BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
ÕÕÕÕÕ
LÊ THANH SƠN
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐÓI
NGHÈO Ở CÁC HỘ GIA ĐÌNH VÙNG
BIÊN GIỚI TÂY NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2008
Trang 1
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 5
1 Vấn đề nghiên cứu...................................................................................................... 5
2 Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 5
3 Câu hỏi nghiên cứu..................................................................................................... 6
4 Giả thuyết nghiên cứu................................................................................................. 6
5 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN..................................................................................... 8
1.1 Lý thuyết về nghèo đói ............................................................................................ 8
1.1.1 Các định nghĩa về nghèo đói ............................................................................ 8
1.1.2 Các thước đo chỉ số nghèo đói và bất bình đẳng.............................................. 10
1.1.3 Đường cong Lorenz và hệ số Gini................................................................... 12
1.2 Các kết quả nghiên cứu có liên quan đến nghèo đói ............................................... 12
1.3 Tổng quan về tình hình nghèo đói của Việt Nam năm 2006 ................................... 18
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 28
2.1 Sử dụng chi tiêu bình quân làm tiêu chí phân tích nghèo ....................................... 28
2.2 Cở sở xác định nghèo............................................................................................. 29
2.3 Nguồn số liệu......................................................................................................... 29
2.4 Phương pháp trích dữ liệu..................................................................................... 30
2.5 Phương pháp phân tích .......................................................................................... 31
2.5.1 Mục tiêu nghiên cứu 1: Sự khác biệt lớn nhất giữa những hộ nghèo và không
nghèo ở vùng biên giới Tây Nam............................................................................. 31
2.5.2 Mục tiêu nghiên cứu 2: Các nhân tố ảnh hưởng đến việc tăng chi tiêu của các hộ
gia đình.................................................................................................................... 32
2.5.3 Mục tiêu nghiên cứu 3: Các yếu tố ảnh hưởng đến đói nghèo của các hộ gia đình
................................................................................................................................ 33
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH......................................................................... 36
3.1 Tổng quan về nghèo và bất bình đẳng vùng biên giới Tây Nam ............................. 36
3.2 Sự khác biệt lớn nhất giữa những hộ nghèo và không nghèo ở vùng biên giới Tây
Nam ............................................................................................................................ 37
3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến việc tăng thu nhập của các hộ gia đình. ....................... 49
3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến đói nghèo của các hộ gia đình....................................... 50
KẾT LUẬN.................................................................................................................... 54
1 Việc làm trong lĩnh vực nông nghiệp. ....................................................................... 54
2 Dân số, sức khỏe và giới tính.................................................................................... 54
3 Giáo dục................................................................................................................... 55
4 Đất đai...................................................................................................................... 55
5 Giới hạn nghiên cứu ................................................................................................. 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 57
Trang 2
Danh mục các hình vẽ, đồ thị
Hình 0. 1: Bản đồ vùng đồng bằng sông Cửu Long và vùng nghiên cứu ............................ 7
Hình 1. 1: Tỉ lệ nghèo giảm liên tục nhưng với mức độ khác nhau................................... 21
Hình 1. 2: Mức chênh lệch về nghèo giữa các vùng giảm mạnh....................................... 22
Hình 1. 3: Bản đồ nghèo cấp tỉnh..................................................................................... 23
Hình 1. 5: Thành tích giáo dục theo dân tộc..................................................................... 26
Hình 3. 1: Đường cong Lorenz khu vực nông thôn vùng Đồng bằng Sông Cửu Long và
vùng biên giới Tây Nam.................................................................................. 37
Hình 3. 2: Qui mô hộ và số người phụ thuộc.................................................................... 42
Hình 3. 3: Tỉ lệ các nhóm chi tiêu theo giới tính .............................................................. 43
Hình 3. 4: Tỉ lệ các nhóm chi tiêu theo dân tộc ................................................................ 43
Hình 3. 5: Diện tích đất bình quân đầu người theo các nhóm chi tiêu (mét vuông) ......... 44
Hình 3. 6: Số tiền vay hộ gia đình theo nhóm chi tiêu ..................................................... 45
Hình 3. 7: Tỉ lệ vay từ nguồn vốn chính thức/không chính thức theo nhóm chi tiêu ......... 45
Danh mục các bảng biểu
Bảng 0. 1: Các huyện thị trong vùng nghiên cứu................................................................ 6
Bảng 1. 1: Tỉ lệ nghèo và khoảng cách nghèo .................................................................. 19
Bảng 1. 2: Tỷ lệ nghèo giữa các vùng .............................................................................. 22
Bảng 1. 3: Tỉ lệ chi tiêu của các nhóm ngũ phân vị trong dân số ...................................... 24
Bảng 1. 4: Các chương trình của nhà nước đến được với nhiều người dân ....................... 26
Bảng 1. 5: Tiếp cận dịch vụ y tế theo dân tộc................................................................... 27
Bảng 2. 1: Số mẫu trong vùng nghiên cứu ....................................................................... 30
Bảng 2. 2: Các biến số của mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến chi tiêu .......................... 33
Bảng 2. 3: Các biến số của mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo ............................ 35
Bảng 3. 1: Phân tích chi tiêu bình quân đầu người/tháng vùng biên giới Tây Nam........... 36
Bảng 3. 2: Hệ số Gini năm 2006 theo chi chiêu ............................................................... 37
Trang 3
Bảng 3. 3: Nghèo và việc làm nhận lương, nhận công của chủ hộ.................................... 38
Bảng 3. 4: Nghèo và tự làm nông, lâm, thuỷ sản của chủ hộ ............................................ 38
Bảng 3. 5: Nghèo và việc làm tự sản xuất kinh doanh, dịch vụ phi nông, lâm, thuỷ sản của
chủ hộ............................................................................................................. 39
Bảng 3. 6: Nghèo và thành phần kinh tế tham gia của chủ hộ........................................... 39
Bảng 3. 7: Nghèo và nguyên nhân không đi làm của chủ hộ ............................................ 40
Bảng 3. 8: Số năm đi học và chi tiêu cho giáo dục của hộ gia đình................................... 41
Bảng 3. 9: Trình độ học vấn của các thành viên trên 15 tuổi của hộ gia đình nghèo ......... 41
Bảng 3. 10: Khả năng đọc viết của chủ hộ hộ gia đình..................................................... 41
Bảng 3. 11: Tỉ lệ loại nhà ở của người dân trong vùng .................................................... 46
Bảng 3. 12: Tỉ lệ người dân sử dụng nguồn nước............................................................. 46
Bảng 3. 13: Tỉ lệ loại nhà vệ sinh người dân sử dụng....................................................... 47
Bảng 3. 14: Tỉ lệ người dân sử dụng điện ........................................................................ 47
Bảng 3. 15: Tỉ lệ tiếp cận hạ tầng cơ sở thiết yếu............................................................. 48
Bảng 3. 16: Ước lượng tham số hồi quy đánh giá những nhân tố tác động lên chi tiêu bình
quân đầu người ở vùng biên giới Tây Nam...................................................... 49
Bảng 3. 17: Kết quả ước lượng mô hình hồi quy đánh giá những nhân tố tác động lên tình
trạng nghèo ở vùng biên giới Tây Nam ........................................................... 50
Bảng 3. 18: Ước lượng xác suất nghèo theo tác động biên của từng yếu tố ...................... 51
Bảng 3. 19: Dự báo xác xuất nghèo của một hộ gia đình.................................................. 52
Trang 4
Danh mục các chữ viết tắt
BCPTVN Báo cáo phát triển Việt Nam
Bộ LĐTBXH Bộ Lao động, Thương Binh và Xã hội
ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long
MDPA Phân tích nghèo đói đồng bằng sông Cửu Long (MeKong Delta
Poverty Analysis)
NHTG Ngân hàng thế giới (World Bank)
PPA Đánh giá về hiện trạng nghèo đói có cộng đồng tham gia
PRA Đánh giá về nông thôn có cộng đồng tham gia
TCTK Tổng cục thống kê
VHLSS Điều tra mức sống hộ gia đình Việt Nam (VietNam Living Household
Standard Survey)
