử nhỏ khác, bao gồm cả các nguyên tử các on kh c, và kích thước nhỏ của nó làm cho nó có khả n ng tạo ra liên kết phức tạp. Vì các thuộc tính này, các on đư c biết đến như à nguyên tố có thể tạo ra cỡ 10 triệu loại h p chất khác nhau, chiếm ph n lớn trong các h p chất hóa học. Hiện nay, ngày càng có nhi u loại vật liệu tiên tiến với những cấu trúc và tính n ng đặc biệt đư c làm từ các bon. Sự phát hiện ra các loại vật liệu mới thu n c c on như quả bóng fullerene C60, ống than nano và graphene mang lại những ni m hy vọng mới trong các ứng dụng của khoa học vật liệu và cũng à những mô hình thực sự để giải đ p những thao thức lý thuyết đã có từ lâu trong vật lý chất rắn. Không những thế, các vật liệu từ thế hệ mới- vật liệu từ không chứa kim loại đư c làm từ c c on cũng ở ra một ĩnh vực mới trong nghiên cứu khoa học và những đột phá trong khoa học và công nghệ [5-7, 22, 24, 27, 31, 33, 38]. Vật liệu từ không chứa kim loại đư c tạo nên từ các phân tử hữu cơ từ tính có cấu trúc v cũng phong phú, đ dạng. Cấu trúc hình học của chúng có ba dạng cơ ản: c c đơn phân tử, các cao phân tử hydro cácbon và các chuỗi polymer Đi u đặc biệt ở đây à c c đơn phân tử từ tính đư c cấu tạo từ các bon có các lớp điện tử s, p không có tính linh động điện tử tức là bản thân phân tử đó à có tính phi từ. Nghiên cứu v cơ chế hình thành mômen từ đ nh xứ và trật tự từ xa trong các vật liệu từ dựa trên các bon là vấn đ cốt yếu để phát triển loại vật liệu này [5-7, 22, 27, 31, 33, 38]. Sử dụng các tính toán DFT sự phân bố các mô men từ trên các phân tử đã đư c chỉ r Đó à ởi các kiểu lai hóa quỹ đạo phân tử quyết đ nh tính phân 3
cực spin trong các phân tử hữu cơ từ tính. Các lai hóa quỹ đạo sp2 giúp cho điện tử inh động làm cho sự phân cực spin rộng hay mô men từ có tính bất đ nh xứ, trong khi đó c c i hó sp3 à điện tử ké inh động ng n cản sự phân cực spin hay mômen từ có tính đ nh xứ cao. Sự phủ lấp trực tiếp giữa các mô men từ thường dẫn đến tương t c phản sắt từ. Để tr nh tương t c phản sắt từ giữ c c đơn phân tử do sự phủ lấp trực tiếp giữa các phân tử, dạng cấu trúc dạng xếp chồng của các phân tử từ tính với các phân từ phi từ đã đư c thiết kế. 1.2 “Siêu vật liệu” Graphene. 1.2.1 Các dạng khác nhau của các bon. Kể từ khi L voisier n đ u tiên nhắc đến c c on với v i trò à ột nguyên tố hó học ới c ch đây hơn h i tr n v trước, th ng đã sớ dự đo n đư c sự đ dạng cấu trúc kh c nhau h nh thành từ nguyên tử c c on H nh vẽ dưới đây tả sự độc đ o củ những dạng cấu trúc kh c nh u đó Hình 1.1: Các dạng thù hình khác nhau của các bon 4
Hình 1.2: Các phân tử fullerene C60, ống nano các bon, và graphite đều có thể xem là hình thành từ các tấm graphene, tức là những lớp đơn nguyên tử của các bon sắp xếp trong một cấu trúc hình tổ ong. Như đã iết, các on có thể tồn tại ở ột vài dạng kh c nh u ạng phổ iến nhất củ c c on à gr phite, gồ những tấm các on xếp chồng ên với nh u với cấu trúc h nh ục gi c ưới p suất c o th ki cương h nh thành, đó à ột dạng siêu n củ c c bon. Một dạng ới củ c r on phân tử à c i gọi à fu erene ạng th ng dụng nhất, gọi à C60, gồ 60 nguyên tử các bon và tr ng tự như ột quả óng đ cấu tạo từ 20 h nh ục gi c và 12 h nh ngũ gi c cho phép ặt đó tạo thành ột quả c u Kh ph r fu erene đã đư c tr o Giải No e Hó học n 1996. Một dạng giả- ột chi u có iên qu n củ các on, ống n no các on, đã đư c iết tới trong vài thập niên qu và c c ống n no đơn thành xuất hiện từ n 1993 Những ống này có thể h nh thành từ những tấ gr phene cuộn ại, và h i đ u củ chúng có dạng nử c u giống như fu erene C c tính chất cơ và điện tử củ c c ống nano ki oại đơn thành có nhi u c i tương đồng với gr phene Người t đã iết rõ rằng gr phite gồ những tấ các on h nh ục gi c xếp chồng ên nh u, nhưng họ ại tin rằng ột tấ đơn ẻ như vậy kh ng thể nào chế tạo đư c ở dạng t ch rời V 5
thế, thật ất ngờ đối với cộng đồng vật í học khi vào n 2004, Konst ntin Novose ov, Andre Gei cùng c c cộng sự củ họ cho iết rằng ột ớp đơn như vậy có thể t ch rời r đư c và nó còn n nữ Lớp đơn các on đó à c i chúng t gọi à gr phene. 1.2.2 Graphene là gì Gr phene à ột tấ phẳng dày ằng ột ớp nguyên tử củ c c nguyên tử c c on với iên kết sp2 tạo thành dàn tinh thể h nh tổ ong, trong đó chính th n ch à do nhi u tấ gr phene ghép ại Chi u dài iên kết C-C trong graphene khoảng 0,142 nm. Graphene à ph n tử cấu trúc cơ ản củ ột số thù h nh o gồ th n ch , ống nano các bon và fullerene ưới kính hiển vi, gr phene đã đư c qu n s t là những ảng ơ ửng trong trạng th i tự do kh ng phẳng à ồi õ như ặt sóng vi mô trong kh ng gi n 3 chi u (Hình 1.3). (a) (b) Hình 1.3: (a) Graphene không tồn tại trong một mặt phẳng tuyệt đối, (b) nhưng hiện hữu với mặt lồi lõm của không gian 3 chiều. Và thật thú v khi iết rằng ọi người dùng út ch th ng thường có khả n ng đã từng tạo r những cấu trúc kiểu gr phene à ản thân chẳng h h y iết út ch có chứ gr phite, và khi nó di chuyển trên ột tờ giấy, gr phite chẻ thành những ớp ỏng ên trên giấy, tạo thành chữ viết h y h nh vẽ à chúng t uốn có Một tỉ ệ nhỏ trong những ớp ỏng này sẽ chứ chỉ ột vài ớp hoặc thậ chí ột ớp gr phite, tức à gr phene Như vậy, khó kh n kh ng phải ở chỗ chế tạo c c cấu trúc gr phene, à ở chỗ t ch rời r từng tấ đủ ớn để nhận dạng và 6
tả đặc trưng gr phene và để x c nhận c c tính chất độc đ o củ nó Đây à c i Gei , Novose ov, và c c cộng sự củ họ đã thành c ng 1.2.3 Những đặc trƣng cấu trúc và một cơ chế hình thành từ tính của Graphene Màng graphene đư c tạo thành từ c c nguyên tử c c on sắp xếp theo cấu trúc ục gi c trên cùng ột ặt phẳng (còn gọi à cấu trúc tổ ong) do sự i hó sp2. Trong đó, ỗi nguyên tử C iên kết với nguyên tử C g n nhất ằng iên kết  tạo ởi sự xen phủ củ c c vân đạo i s-p, tương ứng với trạng th i sp2 (Hình 4b). Khoảng c ch giữ c c nguyên tử c c on g n nhất à = 0,142 n Vân đạo 2pz đ nh hướng vu ng góc với tấ gr phene kh ng th gi vào qu tr nh i hó à sẽ xen phủ ên với nh u h nh thành nên iên kết , c c iên kết này kh ng đ nh xứ nên h nh thành vùng dẫn và tạo nên c c tính đặc iệt củ graphene. Hình 1.4: (a) Cấu trúc Graphene; (b) Các liên kết của nguyên tử các bon trong mạng graphene. C c nghiên cứu đã chỉ r rằng có thể tạo r en từ trên tấ gr phene khi hấp thụ c c nguyên tử như Hydrogen, o hoặc khuyết thiếu c c nguyên tử c c on (Hình 1.4). Các nano gr phene hấp thụ c c nguyên tử Hydro và o tạo thành iên kết hó học kiểu sp3 à cho nguyên tử c c on đó ão hò v hó tr h y à ột nút ạng đã ất đi tạo thành r ột điện tử chư nghép cặp Cơ chế này hoàn toàn tương tự như khi ột nguyên tử c c on ấy đi, kết quả à c c nguyên tử c c on xung qu nh ất đi sự i hó điện tử hó tr và h nh thành nên en từ 7
(a) (b) (c) Hình 1.5: (a) Sơ đồ biểu diễn các mô men từ ở biên zigzac, (b) mô men từ do hấp thụ nguyên tử Hydro, (c) mô men từ do vai nguyên tử các bon bị khuyết (các mũi tên chỉ chiều của các mô men từ). Tuy nhiên, sự tồn tại củ c c vật iệu dự trên c c on có tính sắt từ tại nhiệt độ phòng vẫn chỉ mang tính t nh cờ, khó ặp ại [5, 6, 22, 38, 33]. Hơn thế nữ từ độ ão hò củ chúng thường nhỏ MS 0.1–1 emu/g [22] Cho đến n y, chỉ có ột c ng ố v vật iệu từ dự trên gr phite có en từ ão hò đạt đến gi tr M S = 9.3 emu/g [38]. Trong nghiên cứu thuyết, có ột vài h nh vật iệu từ dựa trên c c on đã đư c đ xuất, điển h nh à c c vật iệu có cấu trúc dạng nh kẹp (sandwich) do thể hiện đư c nhi u ưu điể hơn để thiết kế c c vật iệu sắt từ dự trên các bon. 1.3 Giới thiệu về vật liệu từ kiểu bánh kẹp Hình 1.6: Giản đồ cấu trúc của mô hình bánh kẹp. 8
Trong bài luận v n này, chúng t i giới thiệu một số kết quả nghiên cứu v vật liệu từ dựa trên các bon có cấu trúc bánh kẹp là R1/D/R1, trong đó R1 à phân tử từ tính C13H9, D là phân tử phi từ C54H18. Để tr nh tương t c phản sắt từ giữa các phân tử từ tính trong các cấu trúc dimer, một trong những phương ph p đư c đ xuất đó là chèn một phân tử phi từ vào giữa mỗi cặp của phân tử từ tính. Mô hình bánh kẹp giữa các phân tử có từ tính và các phân tử phi từ đã đư c thiết kế. Giản đồ cấu trúc của mô hình bánh kẹp đư c trình bày trên Hình 1.6. Kết quả tính toán của chúng tôi khẳng đ nh rằng tương t c tr o đổi trong các cấu trúc xếp chồng này là sắt từ Hơn thế nữa, bản chất củ tương t c tr o đổi trong các cấu trúc xếp chồng cũng đư c làm sáng tỏ Để kh ph phương ph p đi u khiển tương t c tr o đổi trong các cấu trúc xếp chồng này, ảnh hưởng của kích thước, độ â điện của các phân tử phi từ đối với sự chuyển điện tử từ phân tử có từ tính tới phân tử phi từ (n) cũng như tương t c tr o đổi giữa các phân tử từ tính (J) cũng đã đư c nghiên cứu. 9
Chương 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Giới thiệu về lý thuyết phiếm hàm mật độ (DFT) Trong cơ học ư ng tử, để nghiên cứu hệ có N điện tử chúng ta phải đi giải phương tr nh Schrödinger để tìm ra hàm sóng  của hệ là hàm của 3N biến số. Cho đến hiện nay, chúng ta chỉ có lời giải chính x c đối với trường h p nguyên tử hyđro ( ài to n 1 điện tử, N = 1) Đối với phân tử hyđro chúng t chỉ có thể giải g n đúng phương tr nh Schrödinger V mặt giải tích, hiện tại chư có phương ph p nào giải đư c chính x c phương tr nh Schrödinger của hệ nhi u điện tử. Lý thuyết phiếm hàm mật độ (Density-functional Theory, DFT) là một cách tiếp cận khác mà có thể hiện thực hóa việc nghiên cứu các hệ nhi u hạt. DFT là một lý thuyết hiện đại dựa trên n n tảng củ cơ học ư ng tử. DFT có thể đư c dùng để mô tả các tính chất của hệ điện tử trong nguyên tử, phân tử, vật rắn… Điểm cốt yếu trong lý thuyết này là các tính chất của hệ N điện tử đư c biểu diễn thông qua hàm mật độ điện tử của hệ (là hàm của 3 biến tọ độ không gian) thay vì hàm sóng của 3N biến tọ độ kh ng gi n trong cơ học ư ng tử. Vì vậy, T có ưu điểm lớn (và hiện n y đ ng đư c sử dụng nhi u nhất) trong việc nghiên cứu các tính chất của các hệ vật liệu từ nguyên tử, phân tử cho tới chất rắn… tưởng dùng hàm mật độ điện tử để mô tả các tính chất của hệ điện tử đư c nêu trong các công trình của Llewellyn Hilleth Thomas và Enrico Fermi ngay từ khi cơ học ư ng tử mới ra đời. Đến n 1964, Pierre Hohen erg và W ter Kohn đã chứng minh chặt chẽ h i đ nh cơ ản là n n tảng của lý thuyết phiếm hàm mật độ. H i đ nh lý khẳng đ nh n ng ư ng ở trạng th i cơ ản là một phiếm hàm của mật độ điện tử, do đó v nguyên tắc có thể mô tả h u hết các tính chất vật lý của hệ điện tử qua hàm mật độ điện tử. Một n s u, W ter Kohn và Lu Jeu Sham nêu ra quy tr nh tính to n để thu đư c g n đúng ật độ điện tử ở trạng th i cơ ản trong khuôn khổ lý thuyết DFT. Từ những n 1980 đến nay, cùng với sự phát triển tốc 10
độ tính toán củ y tính điện tử, lý thuyết T đư c sử dụng rộng rãi và hiệu quả trong các ngành khoa học như: vật lý chất rắn, hóa học ư ng tử, vật lý sinh học, khoa học vật liệu… W ter Kohn đã đư c ghi nhận những đóng góp của ông cho việc phát triển lý thuyết phiếm hàm mật độ bằng giải thưởng Nobel Hóa học n 1998 Tiếp theo đây chúng t i sẽ trình bày cụ thể hơn v lý thuyết phiếm hàm mật độ. 2.1.1. Bài toán của hệ nhiều hạt Trạng th i củ hệ o gồ N điện tử và M hạt nhân v nguyên có thể thu đư c từ việc giải phương tr nh Schrödinger kh ng phụ thuộc thời gi n cho hệ nhi u hạt:   N  2 2   1 N e2          i  Vext (ri )      (r1 ,..., rN )  E   (r1 ,..., rN ) (2.1.1)   i 1  2m  2 i  j 1 ri  r j   Trong đó p dụng giả thiết g n đúng orh-Openheimer [1]. à v trí củ điện tử thứ i, Vext à trường ngoài nơi à c c điện tử d ch chuyển, và E à n ng ư ng điện tử tổng cộng Th ng thường, Vext à thế tĩnh điện đư c tạo r ởi c c hạt nhân, tuy nhiên, Vext cũng có thể à t c động củ i trường xung qu nh hoặc những nhiễu oạn kh c trong hệ Giải phương tr nh (2 1 1) cho ỗi ột ộ tập h p c c tọ độ hạt nhân kh c nhau sẽ thu đư c n ng ư ng điện tử của hệ như à ột hà củ cấu trúc:   E  E( R1 ,..., RM ) (2.1.2) thêm vào n ng ư ng tương t c hạt nhân-hạt nhân (Enn), chúng t có đư c tổng n ng ư ng: Etot = E + Enn (2.1.3) Mặc dù trong phương tr nh (2 1 1), chúng t i đã ỏ qua tọ độ spin để đơn giản hóa vấn đ , nó vẫn không thể giải phương tr nh (2 1 1) cho trường h p chung tổng qu t do hà riêng  phụ thuộc vào 3N v trí tọ độ. Trong những n 1930 H rtree và ock đã đ xuất phương ph p số đ u tiên để giải phương tr nh này và thu đư c một hàm sóng g n đúng và tổng n ng ư ng điện tử [12, 16]. Kể từ khi r đời phương ph p H rtree ock (H ), c c kỹ thuật dự trên hà sóng đã trải qua một 11