Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu ứng dụng chiếu xạ nhằm tạo ra các dòng cà chua đột biến cho năng suất cao từ nguồn vật liệu của Cuba

Ụ Ụ M C L C

M Đ UỞ Ầ

ấ ế ủ ề 1.Tính c p thi t c a đ tài

ạ ả ộ Cà chua (Lycopersicon esculentum Mill ) là m t lo i rau ăn qu có giá

ị ế ưỡ ữ ư ạ ộ tr kinh t ị và giá tr dinh d ng cao, là m t trong nh ng lo i rau u tiên

ề ướ ả ề ấ ể ạ ượ ậ ả có chi u h ng phát tri n m nh c v ch t và l ng. Chính vì v y, s n

ượ ế ớ ủ ạ ố l ng cà chua trên th gi i luôn tăng m nh. Theo th ng kê c a FAO

ả ượ ế ớ ứ ứ (2006) s n l ng cà chua đ ng th hai trên th gi i sau khoai tây.

ớ ự ế ớ ệ ả ấ ể ủ ề Cùng v i s phát tri n c a n n nông nghi p th gi i, s n xu t nông

ệ ở ệ ự ữ ế nghi p Vi ể t Nam đang trên đà phát tri n d a trên nh ng ti n b v ộ ề

ư ậ ằ ọ ồ ỹ ị khoa h c k thu t, đ a cây tr ng có giá tr cao vào canh tác nh m tăng

ườ ặ ệ ạ ắ ồ ậ thu nh p cho ng i dân, đ c bi t là lo i cây tr ng ng n ngày nhanh cho

ạ ợ ớ ươ ứ ả ấ ả thu ho ch phù h p v i ph ng th c s n xu t luân canh, có kh năng

ế ế ố ượ ệ ẩ ấ xu t kh u và ch bi n công nghi p nên cây cà chua là đ i t ng đ ượ c

ầ ặ quan tâm và đ t lên hàng đ u.

ữ ề ơ ọ Trong nh ng năm qua, các c quan chuyên môn, nhi u nhà khoa h c đã

ứ ề ướ ộ ậ t p trung nghiên c u cây cà chua theo nhi u h ng khác nhau, m t trong

ướ ượ ướ ứ ụ ươ các h ng đã đ c các n ộ c ng d ng r ng rãi là ph ọ ng pháp ch n

ằ ố ộ ươ ủ ỹ ụ ế ạ ế gi ng đ t bi n b ng ph ậ ộ ứ ng pháp chi u x , m t ng d ng c a k thu t

ể ả ạ ấ ượ ệ ạ h t nhân trong nông nghi p đ c i t o, nâng cao ch t l ủ ng c a các

ớ ớ ặ ể ố ồ ồ ờ ố ể gi ng cây tr ng đ ng th i cũng phát tri n các gi ng m i v i đ c đi m

ọ ượ ả ế ằ ươ ế ạ ắ sinh h c đ c c i ti n. B ng ph ờ ng pháp chi u x giúp rút ng n th i

ọ ạ ớ ươ ề ọ ố gian ch n t o gi ng so v i các ph ố ố ng pháp ch n gi ng truy n th ng

ể ạ ư ạ ờ ở ố ữ ồ đ ng th i có th t o ra nh ng tính tr ng quý ch a có ọ ố gi ng g c. Ch n

ệ ả ế ế ố ộ ọ ồ gi ng đ t bi n đóng góp vai trò quan tr ng trong vi c c i ti n cây tr ng

nói chung và cà chua nói riêng.

ữ ọ ử ạ ầ Trong nh ng năm g n đây, sinh h c phân t ẽ ể đã phát tri n m nh m .

ệ ế ợ ọ ử ứ ế ọ ố ỏ Vi c k t h p sinh h c phân t ộ và ch n gi ng đ t bi n đã ch ng t đó là

ươ ệ ậ ỹ ử ượ ử ụ ể ậ ph ả ng pháp có hi u qu . K thu t phân t ả c s d ng đ l p b n đ

ọ ỉ ị ử ế ớ ế ộ ữ ồ đ và sàng l c nh ng ch th phân t ữ liên k t v i nh ng gen đ t bi n đ ể

ấ ộ ế ể ệ ả ả ấ ị xác đ nh b n ch t đ t bi n x y ra trong khi chúng r t khó bi u hi n ra

ế ượ ự ề ể ằ ồ ờ ki u hình. Đ ng th i, đi u đó cũng nh m xây d ng chi n l c trong

ệ ử ụ ữ ế ế ệ ả ộ ố ế ợ vi c s d ng nh ng gen đ t bi n trong c i ti n gi ng. Vi c k t h p

ữ ậ ọ ỹ ử ớ ứ ế ạ ộ gi a k thu t sinh h c phân t v i nghiên c u gây t o đ t bi n đ ượ c

ữ ự ệ ể ặ ấ ộ ươ ẽ th c hi n m t cách ch t ch , có th cung c p nh ng ph ng pháp

ứ ả ế ơ ệ nghiên c u chính xác, hi u qu , nhanh và kinh t ả h n trong công tác c i

ế ướ ế ệ ọ ố ộ ị ồ ti n cây tr ng theo h ố ng ch n gi ng đ t bi n. Vi c xác đ nh các gi ng

ứ ấ ầ ườ cà chua có năng su t cao đáp ng nhu c u con ng i và giúp tăng thu

ậ ườ ề ấ ấ ặ ấ nh p cho ng i nông dân là v n đ c p thi ế ượ t đ c đ t ra. Xu t phát t ừ

ứ ự ễ ề ế th c ti n trên chúng tôi ti n hành nghiên c u đ tài: “ Nghiên c u ng ứ ứ

ế ạ ụ ộ ế ằ ạ ấ d ng chi u x nh m t o ra các dòng cà chua đ t bi n cho năng su t

ừ ồ ậ ệ ủ cao t ngu n v t li u c a Cuba”.

ụ ứ 2. M c đích nghiên c u

ế ạ ấ ằ ộ ươ ng pháp T o ra các dòng cà chua đ t bi n có năng su t cao b ng ph

ế ế ạ ộ chi u x gây đ t bi n.

ự ễ ủ ề ọ 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a đ tài

ộ ố ừ ế ư ứ ả ể T k t qu nghiên c u chúng tôi đ a ra m t s dòng cà chua có tri n

ậ ườ ọ v ng giúp tăng thu nh p cho ng i dân.

ụ ụ ệ ề ổ ọ Đ tài b sung thêm vào các tài li u khoa h c ph c v cho công tác

ứ ạ ả gi ng d y và nghiên c u.

ươ Ổ Ệ Ch ng1. T NG QUAN TÀI LI U

ạ ặ ồ ố ị ủ ể 1.1. Ngu n g c, phân lo i, đ c đi m và giá tr c a cây cà chua

ồ ố 1.1.1. Ngu n g c

ố ở ồ ướ Cà chua có ngu n g c Pêru, Bolivia và Equado. Tr c khi Crixtop

ệ ỹ ở ồ Côlông phát hi n ra châu M thì ữ Pêru và Mêhicô đã có tr ng cà chua. Nh ng

ạ ầ ẫ ớ ồ loài cà chua hoang d i g n gũi v i cà chua tr ng ngày nay v n tìm th y ấ ở ọ d c

ự ậ ọ theo dãy núi Andes (Pêru), Bolivia và Equado. Các nhà th c v t h c De candolle

ề ấ ố (1884), Mulle (1940), Luckuwill (1943), Brezney (1955)… đ u th ng nh t cho

ố ở ồ ờ ể ả ằ r ng cây cà chua có ngu n g c ỹ bán đ o Galapagos bên b bi n Nam M ,

ườ ồ ầ ọ ưỡ ữ Pêru, Equado và Chilê. Ng i tr ng tr t đã thu n d ố ng nh ng gi ng cà chua

ạ ượ ữ ạ ạ ả ỏ ố qu nh và d ng hoang d i, nh ng gi ng và loài hoang d i đ c mang t ừ ơ n i

ấ ứ ế ế ố ỹ xu t x đ n Trung M , cu i cùng đ n Mêhicô. [6]

ệ ủ ắ ắ ượ ườ Theo các tài li u c a châu Âu thì ch c ch n cà chua đ c ng i Aztec

ườ ầ ườ và ng ế i Toltec mang đ n. Đ u tiên ng i Tây Ban Nha đem cà chua t ừ

ề ồ ả ị ư ế châu Âu v , r i sau đó đ a đ n vùng Đ a Trung H i.

ế ỷ ề ầ ạ ở ồ Đ u th k 18, cà chua đã tr lên phong phú, đa d ng nhi u vùng tr ng

ờ ỳ ự ẩ ạ ắ làm th c ph m. Th i k này cà chua l ạ ừ i t châu Âu quay l ỹ i B c M .

ế ỷ ế ở ự ể ạ Cho đ n th k 19, cà chua tr ế ẩ thành lo i th c ph m không th thi u

ườ ượ ồ ữ trong b a ăn th ậ ng nh t và đ ộ c tr ng r ng rãi.

ạ ự ậ 1.1.2. Phân lo i th c v t

ộ ọ Cà chua thu c h ọ Solanaceae, chi Lycopersicon. Tên khoa h c là

ả Lycopersicon esculencum Mill. Theo tác gi Breznhev.D (1964)

ồ ộ ụ Lycopersicon g m 3 loài thu c hai chi ph

ả ộ ạ Subgenus 1 Eulycopersicon: các d ng cây m t năm, qu không có lông,

ặ ạ ỏ ỏ ộ ồ ộ L. màu đ ho c vàng, h t m ng, r ng…..chi này g m m t loài

Esculentum

Loài này chia làm 3 loài ph .ụ

ủ ế ạ var. + ssp. Spontaneum Brezh: (cà chua d i): có hai bi n ch ng là

ủ ế ườ Racemigerum và var.Pimpinellifolium: hai bi n ch ng này th ng qu ả

ỏ ượ ệ ấ ố ố nh , hàm l ng ch t khô cao, ch ng b nh t ị ể ử ụ t và có giá tr đ s d ng

ậ ệ ở ầ ọ ố làm v t li u kh i đ u cho ch n gi ng.

ủ ế ồ + ssp. Subspontaneaum ( cà chua bán tr ng): có 5 bi n ch ng là:

ạ ả ậ Var. Pruniform: D ng qu m n

ạ ả Var. purifomae: d ng qu lê

ạ ả Var. cerasifomae: d ng qu anh đào

ạ ạ ả ọ ả Var. Elongatum: d ng qu dài hay g i là d ng qu nhót.

ề ạ ả ạ Var. Succenturiatum: d ng qu nhi u ngăn h t.

ả ấ ủ ệ ế ậ ậ ỏ ọ Năm bi n ch ng này thân m p, qu r t nh , dùng làm v t li u ch n

gi ng.ố

ủ ế ồ ồ + ssp. Cultum (cà chua tr ng): g m 3 bi n ch ng

Var. Vulgare: cà chua th ngườ

ụ ạ Var. Validum: d ng thân b i.

ể ạ Var. Grandiflium: d ng ki u lá khoai tây.

ụ ạ ạ ồ ộ Subgenus 2 Eriopersicon: chi ph này g m các loài d i, cây d ng m t

ề ặ ạ ả ắ ồ năm ho c nhi u năm, g m các d ng qu có lông, màu tr ng, xanh lá cây

ệ ạ ẫ ạ hay vàng nh t, có các v t màu antoxian hay xanh th m. H t dày không có

ụ ồ ụ lông màu nâu…chi ph này g m hai loài và các loài ph .

ề ế ạ + Loài L. Peruvianum. Mill: loài này có nhi u bi n d ng trong đó

có. Var. Cheesmanii Riloey; var. Chessmaniifminor.C.H.Mull;

var.Dentatum Dum.

ồ ụ Var. + Loài L. Hirsutum Humb.et.Bonpl: loài này g m hai loài ph

ộ ạ glabratum C.H. Mull và var. glandulosum C.H.Mull. có m t vài tính tr ng

ọ ơ ưở ố có ý nghĩa trong ch n gi ng, các c quan sinh tr ủ ộ ớ ng ph m t l p lông

t .ơ

ặ ự ậ 1.1.3. Đ c tính th c v t

ệ ố ư ề ộ Cà chua là cây m t năm. Tuy nhiên trong đi u ki n t ấ ị i u nh t đ nh cà

ề ể chua có th là cây nhi u năm.

1.1.3.1. H rệ ễ

ệ ễ ả ạ Cà chua có h r chùm, ăn sâu và phân nhánh m nh, kh năng phát

ể ễ ụ ấ ớ ệ ố ư ữ ề ố tri n r ph r t l n. Trong đi u ki n t i u nh ng gi ng tăng tr ưở ng

ệ ễ ạ ậ ộ ị ạ m nh có h r ăn sâu 1 1,5m và r ng 1,52,5m. Vì v y cà chua ch u h n

ộ ễ ụ ố ộ ị ứ ể ễ ấ ố r t t t. Khi cây r chính b đ t, b r ph phát tri n và phân b r ng nên

ự ị ượ ệ ề ạ ưở cây cũng ch u đ ng đ c đi u ki n khô h n.Trong quá trình sinh tr ng,

ị ả ưở ủ ệ ớ ườ ệ ễ h r ch u nh h ề ng l n c a đi u ki n môi tr ư ng nh nhi ệ ộ ấ t đ đ t,

0C) s phát tri n r ch m l

ở ệ ộ ấ ấ ể ễ ự ậ ạ ộ ẩ đ m… nhi t đ đ t th p (1416 i 1520

0C) r cà chua phát tri n b tr ng i và có th ể

ệ ộ ấ ị ở ễ ạ ngày. Nhi t đ đ t cao (>35 ể

ị ế b ch t.

1.1.3.2. Thân

ứ ọ ướ ủ ề ớ ẳ Thân tròn th ng đ ng, m ng n ố c, ph nhi u lông, khi cây l n g c

ầ ầ ỗ Ở ồ thân d n d n hoá g . Thân mang lá và phát hoa. nách lá là ch i nách,

ồ ở ộ ố ị ưở ụ ch i nách các v trí khác nhau có t c đ sinh tr ng và phát d c khác

ườ ở ướ ứ ấ ả nhau, th ồ ng ch i nách ngay d i chùm hoa th nh t có kh năng sinh

ưở ụ ớ ạ ầ ồ ố ớ ỳ tr ng m nh và phát d c l n so v i các ch i nách g n g c. Tu kh ả

ưở ố ượ năng sinh tr ng và phân nhánh các gi ng cà chua đ ạ c chia làm 4 d ng

hình:

ạ ưở ữ ạ ề ừ D ng sinh tr ng h u h n: chi u cao t 65120cm

ạ ưở ề ạ ừ D ng sinh tr ng vô h n: Chi u cao cây t 120>200cm, thân sinh

ưở ạ tr ng m nh

ạ ưở ữ ạ D ng sinh tr ề ng bán h u h n: Chi u cao cây 6595cm

ề ạ ướ ậ ả ấ D ng lùn: cây th p, chi u cao cây d i 65cm, cây lùn m p, kho ng cách

ữ ắ gi a các lóng ng n.

1.1.3.3. Lá

ể ặ ệ ố ớ ư Lá cà chua là đ c tr ng hình thái đ phân bi ố t gi ng này v i gi ng

ộ ẻ ỗ ọ ạ khác. Lá thu c lo i lá kép lông chim l , m i lá có 34 đôi lá chét, ng n lá

ư ề ộ ọ ỉ có m t lá riêng g i là lá đ nh. Rìa lá chét đ u có răng c a nông hay sâu

ỳ ố ế ườ ơ ủ ặ ố tu gi ng, phi n lá th ủ ng ph lông t . Đ c tính lá c a gi ng th ườ ng

ầ ủ ể ệ ầ th hi n đ y đ sau khi cây có chùm hoa đ u tiên.

ị ả ư ể ặ ố ố ưở ề ủ S lá là đ c đi m di truy n c a gi ng, nh ng cũng b nh h ủ ng c a

ệ ộ ầ nhi ầ t đ trong quá trình hình thành. Khi hình thành 10 lá đ u tiên c n

0C, hình thành 20 lá c n nhi

ệ ộ ơ ầ ệ ộ nhi t đ trung bình h n 13 t đ trung bình

0C thì quá trình xu t hi n lá

ế ệ ộ ấ ơ ệ ấ ngày đêm là 240C, n u nhi t đ th p h n 13

ạ ớ ẽ ậ m i s ch m l i.

1.1.3.4. Hoa

ọ ưỡ ự ụ ự ụ ấ Hoa m c thành chùm, l ng tính, t ấ th ph n là chính. S th ph n

ở ả ế ế ố ứ chéo cà chua khó x y ra vì hoa cà chua ti ề t nhi u ti ch a alkaloid t t

ấ ẫ ạ ấ ặ ộ đ c nên không h p d n côn trùng và h t ph n n ng không bay xa đ ượ c.

ố ượ ỳ ố ờ ế ổ ườ ừ S l ng hoa trên chùm hoa thay đ i tu gi ng và th i ti t, th ng t 5

20 hoa.

ắ ủ ể ừ ổ Màu s c c a cánh hoa thay đ i theo quá trình phát tri n t ế vàng xanh đ n

ươ ồ ằ vàng t ộ ỏ i r i vàng úa. Hoa cà chua nh , hoa đính vào chùm b ng m t

ộ ớ ế ắ ố ẽ ở ố cu ng ng n. M t l p t bào riêng r hình thành ặ cu ng hoa, khi g p

ậ ợ ẽ ề ệ ẩ ầ đi u ki n không thu n l ờ ớ i s thúc đ y quá trình hình thành t ng r i, l p

ẽ ế ế t bào s khô héo và ch t.

ứ ạ ạ ả ơ Cà chua có 3 lo i chùm hoa: Đ n gi n, trung gian và ph c t p.

ỉ ệ ậ ư ề ạ ả Cà chua là lo i cây có kh năng ra hoa nhi u nh ng t l ả ấ đ u qu th p,

ệ ấ ợ ữ ề ệ ồ ặ đ c bi t khi gieo tr ng trong nh ng đi u ki n b t l ụ i. Nguyên nhân r ng

ờ ớ ế ứ ạ ấ ầ ủ ế ụ n , hoa r t ph c t p song ch y u do hình thành t ng r i, l p t bào b ị

ụ ể ế ặ ỏ ề ố ch t làm cho hoa r ng kh i chùm. S hoa trên cây là đ c đi m di truy n

ị ả ư ố ưở ạ ả ủ ề ệ ủ c a gi ng nh ng cũng ch u nh h ấ ng c a đi u ki n ngo i c nh, ch t

ượ ưỡ ầ ủ ỹ ậ l ng dinh d ng không đ y đ , k thu t chăm sóc…..

1.1.3.5. Q aủ

ủ ạ ộ ọ ướ ả ỏ ồ ị Q a thu c lo i m ng n c g m: v , th t qu , vách ngăn và giá noãn.

ủ ố ượ ế ả Q a cà chua đ ượ ấ ạ ừ c c u t o t ề 2 đ n nhi u ngăn. S l ng qu trên cây là

ị ả ủ ề ố ưở ủ ề ặ đ c tính di truy n c a gi ng và cũng ch u nh h ệ ng c a đi u ki n

ạ ả ấ ượ ưỡ ầ ủ ỹ ậ ngo i c nh, ch t l ng dinh d ng không đ y đ , k thu t chăm sóc…

ố ượ ổ ớ ừ ả ả ế ụ ả S l ng qu thay đ i l n t 45 qu đ n vài ch c qu . Kh i l ố ượ ng

ể ữ ự ệ ả ừ qu có s chênh l ch đáng k gi a loài và trong loài t ế 23g đ n 200

ố ượ ố ố ượ ả ả ộ 300g. Trên cùng m t gi ng cà chua, s l ng qu và kh i l ng qu có

ố ượ ị ố ượ ả ỏ ự ươ s t ng quan ngh ch: s l ề ng qu nhi u thì kh i l ả ng qu nh và

ố ượ ả ươ ặ ế ấ ng ượ ạ c l i. S l ng qu trên cây cũng t ng quan r t ch t đ n năng

ữ ủ ấ ạ ộ ọ su t. Đây cũng là m t trong nh ng tính tr ng quan tâm c a các nhà ch n

ố ạ t o gi ng.

ổ ừ ạ ụ ế ầ ả ỏ ả Hình d ng qu cà chua thay đ i t tròn, b u d c đ n dài. V qu có

ắ ủ ỳ ố ề ể ẵ ặ ả ổ ệ th nh n ho c có khía. Màu s c c a qu thay đ i tu gi ng và đi u ki n

ờ ế ườ ữ ắ ả ả ỏ th i ti t, th ị ố ợ ng màu s c qu là màu ph i h p gi a màu v qu và th t

qu .ả

ấ ượ ả ượ ể ệ ấ ỉ Ch t l ng qu cà chua đ ả c th hi n qua các ch tiêu: c u trúc qu ,

ỉ ệ ị ả ỉ ệ ườ ắ ố ả ự ằ ộ ắ đ r n, t l th t/qu , t l đ ng/ axit và s c t qu . S cân b ng v ề

ườ ể ệ ươ ợ ị đ ng và axit th hi n h ng v thích h p.

1.1.3.6. H tạ

ơ ố ề ạ ặ ỏ H t cà chua nh , nhi u lông, màu vàng sáng ho c h i t ạ ằ i. H t n m

ự ả ủ ứ ề ạ ầ ồ ị trong bu ng ch a nhi u d ch bào kìm hãm s n y m m c a h t. Trung

ả ọ ượ ạ bình có 50350 h t trong qu , tr ng l ạ ng 1000 h t là 2,53g.

ị ưỡ ế 1.1.4. Gía tr dinh d ng và ý nghĩa kinh t

ả ượ ử ụ ế ớ ơ ộ ạ Cà chua là lo i rau qu quý đ c s d ng r ng rãi trên th gi i h n 150

ề ả ấ ưỡ ư ườ năm qua. Trong qu chín có nhi u ch t dinh d ng nh đ ng,

ư ấ ọ vitaminA, vitamin C và các ch t khoáng quan tr ng nh Ca, Fe, P, K,

Mg…[6]

ầ ọ Theo ED War, D.C Tigche LAAR (1989) thành ph n hoá h c trong qu ả

ư cà chua chín nh sau:

ướ N c: 94 – 95%

ấ ườ Ch t khô: 5 – 6% trong đó: 55% đ ấ ng; 21% ch t khô hoà

ượ ơ tan trong r ấ u, protein, xenluloz , pectin, polysaccarit; 7% ch t

ấ ơ vô c ; 5% các ch t khác.

ồ ữ ầ ấ Theo PGS.TS. H H u An (20032006) cho th y thành ph n dinh

ưỡ ộ ấ ế ố ề ả d ụ ng trong qu cà chua ph thu c r t nhi u y u t ư ờ ụ nh th i v gieo

ệ ậ ồ ố ồ tr ng, gi ng và các bi n pháp kĩ thu t gieo tr ng.

ượ ử ụ ề ặ ẩ ọ ỹ Cà chua còn đ c s d ng v m t th m m và y h c: Cà chua có

ữ ể ể ắ ả ả ố ỏ ế th dùng đ ch ng tiêu ch y, ch a b ng n ng, gi m đau, làm lành v t

ươ ự ố ơ ố ổ th ng. Cà chua còn làm thu c tăng l c, b gan và ch ng x gan, s ử

ỡ ộ ề ậ ụ d ng cà chua hàng ngày giúp chúng ta tiêu hoá khi ăn nhi u m đ ng v t,

ứ ượ ụ ữ ơ ứ ệ ạ tr ng, phomat…phòng đ c b nh x c ng thành m ch. Ph n dùng

ế ắ ặ ả qu cà chua đ p m t hàng ngày làm cho da căng sáng, không n p nhăn,

ừ ố ứ ch ng lão hoá.Trong cà chua còn ch a các amino axit (tr triptophan), giá

ị ưỡ ủ ậ ấ ỗ tr dinh d ng c a cà chua r t phong phú vì v y hàng ngày m i ng ườ ử i s

ừ ẽ ả ầ ầ ế ụ d ng t 100 – 200g cà chua s tho mãn nhu c u vitamin c n thi t và các

ủ ế ấ ấ ố ch t khoáng ch y u. Lycopen có trong cà chua là ch t ch ng oxi hoá t ự

ớ ượ ứ ả nhiên liên quan t i vitamin A đã đ c ch ng minh có kh năng ngăn

ừ ư ề ệ ế ệ ả ng a b nh ung th tuy n ti n li ấ t, vì lycopen là ch t có kh năng ngăn

ố ự ừ ng a các g c t ư do gây ung th .

ể ươ ị ủ ạ Cà chua còn dùng đ làm tăng h ng v c a các món ăn và t o cho

ế ế ể ề ấ ẫ ạ món ăn thêm h p d n, cà chua có th ch bi n thành nhi u lo i khác

ư ặ ướ ả ộ nhau nh cà chua cô đ c, n c cà chua, cà chua nguyên qu đóng h p, cà

ứ ầ ấ ố chua mu i, d m d m, làm salat, m t…[7]

ỉ ị ế ặ Cà chua không ch là cây rau có giá tr kinh t cao, nó còn là m t hàng

ủ ề ẩ ấ ướ ế ớ ể ặ ỳ xu t kh u c a nhi u n c trên th gi ủ ừ i. Tu theo đ c đi m c a t ng

ậ ừ ụ ể ắ ộ ộ ỳ vùng sinh thái, tu mùa v , m t sào b c b có th cho thu nh p t 13

ế ệ ồ ố tri u đ ng. Theo trung tâm khuy n nông qu c gia (31/03/2006) cà chua

ụ ở ươ ự ạ ượ ệ trái v ả Th c Đ t (H i D ng) thu đ ệ c 35 tri u/sào (80 tri u

ở ả ể ồ đ ng/ha). Có th nói cà chua đã tr thành cây xoá đói, gi m nghèo cho

ườ ng ơ i dân n i đây.

ế ớ ả ấ 1.2. Tình hình s n xu t cà chua trên th gi i và ở ệ Vi t Nam

ấ ả 1.2.1. Tình hình s n xu t cà chua trên th gi ế ớ i

ụ ữ ở ộ ồ Cà chua đã tr thành m t trong nh ng cây tr ng thông d ng và đ ượ c

ổ ế ế ớ ắ ồ ộ ử ồ ứ ị tr ng ph bi n, r ng rãi trên kh p th gi ọ i. Nghiên c u l ch s tr ng tr t

ế ế ậ ế ỉ ứ ỉ ượ ẫ ư ộ ồ cho bi t đ n t n th k th 19, cà chua v n ch đ c tr ng nh m t cây

ủ ẹ ắ ả ờ ườ ế ả c nh nh màu s c đ p c a qu . Ngày nay, ng i ta đã bi t ankaloid

ể ả ả ấ ộ ộ trong qu cà chua là tomatin, m t ch t ít đ c k c khi nó có hàm l ượ ng

ở ậ ử ụ ế ớ ả ấ ấ r t cao. B i v y, s n xu t và s d ng cà chua trên th gi ừ i không ng ng

ừ ồ ệ tăng lên. T năm 1990 – 2001 di n tích tr ng cà chua trên th gi ế ớ ừ i t

ả ượ ừ ấ 2.868,443 ha tăng lên 3.745,299 ha và s n l ng t 76.022,112 t n tăng

ư ư ấ ả ấ ầ lên 100.259,346 t n nh ng năng su t g n nh không tăng. Ph i chăng do

ộ ỹ ứ ữ ụ ế ậ ọ ồ ớ nh ng ng d ng ti n b k thu t m i vào tr ng tr t, chăm sóc cà chua

ư ề ch a nhi u.

ả ượ ữ ệ ầ ấ Trong nh ng năm g n đây di n tích, năng su t và s n l ng cà chua

ể ệ ả tăng lên th hi n qua b ng sau

ả ả ấ B ng 2.1. Tình hình s n xu t cà chua trên th gi ế ớ i

ệ Năm Di n tích Năng su tấ S n l ả ượ ng

ấ (nghìn ha) (t n/ha) (nghìn t n)ấ

2000 3.750,176 27.192 101.975,637

2001 3.745,229 26.770 100.259,346

2002 3.998,219 27.005 107.972,098

2003 4.188,389 27.921 116.943,619

2005 4.570,869 27.222 124426,995

ủ ồ Ngu n:theo thông kê c a FAO (20002006)

ế ớ ủ ệ ấ ố Th ng kê c a FAO cho th y, di n tích cà chua trên th gi i năm 2005

ấ ầ ớ ạ đ t 4.570,869 ha tăng g p 1,4 l n so v i năm 1995.

ả ượ ả ế ớ ủ ướ ẫ ầ B ng 2.2: S n l ng cà chua c a th gi i và các n c d n đ u

TT ố Qu c gia 1995 2000 2003 2005

1 Th gi ế ớ i 87.592,093 108.339,598 116.943,619 124.426,995

2 Trung Qu cố 13.172,494 22.324,767 28.842,743 31.644,040

3 Mỹ 11.784,000 11.558,800 10.522,000 11.043,300

ổ ỳ 4 Th Nhĩ K 7.250,000 8.890,000 9.820,000 9.700,000

ộ 5 n ĐẤ 5.260,000 7.430,000 7.600,000 7.600,000

6 Italy 5.182,000 7.538,100 6.651,505 7.087,016

7 Ai C pậ 5.034,179 6.785,640 7.140,198 7.600,000

8 Tây Ban Nha 2.841,100 3.766,328 3.947,327 4.651,000

9 Braxin 2.715,016 2.982,840 3.708,600 3.396,767

10 Iran 2.403,367 3.190,999 4.200,000 4.200,000

11 Mêhico 2.309,968 2.086,030 2.148,130 2.800,115

12 Hy L pạ 2.064,160 2.085,000 1.830,000 1.713,580

ố ồ ủ Ngu n:Th ng kê c a FAO (2002006)

ố ẫ ế ế ả ấ ổ Qua b ng t ng k t cho th y: Đ n năm 2005 thì Trung Qu c v n luôn là

ướ ứ ế ớ ề ệ ả ượ ầ ế n c đ ng đ u trên th gi i v di n tích và s n l ng cà chua, ti p theo

ổ ỹ ỳ là M và Th Nhĩ K .

ể ấ ằ ả ặ ượ ả ấ Có th th y r ng cà chua đang là m t hàng nông s n đ c s n xu t ch ủ

ướ ớ ệ ớ ự ở l c các n c ôn đ i và á nhi t đ i.

ấ ả 1.2.2. Tình hình s n xu t cà chua ở ệ Vi t Nam

ượ ệ ồ ồ Ở ướ n c ta, cà chua đ c tr ng trên 100 năm nay, di n tích tr ng cà

ơ ộ ế ộ ố chua hàng năm bi n đ ng 12.000 13.000 ha. Theo th ng kê s b năm

ả ướ ệ ồ ầ 2005 thì di n tích tr ng cà chua c n ớ c là 23.354 ha tăng 3,34 l n so v i

ấ ạ ớ ạ năm 2000 (6967 ha), v i năng su t trung bình đ t 198 t /ha. S n l ả ượ ng

ấ ấ ấ ạ đ t 462,435 t n. Năng su t cà chua ở ướ n c ta nói chung còn th p, ch ỉ

ế ớ ủ ả ấ ớ kho ng 6065% so v i năng su t bình quân c a th gi ồ i. Các vùng tr ng

ươ ắ ả ị ớ cà chua l n nh t ấ ở ướ n c ta là : H i D ng, Nam Đ nh, B c Giang, Lâm

ữ ấ ạ ồ ồ Đ ng… đây là nh ng vùng tr ng cà chua đ t năng su t cao nh t c n ấ ả ướ c

ạ ấ ( năng su t ≥ 200 t /ha).

ả ượ ệ ả ấ ạ B ng 2.3. Di n tích, năng su t và s n l ng cà chua giai đo n 20002005

ệ ả ượ Năm Di n tích Năng Su tấ S n l ng

(1000 ha) (t /ha)ạ (1000 t n)ấ

2000 6,967 196,3 136,734

2001 11,492 156,4 179,755

2002 18,868 165,5 312,178

2003 21,628 164,1 354,846

2004 24,644 172,1 424,126

2005 23,354 198,0 462,435

ố ệ ủ ổ ụ ồ ố Ngu n: Trích s li u c a t ng c c th ng kê 2006

ưở ể ố ụ ấ Ở ướ n c ta, cây cà chua sinh tr ng và phát tri n t t nh t vào v đông,

ố ắ ữ ề ặ ầ ọ m c dù trong nh ng năm g n đây có nhi u c g ng trong công tác ch n

ả ượ ụ ụ ư ệ ẫ ố gi ng và công ngh nh ng v đông v n là v chính cho s n l ng và

ấ ượ ấ ch t l ng cao nh t.

ả ướ ủ ự ả ố Trong c n c có kho ng 22 gi ng cà chua ch l c trong đó có 10

ượ ử ụ ệ ề ươ ố gi ng đ ấ ớ ổ c s d ng nhi u nh t v i t ng di n tích 6253 ha t ng đ ươ ng

ả ướ ứ ế ầ ố ệ ớ v i 55% di n tích c n ố c đ ng đ u là gi ng M383 sau đó đ n gi ng

ỹ VL200, Tn002, Cà chua M , cà chua balan, Red crow, T42, VI2910 và

ố gi ng Trang Nông.

ứ ử ụ ộ ế ề ọ ạ 1.3. Khái quát v các nghiên c u s d ng đ t bi n trong ch n t o

ố ồ gi ng cây tr ng

ủ ộ ế ọ ạ ố ồ 1.3.1. Ý nghĩa c a đ t bi n trong công tác ch n t o gi ng cây tr ng

Chọn tạo giống cây trồng là một ngành khoa học cải tiến di truyền của

thực vật vì lợi ích của loài người [32]. Đ ể tạo ra nguồn biến dị mới với

các tính trạng mong muốn các nhà chọn tạo giống phải áp dụng nhiều

biện pháp khác nhau như chọn lọc, lai giống, tạo đột biến, gây đa bội thể

và gần đây nhất là áp dụng công nghệ sinh học trong chọn giống. Chọn

lọc là phương pháp cơ bản của chọn giống. Tuy nhiên, phương pháp chọn

lọc chỉ đưa lại kết quả khi quần thể ban đầu đa dạng về kiểu gen. Kết

qu ả của các phương pháp chọn lọc chỉ là thừa hưởng những kho tàng

biến dị có sẵn trong tự nhiên chứ không phải là tạo ra được những biến dị

mới.

Bằng các biện pháp lai tạo và gây đa bội thể thực nghiệm người ta đã

làm phong phú thêm nguồn biến dị trong tự nhiên. Một hiệu ứng đặc biệt

nhận được trong lai giống là ưu thế lai biểu hiện ở thế hệ F1. Tuy nhiên

ở cây trồng do đặc điểm cấu trúc hoa và hệ thống sinh sản của chúng gây

cản trở cho việc áp dụng tạo giống ưu thế lai (bất hợp lai, F1 không có

khả năng sống, F1 bất dục, sự suy nhược của con lai). Bằng các phương

pháp này ta cũng chỉ mới sử dụng một số ít gen trong hệ thống gen của

một cơ thể thực vật quá trình chọn lọc và lai tạo cũng phải trải qua một

khoảng thời gian khá dài.

Đột biến là cơ sở của tiến hoá hình thành nên các giống cây trồng, vật

nuôi mới. Đột biến là một con đường quan trọng dẫn đến việc làm tăng

sự biến d ị trong cơ thể sinh vật, nó là sự biến đổi bất thường về vật chất

di truyền dẫn đến sự biến đổi một hoặc nhiều tính trạng và có thể được

di truyền cho thế hệ sau. Đột biến gồm hai loại đột biến tự phát và đột

biến nhân tạo.

Đột biến tự phát là dạng đột biến xảy ra một cách ngẫu nhiên trong

ự t

nhiên do những biến đổi thời tiết, khí hậu do những thay đổi về yếu tố địa

lý

v.v… Trong tự nhiên những biến đổi đột ngột do những biến động thời

khí tiết

hậu, địa lý làm cho sinh vật mới thích nghi hơn với điều kiện sống qua quá

trình

tiến hoá hàng trăm, thậm trí hàng nghìn năm những giống cây trồng, vật

nuôi

mới này hình thành những đặc tính khác biệt so với giống cũ. Đột biến tự

phát

xảy ra trong tự nhiện có tần số rất thấp thường 109 nghĩa là khoảng 10

cá triệu

thể mới xuất hiện một cá thể bị đột biến và không phải đột biến nào cũng

ý có

nghĩa cho con người.

Đột biến nhân tạo: là đột biến xảy ra do các tác nhân (vật lý hoặc hoá

học)

gây đột biến được thực hiện bởi con người vì mục đích chọn giống. Nhờ

việc s ử dụng của các tác nhân gây đột biến người ta có thể tạo được các

giống mới trong một khoảng thời gian ngắn và trong một phạm vi thí

nghiệm hẹp. Gây đột biến là một phương pháp để bổ sung nguồn gen

trong chọn giống cây trồng.

Sau những năm 1995, cùng với sự bùng nổ thông tin của công nghệ

thông tin đã có sự tăng cường trao đổi thông tin giữa các nhà khoa học về

việc không chỉ gây đột biến để cải tiến giống cây trồng mà còn ứng

dụng gây đột biến đ ể khám phá gen kiểm soát những tính trạng quan

trọng và tăng sự hiểu biết chức năng và cơ chế hoạt động của chúng,

mà còn giải mã bản chất sinh học c a ủ những biến đổi trong chuỗi

ADN, sự tự sửa chữa các đột biến. Những nghiên cứu về đột biến đã có

những thay đổi về lượng và cả về chất, nghiên cứu tìm hiểu tận gốc

những thay đổi trong chuỗi ADN do những tác nhân đột biến gây nên.

Thậm trí người ta có thể nghĩ đến gây bất hoạt gen nhờ đột biến nhằm

ức chế hoặc tạo ra một loại sản phẩm protein mới dẫn đến thay đổi chất

lượng của cây trồng.

ề ủ ộ ế ơ ở 1.3.2. C s di truy n c a đ t bi n

Đ t biộ ến có thể xảy ra ở bất kỳ lúc nào và ở bất kỳ tế bào nào. Các tác

động lên kiểu hình có thể là những biến đổi nhỏ nhất mà chỉ có thể phát

hiện bằng các phương pháp phân tích phân tử đến những biến đổi lớn

dẫn đến thay đổi những quá trình cơ bản của tế bào dẫn đến có thể làm

chết tế bào hoặc cả cơ thể.

Đột biến có thể phân chia theo nhiều cách khác nhau. Ở các sinh vật đa

bào, sự phân biệt quan trọng dựa trên các dạng tế bào đầu tiên xảy ra đột

biến. Những đột biến xuất hiện ở các tế bào hình thành giao tử được gọi

là đột biến gen nhân (germ line mutations). Những đột biến xảy ra ở tế

bào sinh dưỡng được gọi là đột biến tế bào sinh dưỡng (somatic

mutations) hay còn gọi là đột biến soma. Đột biến soma có thể tạo ra

một sinh vật vừa có các mô tế bào đột biến vừa có các mô bình thường.

Hiện tượng này còn được gọi là đột biến khảm. Đột biến t ế bào sinh

dưỡng có thể không được di truyền cho thế hệ sau. Đối với cây nhân

giống vô tính thì tuỳ vào vị trí và phần trăm của mô sinh dưỡng người ta

có th ể phân lập được hai hoặc ba loại đột biến khác nhau. Ở các loài

thực vật bậc cao các đột biến soma có thể được nhân giống vô tính do đó

vẫn có thể giữ lại được các đột biến này [34].

Dựa vào sự thay đổi cấu trúc di truyền đột biến được phân thành hai

loại đó là đột biến nhiễm sắc thể và đột biến gen. Đột biến nhiễm sắc

thể (NST) là s ự biến đổi về cấu trúc hoặc số lượng nhiễm sắc thể. Đột

biến có thể xảy ra ở một cặp NST nào đó hoặc ở toàn bộ các cặp NST.

Loại đột biến này phát sinh có th ể là do các tác nhân của ngoại cảnh (do

chất phóng xạ, hoá chất, sự biến đổi đột ngột của nhiệt độ) hoặc những

rối loạn của quá trình trao đổi chất của nội bào dẫn đến sự phân ly

không bình thường của các cặp NST. Trường hợp NST trong tế bào sinh

dưỡng tăng lên thành bội số của n (nhiều hơn 2n) được gọi chung là thể

đa bội. Tế bào đa bội có lượng ADN tăng gấp bội, quá trình tổng hợp

các chất hữu cơ diễn ra mạnh mẽ do đó kích thước tế bào lớn hơn. Cơ

thể đa bội thường có cơ quan sinh dưỡng to, phát triển khoẻ, chống chịu

tốt. Hiện tượng đa bội khá phổ biến ở thực vật và đã được ứng dụng

hiệu quả trong chọn giống cây trồng. Đột biến NST có các dạng mất

đoạn, đảo đoạn, lặp đoạn, chuyển đoạn.

Đột biến gen là những biến đổi về số lượng, thành phần, trật tự các

cặp nucleotide xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN. Sự biến đổi

về cấu trúc phân tử của gen có thể dẫn tới biến đổi cấu trúc của một

loại protein do gen đó mã hoá và cuối cùng dẫn đến biến đổi ở kiểu

hình. Ngoài những đột biến gen xảy ra trên ADN của NST còn xảy ra đột

biến ADN của các bào quan như ty thể, lạp thể có thể gây ra những biến

dị di truyền theo dòng mẹ.

ộ ế 1.3.3. Các tác nhân gây đ t bi n

Bằng chứng về các tác nhân ngoại cảnh có thể làm tăng tỉ lệ đột biến

được

công bố vào năm 1927 bởi Hermann Muller, ông đã chứng minh tia X

là tác nhân gây đột biến ở ruồi giấm. Kể từ đó một số lượng lớn các tác

nhân gây đột biến được khám phá và được phân thành hai loại đó là tác

nhân vật lý và tác nhân hoá học [35].

Ngay từ những năm 1940 Auerbach và Robson dã khẳng định một số

hoá chất có khả năng gây đột biến. Trước những năm 60 của thế kỉ XX

trên thế giới người ta mới sử dụng các tác nhân gây đột biến hoá học.

Ngày nay có đến hàng chục nhóm chất hoá học hoặc hàng ngàn dẫn xuất

của chúng có khả năng gây đột biến nhưng nếu xét về phương thức tác

dụng chúng có thể được chia thành năm nhóm như sau:

Các chất kìm hãm sự tổng hợp của các bazơ nitơ, tham gia vào thành

phần axit nucleic dẫn đến việc hình thành các gốc không bình thường gây

ra sự đột biến. Các chất này gồm có: coephin, ethyluretan, theobromin…

Các chất đồng đẳng của bazơ nitơ như 5 bromuracil (đồng đẳng của

thymin), 2aminopurin (đồng đẳng của adenin) tham gia vào thành phần

DNA cũng có th ể gây đột biến.

Các hợp chất alkyl hoá như EI (ethyleneimin), EMS

(ethylmethanesulfonate). Các hợp chất này có khả năng alkyl hoá các

nhóm phosphate trong phân tử ADN cũng như các bazơ purin hay

pyrimidine dẫn đến sự đột biến.

Các chất ôxi hoá khử và các gốc tự do như peroxyt, HNO2, aldehyt…

gây đột biến liên quan đến sự dezamin hoá các gốc purin và

pyrimidine của ADN và ARN.

Các chất nhuộm màu thuộc nhóm acridin, các chất này khi phản ứng

với ADN thì tạo thành một phức hệ làm rối loạn sự tái sinh bình thường

của ADN. Tác nhân gây đột biến vật lý là những dạng tia phóng

xạ. Muller và Xapeghin là những người đầu tiên đưa ra khả năng sử

dụng tia phóng xạ để nâng cao tần số đột biến ở cây trồng. Sau đó

phương pháp chọn giống mới này đã thu hút được sự chú ý của nhiều

người đặc biệt là các nhà di truyền chọn giống của Liên Xô, Đức, Nhật,

Thuỵ Điển…Có rất nhiều dạng tia phóng xạ và nguồn phóng xạ cho

các nhà chọn gống lựa chọn. Bên cạnh tia cực tím một số các tia phóng

xạ ion hoá như tia X, tia gamma, hạt alpha, beta, hạt proton, neutron, ion

beam có thể giải phóng nguồn năng lượng dưới dạng hạt hoặc sóng

điện từ có thể gây ra tổn thương sinh học cho tế bào. Những tổn thương

sinh học do phóng xạ gây ra được hình thành qua hai con đường:

Phóng xạ tác động trực tiếp xảy ra ở phân tử ADN và gây ra đột biến

gen.

Phóng xạ tác động gián tiếp, nó được các các phân tử khác trong tế bào

hấp thụ, sau đó các năng lượng này hoặc các sản phẩm của nó được

truyền vào ADN dẫn đến biến đổi về cấu trúc ADN.

Tia phóng xạ có tác dụng khác nhau đến thực vật tuỳ thuộc vào kiểu

phóng xạ, liều lượng phóng xạ, đặc tính di truyền của giống, trạng thái

sinh lý sinh hoá của bộ phận được xử lý và một yếu tố của môi trường

bên ngoài [35].

Ứ ủ ươ ộ ụ 1.4. ng d ng c a ph ứ ế ng pháp gây đ t bi n trong nghiên c u

ọ ố ch n gi ng

ứ ữ 1.4.1. Nh ng nghiên c u trên th gi ế ớ i

ở ộ ộ ổ ứ Vào năm 1964 ị Roma, m t h i ngh do FAO và IAEA t ư ch c đã đ a

ề ế ủ ữ ể ả ọ ươ ra nh ng đánh giá v k t qu và tri n v ng c a ph ọ ng pháp ch n

ố ớ ả ế ế ố ộ ố ồ ườ gi ng đ t bi n đ i v i c i ti n gi ng cây tr ng và 5 năm sau ng i ta

ế ố ộ ờ ố công b đã có 77 gi ng đ t bi n ra đ i.

ữ ơ ượ ử ố ế Nh ng năm 1970, C quan năng l ng nguyên t qu c t (IAEA) và

ổ ươ ế ớ ợ ở ộ ướ ứ T ch c nông l ng th gi i (FAO) đã tài tr m r ng h ng nghiên

ả ạ ế ệ ệ ộ ề ứ c u gây đ t bi n c i t o cây nông nghi p và cây công nghi p nhi u

ướ ế ớ ư ằ ạ ạ ớ ỳ n c trên th gi ố i nh m t o ra hàng lo t gi ng m i nh : lúa, lúa m , lúa

ạ ố m ch, táo, chanh, mía, chu i...

Năm 1990, h i ngh do FAO/IAEA t

ộ ị ổ ứ ố ch c thông báo có 1363 gi ng

ượ ạ ừ ươ ế ở ộ ố ồ cây tr ng đ c t o ra t ph ng pháp đ t bi n 48 qu c gia, trong đó

ế ả ố ố ồ có 559 gi ng hoà th o và 415 gi ng cây tr ng. Đ n năm 1996 cũng theo

ố ớ ầ ồ FAO/ IAEA công b đã có t ố i g n 1800 gi ng cây tr ng.

ớ Cho t i năm 2003 (FAO/IAEA Mutant Varieties Database), 2317

ố ồ ượ ạ ự ệ ằ ộ gi ng cây tr ng đã đ ạ ế c t o ra b ng gây đ t bi n th c nghi m trên ph m

ướ ố ố ồ ượ ự vi 60 n c, trong s đó có 1585 gi ng cây tr ng đ ế ử ụ c tr c ti p s d ng

ộ ố ượ ử ụ ế ộ ế sau khi gây đ t bi n và 667 gi ng đ c s d ng m t cách gián ti p nh ư

ậ ệ ậ ạ ụ ỹ ể ả ệ ứ là v t li u trong các phép lai. Vi c ng d ng k thu t h t nhân đ c i

ế ồ ạ ề ặ ả ự ệ ớ ỳ ti n cây tr ng đã mang l i hi u qu c c k to l n v m t kinh t ế ướ c ,

ướ ượ ỷ ừ ệ tính các n c đã thu đ c hàng t đô la t ồ hàng tri u hecta gieo tr ng

ữ ượ ạ ừ ộ ố nh ng gi ng cây đ c t o ra t ế đ t bi n.[33]

ấ ủ ệ ố ớ Hi n nay theo th ng kê m i nh t c a FAO/IAEA đã có trên 3000

ố ồ ượ ạ ằ ươ ộ gi ng cây tr ng đ c t o ra b ng ph ế ng pháp đ t bi n, trong đó riêng

ơ ố ố ướ ẫ lúa có h n 600 gi ng và Trung Qu c là n ầ c d n đ u th gi ế ớ ề ồ i v tr ng

ặ ắ ữ ế ạ ộ lúa đ t bi n có nh ng tính tr ng đ c s c.

ế ơ ộ ựơ ạ ố H n 90% các gi ng đ t bi n nói trên đ ờ ệ ử ụ c t o ra nh vi c s d ng

ầ ớ ố ượ ư ấ ả tia x và tia Gamma. Ph n l n các gi ng đ ữ c đ a vào s n xu t là nh ng

ổ ề ể ạ ờ ạ d ng có thay đ i v ki u hình th i gian ra hoa, màu và d ng hoa, kích

ướ ộ ố ộ ệ ế ả ố ị th ư c và màu qu , ch ng sâu b nh. M t s đ t bi n có giá tr khác nh :

ượ ấ ượ ộ ở ộ ổ thay đ i hàm l ng Protein, axit amin, ch t l ng tinh b t n i nhũ

h t…ạ

Ấ ộ ử Năn 1967, Swaminathan ( n Đ ) đã dùng tia gamma và tia t ạ ngo i

ế ạ ạ ố ố ộ ỳ ế chi u lên h t gi ng lúa m Mehico Suorra 64 đã t o ra gi ng đ t bi n

ả ượ ơ ố ố S bati có hàm l ng protein cao h n gi ng g c 2,3%.

Ở ệ ử ủ ứ vi n nghiên c u Crasnoda c a Nga năm 1976 đã x lý tia Laze lên

ỳ ạ ượ ế ố ộ ượ ạ h t lúa m t o đ c gi ng đ t bi n Ljubov có hàm l ng protein tăng và

ấ ớ ố ố năng su t tăng 15% so v i gi ng g c.

ề ố ơ ạ ử Kutefa ( Trung Qu c) năm 1989 x lý tia R nghen li u 9,3 Krad lên h t

ọ ạ ầ ố ượ ố ả n y m m gi ng lúa Wuxian 20 và ch n t o đ ớ c gi ng m i tăng năng

ử ấ ạ ầ ả ớ ố ố ố su t so v i gi ng g c 30%. Cũng x lý lên h t n y m m gi ng

ở ề ả ượ ế ấ ạ ộ Lungjing 2 li u 1 Kr và 2Kr tác gi thu đ c d ng đ t bi n th p cây

ấ ượ ố ố ấ ố ố ơ h n gi ng g c 30cm và năng su t v t gi ng g c 2,3 t n/ha.

ử ề ạ ử ụ Năm 1965, Tedoradze XG đã s d ng tia gamma li u 17Kr x lý h t

ọ ọ ế ệ ề ượ ậ ươ ố ậ ươ đ u t ng, ch n l c qua nhi u th h và thu đ c gi ng đ u t ng chín

ấ ượ ố ị ố ố ạ ệ ớ s m, ch ng ch u b nh và năng su t v t gi ng g c 6,7 t /ha.

Ở Ấ ả ử ạ ộ n Đ tác gi ạ ằ Kerketta V., Haque M.F b ng x lý phóng x lên h t

ậ ươ ố ỏ ạ ượ ữ gi ng đ u t ng Birsa1 có v h t màu đen đã thu đ ộ c nh ng dòng đ t

ế ắ ặ ấ ẫ ỏ ơ ố bi n có v màu nâu, tr ng ho c vàng s m, cho năng su t cao h n gi ng

ố g c. [36]

ượ ủ ệ ậ ố ộ ố ạ T o đ c gi ng đ u ch ng b nh cũng là m t thành công c a ph ươ ng

ử ề ế ạ ỉ pháp chi u x . Tác g a Laseejan S. x lý tia gamma li u 15 – 30 Kr lên

ọ ọ ế ệ ề ố ượ ạ h t 11 gi ng và ch n l c qua nhi u th h thu đ ả c 16 dòng cho s n

ượ ỉ ắ ệ ạ l ố ng h t cao và ch ng b nh g s t.

ử ậ ạ ồ Sonnino A, khi x lý phóng x lên ch i cây khoai tây đã thu nh n đ ượ c

ế ộ ổ ắ ỏ ủ các đ t bi n cây lùn, thay đ i màu s c v c .

ố ượ ượ ề Trên đ i t ả ng hoa cây c nh cũng thu đ c nhi u thành công t ừ

ữ ế ố ọ ừ ạ ch n gi ng chi u x . Trong nh ng năm t ọ 1987 – 1989, các nhà ch n

ố Ấ ạ ộ ượ ế ở ạ ộ ộ gi ng n Đ đã t o đ c 37 d ng đ t bi n ế ạ hoa cúc, 14 d ng đ t bi n

ở ề ồ ướ hoa h ng khác nhau v kích th ắ c, màu s c hoa.

ả ủ ạ ụ ế ế Năm 2000, các tác gi ồ c a Thái Lan đã ti n hành chi u x c m ch i

ằ ở ề ế hoa cúc b ng tia gamma các li u chi u là 10, 30, 50, 70, 90,110 Gy.

ế ượ ỉ ệ ố ề ấ ạ ả K t qu thu đ ế c cho th y li u chi u x 10Gy cho t l ấ s ng cao nh t.

ế ạ ạ ắ ướ Sau chi u x đã t o ra các cây cúc cho hoa có màu s c kích th c và s ố

ượ ộ l ng cánh hoa khác nhau trên cùng m t bông hoa.

ả Tác gi XiaoShan Shen, JueZhen Wan, Wei YiLuo và CS (2004)

ườ ứ ả ố ưở ề ượ ủ ế ng i Trung Qu c đã nghiên c u nh h ng c a li u l ng chi u x ạ

ồ ồ ườ ấ ề ế đ n ch i đ ng ti n trong các môi tr ng nuôi c y M1,M2,M3 ( là các

ườ ườ ồ ườ môi tr ng tái sinh callus, môi tr ng tái sinh ch i, môi tr ạ ễ ng t o r )

ậ ệ ử ụ ế ể ế ề ạ ồ trong in vitro. V t li u s d ng đ chi u x là callus đ ng ti n, k t qu ả

ề ề ế ế ạ ồ ừ ề tìm ra li u chi u x gây ch t callus đ ng ti n là t 8 – 9Kr và li u có

ả ộ ế ệ hi u qu đ t bi n là 5 – 6Kr.

ứ ở ệ ữ 1.4.2. Nh ng nghiên c u Vi t Nam

ự ượ ố ư ươ ủ Ở ệ Vi t Nam, lĩnh v c này đã đ c c giáo s L ở ng Đình C a kh i

ướ ừ ữ ư ế ướ x ng t nh ng năm 1960. Nh ng mãi đ n năm 1980, h ứ ng nghiên c u

ớ ượ ể ộ ươ ố ị này m i đ c phát tri n m t cách t ệ ố ng đ i có h th ng và đ nh h ướ ng

ố ế ả ạ ộ ộ ự ế do c ti n sĩ Phan Ph i và c ng s ti n hành. Sau đó, m t lo t nghiên

ả ố ượ ề ồ ứ ủ c u c a các tác gi khác trên nhi u đ i t ư ng cây tr ng khác nhau nh :

ề ạ ậ ạ ộ ế lúa, ngô, đ u, l c, táo, cà chua, hoa cúc... đã t o ra nhi u dòng đ t bi n

ị ượ ọ ọ ự ể ế ố ố có giá tr , đ c ch n l c và phát tri n tr c ti p thành các gi ng qu c gia

ể ặ ạ ọ ố ớ ụ ụ ho c các dòng có tri n v ng ph c v cho công tác lai t o gi ng m i.

ừ ệ ệ ố ố ề T năm 1989 – 2000 Vi n di truy n Nông nghi p đã công b 6 gi ng

ố ố ượ ạ ờ ử lúa qu c gia, trong đó gi ng DT10 đ ề c t o ra nh x lý tia gamma li u

ủ ạ ố ừ ử ề 20Kr lên h t khô c a gi ng C463. Cũng t x lý tia gamma li u 20Kr

ữ ủ ệ ạ ậ ố ỹ lên h t khô c a con lai F1 gi a gi ng TB1 và IR22, Vi n k thu t Nông

ọ ọ ượ ệ ỉ ạ nghi p t nh Thái Bình đã ch n l c đ c M174 có P1000 h t là 40g .[15]

ằ ươ ạ ố ớ ạ Năm 1992, Ph m Văn Ro b ng ph ng pháp phóng x đ i v i m t s ộ ố

ọ ạ ư ố ượ ụ gi ng lúa nh Tài nguyên đ c, Tép hành đã ch n t o đ ố c các gi ng có

ờ ưở ơ ấ ắ ố ố ớ th i giam sinh tr ề ng ng n h n r t nhi u so v i gi ng g c.

ễ ạ ượ Năm 1994, Nguy n Minh Công và Đào Xuân Tân t o đ c 2 dòng

ế ừ ế ắ ượ ẳ ơ ộ đ t bi n t n p Quýt B c Ninh có hàm l ố ng protein cao h n h n gi ng

ạ ả ử ầ ố ằ g c b ng x lý tia gamma lên h t n y m m.[18]

ư ủ ứ ễ ớ ả Nghiên c u m i đây c a Hoàng Quang Minh, Nguy n Nh To n”

60) lên h t lúa và nh ng bi n ế

ệ ứ ế ạ ồ ữ ạ Hi u ng chi u x tia gamma ( ngu n Co

ử ế ế ề ạ ậ ổ đ i di truy n trong M1 và M2” đã rút ra k t lu n: X lý chi u x tia

ạ ướ ề ượ ớ gamma lên h t lúa t ( ngâm sau 20h) v i 3 li u l ng 15K, 20K, 25K

ậ ệ ệ ứ ế ạ ạ ộ ồ ở ầ ấ ừ đã t o ra hi u ng đ t bi n cao. T đó t o ngu n v t li u kh i đ u r t

ọ ạ ạ ố đa d ng và phong phú cho công tác ch n t o gi ng lúa. [10]

ậ ươ ế ạ ạ ố ề Chi u x tia gamma li u 18Kr lên h t gi ng đ u t ạ ng AK04 có h t

ả ầ ọ màu xanh, tác gi Mai Quang Vinh, Tr n Văn Lài và CS đã ch n đ ượ c

ả ưở ấ ỏ dòng DT95 có kh năng sinh tr ng kh e và cho năng su t cao, có

ườ ợ ớ ứ ớ ố tr ng h p t ố i 200% so v i gi ng đ i ch ng.[9]

ạ ả ự ề ế ố Trên cây l c, tác gi ạ Lê Song D khi chi u li u 5Kr lên gi ng B ch

ạ ấ ớ ố ơ ố ố sa đã t o ra gi ng m i B5000 có năng su t cao h n gi ng g c 20 – 30%,

ượ ạ ầ hàm l ng protein đ t 21,48%, d u 52,5%. [11]

ễ ỗ ướ Năm 2003, Đ Quang Minh, Nguy n Xuân Linh đã b ầ ạ c đ u t o ra

ậ ệ ở ầ ọ ạ ệ ằ ồ ộ ố ế ngu n v t li u kh i đ u cho ch n t o gi ng cúc b ng vi c gây đ t bi n

60) trên ch i ồ in vitro.

ự ệ ừ ệ ế ạ ồ th c nghi m t vi c chi u x tia gamma (ngu n Co

ự ề ệ ằ ộ ộ Năm 2005, Đào Thanh B ng và c ng s thu c Vi n Di Truy n Nông

ệ ế ạ ằ ở ẹ nghi p đã chi u x vào mô s o cây hoa cúc b ng tia gamma ề các li u 1,

ổ ộ ế ằ ắ ừ 3, 5, 7 và 15Kr nh m tăng ph đ t bi n màu s c hoa t ắ màu tr ng ban

ế ả ượ ề ế ề ả ấ ầ đ u. K t qu thu đ c cho th y li u gây ch t 50% v kh năng tái sinh

ồ ượ ể ộ ề ế ắ ồ ch i là 5Kr và thu đ c 3 th đ t bi n v màu s c: hoa màu h ng, hoa

vàng và hoa có chóp cánh màu xanh.[40]

ứ ả ề ệ ệ Năm 2007, Vi n Di Truy n Nông nghi p đã nghiên c u nh h ưở ng

ế ế ề ề ế ạ ả ồ ề ủ c a li u chi u x lên callus đ ng ti n, k t qu tìm ra li u gây ch t là

ỉ ệ ố ề ệ ế ả ỷ ệ ộ ạ 12Kr và li u chi u x có hi u qu cho t l s ng và t ế đ t bi n cao là l

16Kr

Ứ

ụ

ỉ

ị

ử

ố

ọ

1.5. ng d ng các ch th phân t

trong ch n gi ng cây

tr ngồ

ề ạ ị ỉ ử ọ ố 1.5.1. Khái quát v các lo i ch th phân t trong ch n gi ng cây

tr ng ồ

Chỉ thị phân tử được coi là những đoạn ADN đã được tìm thấy ở các

vùng đặc hiệu trên bộ gen và được di truyền theo các quy luật từ thế hệ

này sang th ế hệ khác. Sự phát triển và sử dụng các loại chỉ thị phân tử để

phát hiện và khám phá sự đa hình của ADN, lập bản đồ di truyền và

nghiên cứu sự liên kết của các tính trạng là một trong những tiến bộ nhất

trong lĩnh vực di truyền phân tử. S ự hiện diện của rất nhiều loại chỉ thị

phân tử khác nhau và sự khác nhau về nguyên lý, phương pháp và sự ứng

dụng của chúng đòi hỏi sự cân nhắc trong việc lựa chọn một hoặc nhiều

phương pháp. Chưa có một loại chỉ thị phân tử nào đáp ứng được tất cả

các nhu cầu của các nhà nghiên cứu. Tuỳ theo các dạng nghiên cứu sẽ

được đảm nhận có thể chọn một trong số các kỹ thuật sinh học phân tử

khác nhau, mỗi kỹ thuật đó kết hợp ít nhất một vài đặc tính được mong

đợi. Cho đến nay đã có rất nhiều loại chỉ thị phân tử được phát triển và

ứng dụng trong lĩnh vực chọn giống cây trồng ở mức độ phân tử người

ta gọi là chọn giống nhờ ch ỉ thị phân tử (Marker Assisted Selection

MAS). Các loại chỉ thị này được phân thành các nhóm khác nhau dựa

trên:

a) Phương thức di truyền (di truyền nhân từ bố mẹ, di truyền

nhân từ mẹ, di truyền cơ quan từ mẹ, di truyền cơ quan từ bố và

mẹ.)

b) Phương thức hoạt động của gen (chỉ thị trội hay đồng trội)

c) Phương pháp phân tích (chỉ thị lai hoá hay chỉ thị PCR) [26]

Chỉ thị phân tử dựa trên sự lai hoá

RFLP (Restriction Fragment Length Polymorphism) là chỉ thị phân tử

dựa

trên lai hoá được sử dụng phổ biến nhất. Kỹ thuật này dựa trên sự nhận

biết của các enzyme giới hạn ở các vị trí khác nhau giữa các đoạn ADN ở

các sinh vật riêng biệt. Nguyên lý và phương pháp của chỉ thị RFLP nh ư

Phân cắt ADN với một hoặc nhiều enzyme

Phân đoạn các đoạn cắt giới hạn bằng agarose gel

Chuyển các đoạn cắt riêng biệt từ agarose gel sang màng lọc bằng

Southern blotting.

Phát hiện các băng cá biệt bằng sự lai hoá axít nucleic với các mẫu

dò.

Ưu điểm chủ yếu của chỉ thị RFLP là có khả năng tái bản cao, ưu thế

trội, có khả năng chuyển giao tốt giữa các phòng thí nghiệm, cung cấp

các chỉ th ị locus đặc hiệu mà cho phép nghiên cứu (bảo tồn các gen giữa

các sinh vật có h ọ hàng), không đòi hỏi thông tin về trình tự, và tương đối

dễ chấm điểm do kích thước khác nhau giữa các đoạn ADN. Tuy nhiên,

phương pháp RFLP vẫn còn có một vài hạn chế như sau:

Đòi hỏi mẫu ADN đem phân tích phải có số lượng và chất lượng tốt

Nó phụ thuộc váo sự phát triển của thư viện các mẫu dò đặc hiệu đối với

từng loài.

Kỹ thuật này rất khó tự động hóa.

Mức độ đa hình thấp và chỉ có một vài locus được nhận biết sau mỗi lần

thử.

Tốn thời gian, thiết bị và đắt tiền

Yêu cầu phải có mẫu dò đánh dấu phóng xạ.

Các chỉ thị dựa trên PCR

PCR là một kỹ thuật sinh học phân tử, nó là sự sao mã các đoạn ADN

nh ờ enzyme mà không cần đến cơ thể sống. Chỉ cần một lượng nhỏ ADN

có thể nhân bản một số lượng lớn các gen cần thiết nhờ một thiết bị biến

đổi nhiệt và enzyme ADN polymerase. Những ưu điểm chính của kỹ

thuật PCR so với phương pháp phân tích dựa trên sự lai hoá đó là chỉ cần

một lượng nhỏ ADN và có thể không cần đến mẫu dò gắn phóng xạ, có

khả năng khuếch đại trình tự ADN từ các mô đã được bảo quản, có thể

ứng dụng cho nhiều loại chỉ thị di truyền, có khả năng chọn lọc nhiều gen

trong cùng một thời điểm và trong thời gian ngắn và đây là một phương

pháp có thể áp dụng được ở tất cả các phòng thí nghiệm quy mô nh ỏ và có

thể tiết kiệm về chi phí. Ngày nay dựa trên kỹ thuật PCR nhiều loại chỉ

th ị phân tử đã được phát triển và cho kết quả rất triển vọng. Các loại chỉ

thị phân t ử khác nhau dựa trên PCR được chia thành hai dạng dựa vào các

mồi sử dụng đ ể khuếch đại như sau:

Chỉ thị phân tử mồi ngẫu nhiên hoặc bán ngẫu nhiên không phát

triển trên các đoạn ADN không cần biết trước trình tự (như AP

PCR, RADP, DAF, AFLP, ISSR)

Chỉ thị phân tử có chủ đích được phát triển từ các trình tự ADN

đã biết (như ETS, CAPS, SSR, SCAR, STS…)

SSR (Simple Sequence Repeat, Microsatellites)

ữ ệ ạ ọ ơ SSR hay còn g i là vi v tinh, là nh ng đo n trình t ả ự ADN đ n gi n

ỉ ồ ặ ạ ố ế l p l i n i ti p và ch g m 1 6bp có trong hệ gen của các loài sinh vật

bậc cao (Litt and Luty, 1989; Jacob et al, 1991). Phản ứng PCR đối với

chỉ thị SSR

được thực hiện nhờ sự có mặt của mồi xuôi, mồi ngược và kéo dài mạch

từ đầu 5’ đến 3’ của ADN mạch khuôn. Các đoạn sản phẩm PCR

thường được phân tích bằng cách điện di trên băng polyacrylamide kết

hợp với nhuộm AgNO3 ho c Ethylrium bromua (EtBt) ặ . Gel agarose (th ngườ

ớ ượ ử ụ ự ệ ề ướ ủ 3%) v i EtBr cũng đ c s d ng khi s khác bi t v kích th c c a các

ẫ ớ ữ ơ allen gi a các m u l n h n 10 bp ỳ ừ . Tuy nhiên, tu t ng loài mà s l ố ượ ng

ị ặ ạ ỗ ơ ổ ừ ộ ế ể các nucleotid trong m i đ n v l p l i có th thay đ i t m t đ n hàng

ố ượ ụ ị ặ ạ ơ ộ ừ ế ch c và s l ng đ n v l p l ể ế i có th bi n đ ng t ụ hai đ n hàng ch c

ề ặ ườ ể ặ ạ ầ l n ho c nhi u h n. ơ Thông th ng có các ki u l p l i:

ặ ạ ị ặ ạ ắ ố ế ế ơ L p l i hoàn toàn: các đ n v l p l i s p x p n i ti p nhau.

ặ ạ ị ặ ạ ẽ ơ L p l i không hoàn toàn: xen k vào các đ n v l p l ặ ộ i là m t ho c

ộ ố m t s nucleotid khác.

ặ ạ ị ặ ạ ứ ạ ơ L p l ẽ ữ i ph c t p: xen k gi a các đ n v l p l i khác nhau.

ườ ủ ế ở ặ ễ ị Thông th ng, các SSR có m t ch y u ắ ủ các vùng d nhi m s c c a

ư ể ễ ắ ặ ầ ữ ộ nhi m s c th nh vùng tâm đ ng ho c các đ u mút, chúng gi vai trò

ố ớ ạ ộ ề ệ ọ quan tr ng trong vi c đi u hoà phiên mã đ i v i các gen ho t đ ng ở

ơ ọ ễ ắ ầ ổ ị ủ vùng nguyên nhi m s c, góp ph n làm tăng tính n đ nh c h c c a

ự ứ ể ể ễ ắ ữ nhi m s c th trong các quá trình phân bào và có th ch a đ ng nh ng

ế ự ề ị ớ ở ả ộ ậ thông tin di truy n liên quan đ n s xác đ nh gi i tính c đ ng v t và

ự ậ th c v t.

ể ượ ủ ả ấ ự B n ch t đa hình c a SSR có th đ ộ c sinh ra do s nhân b i

ừ ờ ử ụ ồ ổ ợ ớ ố ủ ệ ạ ổ t ADN t ng s c a h gen nh s d ng 2 đo n m i b tr v i trình

ự ầ ề ộ ự ủ ề ầ ở t g n k hai đ u c a vùng l p l ặ ạ S khác nhau v đ dài i. locut

ượ ở ự ả ứ ệ ạ ờ SSR đ c phát hi n b i s nhân đo n ADN nh ph n ng PCR. Kích

ướ ủ ả ẩ ượ ằ ộ ị th c c a s n ph m PCR đ ệ c xác đ nh m t cách chính xác b ng đi n

ớ ự ề ộ ặ di trên gel agarose ho c gel polyacrylamide v i s khác nhau v đ dài có

ể ấ ể ề ạ ỏ ỉ ị th r t nh (2bp). Ch th SSR dùng đ đánh giá đa d ng di truy n, xác

ọ ọ ủ ề ệ ệ ồ ậ l p quan h di truy n c a cây tr ng, ch n l c tính kháng b nh, m t s ộ ố

ẽ ớ ấ ở ệ ạ ặ ả tính tr ng có quan h ch t ch v i năng su t ồ ậ cây lúa, l p b n đ ,

ố ượ ứ ạ nghiên c u locut tính tr ng s l ng (QTL).

ế ủ ạ ỉ ị Ư ể u đi m và h n ch c a ch th SSR

ậ ợ ớ ươ Thu n l ủ ự i to l n c a s phân tích SSR là ph ể ng pháp này bi u

ệ ố ượ ớ ự ữ ả ơ ệ hi n s l ng l n s đa hình. H n n a, kh năng phân bi t các cá th ể

ự ế ợ ượ ể ươ khi có s k t h p các locus đ c ki m tra làm cho ph ấ ng pháp này r t

ụ ữ ệ ả ồ ị h u d ng trong các thí nghi m dòng ch y gene, xác đ nh cây tr ng và

ề ệ ố phân tích m i quan h di truy n [35].

ị ợ ử ị ồ ộ ỉ ượ SSR là ch th đ ng tr i, do đó d h p t ể ễ có th d dàng đ c xác

ộ ủ ự ệ ẽ ồ ị đ nh trong quá trình th c nghi m. Tính đ ng tr i c a SSR s gia tăng s ự

ủ ề ệ ả ầ ộ ữ hi u qu và đ chính xác c a nh ng phép tính toán di truy n qu n th ể

ữ ư ự ữ ớ ỉ ị ỉ ị d a trên nh ng ch th này so v i nh ng ch th khác, nh AFLP và

ữ ẽ ơ ị ệ RAPD. H n n a, vi c xác đ nh d h p t ị ợ ử ở ế ệ ữ th h F1 s làm cho nh ng

ả ệ ự ả ố ở ễ phân tích ph h , s lai gi ng, dòng ch y gen tr ơ nên d dàng h n

ụ ữ ệ ể ọ ọ (Schlotterer và Pemberton, 1994). SSR là công c h u hi u đ ch n l c

ệ ề ề ạ ậ ố gi ng, đa d ng hoá v các v t li u di truy n và dùng trong thi ế ậ t l p

ạ ặ ạ ề ệ ẳ ả ạ ồ b n đ di truy n. Ch ng h n, Parasnis phát hi n đo n l p l i GATA

ướ ỉ ở ủ ự ở kích th c 5 kb ch có cây đu đ đ c không có ằ ủ cây đu đ cái b ng

ỉ ị ch th SSR.

ượ ệ ọ ị ồ Khi các m i SSR đã đ c xác đ nh, vi c sàng l c các v t li u s ậ ệ ử

ắ ề ữ ự ụ ế ậ ơ ỹ ạ d ng k thu t này hoàn toàn không đ t ti n. H n n a, s khu ch đ i

ự ữ ữ ồ ợ ị SSR gi a các loài nghĩa là s xác đ nh nh ng m i SSR thích h p không

ế ệ ầ ữ ầ c n thi t trong nh ng loài có quan h g n [24]. Các chỉ thị SSR ngày nay

là chỉ thị được lựa chọn ở hầu hết các lĩnh vực di truyền phân tử vì

chúng có độ đa hình cao thậm chí ở các dòng có quan hệ gần gũi, nó

không đòi hỏi chất lượng và số lượng DNA cao, có thể trao đổi thông tin

giữa các phòng thí nghiệm [23].

ế ủ ạ ị ỉ ế ế ồ ắ ỗ H n ch c a ch th này là quá trình thi ạ t k m i quá đ t, m i lo i

ỉ ặ ụ ư ể ộ ồ ộ m i ch đ c tr ng cho m t loài và không th áp d ng phân tích trên m t

ề ệ ề ớ ồ ệ ố h th ng l n bao g m nhi u loài có quan h di truy n xa nhau.

RAPD (Random amplified polymorphic DNA)

RADP hay còn gọi là đa hình khuếch đại ngẫu nhiên ADN là kỹ thuật

s ử dụng các đoạn mồi có trình tự nucleotide ngẫu nhiên để nhân bản các

đoạn ADN mạch khuôn trong bộ gen mà không cần biết trước trình tự

của nó [32]. Kỹ thuật RADP thường sử dụng các mồi ngẫu nhiên có

khoảng 10bp có nhiệt độ bắt cặp mồi thấp (thường từ 3437oC).

Ưu điểm của kỹ thuật này là không cần biết trình tự nucleotide của

đoạn

ADN khuôn, quy trình tiến hành tương đối nhanh, dễ thực hiện ở quy mô

phòng thí nghiệm nhỏ, cần một lượng mẫu ADN nhỏ. Tuy nhiên, chỉ thị

RADP có một số hạn chế đó là các phản ứng PCR phụ thuộc vào nồng độ

và chất lượng của ADN khuôn, nồng độ của MgCl2, tỉ lệ giữa mồi và

mạch khuôn, nhiệt độ bắt cặp, nguồn enzyme taq polymerase. Tuy nhiên

những hạn chế này có thể được khắc phục bởi việc lựa chọn phương

pháp tách chiết ADN thích hợp và tối ưu hoá các thông số đã nêu trên.

Một hạn chế khác của chỉ th ị RAPD đó là RADP có tính trội do đó những

gen nào điều khiển tính trạng lặn s ẽ khó tìm thấy sự đa hình trong quá trình

điện di.

Chỉ thị DAF (DNA amplification fingeprinting) khác biệt với RAPD

ch ủ yếu là sử dụng các mồi ngắn (ít nhất 5 bp), nồng độ mồi cao hơn,

hai chu k ỳ nhiệt thay cho ba chu kỳ nhiệt và nhận biết sản phẩm

khuếch đại băng gel polyacrylamide nhuộm AgNO3. Đặc tính chủ yếu

của AP PCR khi so sánh với RAPD và DAF là:

AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphism)

Chỉ thị AFLP là sự kết hợp của RFLP với khả năng linh hoạt của kỹ

thuật

PCR bằng cách gắn các mồi đã biết trình tự với các đoạn DNA được

phân cắt

bởi enzyme giới hạn [32 ]

Ưu điểm của AFLP là:

1) Độ tin cậy cao và có khả năng tái bản

2) Không yêu cầu bất cứ thông tin về trình tự DNA của các sinh vật

cần nghiên cứu

3) Cung cấp nhiều thông tin nhờ khả năng phân tích đồng thời một số

lượng lớn các locus đa dạng (tỉ lệ đa phần hiệu quả) với sự kết hợp của

các mồi riêng rẽ trên một bản gel riêng rẽ khi so sánh với RADPs,

RFLP và microsatellites

4) Các sản phẩm khuếch đại AFLP cùng di chuyển hầu hết là tương

đồng và ở locus đặc trưng ngoại trừ các loài đa bội

So sánh với phương pháp RAPD hạn chế của AFLP là:

a) Phương pháp này yêu cầu thực hiện nhiều bước để thu được kết quả.

b) Phương pháp này yêu cầu các mẫu ADN sạch các thành phần ức

chế có thể ảnh hưởng đến enzyme giới hạn.

c) Kỹ thuật này yêu cầu sử dụng gel polyacrylamide kết hợp với

nhuộm AgNO3, hoặc phương pháp đánh dấu phóng xạ hoặc đánh dấu

huỳnh quang để xác định, nó sẽ đắt hơn và khó khăn hơn so với gel

agarose.

d) Phương pháp này đòi hỏi bổ sung chi phí để mua các emzyme giới

hạn và các enzyme nối mạch cũng như các adapter.

Giống như RAPD, phần lớn các locus AFLP là trội nó không phân biệt

được sự đồng trội từ các thể dị hợp. Điều này làm giảm độ chính xác của

chỉ th ị AFLP trong phân tích di truyền quần thể, lập bản đồ di truyền

ISSR (inter simple sequence repeat)

ISSR là sự khuếch đại của các đoạn ADN tồn tại ở một khoảng có

th ể khuếch đại được giữa hai vùng lặp vi vệ tinh giống hệt nhau định

hướng theo chiều đối diện. Kỹ thuật này sử dụng các vùng vi vệ tinh như

các mồi trong một phản ứng PCR hướng tới nhiều locus của hệ gen để

khuếch đại chủ yếu các đoạn lặp trình tự đơn giản của các đoạn có kích

thước khác nhau.

ậ ủ ỹ Ư ể u đi m c a k thu t này:

Kỹ thuật này đơn giản, nhanh và không cần phải sử dụng các chất

đánh dấu phóng xạ.

ượ ể Nh ủ c đi m c a ISSR là chỉ phân tích được các gen trội, không phát

hiện được sự đa hình của gen lặn trong các cơ thể dị hợp và ISSR cũng

không có khả năng phân tích các đoạn cùng dịch chuyển trên gel bắt nguồn

từ các vùng không tương đồng [26].

EST (Expressed sequence tags)

EST là chỉ thị phân tử bắt nguồn từ cDNA (complementary DNA)

được

tổng hợp của một phân tử mRNA. Mỗi cDNA là điển hình cho một gen

được phân lập do đó các nhà khoa hoc có thể giải trình tự một vài trăm

nucleotide t đừ ầu 5’ hoặc 3’ để tạo ra các đoạn đánh dấu trình tự biểu

hiện 5’ (5’EST) hoặc 3’EST [25]. Việc tạo ra các chỉ thị EST được bắt

đầu từ việc thiết lập các thư viện về cDNA. Chỉ thị EST đầu tiên được sử

dụng để nhận dạng các bản sao của gen nhưng sau này nó là một công cụ

để khám phá gen, thu thập số liệu về sự biểu hiện và điều hoà của gen và

xác định trình tự gen để phát triển các trình tự có giá trị cao như RFLP,

SSR, CAPS dựa trên chỉ thị EST. EST cũng đã được sử dụng để thiết kế

các mẫu dò cho ADN microarray.

CAPS (Cleaved Amplified Polymorphic Sequence)

CAPS là sự kết hợp của PCR và RFLP và đầu tiên nó được gọi là

PCRRFLP [34]. Do sự đa hình giữa các cá thể sinh vật được xác định dựa

vào kết quả so sánh kích thước các băng ADN của chúng, vì vậy mà sản

phẩm PCR gồm các băng ADN của các mẫu sinh vật có thể không khác

nhau về kích thước nhưng lại có thể khác nhau về trình tự sắp xếp các

nucleotide. T ừ lý giải nói trên, các nhà khoa học đã sử dụng các enzym

giới hạn để cắt sản phẩm RAPD, STS, SSR... nếu trình tự nucleotide

của các sản phẩm đó chứa v ị trí nhận biết của enzym nào đó thì nó sẽ bị

cắt tại đó. Sự đa hình sẽ được phát hiện khi sản phẩm cắt được tiếp tục

được điện di trong gel.

SCAR (Sequence characterized amplified region)

Chỉ thị SCAR là một đoạn ADN của hệ gen được xác định bằng sự

khuếch

đại bởi PCR sử dụng một cặp mồi oligonucleotide đặc hiệu [32].

Các chỉ thị SCAR được thu nhận bằng cách nhân dòng và giải trình tự hai

đầu mút của chỉ thị RAPD mà xuất hiện ở dạng đặc trưng cho các mục

đích riêng biệt (ví dụ như băng RADP biểu hiện trong các dòng kháng

bệnh nhưng không có ở trong các dòng dễ mắc bệnh). Chỉ thị SCAR có ưu

điểm hơn chỉ thị RAPD vì chúng chỉ xác định một locus riêng biệt, sự

khuếch đại của các chỉ thị này ít nhạy cảm với các điều kiện phản ứng

và chúng có khả năng biến đổi trong các chỉ thị đồng trội .

STS (sequence tagged site)

Chỉ thị STS là một đoạn duy nhất, ngắn có trình tự xác định, mỗi chỉ

th ị STS được ghi nhận trên bản đồ tại một vị trí chuyên biệt nào đó trong

hệ gen. Ở thực vật các chỉ thị STS là một cặp mồi được thiết kế bằng

cách giải trình t ự một mẫu dò RFLP mà có số bản sao ít nhất khi phân

tích [22] hoặc là các đoạn AFLP. Các mồi được thiết kế dựa trên chỉ thị

RAPD đôi khi cũng được coi như chỉ thị STS. Chỉ thị STS là tiền đề cho

phép chuyển đổi bản đồ di truyền thành bản dồ vật lý. Các chỉ thị STS là

chỉ thị đồng trội, nó thích hợp với việc phân tích mẫu với số lượng nhiều

và khả năng tự động hoá cao.

SNP (single nucleotide polymorphism)

Trong một số những công bố về trình tự hệ gen của một vài sinh

vật đã có những nghiên cứu sự khác nhau về trình tự giữa các cá thể,

giữa các giống hoặc dưới loài. Những nghiên cứu này đã khám phá ra

sự đa hình của các nucleotide đơn (SNP) và cho thấy các gen bị thêm

hoặc mất nucleotide rất nhiều và phân bố trong toàn bộ gen của các loài

khác nhau kể cả thực vật. Đúng nh ư tên của nó, một chỉ thị SNP là một

base thay đổi trong một đoạn DNA với s ự chuyển đổi thường xảy ra

của hai nu bổ sung ở vị trí nhất định. Do đó SNP ngược lại với tất cả

các phương pháp đã nói ở trên, việc xác định các allele không thể dựa

trên sự khác biệt về kích thước khi điện di trên gel. Trong nhiều năm qua

một số lượng lớn các phương pháp xác định kiểu gen SNP khác nhau và

các hoá chất đã được phát triển dựa trên nhiều phương pháp khác nhau

của việc đánh giá các allele và phát hiện các lý thuyết nền tảng. Tất cả

các phương pháp của việc xác định kiểu gen SNP đều kết hợp hai yếu tố:

đầu tiên là sự tạo ra của một sản phẩm của allele đặc hiệu và thứ hai là

phân tích các sản phẩm đó.

Ưu điểm của SNP đó là nó có tính ổn định rất cao về mặt di truyền,

có th ể ước đoán được tần suất allele dễ dàng trong bất cứ một quần thể

nào thông qua một loạt các kỹ thuật xét nghiệm. Tuy nhiên nhược điểm

của phương pháp này là nó đòi hỏi chi phí rất cao.

ứ ứ ụ ỉ ị ử ố 1.5.2 Các nghiên c u ng d ng ch th phân t ọ trong ch n gi ng cà

chua

ệ ử ụ ị ỉ ử ấ ọ ố Vi c s d ng các ch th phân t ề trong ch n gi ng cà chua đã có r t nhi u

ả ự ự ủ ư ệ ể ạ ị tác gi th c hi n, nh ng dùng chi th SSR đ đánh giá s đa d ng c a cà chua

ả ể ế ộ ố thì ph i k đ n m t s tác gi ả ư nh :

ề ủ ử ụ ể ỉ ị Kwo,YS, 2009 đã s d ng ch th SSR đ đánh giá đa dang di truy n c a cà

ả ử ụ ồ ượ ọ ừ ố chua. Tác gi s d ng 33 m i SSR đ c sàng l c t ổ 63 gi ng cà chua có t ng

ả ượ ệ ố ố s 132 m ng đa hình thu đ ị ợ c h s PIC là 0,628 d h p là 0,21 0,88 có 1302

ệ ố ươ ồ locus h s t ng đ ng là 0,644.

Solomon Benor, Mengyu Zhang, Zhoufe Wang, Hongsheng Zhang (2008) đã

ọ ọ ừ ủ ạ ị ố xác đ nh tính đa d ng c a 39 dòng cà chua ch n l c t ậ Trung Qu c, Nh t

ả ố ồ ượ ổ ộ ỹ ử ụ B n, Hàn Qu c và M . S d ng 35 m i SSR thu đ c t ng c ng 150 alen, s ố

ệ ố ủ ỗ ượ l ng alen trung bình c a m i locus là 4,3. H s PIC là 0,31, h s t ệ ố ươ ng

ề ượ ồ đ ng di truy n là 0.85, dòng đ c chia thành 4 nhóm.

ử ụ ặ Pritesh Parmor, Vihol Poza, Vaishnavi Chauhan (2008) đã s d ng 23 c p

ể ế ệ ạ ồ ố ồ m i SSR trên 25 gi ng cà chua có 13% m i không bi u hi n khu ch đ i PCR,

ượ ể ệ ấ ở ồ ệ ố 40 alen đ ệ ố c th hi n, h s PIC th p 0,08 m i SSR 304 và h s PIC là

ớ ả ử ụ ồ 0,4 khi s d ng v i b ng m i khác.

ử ụ ị ỉ Liwang Liu, Yan wang, Yi QinGong (2007) đã s d ng ch th phân t ử

ể ể ộ ế ủ ề RAPD, ISSR và SSR đ ki m tra đ tinh khi ố t di truy n gi ng lai c a hai

ươ ạ ố ố dòng cà chua th ng m i là gi ng Hezuo 90 và Sufen s 8 và các dòng t ươ ng

ứ ượ ọ ớ ặ ồ ồ ồ ng đ c sàng l c v i 148 c p m i RAPD và m i ISSR và 49 m i SSR.

Subramarian Geethanjali, KaiYichen, David Son V. patrana and JawFen

ị ượ Wang (2009) xác đ nh t ủ ính đa hình c a các locus đ ộ c đánh giá trong m t

ể ủ ể ề ả b ng đi u khi n c a 16 ki u gen bao g m ồ Solanum lycopersicum và họ

ộ ấ ồ ừ ủ ắ ươ hàng hoang dã c a nó. Hai m im t d u SSR b t ngu n t 13 dòng vô

ượ ở ạ tính BAC đ c đa hình 2 lo i cà chua là: West Virginia 700 và Hawaii

ượ ậ ộ ố ử ụ ồ ằ ả ậ 7996 và đã đ c l p b n đ b ng cách s d ng m t s dòng c n giao tái

ố ừ ồ ệ ấ ố ượ ổ ợ t h p có ngu n g c t giao ph i chéo. Các d u hi u đ ố c phân ph i

ả ộ ễ ề ắ ắ ể ổ tr i r ng kh p các nhi m s c th t ng chi u dài 117,6 cM theo th t ứ ự

ủ ế ố ỉ ộ ủ c a các dòng vô tính BAC g c. M t ch tiêu (QLT) ch y u liên quan

ệ ẩ ượ ễ ạ ắ ế đ n tính kháng b nh héo vi khu n đã đ ể c ánh x trên nhi m s c th 6

ở ị ươ ự ủ v trí t ng t c a các báo cáo T6 locus.

Ộ

Ệ

ƯƠ

ươ

Ậ N I DUNG, V T LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN

Ch

ng 2.

C UỨ

ứ ộ 2.1. N i dung nghiên c u

ớ ạ ề ế ợ ị ạ Xác đ nh li u chi u x thích h p v i h t cà chua.

Đánh giá kh năng s ng và sinh tr

ả ố ưở ủ ạ ế ng c a h t cà chua chi u x M ạ 1.

Đánh giá, ch n l c đ t bi n

ọ ọ ộ th h M ế ở ế ệ 2.

Nghiên c u các đ t bi n

3 v năng su t, ch t l

ế ở ế ệ ứ ộ ấ ượ ề ấ th h M ng và

ị ỉ ằ b ng các ch th phân t ử.

ậ ệ ứ 2.2. V t li u nghiên c u

ậ ệ ự ậ 2.2.1. V t li u th c v t

ạ ủ ố H t c a các gi ng cà chua Cu ba là: Carucha, Delmay, Maybel

2.2.2. Hoá ch tấ

ộ ố ứ ụ ấ ọ M t s hóa ch t thông d ng dùng trong nghiên c u sinh h c phân

ử ủ ồ t c a các hãng Sigma, Merck, … bao g m CTAB, Tris base, Boric acid,

NaCl, EDTA, 6X orange loading dye solution, Taq Polymerase, Ethanol, 2

Propanol, Acetic acid glacial, Phenol, Chloroform, isoamyalcohol,

Ribonuclease A, Formaldehyde 37%, Ethylrium Bromua, Bind Silane,

Sigma Cote, Acrylamide, Bis Acrylamide, Sodium thiosunfate, Urea.

ả ứ ấ ạ ố Các hóa ch t dùng cho ph n ng PCR: b n lo i deoxynucleotit

ủ ủ triophosphat (dNTPs) c a Sigma, TaqADN Polymerase c a Fementas;

TT Marker

Chro

Repeat

Primer

moso

type

SSR51

(ACAA)6

F: CTACCCTGGTCTTGGTGGAA

P: AAAGGATGCTCTAGCTTCTCCA

SSR135

(ATT)6

F: TGATCGCTTGTGTCCACCTA

ồ 24 m i SSR cà chua

P: AAAGGAAGTGATGGAAAGCG

SSR66

(ATA)8

F: TGCAACAACTGGATAGGTCG

P: TGGATGAAACGGATGTTGAA

SSR96

(AT)12

F: GGGTTATCAATGATGCAATGG

P: CCTTTATGTCAGCCGGTGTT

SSR111

(TC)6(TC

F: TTCTTCCCTTCCATCAGTTCT

TG)6

P: TTTGCTGCTATACTGCTGACA

SSR11

(CAG)6

F: CCTTCAATTGACCTCCCTAC

P: GCATCTGGAATTAGAGGCG

SSR43

(TAC)7

F: CTCCAATTGGGAATAACA

P: TTAGGAAGTTGCATTAGGCCA

SSR593

(TAC)7

F: TGGCATGAACAACCAAT

P: AGGAAGTTGCATTAGGCCAT

SSR115

(AT)16

F: CACCCTTTATTCAGATTCCTCT

P: ATTGAGGGTATGCAACAGCC

SSR590

(TC)6(AC)

F: TCTCAAAGTCGTTCCTTCTTGA

P: GGAAGAGAAACGCGGACATA

SSR47

(AT)14

F: TCCTCAAGAAATGAAGCTCTG

P: CCTTGGAGATAACAACCACAA

SSR578

(ACC)6(A

F: ATTCCCAGCACAACCAGACT

TC)5

P: GTTGGTGGATGAAATTGTG

SSR285

(TTAT)2(

F: AGTGGCTCTCACCTACTGCG

AT)6

P: CAATTCTCAGGCATGAAACG

SSR45

(AAT)14

F: TGTATCCTGGTGGACCAATG

P: TCCAAGTATCAGGCACACCA

SSR38

(TCT)8

F: GTTTCTATAGCTGAAACTCAACCTG

P: GGGTTCATCAAATCTACCATCA

SSR594

(TCT)8

F: TTCGTTGAAGAAGATGATGGTC

P: CAAAGAGAACAAGCATCCAAGA

SSR73

(AG)2(AG

F: TGGGAAGATCCTGATGATGG

A)7(TAGT

P: TTCCCTTTCCTCTGGACTCA

GA)2

SSR383

(ATA)9

F: ATTGTACAAAGACCCGTGGC

P: GTTGCACACTGGATCAATGC

SSR4

(CGG)7

F: TTCTTCGGAGACGAAGGGTA

P: CCTTCAATCCTCCAGATCCA

SSR248

(TA)21

F: GCATTCGCTGTAGCTCGTTT

P: GGGAGCTTCATCATAGTAACG

SSR80

(TTTCAA

F: GGCAAATGTCAAAGGATTGG

)2(GTAC

P:AGGGTCATGTTCTTGATTGTCA

AA)2(CA

A)7

SSR46

(AT)14

F: CCGAGGCGAATCTTGAATAC

P:GCACCATCTCTTGTGCCTCT

SSR20

(GAA)8

F: GAGGACGACAACAACAACGA

P: GACATGCCACTTAGATCCACAA

SSR124

(CACC)2(

F: TCAATCCATCACACCTTGGA

GA)7

P :GAGGAAGAAGACCACGCAAA

ươ ứ 2.3. Ph ng pháp nghiên c u

ươ ộ ế 2.3.1. Ph ế ạ ng pháp chi u x gây đ t bi n

60. Đ tìm li u chi u x thích

ử ụ ạ ồ ể ề ế ạ ế S d ng ngu n chi u x tia gamma Co

ố ớ ệ ề ộ ị ượ ế ậ ợ h p đ i v i cà chua m t thí nghi m xác đ nh li u đ c thi t l p 1000

ề ạ ề ở h t/li u các li u: 0, 5, 7, 10,15, 20 và 25 Kr.

ươ ộ ồ 2.3.2. Ph ng pháp đánh giá ngoài đ ng ru ng

ạ ỗ ố ượ ứ ế ạ ồ ố 1000 h t m i gi ng đ ố c chi u x và gi ng đ i ch ng, gieo tr ng đ ể

ưở ủ ở ế ệ đánh giá sinh tr ể ng phát tri n c a cây th h M1. Sau khi gieo 14

ượ ồ ở ệ ả ộ ngày cây con đ c đem tr ng ru ng thí nghi m, kho ng cách trung

bình 35 x 40 cm.

ơ ộ ề ả ưở Quan sát và đánh giá s b v kh năng sinh tr ể ủ ng, phát tri n c a

ạ ủ ứ ế ế ạ ạ ố ữ ố ớ cây chi u x và cây đ i ch ng. Đ i v i cây chi u x , thu h t c a nh ng

ể ạ ả ầ ể ạ ầ qu đ u đ t o qu n th h t M2.

ượ ử ụ L ng phân s d ng và cách bón:

2: 20 kg urea, 50 kg super lân, 20 kg clorua

ượ L ng phân bón/ 1000m

ấ ố kali, 12 kg calcium nitrat, 50 kg NPK 16166 (dành cho gi ng th p cây),

ấ ồ ộ 1 t n phân chu ng hoai và 100 kg vôi b t

(cid:0) Cách bón:

ướ ộ ồ ộ ồ Bón lót (37 ngày tr c khi tr ng): Toàn b phân chu ng, vôi b t và

super lân, 3 kg clorua kali, 2 kg calcium nitrat và 1015 kg NPK 16166.

ặ ấ ướ ả ề ấ ố ồ Vôi r i đ u trên m t đ t tr ố c khi cu c đ t lên lu ng, phân chu ng hoai

ồ ớ ề ả ề ố ặ và lân r i đ u trên m t lu ng r i x i đ u.

ợ ồ Bón thúc đ t 1 (15 ngày sau khi tr ng): 4 kg urea, 3 kg clorua kali, 10

ỗ ữ ố kg 16168 và 2 kg calcium nitrat. Bón phân vào l gi a 2 g c cà.

ề ấ ậ ợ Bón thúc đ t 2 (3540 ngày sau c y, khi cây đã đ u trái đ u): 6 kg

urea, 5 kg clorua kali, 1015 kg 16168 và 2 kg calcium nitrat. Bón phân

ỗ ữ ố vào l gi a 2 g c cà.

ắ ầ ợ ộ ồ Bón thúc đ t 3 (6065 ngày sau tr ng, b t đ u thu trái r ): 6 kg

urea, 5 kg clorua kali, 1015 kg 16168 và 3 kg calcium nitrat. Cách bón

ư ẫ v n nh trên.

ạ ượ ế ể ồ ị ợ ề H t M2 đ ọ c gieo tr ng đ ch n các bi n d có l ấ i v năng su t,

ấ ượ ệ ạ ỗ ố ượ ch t l ng. M i gi ng cà chua gieo 1000 h t. Thí nghi m đ ố c b trí

ầ ặ ạ ẫ ố ứ ỗ theo kh i ng u nhiên 3 l n l p l i cho m i công th c.

ỉ Các ch tiêu đánh giá:

ả ưở ủ ể ắ Kh năng sinh tr ng, phát tri n c a cây cà chua M1: Màu s c thân,

ứ ế ắ ộ ồ ờ ề màu s c lá, m c đ phân nhánh, hi u cao cây, Th i gian tr ng đ n n ở

ố ả hoa 50%, s qu .

ế ị ở ế ệ ề ắ ọ ọ Đánh giá, ch n l c các bi n d th h M2: Chi u cao cây, màu s c lá,

ạ ả ướ ả ố ạ ố hình d ng qu , kích th c qu , s cây khác d ng g c.

ế ố ấ ấ ấ ỉ Đánh giá các ch tiêu năng su t và y u t c u thành năng su t:

ả ố + S qu /cây:

ố ượ + Kh i l ả ng qu .

ậ ộ ố ượ ế ấ ả ố + Năng su t lý thuy t. NSLT = M t đ x s qu /cây x kh i l ng trung

bình quả

ề ấ ỉ Đánh giá các ch tiêu v năng su t:

ượ ả ọ + Tr ng l ị ng th t qu

ỉ ệ ữ ọ ượ ả ọ ị ượ + T l gi a tr ng l ng th t qu / tr ng l ả ng trung bình qu .

ằ ộ ế + Đ Brix: Đo b ng Brix k .

ươ ế ổ ố 2.3.3. Ph ng pháp tách chi t ADN t ng s

Phương pháp tách chiết ADN tổng số dựa theo phương pháp của P.

ObaraOkeyo & Kako (1998)[31] có cải tiến. Quy trình tách chiết như sau:

Nghiền 0,3g mẫu lá trong nitơ lỏng bằng chày cối sứ thành dạng bột

mịn, cho vào ống eppendoff 2ml

Bổ sung 800ml đệm chiết CTAB có nhiệt độ 60oC và 60ml dung dịch

SDS 10% vào mẫu rồi cho vào máy vortex đảo đều.

Ủ mẫu trong bể ổn nhiệt ở nhiệt độ 65oC trong 30 phút, lấy ra để

nguội ở nhiệt độ phòng.

Bổ sung chloroform với tỉ lệ 1:1 về thể tích so với dịch mẫu sau đó

đảo đều.

Ly tâm 11.500 vòng/phút ở nhiệt độ 4oC trong 15 phút. Hút dịch nổi

phía trên sang ống eppendoff mới, bỏ cặn.

Bổ sung 2µl RNase (nồng độ 10µg/ml) vào dung dịch thu được, ủ ở

nhiệt đ ộ 37oC trong 1gi ờ

Bổ sung 2 propanol với tỉ lệ 1:1 về thể tích để thu tủa ADN. Ly tâm

11.500 vòng/phút ở nhiệt độ 4oC trong 10 phút để thu tủa.

Loại bỏ dịch nổi phía trên, rửa kết tủa ADN bằng ethanol 70% rồi

làm khô ADN ở nhiệt độ phòng.

Hoà tan ADN bằng đệm TE. Kiểm tra nồng độ và chất lượng ADN

bằng cách điện di 5µl dung dịch ADN trên gel agarose 1% với thang nồng

độ ADN chuẩn là 25µg.

2.3.4. Phương pháp PCR

Phương pháp PCR được tiến hành với các thành phần phản ứng như sau:

ADN mẫu 25ng, dung dịch đệm PCR 1X, MgCl2 2mM, dNTP 10µM, Taq

polymerase 1U, mồi SSR 1µM và bổ sung H2O để tổng thể tích phản ứng

là 15µl. Chu trình nhiệt phản ứng PCR như sau:

ệ ộ 0C) Th i gian t đ (

Chu kỳ 1

t kéo dài ả ứ B 1 2 3 4 5 6 cướ Ph n ng ả ứ ế Bi n tính ế Bi n tính ắ ặ B t c p môi Kéo dài m chạ ấ Hoàn t ế K thúc ph n ng Nhi 95 95 35 72 72 4 ờ 5 phút 1 phút 1 phút 30 giây 1phút 45 giây 7 phút ∞ 35 1 1

ệ ẩ ả 2.3.5. Đi n di s n ph m PCR

ế ẩ ả ượ ệ S n ph m PCR sau khi bi n tính đ c đi n di trên gel

ớ ướ ị ư ẩ ế polyacrylamide bi n tính v i các b c chu n b nh sau:

ẩ ị + Chu n b kính:

ắ ượ ạ ằ ướ ấ Kính ng n đ c lau s ch b ng n ầ c c t 3 l n, lau l ạ ằ i b ng

ử ầ ằ ố ị ethanol 95% ba l n, x lý ch ng dính b ng dung d ch Sigma Cote sau đó

ư ừ ằ ạ ỏ ầ lo i b Sigma Cote d th a b ng lau ethanol 95% hai l n.

ượ ạ ằ ướ ấ ạ ằ Kính dài đ c lau s ch b ng n ầ c c t 3 l n, lau l i b ng ethanol

ồ ử ầ ằ ổ 95% 3 l n, r i x lý dính b ng Bind Silane (b sung 2µl Bind Silane vào

ứ ị 1ml dung d ch có ch a 95% ethanol + 5% glacial acetic acid), sau đó lau

ạ ằ ầ l i kính b ng ethanol 95% hai l n.

ả ầ ồ + Gel polyacrylamide bao g m các thành ph n sau (b n gel có kích

ướ th c 30cm x 38cm):

ị Dung d ch acrylamide 4,5%: 70ml

ị Dung d ch APS 10%: 700µl

ị Dung d ch TEMED: 70µl

ề ỗ ộ ợ ơ ị ữ Tr n đ u h n h p các dung d ch trên và dùng xilanh b m vào gi a

ấ hai t m kính.

ờ ượ ệ ắ + Sau 12 gi gel đ c polyme hoá hoàn toàn. L p ráp máy đi n di,

ệ ế ở ế ấ ệ ộ ề ti n hành ti n đi n di công su t 80W, cho đ n khi nhi ạ t đ trên gel đ t

0C thì d ng l

ừ ạ ắ ầ ế ả ẩ ế đ n 55 ế i và b t đ u tra s n ph m PCR vào các gi ng. Ti p

0C 550C trong th iờ

ệ ấ ớ ệ ộ ụ t c đi n di v i công su t 65W, nhi t đ trên gel là 50

gian 55 60 phút.

ươ ớ ộ 2.3.6. Ph ng pháp nhu m Ethidium Bromide v i gel polyacrylamide

ặ ả ệ Hoà Ethidium Bromide1% vào khay. Đ t b n gel đã đi n di vào và

ề ỉ ậ ậ đi u ch nh sao cho ethidium Bromide ng p h t b n ế ả gel, sau đó đ y khay

trong 15 phút.

ử ạ ạ ấ ằ ướ L y gel ra r a l i s ch b ng n c.

ươ ố ệ 2.3.7. Ph ng pháp phân tích s li u

ọ ằ ố ệ ử ề ầ S lý s li u nông sinh h c b ng các ph n m m: EXCEL, IRRISTAT.

ứ ế ề ệ ể ẫ ị ữ Đ xác đ nh quan h di truy n gi a các m u nghiên c u, các k t qu ả

ệ ả ẩ ượ ự ậ thu đ ượ ừ c t quá trình đi n di, s n ph m PCR đ c thành l p d a vào s ự

ệ ủ ệ ấ ấ xu t hi n hay không xu t hi n c a các băng ADN.

ệ ấ ố S 1: các alen có xu t hi n băng ADN;

ệ ấ ố S 0: các alen không xu t hi n băng ADN;

ệ ấ ố ở ấ ả S 9: các dòng không xu t hi n băng ADN t c các alen (khuy t s ế ố t

li u);ệ

ượ ầ ượ ề ầ ậ ố ệ Các s li u trên đ c nh p vào ph n m m Exel l n l ừ t theo t ng

m i.ồ

ượ ướ ệ ố H s PIC (Polymorphic Information Content) đ c coi là th c đo tính

ủ ở ừ ệ ố ượ đa hình c a các allele t ng locus SSR. H s PIC đ c tính theo công

ứ ủ ư th c c a Nei (Nei, 1973) nh sau:

2 (trong đó Pi là t n s xu t hi n c a allele th i). ấ

ệ ủ ầ ố ứ PIC =1 (cid:0) Pi

ượ ể ươ ể ố ệ S li u đ c chuy n sang ch ng trình NTSYSpc 2.1 đ phân tích,

ệ ố ươ ề ậ ồ tìm ra h s t ng đ ng di truy n (I) (theo Jaccard) và thành l p cây

ạ ệ ủ quan h ch ng lo i.

ề ả ượ ứ Kho ng cách di truy n (D) đ c tính theo công th c:

D = 1 I

(cid:0)%

ỷ ệ ị ợ ẫ ượ ỗ ứ T l ủ d h p (H%) c a m i m u đ c tính theo công th c:

X YM

(cid:0)

ố ồ ệ ấ ổ Trong đó: X: là t ng s m i có xu t hi n 2 alen/1 locus SSR

ố ồ ượ ử ụ ổ M: là t ng s m i đ ứ c s d ng trong nghiên c u

ố ồ ệ ấ ổ Y: là t ng s m i SSR không xu t hi n băng ADN

M (cid:0)%

Z M

ế ố ệ ượ ứ ằ Tính t ỷ ệ l khuy t s li u đ c tính b ng công th c:

ị ợ ử ố ẫ ổ Trong đó: Z là t ng s m u d h p t

ố ẫ ượ ổ M là t ng s m u thu đ c.

ươ

Ả

Ậ

Ế

Ch

ng 3. K T QU VÀ TH O LU N

ợ ố ớ ạ ế ạ ề ị 3.1. Xác đ nh li u chi u x thích h p đ i v i h t cà chua

Ở ỗ ưỡ ế ế ạ ộ ự ậ m i loài th c v t có các ng ng gây đ t bi n chi u x khác nhau

ậ ệ ủ ế ạ ộ và trên các v t li u chi u x khác nhau c a cùng m t loài thì các ng ưỡ ng

ế ế ệ ạ ậ ộ ị ề gây đ t bi n chi u x cũng khác nhau. Chính vì v y vi c xác đ nh li u

ự ệ ế ạ ậ ầ ợ ớ ố ế chi u x thích h p đ i v i các loài th c v t là vi c c n thi t trong

ươ ế ằ ố ọ ộ ph ng pháp ch n gi ng b ng gây đ t bi n.

60 đ i v i ố ớ

ể ị ưỡ ủ ề ế ồ Đ xác đ nh ng ạ ng c a li u chi u x tia gamma ngu n Co

ế ế ạ ố ồ ạ h t cà chua có ngu n g c CuBa, chúng tôi ti n hành chi u 1000 h t cà

ề ở ế ề chua / 1 li u các li u chi u 0Kr (ĐC), 5Kr, 7Kr, 10Kr, 15Kr, 20Kr và

ạ ượ ấ ẩ ượ 25Kr. Các h t cà chua này đ c gieo trên đ t m và đ c theo dõi, đánh

ỷ ệ ả ứ ộ ủ ể ạ ầ ạ ị giá t ả n y m m c a h t sau 10 ngày đ xác đ nh m c đ nh y c m l

ạ ạ ừ ị ượ ố ớ ứ ủ c a h t cà chua đ i v i b c x tia gamma t đó xác đ nh đ ề c li u

ề ế ế ạ ạ ợ ờ ị ồ chi u x thích h p cho h t cà chua đ ng th i xác đ nh li u gây ch t 50%

ở ả ồ ị (LD50) ế cà chua. K t qu thu đ ượ ở ả c b ng 3.1 và đ th 3.1.

Ả ả ưở ế ạ ớ ự ả ủ ầ B ng 3.1. nh h ề ng c a các li u chi u x t ủ i s n y m m c a

h tạ

ỷ ệ ẩ T l ầ n y m m(%)

Gi ngố ĐC 5Kr 7Kr 10Kr 15Kr 20Kr 25Kr

92,6 87,2 69,4 57,4 37,1 11,2 3,5 Carucha

95,3 89,3 79,5 68,5 42,1 13,1 5,6 Delmay

93,7 82,6 72,8 65,3 37,9 12,4 4,2 Maybel

ễ ả ưở ứ ạ ồ ị ể Hình 3.1. Đ th bi u di n nh h ng b c x tia gamma t i t l ớ ỷ ệ ả n y

m mầ

ạ ằ ế ế ả ấ ả K t qu theo dõi cho th y khi chi u x b ng tia gamma đã nh

ưở ớ ự ả ủ ạ ề ế ầ ạ h ng t i s n y m m c a h t cà chua và li u chi u x càng tăng thì t ỷ

ả Ở ầ ứ ế ạ ệ ả l n y m m càng gi m. công th c không chi u x (ĐC) t ỷ ệ ả n y l

ủ ạ ầ ạ ố ị ế m m c a h t cà chua các gi ng CuBa khá cao đ t trên 90%. Khi b chi u

ệ ở ủ ầ ả ề ế ạ ỷ ệ ả x t l ạ n y m m c a các h t cà chua gi m rõ r t, các li u chi u x ạ

ấ ỷ ệ ả ủ ầ ả ạ ừ ư th p 5Kr, t n y m m c a các h t cà chua gi m t l 5 10% nh ng khi

ế ề ạ ừ ỷ ệ ả ủ ạ ầ ố li u chi u x tăng t 7 – 25Kr t ả n y m m c a các h t gi ng gi m l

ạ Ở ề ỷ ệ ả ủ ề ầ ố m nh. ế li u chi u 15Kr t ạ n y m m c a h t gi ng đ u đ t d ạ ướ i l

ứ ề ượ ề ế ị m c 50% nên li u 15Kr đ c xác đ nh là li u gây ch t 50% (LD50). Ở

ứ ế ỷ ệ ả ạ ầ công th c chi u 20 – 25Kr thì t ủ n y m m c a h t cà chua l ở ả c 3

ạ ấ ấ ố ệ gi ng Carucha, Delmay và Maybel là r t th p, các h t cà chua có hi n

ượ ỉ ứ ư ặ ạ ả ầ ạ ả t ầ ng ch n t nanh nh ng h t không n y m m ho c h t n y m m

ư ể ả nh ng không có kh năng phát tri n thành cây.

ư ậ ề ượ ề ố ị ở ề ế Nh v y, li u 10Kr đ c xác đ nh là li u t i thích vì li u chi u x ạ

ả ả ưở ủ ả này làm gi m kh năng sinh tr ng c a cây cà chua kho ng 30%

(Amano, 2004).

ỉ ả ế ạ ưở ầ Chi u x không ch nh h ng đ n t ế ỷ ệ ả l ả n y m m mà còn nh

ưở ớ ề ế ề ề ạ h ng t i chi u cao cây con. Khi tăng li u chi u x thì chi u cao cây

ầ ả ả ượ ở ả ồ ị ế con gi m d n. K t qu theo dõi đ c trình bày b ng 3.2 và đ th 3.2.

Ả ả ưở ủ ề ề B ng 3.2. nh h ế ạ ế ng c a các li u chi u x đ n chi u cao cây con

ầ (sau 3 tu n gieo)

ủ ề Chi u cao trung bình c a cây con (cm)

Gi ngố ĐC 5Kr 7Kr 10Kr 15Kr 20Kr 25Kr

8,5 8,4 8,2 8,0 2,0 1,8 1,6 Carucha

8,6 8,5 8,3 7,9 2,0 1,8 1,6 Delmay

8,6 8,5 8,3 7,8 2,0 1,7 1,5 Maybel

ễ ả ưở ứ ạ ớ ồ ị ể Hình 3.2. Đ th bi u di n nh h ng b c x tia gamma t ề i chi u

cao cây con

ừ ả ủ ề ạ ấ T b ng 3.2 và hình 3.2 cho th y chi u cao cây con c a các h t cà

ầ ớ ề ạ ề ế ế ạ ị ả chua n y m m t ỷ ệ l ngh ch v i li u chi u x , li u chi u x càng tăng

ả Ở ề ạ ấ ề ề ế thì chi u cao cây càng gi m. các li u chi u x th p 5 10Kr chi u cao

ư ệ ả ả ộ cây con có gi m nh ng không rõ r t dao đ ng trong kho ng 7,8 – 8,5cm.

Ở ề ế ạ ạ ả ừ ề li u chi u x 10 – 15Kr chi u cao cây con gi m m nh t 5,6 – 6cm.

ệ ở ề ế ừ ề ả ỉ ặ Đ c bi li u chi u t t 15 – 25Kr chi u cao cây con gi m ch còn 1,5 –

ặ ệ ấ ế ế ầ ị 2,0cm, đ c bi t các cây con r t y u và b ch t d n. Do đó các cây con ở

ị ạ ỏ ệ ề ế ỏ các li u chi u này b lo i b kh i thí nghi m.

ỷ ệ ả ủ ạ ề ầ Thông qua t n y m m c a h t cà chua và chi u cao cây con sau 3 l

ủ ầ ố tu n gieo c a các gi ng cà chua

ế ạ ố ồ ị ngu n g c CuBa b chi u x và

ế ạ ậ không chi u x , chúng tôi nh n

ớ ạ ế ề ạ ấ ợ ướ th y li u chi u x thích h p v i h t cà chua là d i 10Kr. Chúng tôi

ế ấ ở ế ề ồ ạ ti n hành l y các cây con các li u chi u 5 – 10Kr đem tr ng t ộ i ru ng

ứ ể ế ầ ể ạ t o qu n th M1đ nghiên c u ti p.

ở Hình 3.3. Cà chua ạ giai đo n cây con

ặ ể ọ ả ưở 3.2. Đ c đi m nông sinh h c và kh năng sinh tr ể ng, phát tri n

ế ệ ố ủ c a các gi ng cà chua th h M1.

ể ặ ọ 3.2.1. Đ c đi m nông sinh h c

ề ủ ụ ể ặ ả ấ ọ ố ộ Đ c đi m nông sinh h c ph thu c vào b n ch t di truy n c a gi ng

ự ể ể ặ ậ ọ ế nên d a vào đ c đi m nông sinh h c ta có th nh n bi t và phân bi ệ t

ượ ể ậ ố ớ ồ đ ể ự ả c các dòng, gi ng cây tr ng v i nhau. Do v y đ tìm hi u s nh

60 đ n các gi ng cà chua có ố

ưở ứ ủ ạ ồ ế h ng c a b c x tia gamma ngu n Co

ứ ặ ế ể ố ồ ọ ngu n g c CuBa chúng tôi ti n hành nghiên c u đ c đi m nông sinh h c

ủ c a chúng.

ọ ủ ế ể ể ặ ố Đ đánh giá đ c đi m nông sinh h c c a các gi ng cà chua chi u x ạ

ộ ố ỉ ế ế ạ và không chi u x chúng tôi ti n hành đánh giá thông qua m t s ch tiêu

ứ ộ ả ượ ư ế ắ ắ nh : Màu s c thân, màu s c lá và m c đ phân cành. K t qu đ c trình

ở ả bày b ng 3.3.

ộ ố ặ ọ ủ ể ể ả ầ B ng 3.3. M t s đ c đi m nông h c c a qu n th M1

Gi ngố Màu s cắ Màu s c láắ M c đứ ộ

thân phân cành

Xanh nh tạ Xanh nh tạ Nhi uề ĐC

Xanh nh tạ Xanh nh tạ Nhi uề 5Kr Carucha

Xanh nh tạ Xanh nh tạ Nhi uề 7Kr

10Kr Xanh nh tạ Xanh nh tạ Nhi uề

Xanh th mẫ Xanh th mẫ Ít ĐC

Xanh th mẫ Xanh th mẫ Ít 5Kr Delmay

Xanh th mẫ Xanh th mẫ Ít 7Kr

10Kr Xanhth mẫ Xanh th mẫ Ít

Xanh nh tạ Xanh th mẫ Nhi uề ĐC

Maybel Xanh nh tạ Xanh th mẫ Nhi uề 5Kr

Xanh nh tạ Xanh th mẫ Nhi uề 7Kr

10Kr Xanh nh tạ Xanh th mẫ Nhi uề

ế ả ấ ắ ố K t qu quan sát màu s c thân cho th y các gi ng khác nhau có màu

ứ ạ ủ ự ắ ộ ắ s c thân khác nhau. Khi có s tác đ ng c a tia b c x thì màu s c thân

ố ở ế ệ ổ ụ ể ự ố ủ c a các gi ng th h M1 không có s thay đ i, c th : Gi ng Carucha

ạ ở ề ế ắ và Maybel có thân màu xanh nh t, ạ các li u chi u x thì màu s c thân

ả ố ứ ề ế ạ ố ẫ v n màu xanh nh t. Gi ng Delmay c đ i ch ng và các li u chi u x ạ

ẫ ề đ u có thân màu xanh th m.

ắ ả ưở ứ ứ ộ ể ệ Màu s c lá th hi n kh năng sinh tr ủ ng, m c đ thích ng c a

ư ố ở ế ệ ả ố ứ ở ề ế ạ gi ng. Nh ng th h M1 thì c đ i ch ng và các li u chi u x màu

ự ề ố ắ s c lá không có s sai khác nhau. Gi ng Carucha và Delmay lá đ u có

ắ ố ạ ẫ ạ màu s c lá là xanh nh t, còn gi ng Maybel lá l i có màu xanh th m.

ủ ứ ộ ượ ở M c đ phân nhánh c a các dòng cà chua đ c đánh giá ứ các m c

ứ ộ ụ ề ộ ỉ ộ đ : ít trung bình – nhi u. M c đ phân nhánh không ch ph thu c vào

ụ ể ề ả ộ ưở ặ đ c đi m di truy n mà còn ph thu c vào kh năng sinh tr ng. Đánh

ứ ể ộ ượ ứ ứ ộ giá m c đ phân nhánh ta có th đánh giá đ ủ c m c đ thích ng c a

ế ế ạ ả ấ ạ ư các dòng cà chua sau khi chi u x . Qua b ng 3.3 cho th y chi u x ch a

ả ưở ớ ự ở ố nh h ng t i s phân nhánh các gi ng cà chua. Do v y, ậ ở ố gi ng

ứ ộ ề ề ế ố Carucha và gi ng Maybel m c đ phân nhánh nhi u thì các li u chi u x ạ

ể ệ ứ ề ả ỏ ố cũng th hi n kh năng phân nhánh nhi u và ch ng t hai gi ng này có

ệ ở ứ ề ả ớ ệ ố kh năng thích ng cao v i đi u ki n Vi t Nam. Gi ng Delmay có

ứ ộ ở ề ế ạ ả m c đ phân nhánh ít nên các các li u chi u x cũng có kh năng phân

ứ ủ ả ấ ơ ố nhánh ít và kh năng thích ng c a chúng th p h n gi ng Carucha và

Maybel.

ứ ạ ủ ư ự ể ặ ặ ắ ộ M c dù có s tác đ ng c a tia b c x nh ng đ c đi m màu s c thân,

ứ ộ ủ ề ắ ố ổ ở màu s c lá và m c đ phân cành c a các gi ng đ u không thay đ i, s dĩ

ề ở ế ệ ế ộ ườ ư ượ ể có đi u này là vì th h M1 thì đ t bi n th ng ch a đ ệ c bi u hi n

ộ ươ ứ ế ự ể ệ ể ị ra ki u hình do chúng b các gen tr i t ng ng át ch s bi u hi n.

ự ưở ể ủ Tuy nhiên, qua quá trình theo dõi s sinh tr ầ ng và phát tri n c a qu n

ữ ự ệ ể ấ ấ ưở th M1 cho th y có s xu t hi n nh ng cây sinh tr ng không bình

ườ ấ ớ ư ậ ả ọ th ộ ư ng nh còi c c, ra hoa r t s m nh ng không đ u qu , cây có b lá

ữ ữ ạ màu xanh nh t và có nh ng cây không ra hoa, nh ng cây sinh tr ưở ng

ườ ề ở ề ấ không bình th ệ ng xu t hi n nhi u ầ ớ li u 10Kr. Nhìn chung, ph n l n

ạ ườ ế ậ ở ờ ơ ớ các cây chi u x th ng có th i gian n hoa và chín ch m h n so v i cây

ứ ố đ i ch ng.

ả ưở ế ệ ủ ố 3.2.2. Kh năng sinh tr ng c a các gi ng cà chua th h M1

ự ả ể ưở ủ ứ ớ ả ị Đ xác đ nh s nh h ạ ng c a b c x tia gamma t i kh năng sinh

ưở ế ệ ủ ể ồ ố ố tr ng, phát tri n c a các gi ng cà chua ngu n g c CuBa th h M1,

ế ố ỉ ộ ố Chúng tôi ti n hành theo dõi m t s các ch tiêu là: S cây sinh tr ưở ng

ừ ồ ế ỷ ệ ố ờ ờ kém, th i gian t tr ng đ n ra hoa 50% và t ể ế s ng sót đ n th i đi m l

ủ ế ạ ả ượ ở ả ố thu ho ch c a các gi ng. K t qu theo dõi đ c trình bày b ng 3.4 và

hình 3.4a, 3.4b, 3.4c.

Ả ả ưở ứ ạ ế ưở B ng 3.4. nh h ng b c x tia gamma đ n sinh tr ầ ng qu n th ể

ề ế ỉ Ch tiêu Gi ngố Li u chi u

5Kr 7Kr 10Kr ĐC

ố 6,3 12,2 18,6 0,5 S cây sinh Carucha

ưở tr ng kém 6,2 11,8 16,0 0,6 Delmay

(%) 5,9 11,9 25,3 0,5 Maybel

ờ 50 50 55 50 Th i gian t ừ Carucha

ồ ế tr ng đ n ra 50 50 55 50 Delmay

hoa 50% 50 50 55 50 Maybel

ỷ ệ ố 91,4 85,2 77,5 98,8 (ngày) T l s ng sót Carucha

ế đ n ờ th i 91,0 86,8 80,4 98,6 Delmay

ể đi m thu 90,6 86,3 80,1 98,4 Maybel ạ ho ch (%)

ễ ả ưở ủ ớ ố ồ ị ể Hình 3.4a. Đ th bi u di n nh h ng c a tia gamma t i s cây

ưở ở ế ệ sinh tr ng kém th h M1

ễ ả ưở ủ ớ ồ ị ể Hình 3.4b. Đ th bi u di n nh h ng c a tia gamma t ờ i th i gian

ừ ồ ớ ở ế ệ t tr ng t i ra hoa 50% th h M1

ễ ả ưở ủ ồ ị ể Hình 3.4c. Đ th bi u di n nh h ng c a tia gamma t ớ ỷ ệ i t l

ờ ể ạ ở ế ệ ế ố s ng sót đ n th i đi m thu ho ch th h M1

ừ ả ế ề ạ ấ ố T b ng 3.4 và hình 3.3a cho th y khi li u chi u x tăng thì s cây sinh

ưở ở ể ầ Ở ứ ứ ố tr ng kém qu n th M1cũng tăng. ủ ả công th c đ i ch ng c a c 3

ố ố ưở ỉ ạ ấ ấ Ở gi ng, s cây sinh tr ng kém r t th p ch đ t 0,5 – 0,6 %. các công

ứ ế ạ ố ố ở th c chi u x thì s cây sinh tru ng kém tăng lên: Gi ng Carucha ở ề li u

ố ưở ư ở ề 5Kr s cây sinh tr ng kém là 6,3% nh ng ố li u 7Kr s cây sinh tr ưở ng

ầ ở ề ớ ấ kém tăng g n g p đôi 12,2% và li u 10Kr lên t ố i 18,6%. S cây sinh

ưở ủ ố ươ ươ ớ tr ng kém c a gi ng Delmay cũng tăng t ng đ ố ng v i gi ng

ở ề ố ở ề Carucha và li u 10Kr là 16%. Riêng gi ng Maybel ấ li u 5Kr tăng th p

ư ấ ớ ố ở ề ố nh t so v i gi ng Carucha và Delmay nh ng li u 10Kr thì s cây sinh

ưở ạ ấ tr ng kém l i cao nh t là 25,3%.

ừ ồ ế ố ừ ớ tr ng đ n ra hoa 50% là s ngày t ồ khi tr ng t i khi có ờ Th i gian t

ừ ố ờ ưở ưỡ 50% s cây ra hoa. Th i gian này cây v a sinh tr ng sinh d ồ ng đ ng

ể ừ ờ ưở ưỡ ưở th i chuy n t sinh tr ng sinh d ng sang sinh tr thỞ ế ự . ng sinh th c

ứ ạ ố ớ ạ ấ ề ế ệ h M1, đ i v i các li u chi u x th p 5Kr và 7Kr thì b c x tia gamma

ả ưở ớ ờ ừ ồ ế không làm nh h ng t i th i gian t tr ng đ n ra hoa 50% (50 ngày), ở

ứ ế ề ạ ạ ả ưở ế li u chi u x 10Kr b c x tia gamma có nh h ờ ng đ n th i gian sinh

ưở ủ ả ạ ừ ồ ế ố tr ng c a c 3 gi ng cà chua giai đo n t tr ng đ n ra hoa 50%, làm

ớ ố ứ ả ờ ơ cho th i gian ra hoa 50% kéo dài h n so v i đ i ch ng kho ng 5 ngày.

ỷ ệ ố ể ế ạ ố ố ờ T l s ng sót đ n th i đi m thu ho ch là s cây còn s ng và có

ả ở ờ ể ạ ả ấ qu th i đi m thu ho ch. Qua b ng 3.4 và hình 3.3c cho th y các

ố ỷ ệ ố ể ế ạ ờ gi ng khác nhau có t l s ng sót đ n th i đi m thu ho ch khác nhau và

ư ộ ở ế ề ỷ ệ ố ố cùng m t gi ng nh ng ạ các li u chi u x khác nhau thì t s cây l

ế ể ế ạ ờ ị ố s ng sót đ n th i đi m thu ho ch khác nhau. Khi không b chi u x t ạ ỷ ệ l

ủ ả ủ ề ố ộ ạ ố s ng sót c a c 3 gi ng đ u cao đ t trên 98%. Khi có tác đ ng c a tia

ỷ ệ ố ế ể ầ ả ạ ờ ạ ứ b c x thì t ố s ng sót đ n th i đi m thu ho ch gi m d n. Gi ng l

ở ề ở ề ả Carucha ạ li u 5Kr đ t 91,4%, ố li u 7Kr gi m xu ng còn 85,2% và ở

ề ố ỉ ỷ ệ ố ở ờ li u 10Kr ch còn 77,5%. Gi ng Delmay t s ng sót l ể th i đi m thu

ạ ở ề ư ở ề ỷ ệ ố ạ ho ch ạ li u 5Kr đ t 91%, nh ng li u 7Kr thì t s ng sót l l ả i gi m

ở ề ớ ố ứ ỉ Ở ề còn 86,8% và li u 10Kr ch còn 80,4% so v i đ i ch ng. li u 5Kr

ỷ ệ ố ế ể ề ạ ạ ờ t l s ng sót đ n th i đi m thu ho ch là 90,4%, li u 7Kr đ t 86,3% và

ở ề li u 10Kr là 80,1%.

ạ ủ ượ ơ ở ữ H t c a cây M1 đ ọ ọ c thu trên c s ch n l c nh ng cây sinh tr ưở ng

ừ ể ỗ ạ ữ ả ả ố t t và t ố nh ng qu cà chua g c (2 qu /cây) đ h n l ố i dùng làm gi ng

ế ệ ầ ể ạ ạ t o qu n th h t th h M2.

ả ưở ọ ọ ể 3.3. Đánh giá kh năng sinh tr ữ ng, phát tri n và ch n l c nh ng

ế ị ở ầ ể bi n d qu n th M2

ả ưở ể ủ ể ầ 3.3.1. Đánh giá kh năng sinh tr ng phát tri n c a qu n th M2

ể ầ ượ ươ ồ ồ c gieo tr ng theo ph ề ng pháp tr ng cà chua truy n Qu n th M2 đ

ừ ể ặ ưở ố th ng t đó đánh giá các đ c đi m sinh tr ể ủ ng, phát tri n c a các công

ớ ố ứ ứ ế ế ạ ạ th c chi u x so v i đ i ch ng không chi u x .

ể ể ặ ưở ể ở ể ầ Đ đánh giá các đ c đi m sinh tr ng và phát tri n qu n th M2

ộ ố ỉ ế ề ủ c a các dòng cà chua chúng tôi ti n hành đánh giá m t s ch tiêu là chi u

ế ế ả ả ờ ồ ở ố cao cây, th i gian tr ng đ n n hoa và s qu /cây. K t qu đánh giá

ượ ẫ ở ả ồ ị đ c d n ra b ng 3.5 và đ th 3.4.

Ả ả ưở ứ ạ ớ ủ ả ưở B ng 3.5. nh h ng c a tia b c x t i kh năng sinh tr ng, phát

ể ủ ể ầ tri n c a qu n th M2

ề ế ỉ Ch tiêu Gi ngố Li u chi u

% so % so % so

ĐC 5Kr v iớ 7Kr v iớ 10Kr v iớ

Carucha 55 55 ĐC 0 58 ĐC 5,5 ĐC 9,1 60 Cao cây

(cm) Delmay 67 65 3,0 67 0 21,5 79

Maybel 70 66 5,7 67 4,3 4,3 73

LSD5% = 6,26

Carucha 35 35 0 34 2,9 35 0 CV(%) = 5,7 Th iờ

Delmay 34 2,9 35 2,9 34 0 35 gian

tr ngồ Maybel 34 0 33 2,9 33 2,9 34

ế đ n n ở

hoa LSD5% = 1,0

50 Carucha 48 4,2 52 8,3 52 8,3 CV(%) = 1,8 Số

qu /câyả 50 Delmay 48 4,2 52 8,3 52 8,3

50 Maybel 48 4,2 40 16,7 48 0

LSD5% = 1,46

CV(%) = 1,7

ề ủ ề ặ ố ừ ả ể Chi u cao cây là đ c đi m di truy n c a gi ng , t ấ b ng 3.5 cho th y

ứ ủ ề ố ố ố chi u cao cây c a các gi ng đ i ch ng là khác nhau trong đó gi ng

ấ ạ ề ố Maybel có chi u cao cây cao nh t đ t 70cm, sau đó là gi ng Delmay và

ấ ấ ố Ở ề ế ạ th p nh t là gi ng Carucha (55cm). các li u chi u x khác nhau thì

ạ ở ủ ề ế ề ố chi u cao cây c a các gi ng cũng khác nhau. Khi li u chi u x 5Kr thì

ự ề ề ổ ố chi u cao cây có s thay đ i. Gi ng Carucha chi u cao cây không tăng

ớ ố ứ ằ ố ạ ừ mà b ng v i đ i ch ng (55cm). Gi ng Delmay và Maybel l ả i gi m t 3,0

ớ ố ứ Ở ề ủ ề ế ạ – 5,7% so v i đ i ch ng. ố li u chi u x 7Kr chi u cao c a gi ng

ố ạ ớ ố Carucha tăng 5,5%, gi ng Delmay l ứ ằ i không tăng mà b ng v i đ i ch ng

ủ ề ề ố ả ả và gi ng Maybel chi u cao cây gi m 4,3%. Chi u cao cây c a c 3

ề ố ở ề ế ạ ố gi ng đ u tăng khi ớ li u chi u x 10Kr, gi ng Carucha tăng 9,1% so v i

ớ ố ứ ứ ố ố ố đ i ch ng, gi ng Delmay tăng 21,5% so v i đ i ch ng và gi ng Maybel

ớ ố ứ tăng 4,3% so v i đ i ch ng.

ế ấ ả ạ ộ ớ ế ờ ồ Qua b ng 3.5 cho th y chi u x tác đ ng t i th i gian tr ng đ n ra

ạ ộ ổ ờ ế hoa m t cách không ý nghĩa hay chi u x không làm thay đ i th i gian t ừ

ụ ủ ế ể ặ ồ ố ộ ề tr ng đ n ra hoa c a các gi ng mà nó ph thu c vào đ c đi m di truy n

ầ ớ ạ ở ế ệ ủ ề ế ố ủ c a gi ng. Do đó, ph n l n cây c a các li u chi u x th h M2 sinh

ưở ườ ế ờ ở tr ể ng, phát tri n bình th ồ ng có th i gian tr ng đ n n hoa t ươ ng

ươ ớ ố ứ ả ố ở ề đ ng v i đ i ch ng kho ng 33 – 35 ngày. Gi ng Carucha li u 7Kr

ứ ế ả ờ ồ ở ớ ơ ố ớ th i gian tr ng đ n n hoa s m h n đ i ch ng 1 ngày gi m 2,9% so v i

ứ Ở ề ớ ố ằ ờ ồ ở ố đ i ch ng. ứ ế li u 10Kr th i gian tr ng đ n n hoa b ng v i đ i ch ng

ố ở ề ế ờ ồ ở là 35 ngày. Gi ng Delmay li u 7Kr thì th i gian tr ng đ n n hoa

ứ ề ơ ố ở ề ằ nhi u h n đ i ch ng 1 ngày tăng 2,9% và ớ ố li u 10Kr cũng b ng v i đ i

ứ ở ả ề ế ồ ở ố ch ng. Gi ng Maybel ờ c li u 7Kr và 10Kr th i gian tr ng đ n n hoa

ứ ấ ả ơ ố ề đ u th p h n đ i ch ng 1 ngày và gi m 2,9% .

ộ ấ ớ ụ ả ặ ố ố ề ủ S qu /cây là đ c tính di truy n c a gi ng và ph thu c r t l n vào

ạ ả ư ỹ ế ị ệ ề ậ ế đi u ki n ngo i c nh cũng nh k thu t chăm sóc, nó quy t đ nh đ n

ừ ả ủ ứ ấ ả ố năng su t. T b ng 3.5 cho th y t ấ ỷ ệ ố l s qu /cây c a cây đ i ch ng ở

ằ ố ở ề ế ạ ỷ ệ ố ả ả c 3 gi ng là b ng nhau, các li u chi u x thì t s qu /cây có s l ự

ổ Ở ề ở ố thay đ i. li u 7Kr và 10Kr gi ng Carucha và Delmay t ỷ ệ ố s l

ớ ố ứ ề ằ ả ố qu /cây đ u tăng và b ng nhau là 8,3% so v i đ i ch ng. Riêng gi ng

ở ề ế ạ ỷ ệ ố ả ả Maybel li u chi u x 7Kr t ớ ố s qu /cây gi m 16,7% so v i đ i l

ở ề ỷ ệ ố ạ ằ ứ ch ng, ế li u chi u 10Kr t ả s qu / cây l l ứ ớ ố i b ng v i đ i ch ng

ư ấ ơ ố nh ng th p h n gi ng Carucha và Delmay.

ỉ ưở ể ủ ế ệ Thông qua các ch tiêu sinh tr ng, phát tri n c a th h M2 cho

ự ấ ệ ế ấ ị ở ế ệ ề ậ th y, s xu t hi n các bi n d th h M2 đ u không theo quy lu t.

ọ ọ ế ị ở ầ ể 3.3.2. Ch n l c các bi n d qu n th M2

ớ ố ẹ ế ệ ể ế ặ ị ặ ủ Bi n d là các đ c đi m sai khác c a th h sau so v i b m , các đ c

ể ể ề ể ặ ặ ề ấ ạ đi m sai khác này có th là các đ c đi m v hình thái ho c v c u t o

ừ ể ầ ồ ộ ố sinh lý. T qu n th M2 g m 1586 cây thu c gi ng Carucha, 1794 cây

ộ ố ộ ố thu c gi ng Delmay và 1666 cây thu c gi ng Maybel, đ ch n l c đ ể ọ ọ ượ c

ị ủ ế ở ế ộ ể ầ các bi n d c a các dòng cà chua đ t bi n ự qu n th M2 chúng tôi d a

ủ ứ ế ể ặ ộ ớ ố trên các đ c đi m sai khác c a các cây đ t bi n so v i cây đ i ch ng.

ố ạ ượ ộ ố ị ề Sau đó th ng kê l i, chúng tôi đã thu đ ề ế c m t s các bi n d v chi u

ắ ạ ạ ả ướ cao cây, màu s c lá, hình d ng hoa, hình d ng qu , kích th ả c qu và

ố ượ ệ ớ ệ ở ứ ấ ố ế đ m s l ng cây khác bi t v i cây đ i ch ng xu t hi n ề các li u

ế ạ ở ừ ị ượ ầ ố ấ chi u x khác nhau ố các gi ng, t đó xác đ nh đ ệ c t n s xu t hi n

ế ở ừ ố ượ ộ đ t bi n t ng gi ng cà chua. Qua quá trình theo dõi thu đ ế c k t qu ả

ư ề v hình thái nh sau.

ộ ế ả ạ ở ế ệ B ng 3.6. Các d ng đ t bi n hình thái th h M2

ố ượ

ế

S l

ộ ng cây đ t bi n

ộ ạ Các d ng đ t

Carucha

Delmay

Maybel

bi nế

ĐC 5Kr

7Kr

10Kr ĐC 5Kr

7Kr

10K ĐC 5Kr

7K 10Kr

ề

Chi u cao cây

Màu s c láắ

Hình thái hoa

ạ Hình d ng qu Kích

ả cướ

quả ạ D ng cây khác

ố

ĐC ầ T n s

ộ đ t

1,9

1,3

1,9

ế

bi n (%)

ự ệ ế ả ấ ặ ấ ể ố K t qu theo dõi cho th y các gi ng đã có s xu t hi n các đ c đi m

ớ ố ứ ố ệ ủ ế ệ ở ấ sai khác so v i đ i ch ng. S cây khác bi t ch y u xu t hi n ề các li u

ở ề ự ấ ấ ậ ệ ề 7 Kr và 10Kr, còn li u 5Kr nh n th y có r t ít s khác bi t v hình thái

ứ Ở ố ớ ố ố ứ ố ứ ủ c a các gi ng so v i các gi ng đ i ch ng. công th c đ i ch ng không

ạ ủ ả ể ế ố ườ ệ ấ chi u x c a c 3 gi ng cây phát tri n bình th ấ ng, không xu t hi n b t

ố ị ừ ề ạ ượ ứ ế c bi n d nào. Gi ng Carucha t ế 3 li u chi u x thu đ c 30 dòng,

ố ượ ượ gi ng Delmay thu đ ố c 23 dòng và gi ng Maybel thu đ ộ c 32 dòng đ t

ề ể ế bi n v ki u hình.

ầ ớ ị ề ề ế ế ị ế Bi n d v chi u cao cây ph n l n là bi n d gây cao cây, các cây bi n

ứ ề ẳ ơ ố ở ị d này có chi u cao h n h n các cây đ i ch ng và các cây ề các li u

ị ề ế ế ạ ắ ườ ừ chi u x . Bi n d v màu s c lá th ng làm cho lá t ậ xanh đ m thành

ị ề ề ặ ạ ắ ế xanh nh t ho c vàng. Ngoài các bi n d v chi u cao và màu s c lá còn

ị ề ổ ừ ạ ế ế ạ ả có các bi n d v hình d ng qu thì bi n đ i t ả d ng qu tròn thành

ơ ẹ ế ố ị ở ả ặ ố ạ d ng h i d t và có múi, bi n d làm tăng s múi qu ho c tăng s vách

ừ ế ặ ướ ả ủ ế ộ ngăn t 2 đ n 3 ho c 4 ngăn. Kích th c qu c a các cây đ t bi n tăng

ứ ố ớ ơ h n so v i các cây đ i ch ng.

Carucha 5Kr Carucha 7Kr

ộ ố ề ạ M t s sai khác v hình d ng lá

ề ắ ộ ố M t s sai khác v màu s c lá

ế ở ế ệ ộ ạ Hình 3.5. Các d ng đ t bi n th h M2

ư ậ ế ệ ệ ế ấ ộ ữ Nh v y th h M2 đã xu t hi n các dòng cà chua đ t bi n có nh ng

ạ ủ ề ạ ớ ố ố sai khác v hình d ng so v i các gi ng cà chua CuBa. H t c a các gi ng

ứ ả ạ ơ ố ị cà chua CuBa này có kh năng ch u b c x kém h n các gi ng cà chua

ở ề Micro Tom (Chiaki Matsukura và cs, 2007), tuy nhiên ấ ế li u chi u th p,

ớ ầ ố ể ế ẫ ấ ố ộ ệ các gi ng cà chua Cuba v n xu t hi n đ t bi n v i t n s ki u hình cao

ấ ạ nh t đ t 1,9%.

ọ ượ ế ấ ộ ọ ể Đ ch n đ ấ ể c các dòng đ t bi n có tri n v ng cho năng su t, ch t

ượ ế ụ ể ọ ưở l ng cao, chúng tôi ti p t c ch n các cá th sinh tr ng, phát tri n t ể ố t,

ể ạ ả ặ ầ ể ể cao cây và qu to đ t o qu n th M3, sau đó đánh giá các đ c đi m

ọ ở ế ệ nông sinh h c th h M3

ặ ưở ấ ượ ủ ể 3.5. Đ c đi m sinh tr ấ ng, năng su t và ch t l ng c a các dòng cà

ế ở ầ ể ộ chua đ t bi n qu n th M3

ạ ủ ừ ề ể ầ ẳ ơ ố ữ T qu n th M2 thu h t c a nh ng cây có chi u cao cao h n h n đ i

ứ ướ ọ ượ ể ỗ ả ớ ch ng , có kích th c và tr ng l ồ ng qu l n, đ h n sau đó gieo tr ng

ể ể ầ ọ ượ ể ọ ạ t o qu n th M3. Đ ch n đ c các dòng cà chua tri n v ng ở ế ệ th h

ộ ố ề ấ ỉ M3 chúng tôi đánh giá trên m t s ch tiêu: chi u cao cây, năng su t, các

ộ ố ấ ượ ấ ỉ ế ố ấ y u t c u thành năng su t và đánh giá m t s ch tiêu ch t l ủ ng c a

ố ở ề ế ạ các gi ng cà chua các li u chi u x khác nhau.

ề ở ề 3.5.1. Đánh giá v chi u cao cây ệ thê h M3

Ở ế ệ ủ ề ố ưở th h M3 các dòng cà chua c a các gi ng đ u sinh tr ng t ươ ng

ế ề ề ề ả ở ế ệ ượ ố ồ đ i đ ng đ u, k t qu đánh giá v chi u cao cây th h M3 đ c trình

ả bày trong b ng 3.7

ề ả ở ế ệ B ng 3.7. Chi u cao cây th h M3

ề Gi ngố Chi u cao cây (cm)

ĐC 5Kr % so 7Kr % so 10Kr % so

v iớ v iớ v iớ

ĐC 9,1 70 ĐC 27,3 68 ĐC 23,6 60 55 Carucha

11,9 72 7,5 75 11,9 75 67 Delmay

11,4 76 8,6 80 14,3 78 70 Maybel

LSD5% = 5,86

CV(%) = 5.

ồ ị ể ủ ề ễ ế Hình 3.6. Đ th bi u di n chi u cao cây c a các dòng cà chua chi u

ạ ế ệ x th h M3

ấ ở ế ệ ề ề ế ả K t qu phân tích chi u cao cây cho th y th h M3 chi u cao cây

ở ấ ả ạ ủ ế ề ơ ỉ ớ ố ố t c các li u chi u x c a các gi ng không ch cao h n so v i đ i t

ơ ả ế ệ ấ ở ế ệ ứ ề ch ng mà còn cao h n c th h M2, đi u này cho th y th h M3 các

ế ượ ệ ể ể Ở ề ề ộ đ t bi n cao cây đã đ c bi u hi n ra ki u hình. li u 5Kr chi u cao

ứ ủ ạ ố ố ớ ố cây c a gi ng Carucha đ t 60cm tăng 9,1% so v i đ i ch ng, gi ng

ạ ố ớ Delmay đ t 75cm tăng 11,9% và gi ng Maybel là 78cm tăng 11,4% so v i

ứ Ở ề ủ ế ề ạ ố ố đ i ch ng. li u chi u x 7Kr chi u cao cây c a gi ng Carucha là

ớ ố ứ ạ ố 70cm tăng 27,3% so v i đ i ch ng, gi ng Delmay cao cây đ t 72cm tăng

ớ ố ư ứ ế ề ạ ấ ơ ố 7,2% so v i đ i ch ng nh ng th p h n li u chi u x 5Kr 3cm, gi ng

ở ề ớ ố ứ ế ạ Maybel ư li u chi u x 7Kr là 76cm tăng 8,6% so v i đ i ch ng nh ng

ủ ủ ề ấ ơ ố Ở ề ề th p h n chi u cao c a li u 5Kr c a gi ng là 2cm. ề li u 10Kr chi u

ủ ả ề ạ ố ố cao cây c a c 3 gi ng đ u tăng, gi ng Carucha đ t 68cm tăng 23,6% so

ư ứ ề ấ ạ ơ ố ớ ố v i đ i ch ng nh ng th p h n li u 7Kr, gi ng Delmay đ t 75cm tăng

ớ ố ứ ề ạ ấ ố 11,9% so v i đ i ch ng và gi ng Maybel chi u cao đ t cao nh t là 80cm

ớ ố ứ tăng 14,3% so v i đ i ch ng.

ế ố ấ ấ ủ ấ 3.5.2. Các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các dòng

ế ạ ở ế ệ chi u x th h M3

ọ ạ ủ ụ ạ ồ ố ỉ M c tiêu c a công tác ch n t o gi ng cây tr ng không ch là t o ra

ữ ả ồ ố ưở ể nh ng dòng, gi ng cây tr ng có kh năng sinh tr ng, phát tri n và

ị ố ớ ậ ủ ị ề ệ ố ươ ọ ố ch ng ch u t t v i đi u ki n khí h u c a đ a ph ng mà ch n gi ng cây

ả ồ ọ ồ ố ấ tr ng còn ch n ra các dòng, gi ng cây tr ng có kh năng cho năng su t

ứ ầ ườ ể ị ượ ộ cao đáp ng nhu c u ng i dân. Đ xác đ nh đ ế c dòng cà chua đ t bi n

ừ ủ ể ệ ậ ấ ồ ọ t ngu n v t li u c a CuBa là dòng có tri n v ng cho năng su t cao

ố ượ ế ả ố ỉ chúng tôi ti n hành phân tích các ch tiêu: S qu / cây; Kh i l ng trung

ả ừ ế ủ ế ế ạ ấ bình qu t đó tính năng su t lý thuy t c a các dòng chi u x . K t qu ả

phân tích thu đ ượ ở ả c b ng 3.8.

ế ố ấ ấ ủ ả ấ B ng 3.8. Năng su t và các y u t c u thành năng su t c a các dòng

ế ạ ở ế ệ cà chua chi u x th h M3.

ề ỉ Ch tiêu Gi ngố Li u chi u

ĐC 5Kr ế 7Kr 10Kr

Carucha 48 52 52 50 Số

qu /câyả Delmay 48 34 48 46

Maybel 48 38 44 46

LSD5% = 2,6

Carucha 83,84 66,83 83,52 84,24 CV(%) = 3,3 Kh iố

ngượ l Delmay 60,13 56,67 80,65 82,56

trung bình Maybel 48,93 64,28 56,36 55,62

qu (g)ả

LSD5% = 0,99

Carucha 72,4 62,6 75,8 CV(%) = 0,9 Năng su tấ 78,2

lý thuy tế Delmay 51,95 34,7 69,7 63,36

ấ (t n/ha) Maybel 42,28 44,0 44,6 45,71

LSD5% = 1,88

CV(%) = 2

ễ ố ả ồ ị ể ủ Hình 3.7a. Đ th bi u di n s qu /cây c a các dòng cà chua M3

ố ượ ễ ả ồ ị ể Hình 3.7b. Đ th bi u di n kh i l ng trung bình qu cà chua th h ế ệ

ồ ị ể ế ủ ễ ấ Hình 3.7c. Đ th bi u di n năng su t lý thuy t c a các dòng cà chua

ế ạ ế ệ chi u x th h M3

ự ư ả ặ ố ố ộ ề ủ S qu /cây là đ c tính di truy n c a gi ng, Nh ng khi có s tác đ ng

ứ ạ ả ổ ố ướ ủ c a tia b c x đã làm cho s qu /cây thay đ i theo h ng kích th ướ c

ố ượ ả ả ả ậ ở ế ệ ả qu tăng thì s l ng qu gi m, do v y ủ ố th h M3 s qu /cây c a

ự ệ ả ổ ố ố ố các gi ng có s thay đ i rõ r t. Gi ng Carucha có s qu /cây tăng ở ề li u

ớ ố ứ ạ ả ở ề 5Kr và 7Kr đ t 52 qu /cây tăng 8,2% so v i đ i ch ng, li u 10Kr s ố

ớ ố ứ ả ả ố qu /cây còn 50 qu /cây tăng 4,2% so v i đ i ch ng. Gi ng Delmay ở

ề ả ả ố ở ề ả li u 5 Kr và 10Kr có s qu /cây gi m, ỉ ạ li u 5Kr ch đ t 34 qu / cây

ớ ố ứ ả ở ề ố gi m 29,2% so v i đ i ch ng, ả li u 10Kr s qu /cây tăng h n ơ ở ề li u

ớ ố ứ ư ẫ ả ố ở ả 5Kr nh ng v n gi m 4,2% so v i đ i ch ng. Gi ng Maybel ề c 3 li u

ớ ố ứ ế ạ ả ả ố ừ ề chi u x thì s qu /cây đ u gi m so v i đ i ch ng t 4,16 – 20,8%.

ố ượ ể ả ộ ọ ỉ Kh i l ng trung bình qu là m t trong các ch tiêu quan tr ng đ đánh

ấ ủ ả ấ ố ố giá năng su t c a gi ng. Thông qua b ng 3.8 và hình 3.7b cho th y kh i

ượ ả ủ ố ở ế ề l ng qu c a các gi ng khác nhau là khác nhau và các li u chi u x ạ

ố ượ ả ố ở ề khác nhau thì kh i l ổ ng qu cũng thay đ i. Gi ng Carucha li u 5Kr

ố ượ ớ ố ả ạ ứ ả ở ề kh i l ng qu đ t 66,83g gi m 20,35% so v i đ i ch ng, li u 7Kr

ố ượ ớ ố ả ằ ứ ở ề ố ượ kh i l ng qu b ng v i đ i ch ng và li u 10Kr kh i l ả ạ ng qu đ t

ố ớ ớ ố ứ ề ố ế tăng 0,5% so v i đ i ch ng. Đ i v i gi ng Delmay khi tăng li u chi u

ố ượ ầ ừ ả ố ạ x lên thì kh i l ng qu tăng d n t 55,67g – 82,56g. Gi ng Maybel ở

ố ượ ề ư ạ ả ạ li u 5Kr có kh i l ng qu tăng m nh đ t 64,28g tăng 31,4% nh ng ở

ố ượ ề ả ạ ầ ả ỉ li u 7Kr và 10Kr thì kh i l ng qu l ả i gi m d n ch còn 55,62g gi m

ớ ố ứ 13,7% so v i đ i ch ng.

ậ ộ ớ ị ượ V i m t đ trung bình 18000 cây/ha , chúng tôi xác đ nh đ c năng

ế ủ ấ ở ế ề ạ su t lý thuy t c a các dòng cà chua các li u chi u x khác nhau đ ể

ượ ấ ủ ủ ề ỗ ừ ọ ượ ấ th y đ c ti m năng năng su t c a c a m i dòng t đó ch n đ c các

ể ả ấ ọ dòng tri n v ng. Qua b ng 3.8 và hình 3.7c cho th y dòng làm cho năng

ấ ấ ấ ạ su t tăng lên cao nh t là dòng Delmay 7Kr đ t 69,7 t n/ha tăng 34,2% so

ứ ở ề ấ ấ ấ ớ ố v i đ i ch ng, ơ li u 10Kr năng su t tăng lên 63,36 t n/ha th p h n

ấ ở ề ứ ư ố ố ớ năng su t ớ li u 7Kr nh ng tăng 32,96% so v i đ i ch ng. Đ i v i

ớ ố ứ ấ ố ấ gi ng Carucha dòng cho năng su t cao nh t so v i đ i ch ng là ở ề li u

tăng 8,01% . Riêng gi ng Maybel năng su t đ u tăng

ấ ạ ấ ề ố 7Kr đ t 78,2 t n/ha

ở ớ ố ứ ư ệ ế ề ề ạ các li u chi u x nh ng chênh l ch không nhi u so v i đ i ch ng dao

ả ấ ộ đ ng trong kho ng 44,0 45,71 t n/ha.

ấ ượ ộ ế ả ủ 3.5.3. Đánh giá ch t l ế ng qu c a các dòng cà chua đ t bi n chi u

ạ ở ế ệ x th h M3

ể ố ữ ừ ể ầ ọ ể T qu n th M3 ch n nh ng cá th t ấ ể t, đi n hình đ đánh giá ch t

ượ ủ ế ể ạ ượ ấ ượ l ng c a các dòng cà chua chi u x . Đ đánh giá đ c ch t l ủ ng c a

ộ ố ấ ượ ự ả ỉ qu cà chua chúng tôi d a trên m t s ch tiêu ch t l ọ ng là: Tr ng

ượ ả ọ ị ượ ả ộ ế l ị ng th t qu ; t ả ỷ ệ ữ l gi a th t qu / tr ng l ng qu ; đ Brix. K t qu ả

ượ ở ả đánh giá đ c trình bày b ng 3.9

ộ ố ỉ ấ ượ ả ế ệ ả B ng 3.9. M t s ch tiêu ch t l ng qu cà chua th h M3

% so % so % so

Gi ngố ĐC 5Kr 7Kr 10Kr v iớ v iớ v iớ

ĐC ĐC ĐC

ả

72,34 ọ Tr ng l 54,12 ượ 25,2 ị ng th t qu (g) 68,78 4,9 67,52 6,7 Carucha

46,91 55,12 17,5 65,14 38,9 64,41 37,3 Delmay

38,38 49,61 29,3 43,31 12,8 45,72 19,1 Maybel

LSD5% = 1,77

CV(%) = 1,9

T l gi a th t qu / tr ng l

ỷ ệ ữ 86,3 ị 80,9 ả ọ 6,3 ượ 82,4 ng qu (%) (M/P) 80,2 ả 4,5 7,1 Carucha

78,0 24,7 80,8 3,6 78,0 0 Delmay 97,3

78,9 77,2 2,2 76,8 2,7 4,2 Maybel 82,2

ộ

4,6 4,8 Đ Brix 4,3 5,0 8,7 10,8 Carucha 5,1

4,7 8,5 4,8 2,1 5,0 6,4 Delmay 5,1

4,6 4,9 6,5 4,8 4,3 6,5 Maybel 4,9

ượ ủ ề ả ặ ố ị ọ Tr ng l ố ng th t qu là đ c tính di truy n c a gi ng nên các gi ng

ọ ượ ố ớ ả ố ị khác nhau có tr ng l ng th t qu khác nhau. Đ i v i gi ng Delmay và

ọ ượ ả ở ố ứ ấ ố ơ Maybel tr ng l ị ng th t qu ư đ i ch ng th p h n gi ng Carucha nh ng

ở ạ ọ ề ượ ả ủ ề ố ị ế các li u chi u x tr ng l ng th t qu c a các gi ng này đ u tăng, ở

ề ọ ượ ả ủ ạ ố ị li u 5Kr tr ng l ng th t qu c a gi ng Delmay đ t 55,12g tăng 17,5%

ớ ố ứ ở ề ế ọ ượ ị so v i đ i ch ng, ạ li u chi u x 7Kr tr ng l ả ạ ng th t qu đ t 65,14g

ư ở ề ọ ượ ả ạ ả tăng 38,9% nh ng li u 10Kr tr ng l ị ng th t qu l ớ ề i gi m so v i li u

ứ ư ẫ ơ ố ố ở ề 7Kr nh ng v n cao h n đ i ch ng 37,3%. Gi ng Maybel, li u 5Kr

ượ ớ ố ả ạ ứ ấ ị ọ tr ng l ng th t qu đ t cao nh t là 49,61g tăng 29,3% so v i đ i ch ng,

ở ề ọ ượ ớ ề ả ấ ơ ị li u 7Kr và 10Kr tr ng l ư ng th t qu th p h n so v i li u 5Kr nh ng

ứ ố ơ ừ ố ẫ v n cao h n đ i ch ng t ọ ớ 12,8 19,1% . Riêng v i gi ng Carucha tr ng

ượ ả ủ ố ư ứ ạ ị ở ề l ng th t qu c a đ i ch ng cao đ t 72,34g nh ng li u 5Kr, 7Kr và

ọ ượ ả ạ ừ 10Kr tr ng l ị ng th t qu l ả i gi m t 4,9 – 25,2%.

ỷ ệ ữ ả ọ ị ượ ả ỷ ệ ỉ ố Ch s M/P là t gi a th t qu / tr ng l l ng qu . T l M/P càng

ắ ả ượ ướ cao thì qu càng ch c nghĩa là hàm l ng n ả ấ c trong qu th p. Trong thí

ệ ấ ố ọ ượ ư ả nghi m trên cho th y gi ng Carucha có tr ng l ng qu cao nh ng khi

ạ ở ả ề ế ọ ượ ả ả ị chi u x c li u 5Kr, 7Kr và 10Kr có tr ng l ẫ ng th t qu gi m d n

ớ ố ứ ả ố ế ỷ ệ đ n t l ọ M/P gi m 4,5 – 7,1% so v i đ i ch ng. Gi ng Delmay có tr ng

ượ ả ấ ư ọ ượ ứ ả ố ị l ng qu th p nh ng tr ng l ơ ng th t qu cao h n đ i ch ng nên ở

ề ớ ố ứ ề ơ ừ li u 5Kr, 7Kr và 10Kr t ỷ ệ l M/P đ u tăng h n so v i đ i ch ng t 3,6 –

ở ề ả ố 24,7%, còn gi ng Maybel khi li u 5Kr thì t ỷ ệ l ư M/P gi m 2,2% nh ng

ở ề ớ ố ứ li u 7Kr và 10Kr thì t ỷ ệ l M/P tăng 2,7 – 4,2% so v i đ i ch ng.

ố ớ ữ ộ ọ ỉ ộ Đ i v i cà chua thì đ Brix là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng đ ể

ấ ượ ả ượ ườ ố đánh giá ch t l ng qu và hàm l ng đ ng hòa tan. Do các gi ng cà

ấ ượ ố ộ chua CuBa là gi ng cà chua có ch t l ng cao nên đ Brix luôn đ t t ạ ừ 4

ế ạ ậ ượ – 4,5. Thông qua chi u x chúng tôi đã nh n đ c các dòng cà chua có

ố ừ ẳ ơ ố ừ ả ấ ộ ộ đ Brix cao h n h n gi ng g c t 4,8 – 5,1. T b ng 3.9 ta th y đ Brix

ề ố ố ủ ả c a c 3 gi ng Carucha, Delmay và Maybel đ u tăng. Gi ng Delmay và

ộ ở ề ế ạ ố Maybel đ Brix cao khi li u chi u x 5Kr và 10Kr, gi ng Carucha có

ở ề ế ạ ộ đ Brix cao khi li u chi u x 10Kr.

ấ ượ ề ỉ ậ ằ ể ế Thông qua các ch tiêu v ch t l ố ớ ng có th k t lu n r ng đ i v i

ấ ượ ố ả ở ề gi ng Carucha và Maybel dòng cho ch t l ng qu cao khi ế li u chi u

ấ ượ ớ ố ạ x 10Kr, v i gi ng Delmay dòng cà chua cho ch t l ng cao khi ở ề li u

ế ạ chi u x 5Kr.

ạ

ộ

ề ủ 3.6. Đánh giá đa d ng di truy n c a các dòng cà chua đ t bi n

ế ở

ế ệ th h M3

Trong chọn giống cây trồng việc nhận dạng và xác định các đặc điểm

của giống cây trồng là rất quan trọng. Thông thường rất khó xác định

được sự khác biệt giữa các giống đột biến và các giống nhập nội do

đó cần phải có một phương pháp mới để đánh giá các dòng cà chua đột

biến. Các phương pháp phân tích đặc điểm di truyền thực vật bằng cách

sử dụng các chỉ thị phân tử đã được thực hiện từ những năm 1990. SSR là

một phương pháp được sử dụng rộng rãi đ ể xác định mối quan hệ di

truyền giữa các loài khác nhau, để đánh giá mối quan h ệ và sự đa dạng di

truyền giữa các giống. Do đó SSR đã được sử dụng trong nghiên cứu

này để đánh giá sự đa dạng di truyền của các dòng cà chua đột biến có

ố ừ ồ ngu n g c t CuBa . Hơn nữa việc dùng chỉ thị phân tử có th ể phân biệt

được mức độ sai khác của các dòng đột biến so với giống gốc nhằm xác

định bản quyền giống.

ế ả ế ổ ố 3.6.1. K t qu tách chi t ADN t ng s

ế ệ ầ ọ Tách chi t ADN là công vi c đ u tiên đóng vai trò quan tr ng trong các

ứ ọ ử ể ế nghiên c u sinh h c phân t . Đ tách chi ả ự t ADN thành công ph i l a

ươ ớ ừ ố ượ ứ ọ ch n ph ợ ng pháp phù h p v i t ng đ i t ng. Trong nghiên c u này

ươ ủ chúng tôi dung ph ng pháp c a P.Obaraokeyo &Kako (1998) có m t s ộ ố

ả ỏ ệ ế ả ế c i ti n nh . K t qu tách chi ế ượ t đ c đi n di trên gel agarose 1% đ ể

ủ ể ạ ộ ki m tra đ tinh s ch c a ADN.

ộ ế ề ủ ạ 2.6.2. Đánh giá đa d ng di truy n c a các dòng cà chua đ t bi n

ề ủ ứ ộ ứ ể ộ ế Đ nghiên c u m c đ đa hình di truy n c a các dòng cà chua đ t bi n,

ử ụ ẩ ế ả chúng tôi s d ng s n ph m ADN tách chi ả ứ t làm khuôn cho ph n ng

ầ ượ ớ ủ ừ ồ ượ ặ ả ồ PCR l n l ẩ t v i 24 c p m i. S n ph m PCR c a t ng m i đ ệ c đi n di

ượ ằ ươ trên gel polyacrylamide 4,5% và đ ệ c phát hi n b ng ph ộ ng pháp nhu m

Ethylrium bromua.

ế ế ả ộ ồ ố K t qu phân tích 24 m i SSR trên 12 dòng cà chua đ t bi n và đ i

ạ ả ứ ế ẩ ồ ượ ổ ố ch ng thì có 16 m i khu ch đ i s n ph n PCR và thu đ c t ng s 186

ạ ấ ộ ồ băng ADN thu c 62 lo i alen khác nhau. Duy nh t có m i SSR111 cho

ơ ỉ ượ ặ ồ ạ locus đ n hình (ch thu đ c 1 alen), 15 c p m i còn l i cho các locus đa

ượ hình (thu đ c 3 alen, 4 alen và 5 alen).

ố ồ ồ Trong s 15 m i cho các locus đa hình có 4 m i (SSR46, SSR185,

ượ ồ ượ SSR578, SSR590) thu đ c 3 alen, 6 m i thu đ c 4 alen (SSR20, SSR38,

ồ ượ SSR51, SSR66, SSR80, SSR248) và 5 m i thu đ c 5 alen (SSR11, SSR43,

SSR96, SSR115, SSR285).

ượ ướ ệ ố H s PIC (Polymorphic Information Content) đ c coi là th c đo tính

ở ừ ấ ủ đa hình c a các alen ố ệ ủ ả t ng locus SSR. S li u c a b ng 3.10 cho th y các

ệ ố ứ ế ộ ố ố ồ dòng cà chua đ t bi n và đ i ch ng có ngu n g c CuBa có h s PIC thay

ỉ ấ ở ặ ệ ế ồ ơ ổ ừ đ i t 0,00 ( c p m i ch xu t hi n băng đ n hình SSR111) đ n 0.767 ( ở

ệ ố ủ ệ ạ ấ ồ ồ ặ c p m i xu t hi n 4 lo i alen – SSR20). H s PIC trung bình c a 16 m i

ứ ế ả ươ ự ớ ế ứ ủ ả nghiên c u là 0,637. K t qu này t ng t v i k t qu nghiên c u c a tác

ả ử ụ ồ ượ ọ ừ ố gi Kwo đã s d ng 33 m i SSR đ c sàng l c t 63 gi ng cà chua, h s ệ ố

ộ ố ứ ủ ế ơ ả ả PIC là 0,628, và cao h n k t qu nghiên c u c a m t s tác gi nh ư

ộ ộ ự ự Solomom Benor và c ng s , Pritesh Parmor và c ng s .

ể ệ ệ ố ủ ồ ố ả B ng 3.10. S alen th hi n và h s PIC c a 16 m i SSR

ị ố ệ ố STT Tên m iồ V trí trên NST ấ S alen xu t H s PIC

ệ ồ hi n/m i

1 SSR11 3 5 0.714

2 SSR20 12 4 0.767

3 SSR38 8 4 0.54

4 SSR43 9 5 0.726

5 SSR46 11 3 0.612

6 SSR51 1 4 0.651

7 SSR66 2 4 0.73

8 SSR80 11 4 0.736

9 SSR96 2 5 0.765

10 SSR111 3 1 0.000

11 SSR115 5 5 0.71

12 SSR135 1 3 0.55

13 SSR248 10 4 0.626

14 SSR285 7 5 0.749

15 SSR578 6 3 0.56

16 SSR590 5 3 0.762

10.198 T ngổ 62

0.637 Trung bình 3.875

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ả ồ ệ ả ẩ Hình 3.8 . nh đi n di s n ph m PCR m i SSR 578 có 10 băng 3

alen.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ả ồ ệ ả ẩ Hình 3.9. nh đi n di s n ph m PCR m i SSR 66 có 11 băng 4 alen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ả ồ ệ ả ẩ Hình 3.10. nh đi n di s n ph m PCR m i SSR 285 có 11 băng 5 alen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Ả ồ ả

ệ ế ố ệ ỷ ệ ủ ẩ Hình 3.11. nh đi n di s n ph m PCR m i 96 có 11 băng 5 alen khuy t s li u (M) và t (H) c a các dòng cà 2.6.3. T l d h p t

chua đ t bi n

ỷ ệ ị ợ ử l ộ ế ứ ớ ặ ố ồ Trong s 12 dòng cà chua nghiên c u v i 16 c p m i SSR thì t ỷ ệ l

ế ố ệ ủ ế ấ ổ khuy t s li u c a dòng Maybel 7Kr là cao nh t (khuy t 4 trong t ng s ố

ứ ế ệ ặ ấ ồ ố ố 16 c p m i xu t hi n băng) chi m 25%. Gi ng Carucha đ i ch ng và

ế ố ệ ở ộ ặ ồ ươ ớ ỷ ệ ứ Maybel 5Kr khuy t s li u m t c p m i t ng ng v i t l 6,25%.

ỷ ệ ế ố ệ ủ ố T l khuy t s li u trung bình c a gi ng là 3,13%. Theo Ambionet

ế ố ệ ủ ừ CIMMYT, t ỷ ệ l ả ứ khuy t s li u c a t ng dòng cà chua qua ph n ng

ượ ậ ượ ế ả ậ ớ PCR không v t quá 15% thì m i nh n đ c k t qu đáng tin c y khi s ử

ố ệ ư ậ ể ử ề ầ ụ d ng ph n m m NTSYSpc đ x lý s li u. Nh v y, trong 12 dòng cà

ứ ố chua nghiên c u có 11 dòng có ý nghĩa th ng kê (M% < 15), trong đó có 9

ế ố ệ ị dòng không b khuy t s li u.

ỷ ệ ả ế ố ệ ỷ ệ ị ợ ử B ng 3.11. T l khuy t s li u(M) và t l d h p t ủ (H) c a các

dòng cà chua

Kí hi uệ Tên gi ngố M(%) H (%)

1 Carucha ĐC 6.25 0.00

2 Carucha 5Kr 0.00 0.00

3 Carucha 7Kr 0.00 0.00

4 Carucha 10Kr 0.00 0.00

5 Delmay ĐC 0.00 0.00

6 Delmay 5Kr 0.00 0.00

7 Delmay 7Kr 0.00 0.00

8 Delmay 10Kr 0.00 0.00

9 Maybel ĐC 0.00 0.00

10 Maybel 5Kr 6.25 0.00

11 Maybel 7Kr 25 0.00

12 Maybel 10Kr 0.00 0.00

Trung bình 3.13 0.00

ề ở ạ ứ ấ ả Qua b ng cho th y 12 dòng cà chua nghiên c u đ u ồ tr ng thái đ ng

ứ ổ ợ ử h p t ố 16 locus trong t ng s 24 locus nghiên c u.

ề ủ ố ệ ế ả 3.6.4. K t qu phân tích m i quan h di truy n c a các dòng cà chua

ộ ế đ t bi n

ủ ệ ả ượ ừ c t ồ tiêu b n đi n di 16 m i SSR c a 12 dòng cà ố ệ S li u thu đ

ố ừ ế ế ạ ạ ồ chua chi u x và không chi u x có ngu n g c t CuBa và phân tích

ề ầ ế ậ ệ ố ươ ồ ằ b ng ph n m m NTSYSpc2.1 Thi t l p h s t ề ng đ ng di truy n

ơ ồ ủ ự ả ạ ( b ng 3.12) và xây d ng s đ phát sinh ch ng lo i (hình 3.12).

ộ ươ ứ ữ ề ặ ồ ố ượ M c đ t ng đ ng di truy n gi a các c p gi ng đ ể ệ c th hi n

ệ ố ươ ỉ ố ươ ồ ồ thông qua h s t ề ng đ ng di truy n hay ch s t ề ng đ ng di truy n.

ệ ố ươ ữ ề ồ ố ượ ừ H s t ng đ ng di truy n gi a các gi ng đ c tính t ế 0 đ n 1.

ả ệ ố ươ ấ ả ế Qua k t qu thu đ ượ ở c hình và b ng cho th y, h s t ồ ng đ ng di

ề ủ ế ế ạ ộ ạ truy n c a 12 dòng cà chua chi u x và không chi u x dao đ ng trong

ả kho ng 0,03 0,72.

ơ ồ ủ ạ Hình.3.12. S đ phát sinh ch ng lo i

1.00

0.72

1.00

0.41

0.52

1.00

ệ ố ươ ả ề ủ ồ B ng 3.12. H s t ng đ ng di truy n c a các dòng cà chua

0.15

0.19

0.45

1.00

0.15

0.14

0.28

0.52

1.00

0.11

0.10

0.14

0.19

0.39

1.00

0.15

0.14

0.23

0.10

0.19

0.39

1.00

0.11

0.10

0.14

0.33

0.52

1.00

0.11

0.10

0.14

0.10

0.19

0.33

0.45

0.68

1.00

0.07

0.11

0.07

0.03

0.15

0.11

0.24

0.29

1.00

0.08

0.17

0.12

0.04

0.12

0.08

0.17

0.35

1.00

0.10

0.35

0.07 ừ ơ ồ

0.07 ạ

0.03 ủ

0.23 ồ

0.40 ề

0.10 0.07 12 T s đ phát sinh ch ng lo i, xét

0.10 0.23 ở ệ ố ươ h s t

1.00 ng đ ng di truy n 0,29

ượ ư các dòng cà chua đ c chia thành 4 nhóm nh sau:

ồ Nhóm I g m 3 dòng: Carucha ĐC, Carucha 5Kr, Carucha 7Kr, có h ệ

ề ồ ố ươ s t ng đ ng di truy n là 0,45

ệ ố ươ ồ Nhóm II g m 2 dòng: Carucha 10Kr, Delmay ĐC có h s t ồ ng đ ng

ề di truy n là 0,82.

Nhóm III có 4 dòng Delmay 5 Kr, Delmay 7Kr, Delmay 10Kr và

ệ ố ươ ủ ồ ượ Maybel ĐC, h s t ng đ ng c a nhóm là 0,35, nhóm III đ c chia

thành 2 nhóm ph :ụ

Nhóm III.1: Ch có 1 dòng là Delmay 5 Kr.

ỉ

Nhóm III.2: Có 3 dòng Delmay 7Kr, Delmay 10Kr và Maybel ĐC

ồ Nhóm IV: G m 3 dòng Maybel 5Kr, Maybel 7Kr, Maybel 10Kr, h s ệ ố

ươ ủ ồ ượ t ng đ ng c a nhóm là 0,33. Nhóm này đ ụ c chia thành 2 nhóm ph :

ỉ Nhóm IV.1: Ch có 1 dòng Maybel 5Kr.

ồ Nhóm IV.2: G m 2 dòng Maybel 7Kr và Maybel 10Kr, có h s t ệ ố ươ ng

ề ồ đ ng di truy n là 0,4.

ệ ố ươ ả ố ừ ế ấ ủ ề ồ T k t qu th ng kê cho th y h s t ng đ ng di truy n c a các

ề ấ ả ố ặ dòng cà chua phân b nhi u nh t trong kho ng 0,29 – 0,55, có 10 c p

ệ ố ươ ứ ế ế ẫ ấ ồ ả m u chi m 62,5%. K t qu nghiên c u cho th y h s t ủ ng đ ng c a

ố ừ ế ộ ồ ấ ố các dòng cà chua đ t bi n có ngu n g c t ơ CuBa th p h n các gi ng cà

ư ậ ả ố ố chua khác nh cà chua Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c và M h s ỹ ệ ố

ươ ề ấ ồ t ơ ng đ ng di truy n là 0,85 ( Solomon Benor và cs, 2008), th p h n

ứ ủ ả ư ế ả ơ nghiên c u c a tác gi ứ Kwo (0,644) nh ng k t qu cao h n nghiên c u

ả ủ c a tác gi Nunome et al (2000).

Ậ Ế Ề Ị K T LU N VÀ Đ NGH

ậ ế 1. K t lu n

ị ượ ớ ạ ề ế ạ 1. Đã xác đ nh đ ồ ợ c li u chi u x thích h p v i h t cà chua ngu n

ề ướ ề ế ố g c CuBa là li u d i 10Kr, li u gây ch t 50% là 15Kr.

ố ưở ế ệ ủ ả 2. Đánh giá kh năng s ng, sinh tr ng c a cà chua th h M1, t ỷ ệ l

ể ế ạ ờ ở ề ủ ố s ng sót đ n th i đi m thu ho ch ố li u 5Kr7Kr10Kr c a gi ng

ố ố Carucha: 91,4 85,2 – 77,5%; gi ng Delmay: 98 – 86,8 – 80,4%; gi ng

Maybel: 90,6 – 86,3 – 80,1%.

ọ ọ ế ở ế ệ ộ ọ ượ 3. Đánh giá ch n l c đ t bi n th h M2: Ch n đ ộ c 30 dòng đ t

ế ừ ố ế ừ ố ộ bi n t gi ng Carucha, 23 dòng đ t bi n t gi ng Delmay và 30 dòng t ừ

ọ ọ ở ế ệ ố ọ ượ gi ng Maybel. Đánh giá ch n l c th h M3 ch n đ c dòng cho năng

ấ ừ ố ấ ở ề su t cao nh t t gi ng Carucha ấ li u 7Kr (78,2 t n/ha), Delmay ở ề li u

ấ ượ ấ ố 7Kr (69,7 t n/ha). Dòng có ch t l ng cao là gi ng Carucha và Maybel ở

ế ở ề ề ố li u 10Kr, gi ng Delmay chi u li u 5Kr.

ọ ọ ế ở ế ệ ề ặ ứ ể ộ 4. Nghiên c u ch n l c đ t bi n ấ th h M3 v đ c đi m năng su t

ấ ượ ằ ị ử ớ ồ và ch t l ỉ ng b ng ch th phân t ộ : V i 24 m i SSR, 12 dòng cà chua đ t

ượ ề ồ ế bi n đ c chia thành 4 nhóm ở ứ ươ m c t ng đ ng di truy n 0,29, h s ệ ố

ế ố ệ PIC trung bình là 0,637, t ỷ ệ l khuy t s li u là 3,13.

ị 2. Đ nghề

ế ụ ả ưở ể Ti p t c theo dõi kh năng sinh tr ủ ng, phát tri n c a các dòng cà

ấ ượ ấ ả chua, đánh giá năng su t, ch t l ứ ộ ổ ứ ng, kh năng thích ng và m c đ n

ủ ể ế ọ ừ ế ậ ộ ị đ nh c a các dòng đ t bi n tri n v ng t ư đó có k t lu n chính xác, đ a

ử ố ộ ệ gi ng vào th nghi m trên quy mô r ng.

ộ ố ả ủ M t s hình nh c a các dòng cà chua

Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu ứng dụng chiếu xạ nhằm tạo ra các dòng cà chua đột biến cho năng suất cao từ nguồn vật liệu của Cuba

Ứ

ụ

ỉ

ị

ử

ố

ọ

1.5. ng d ng các ch th phân t

trong ch n gi ng cây

tr ngồ

Ộ

Ệ

ƯƠ

ươ

Ậ N I DUNG, V T LI U VÀ PH

Ch

ng 2.

2.3.4. Phương pháp PCR

ươ

Ả

Ả

Ậ

Ế

Ch

ng 3. K T QU VÀ TH O LU N

ố ượ

ế

ộ ng cây đ t bi n

ộ ạ Các d ng đ t

ề

ạ Hình d ng qu Kích

ả cướ

quả ạ D ng cây khác

ố

ĐC ầ T n s

ộ đ t

ế

ạ

ộ

ề ủ 3.6. Đánh giá đa d ng di truy n c a các dòng cà chua đ t bi n

ế ở

ế ệ th h M3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu ứng dụng chiếu xạ nhằm tạo ra các dòng cà chua đột biến cho năng suất cao từ nguồn vật liệu của Cuba

Tài liêu mới

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng thuật toán thích nghi và học tăng cường cấu trúc Actor - Critic điều khiển bám quỹ đạo cho robot di động đa hướng mecanum

Luận án Tiến sĩ: Cơ cấu bệnh tim mạch và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi mắc suy tim, rung nhĩ điều trị tại Bệnh viện Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xây dựng giải pháp đảm bảo an toàn thông tin cho quá trình học liên kết dựa trên mật mã

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phát triển năng lực đánh giá công nghệ cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ 11 ở trường trung học phổ thông

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu phân loại chi cầu diệp – Bulbophyllum Thouars (Orchidaceae) ở vùng Tây Nguyên bằng phương pháp hình thái và phân tử

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm phân bố và dinh dưỡng của các loài lưỡng cư ở Vườn Quốc gia Bến En và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa

Luận án Tiến sĩ: Tổng hợp luật dẫn và điều khiển cho một lớp tên lửa đối hải trên cơ sở ứng dụng mạng nơ ron và hệ mờ

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu tổng hợp hệ điều khiển góc Pitch tua bin gió trong điều kiện có nhiễu tác động

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hóa học lipid của hai loài san hô thủy tức Millepora dichotoma và Millepora platyphylla ở Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu kiểm soát phân phối công suất kéo trên cầu chủ động của ô tô con bằng ABS

Luận án Tiến sĩ: Ứng dụng phản ứng Domino vào tổng hợp các dẫn xuất Podophyllotoxin, Pyrimidine và đánh giá hoạt tính sinh học của các chất tổng hợp được

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và một số hoạt tính sinh học của cây chùm ngây (Moringa oleifera)

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và ứng dụng ức chế ăn mòn cho thép của cao chiết xuất từ cây Lộc vừng thuộc họ Lecythidaceae

Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hiện tượng nứt dăm đê sông vùng đồng bằng sông Hồng và dự báo khả năng bị nứt của một số đoạn đê

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ