Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Matroinho | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:194

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm lí luận về quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trường tiểu học, đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động ở các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương. Từ đó đề ra biện pháp quản lý hoạt động giáo dục lao động nhằm giúp hoạt động giáo dục lao động tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương

UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRẦN THỊ THÚY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LAO ĐỘNG Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LU N V N THẠC S BÌNH DƢƠNG – 2019
UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT TRẦN THỊ THÚY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LAO ĐỘNG Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LU N V N THẠC SĨ NGƢỜI HƢỚNG D N HOA HỌC TS. TRẦN THỊ TUYẾT MAI BÌNH DƢƠNG – 2019
LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Trần Thị Tuyết Mai. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Học viên Trần Thị Thúy i
LỜI CẢM ƠN Đƣợc sự phân công của quý thầy cô khoa Khoa học quản lý, Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, sau gần 6 tháng em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý giáo dục niên khóa 2016 - 2018. Để hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn có sự hƣớng dẫn tận tình của thầy cô, đồng nghiệp tại các trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. Em chân thành cảm ơn cô giáo - TS. Trần Thị Tuyết Mai, ngƣời đã hƣớng dẫn cho em trong suốt thời gian làm luận văn. Mặc dù cô bận đi công tác nhƣng không ngần ngại chỉ dẫn em, định hƣớng đi cho em, để em hoàn thành tốt nhiệm vụ. Một lần nữa em chân thành cảm ơn cô và chúc cô dồi dào sức khoẻ. Xin cảm ơn Phòng GD và ĐT Dĩ An, UNND phƣờng Tân Bình, Ban giám hiệu trƣờng TH Tân Bình và các trƣờng bạn, bạn bè, đồng nghiệp, cha mẹ học sinh, các em học sinh đã giúp đỡ em giúp em hoàn thành luận văn. Tuy nhiên vì kiến thức chuyên môn còn hạn chế và bản thân còn thiếu nhiều kinh nghiệm thực tiễn nên nội dung của luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận sự góp ý, chỉ bảo thêm của quý thầy cô để luận văn này đƣợc hoàn thiện hơn. Một lần nữa xin gửi đến quý thầy cô, cha mẹ học sinh, bạn bè, đồng nghiệp lời cảm ơn chân thành và tốt đẹp nhất! ii
TÓM TẮT Điều 3 - Luật giáo dục 2005, sửa đổi 2009 đã nêu: “Hoạt động giáo dục phải thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn với thực tiễn, giáo dục nhà trƣờng kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”. Tuy nhiên hiện nay, hoạt động lao động của học sinh trong trƣờng học dƣờng nhƣ đã bị bỏ qua, những hoạt động đó dần đƣợc “dịch vụ hóa”. Nhiều trƣờng lấy lý do lao động tốn thời gian, đi thêm buổi, ít nhiều ảnh hƣởng đến việc học tập của các em nên đã thay bằng hình thức thu tiền lao động theo từng học kỳ. Chính vì vậy mà học sinh hiện nay rất ít đƣợc tham gia lao động và thị xã Dĩ An cũng không ngoại lệ. Do đó cần phải có một đề tài nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục lao động tại địa bàn nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của giáo dục lao động và đƣa ra biện pháp quản lý hoạt động giáo dục lao động cụ thể góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện trong trƣờng tiểu học hiện nay. Đề tài sử dụng kết hợp cả phƣơng pháp nghiên cứu lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn để khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng này. Đề tài đã giải quyết đƣợc các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra nhƣ sau: Thứ nhất, đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lí luận về lao động và quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng tiểu học. Ngƣời nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận của hoạt động giáo dục lao động bao gồm: Vị trí, vai trò, mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lao động. Quản lý hoạt động giáo dục lao động tiếp cận theo chức năng quản lý bao gồm: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng TH. Thứ hai, đề tài đã kết hợp các phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ: phƣơng pháp nghiên cứu lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn (phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi, phƣơng pháp phỏng vấn sâu, phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm iii
hoạt động, phƣơng pháp quan sát, phƣơng pháp xử lý thông tin). Đề tài đã nghiên cứu và phân tích thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học. Trong công tác quản lý, điều hành hoạt động giáo dục lao động, Hiệu trƣởng đã nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giáo dục lao động đối với việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Tuy nhiên, công tác quản lý hoạt động giáo dục lao động của HT có rất nhiều điểm cần cải thiện, cụ thể: (1) Chƣa xây dựng đƣợc kế hoạch giáo dục lao động cho học sinh; (2) Việc tổ chức các hoạt động giáo dục lao động chƣa phong phú nên chƣa thu hút đƣợc học sinh tham gia; (3) Công tác chỉ đạo các hoạt động giáo dục lao động còn nhiều hạn chế; (4) Chƣa có sự phối hợp chặt chẽ các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh; (5) Chƣa đảm bảo cơ sở vật chất để phục vụ cho hoạt động giáo dục lao động; (6) HT chƣa thƣờng xuyên kiểm tra, giám sát, dự giờ các tiết học giảng dạy có lồng ghép giáo dục lao động cho học sinh. Thứ ba, từ nghiên cứu lí luận và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động, đề tài đã đề xuất 6 biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh, bao gồm: - Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về vai trò quan trọng của hoạt động giáo dục lao động trong trường tiểu học: HT tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về vai trò của giáo dục lao động trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh; HT cử GV tham gia các lớp tập huấn về KNS, hoạt động trải nghiệm, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, hoạt động giáo dục lao động…; Thông qua hội nghị, sinh hoạt tập thể, sinh hoạt chuyên môn cho CBQL, GV, NV thảo luận về vai trò, sự cần thiết, mục đích của giáo dục lao động cho học sinh; Tổ chức các buổi tọa đàm với CMHS về sự cần thiết phải giáo dục lao động cho học sinh; Đƣa nội dung giáo dục lao động cho học sinh vào kế hoạch hoạt động của nhà trƣờng, của các tổ chuyên môn; Xây dựng góc tuyên truyền về những hoạt động lao động có ý nghĩa để học sinh học tập và noi theo. iv
- Đa dạng hóa các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho học sinh: Xác định mục tiêu và chỉ tiêu cụ thể về giáo dục lao động cho học sinh; Tăng cƣờng các hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm để giáo dục ý thức, thái độ, kỹ năng, phƣơng pháp lao động cho học sinh; Chỉ đạo GVCN tổ chức cho HS tham gia vệ sinh lớp học và thực hiện lao động tự phục vụ; Tăng cƣờng công tác chủ nhiệm, nhắc nhở giáo viên theo dõi, quan sát thái độ của học sinh trong việc giữ gìn vệ sinh cá nhân, giữ gìn đồ dùng học tập, tinh thần tự giác thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao; Tham mƣu với địa phƣơng tổ chức phong trào chủ nhật xanh, thứ bảy tình nguyện…; Tổ chức các tiết thực hành, thí nghiệm, qua đó giáo dục kỹ năng, phƣơng pháp lao động. - Tăng cường chỉ đạo hoạt động giáo dục lao động cho học sinh: HT chỉ đạo giáo viên lồng ghép, tích hợp giáo dục ý thức, thái độ, kĩ năng và phƣơng pháp lao động qua các môn học nhƣ Đạo đức, kĩ thuật, khoa học...; Chỉ đạo GVCN đƣa nội dung giáo dục lao động trong các cuộc họp CMHS để tranh thủ sự đồng thuận của CMHS; HT chỉ đạo GV giáo dục cho học sinh hiểu giá trị của lao động thông qua hoạt động trồng cây tạo mảng xanh trong lớp…; Sử dụng phƣơng pháp nêu gƣơng đối với học sinh tham gia lao động tốt trong các tiết sinh hoạt dƣới cờ, sinh hoạt chủ nhiệm nhằm nhân rộng gƣơng điển hình trong toàn trƣờng; Chỉ đạo GV coi trọng công tác đảm bảo an toàn lao động cho các em khi tham gia các hoạt động lao động; Tham mƣu với lãnh đạo cấp trên trang bị đầy đủ các đồ dùng dạy học, máy chiếu ở các phòng học để giáo viên tích hợp giáo dục lao động một cách phù hợp và hiệu quả vào từng tiết dạy. - Thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục lao động của giáo viên và mức độ tham gia lao động của học sinh: Xây dựng và ban hành các tiêu chí để đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu trong giáo dục lao động cho học sinh; Kiểm tra việc tích hợp, lồng ghép các nội dung giáo dục lao động thông qua các môn học, hoạt động dự giờ, thao giảng; Kiểm tra đánh giá việc giáo dục lao động cho học sinh qua các phong trào, các hoạt động trải nghiệm; Tuyên dƣơng, khen thƣởng những giáo viên thực hiện tốt giáo dục lao động cho học sinh; Tuyên dƣơng, khen thƣởng các học sinh, nhóm học sinh, lớp học sinh thực hiện v
tốt các phong trào thi đua, hoạt động học tập, hoạt động trải nghiệm, nêu gƣơng điển hình các cá nhân tiêu biểu có ý thức tự giác trong lao động để các em noi theo; Sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm việc thực hiện kế hoạch giáo dục lao động của nhà trƣờng, tổ chuyên môn và giáo viên. - Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường để tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho học sinh: Tham mƣu cấp trên ban hành các văn bản chỉ đạo giáo dục lao động cho học sinh tiểu học; Đƣa các nội dung giáo dục lao động vào mục tiêu giáo dục học sinh của tổ chức Đội; Tham mƣu với chính quyền địa phƣơng tổ chức các hoạt động lao động công ích cho học sinh tham gia; Kết hợp với Đoàn TNCS HCM, Đội TNTP HCM tổ chức các hội thi: Lớp học xanh, một học sinh một mầm cây, trang trí lớp học… - Tăng cường quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, phòng thí nghiệm, thực hành:Xây dựng kế hoạch và đầu tƣ mua sắm phƣơng tiện thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục lao động; Tăng cƣờng đầu tƣ máy móc hiện đại và tập huấn cho GV sử dụng máy móc và ứng dụng CNTT vào việc tích hợp giáo dục lao động trong các môn học; Xây dựng phòng thí nghiệm để phục vụ cho các hoạt động thí nghiệm, thực hành; Xã hội hóa một số hoạt động ngoại khóa, tiết học thực tế để giáo dục lao động cho học sinh; Thƣờng xuyên kiểm tra cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để bổ sung, sửa chữa kịp thời phục vụ hoạt động dạy học, giáo dục lao động cho học sinh. Sáu biện pháp đề xuất trên có mối quan hệ biện chứng và hỗ trợ lẫn nhau góp phần khắc phục những hạn chế và cải tiến công tác quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An tỉnh Bình Dƣơng nhằm nâng cao chất lƣợng QL tại nhà trƣờng. vi
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 3 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................. 4 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ............................................................... 8 9. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................ 8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LAO ĐỘNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC .................................... 9 1.1. Khái quát về lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................... 9 1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài ............................................................ 9 1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc .............................................................. 11 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài .......................................................... 14 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng tiểu học . 14 1.2.2. Khái niệm lao động, giáo dục lao động, hoạt động giáo dục lao động ......... 18 1.2.3. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ........ 21 1.3. Hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ................................. 22 1.3.1. Đặc điểm học sinh tiểu học .............................................................. 22 1.3.2. Vị trí vai trò của hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học .... 23 1.3.3. Mục tiêu hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học.......... 25 1.3.4. Nội dung hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ......... 25 vii
1.3.5. Phƣơng pháp hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ........ 28 1.3.6. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ... 29 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học .................... 29 1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ............................................................................................... 29 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ... 30 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh tiểu học ..................................................................................................... 34 1.5.1. Yếu tố khách quan ........................................................................... 34 1.5.2. Yếu tố chủ quan ............................................................................... 37 Tiểu kết chƣơng 1................................................................................................. 39 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LAO ĐỘNG CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG .................................................................................. 40 2.1. Khái quát về vị trí địa lý, dân số, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội và giáo dục của thị xã Dĩ An ..................................................................... 40 2.1.1. Vị trí địa lý, dân số Thị xã Dĩ An .................................................... 40 2.1.2. Tình hình kinh tế, chính trị và văn hóa - xã hội thị xã Dĩ An .......... 41 2.1.2. Tình hình giáo dục tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An..................... 42 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ...................................................................... 48 2.2.1. Nội dung khảo sát ............................................................................ 48 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng .............................................. 49 2.2.3. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo ..................................................... 50 2.2.4. Tổ chức điều tra, khảo sát ................................................................ 50 2.2.5. Qui ƣớc thang đo .............................................................................. 53 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng .................................................... 53 2.3.1. Nhận thức của CBQL và GV về vai trò và mục tiêu giáo dục lao động cho học sinh ...................................................................................... 53 viii
2.3.2. Thực trạng mức độ thực hiện yêu cầu giáo dục lao động ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng ........................................ 56 2.3.3. Thực trạng nội dung giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An ..................................................................... 57 2.3.4. Thực trạng mức độ và kết quả thực hiện phƣơng pháp giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An ................................... 68 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng ........................... 71 2.4.1 Nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng71 2.4.2. Thực trạng việc lập kế hoạch giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng ............................ 75 2.4.3. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng............................................78 2.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra các hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng ........... 85 2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng . 87 2.5.1. Yếu tố thuận lợi ................................................................................ 87 2.5.2. Yếu tố khó khăn ............................................................................... 91 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động của hiệu trƣởng ở trƣờng TH trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng ........... 94 2.6.1. Ƣu điểm............................................................................................ 94 2.6.2. Hạn chế ............................................................................................ 95 Tiểu kết chƣơng 2................................................................................................. 98 Chƣơng 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LAO ĐỘNG Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƢƠNG ....................... 101 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp ................................................................... 101 3.1.1. Cơ sở lý luận .................................................................................. 101 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................... 101 ix
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp........................................................... 102 3.2.1. Đảm bảo tính pháp chế .................................................................. 102 3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống - cấu trúc ................................................... 103 3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 103 3.2.4. Đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 103 3.3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trƣờng TH công lập trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng .......................................................... 104 3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về vai trò quan trọng của hoạt động giáo dục lao động trong trƣờng tiểu học....................................................................... 104 3.3.2. Biện pháp 2: Đa dạng hóa các phƣơng pháp và hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục lao động cho học sinh. .............................................. 106 3.3.3. Biện pháp 3: Tăng cƣờng chỉ đạo hoạt động giáo dục lao động cho học sinh .................................................................................................... 107 3.3.4. Biện pháp 4: Thƣờng xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục lao động của giáo viên và mức độ tham gia lao động của học sinh ................................ 109 3.3.5. Biện pháp 5: Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trƣờng để tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho học sinh . 110 3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cƣờng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, phòng thí nghiệm, phòng thực hành ........................................................ 111 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................. 113 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất. 115 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm................................................................... 115 3.5.2. Công cụ và khách thể khảo sát ....................................................... 115 3.5.3. Quy định các mức độ đánh giá ...................................................... 116 3.5.4. Kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .... 117 Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................... 127 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 129 1. Kết luận .......................................................................................................... 129 2. Khuyến nghị ................................................................................................... 131 x
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo............................................................. 131 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dƣơng ................................. 131 2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Dĩ An .................................. 131 2.4. Đối với các trƣờng tiểu học công lập trên địa bàn thị xã Dĩ An ............. 132 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 134 PHỤ LỤC xi
DANH MỤC BẢNG STT TÊN BẢNG TRANG 1 Kết quả xếp loại giáo dục cuối năm học 2017-2018 45 2 Kết quả xếp loại năng lực và phẩm chất 45 3 Hệ số tin cậy của thang đo 50 4 Khái quát về đối tƣợng khảo sát chính 51 5 Quy ƣớc xử lý thông tin trong phiếu khảo sát 53 6 Nhận thức của CB, GV về mục tiêu giáo dục lao động ở bậc tiểu học 55 Nhận thức của CB, GV về mức độ thực hiện yêu cầu giáo dục lao 56 7 động 8 Mức độ thực hiện giáo dục ý thức lao động cho học sinh 57 9 Kết quả thực hiện giáo dục ý thức lao động cho học sinh 59 So sánh kết quả thực hiện giáo dục ý thức lao động giữa CB, GV và 60 10 CMHS Ý kiến của CB, GV về mức độ thực hiện giáo dục thái độ lao động 61 11 cho học sinh Ý kiến của CMHS về mức độ thực hiện giáo dục thái độ lao động 62 12 cho học sinh So sánh ý kiến về mức độ thực hiện giáo dục thái độ lao động giữa 63 13 CB, GV và cha mẹ học sinh Ý kiến của CB, GV và CMHS về kết quả thực hiện giáo dục thái độ 64 14 lao động cho học sinh Ý kiến của CB, GV về mức độ thực hiện giáo dục kĩ năng lao động 65 15 cho học sinh Ý kiến của CB, GV về kết quả thực hiện giáo dục kĩ năng lao động 66 16 cho học sinh Kết quả thực hiện giáo dục kĩ năng lao động cho học sinh của cha 67 17 mẹ học sinh Kết quả thực hiện phƣơng pháp giáo dục lao động cho học sinh của 68 18 CB, GV Kết quả thực hiện phƣơng pháp giáo dục lao động cho học sinh của 70 19 CMHS Nhận thức của CB, GV về tầm quan trọng của giáo dục lao động 71 20 cho học sinh So sánh nhận thức về tầm quan trọng của việc quản lý hoạt động 73 21 giáo dục lao động theo các nhóm khách thể Nhận thức của cha mẹ học sinh về nhận thức tầm quan trọng của 74 22 giáo dục lao động trong trƣờng TH xii
Mức độ thực hiện công tác tổ chức hoạt động giáo dục lao động cho 78 23 học sinh của CB, GV So sánh nhận thức về tầm quan trọng của việc quản lý hoạt động 81 24 giáo dục lao động theo các nhóm khách thể Mức độ thực hiện công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục lao động cho 82 25 học sinh của CB, GV Mức độ thực hiện công tác kiểm tra hoạt động giáo dục lao động 86 26 cho học sinh của CB, GV Ý kiến của CB, GV về các yếu tổ thuận lợi ảnh hƣởng đến quản lý 88 27 hoạt động giáo dục lao động cho học sinh Ý kiến của CB, GV về các yếu tố khó khăn ảnh hƣởng đến quản lý 91 28 hoạt động giáo dục lao động cho học sinh Mức độ đồng ý của cha mẹ học sinh về việc tham gia các hoạt động 93 29 lao động của học sinh tại trƣờng 30 Qui ƣớc thang đo 116 31 Ý kiến của CB, GV về tính cần thiết của biện pháp 1 117 32 Ý kiến của CB, GV về tính khả thi của biện pháp 2 119 33 Ý kiến của CB, GV về tính cần thiết của biện pháp 4 121 34 Ý kiến của CB, GV về tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp 5 123 35 Ý kiến của CB, GV về tính khả thi của biện pháp 6 124 . xiii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Viết tắt 1 Bộ Giáo dục và Đào tạo Bộ GD&ĐT 2 Bộ Giáo dục Đào tạo - Giáo dục tiểu học BGDĐT - GDTH 3 Cán bộ CB 4 Cán bộ quản lý CBQL 5 Cha mẹ học sinh CMHS 6 Chỉ thị - Bộ Giáo dục Đào tạo CT - BGDĐT 7 Công nghệ thông tin CNTT 8 Cơ sở vật chất CSVC 9 Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Đoàn TNCS HCM 10 Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh Đội TNTP HCM 11 Giáo dục GD 12 Giáo viên GV 13 Giáo viên chủ nhiệm GVCN 14 Hiệu trƣởng HT 15 Hoạt động HĐ 16 Hoạt động giáo dục HĐGD 17 Học sinh HS 18 Kinh tế - Xã hội - Quốc phòng an ninh KT - XH - QPAN 19 Nhà giáo Việt Nam NGVN 20 Nhân viên NV 21 Ngoài giờ lên lớp NGLL 22 Phƣơng pháp giáo dục PPGD 23 Quản lý QL 24 Quản lý giáo dục QLGD 25 Thông tƣ - Bộ Giáo dục Đào tạo TT - BGDĐT 26 Ủy ban nhân dân UBND 27 Văn bản hợp nhất - Bộ Giáo dục Đào tạo VBHN - BGDĐT xiv
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục lao động là một trong các nguyên tắc giáo dục có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách ngƣời học. Vấn đề giáo dục nhân cách, hình thành các kỹ năng sống luôn là một nhiệm vụ quan trọng đặt ra đối với nhà trƣờng phổ thông. Do đó các trƣờng dù ở cấp học nào cũng cần xác định rõ mục tiêu của giáo dục học sinh qua lao động và coi đây là yếu tố không thể thiếu đƣợc trong hành trình đƣa các em trở thành con ngƣời hữu ích cho xã hội. Điều 3 – Luật giáo dục 2005, sửa đổi 2009 đã nêu: “Hoạt động giáo dục phải thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn với thực tiễn, giáo dục nhà trƣờng kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”. Tổ chức hoạt động giáo dục lao động trong nhà trƣờng phổ thông là thực hiện nguyên lý giáo dục của Đảng. Đây là nguyên lý giáo dục quan trọng của Đảng, là kim chỉ nam hƣớng dẫn toàn bộ hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng. Tổ chức văn hóa - khoa học - giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) đã khẳng định 4 trụ cột của việc học là: Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để làm ngƣời. Điều 27 - Luật giáo dục nêu mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về mặt đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con ngƣời Việt Nam Xã hội chủ nghĩa, xây dựng tƣ cách về chất lƣợng công dân chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”… “Giáo dục tiểu học nhằm hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về mặt đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học THCS”. Thực tế hiện nay, hoạt động lao động của học sinh trong trƣờng học dƣờng nhƣ đã bị bỏ qua, những hoạt động đó dần đƣợc “dịch vụ hóa”. Nhiều trƣờng lấy lý do lao động tốn thời gian, đi thêm buổi, ít nhiều ảnh hƣởng đến việc học tập của các em nên đã thay bằng hình thức thu tiền lao động theo từng học kỳ. Chính vì vậy mà học sinh hiện nay rất ít đƣợc tham gia lao động. Thị xã Dĩ An cũng không ngoại lệ. Đa số các trƣờng tiểu học trên địa bàn hiện nay đều tổ 1
chức bán trú cho học sinh: Buổi sáng các em học chính khóa, buổi chiều học linh hoạt (theo trình độ học sinh). Do đó hầu hết thời gian của các em là học, hầu nhƣ không có thời gian lao động. Có chăng chỉ là quét, lau lớp vào giờ trƣa. Thậm chí GVCN còn thuê phục vụ trong trƣờng để vệ sinh lớp vào mỗi buổi chiều. Nhiều em còn đƣợc ba mẹ cho đi học thêm vào buổi tối. Do vậy hầu hết các em bị tách biệt khỏi môi trƣờng lao động. Hoạt động giáo dục lao động và việc quản lý hoạt động giáo dục lao động dƣờng nhƣ bị bỏ quên. Trong khi đó, giáo dục lao động là một phần quan trọng trong giáo dục đạo đức, giáo dục nhân cách học sinh. Đồng thời thông qua lao động giúp các em thấu hiểu đƣợc một phần giá trị của lao động và nỗi vất vả của ngƣời lao động. Giáo dục thông qua lao động là việc làm quan trọng trong giáo dục phát triển toàn diện, nhằm hình thành ở các em những phẩm chất của ngƣời lao động mới: Yêu lao động, quý trọng ngƣời lao động, giúp các em có đƣợc các kỹ năng lao động phục vụ cho sinh hoạt và chuẩn bị cho học sinh các kỹ năng lao động cần thiết trong tƣơng lai. Giáo dục lao động là cần phải hình thành cho các em ý thức, thái độ, kỹ năng và phƣơng pháp lao động. Đây không phải là nhiệm vụ của cá nhân ngƣời giáo viên mà là trách nhiệm của những ngƣời quản lý, nhất là HT nhà trƣờng. Hoạt động giáo dục lao động chỉ đạt đƣợc hiệu quả khi HT có phƣơng pháp quản lý hoạt động lao động một cách khoa học. Tuy nhiên, hoạt động giáo dục lao động cũng nhƣ quản lý hoạt động giáo dục lao động ở các trƣờng tiểu học thị xã Dĩ An chƣa đƣợc quan tâm đúng mức. Cần có nghiên cứu đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục lao động và quản lý hoạt động giáo dục lao động ở các trƣờng tiểu học tại địa phƣơng một cách cụ thể, khách quan. Cần tìm ra biện pháp quản lý để giáo viên giáo dục lao động cho học sinh một cách hiệu quả. Với những lý do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lí luận về quản lý hoạt động giáo dục lao động ở trƣờng tiểu học, đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. Từ đó đề ra biện pháp quản 2
lý hoạt động giáo dục lao động nhằm giúp hoạt động giáo dục lao động tốt hơn, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện cho học sinh. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở trƣờng tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 4. Giả thuyết khoa học Giáo dục lao động là một trong các nội dung giáo dục của nhà trƣờng tiểu học. Hiện nay, hầu hết các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giáo dục lao động trong việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh nhƣng việc quản lý hoạt động giáo dục lao động chƣa đƣợc quan tâm đúng mức. Nếu đánh giá đúng thực trạng hoạt động giáo dục lao động và quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh các trƣờng tiểu học ở địa phƣơng thì đề tài có thể đề xuất đƣợc những biện pháp cần thiết và khả thi, góp phần nâng cao đƣợc chất lƣợng hoạt động giáo dục lao động nói riêng và chất lƣợng giáo dục nói chung ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lý hoạt động giáo dục lao động ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục lao động và quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục lao động trong các trƣờng tiểu học của thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung 3
Đề tài phân tích thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động tại các trƣờng tiểu học công lập trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng, dƣới sự điều hành, lãnh đạo của hiệu trƣởng nhà trƣờng. 6.2. Về đối tượng khảo sát Đề tài khảo sát CBQL, GV của 6 trƣờng tiểu học công lập trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng; phỏng vấn một số CBQL tại các trƣờng nói trên để tìm hiểu thực trạng hoạt động giáo dục lao động cho học sinh và quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh trƣờng tiểu học công lập trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 6.3. Về thời gian Đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở các trƣờng tiểu học từ năm học 2017 - 2018 đến năm học 2018 - 2019. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm hệ thống - cấu trúc nghiên cứu hiện tƣợng một cách toàn diện, trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tƣợng thành các bộ phận. Xác định mối quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm quy luật phát triển. Qua cách tiếp cận quan điểm này, ngƣời nghiên cứu tìm hiểu công tác quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh trong mối quan hệ với quản lý các hoạt động giáo dục khác của nhà trƣờng. Thông qua việc nghiên cứu, quan điểm hệ thống - cấu trúc giúp ngƣời nghiên cứu tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở các tiểu học trên địa bàn thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Quan điểm lịch sử - logic trong đề tài là xem xét và phân tích, đánh giá các hoạt động giáo dục lao động và quản lý hoạt động giáo dục lao động cho học sinh ở các tiểu học trên địa bàn Thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dƣơng trong điều kiện giáo dục cụ thể của đất nƣớc và của địa phƣơng, với những ƣu điểm cần phát huy và tồn tại cần khắc phục. Quan điểm này giúp ngƣời nghiên cứu xác định phạm 4