1
LỜI MỞ ĐẦU
Trong sản xuất kinh doanh ngày nay, công tác quản lý được coi là một
trong những nhân tố quan trọng nhất để giành được thắng lợi trong sự cạnh
tranh với những doanh nghiệp khác trên thương trường. Công tác quản lý bao
gồm việc xây dựng kế hoạch một cách cẩn thận, dựng nên một cơ cấu tổ chức
để giúp cho mọi người hoàn thành các kế hoạch, và biên chế cho cơ cấu tổ
chức với những con người có năng lực cần thiết, cuối cùng là việc đánh giá và
điều chỉnh các hoạt động thông qua kiểm tra. Tuy nhiên, tất cả các chức năng
quản lý sẽ không hoàn thành tốt nếu các nhà quản lý không hiểu được yếu tố
con người trong các hoạt động của họ và không biết cách lãnh đạo con người
để đạt được kết quả như mong muốn.
Là một sinh viên em rất quan tâm đến "Yếu tố con người trong công tác
quản lý" do vậy em đã chọn đề tài này. Do phạm vi của đề tài này khá rộng
nên em đã không hoàn thành bài viết đúng thời hạn sớm em mong nhận được
sự giúp đỡ của khoa và các thầy cô giáo.
Em xin chân thành cảm ơn!
2
YẾU TỐ CON NGƯỜI TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ
Quản lý và lãnh đạo được coi là những hoạt động giống nhau. Mặc dù sự
thật là một nhà quản lý giỏi hầu như chắc chắn là một nhà lãnh đạo giỏi. Như
vậy, lãnh đạo là một chức năng cơ bản của các nhà quản lý bao gồm nhiều
vấn đề hơn lãnh đạo. Như đã nêu ra ở các chương trước, công tác quản lý bao
gồm việc xây dựng kế hoạch một cách cẩn thận, dựng lên một cơ cấu tổ chức
để giúp cho mọi người hoàn thành các kế hoạch, và biên chế cho cơ cấu tổ
chức với những con người có năng lực cần thiết. Các bạn xẽ thấy trong phần
IV một chức năng cũng quan trọng nữa trong công tác quản lý và việc đánh
giá và điều chỉnh các hoạt động thông qua kiểm tra. Tuy nhiên, tất cả các
chức năng quản lý sẽ không hoàn thành tốt nếu các nhà quản lý không hiểu
được yếu tố con người trong các hoạt động của họ và không biết cách lãnh
đạo con người để đạt được kết quả như mong muốn.
Theo một định nghĩa rất cơ bản, thì sự lãnh đạo cũng có nghĩa là sự tuân
theo, và chúng ta phải thấy được tại sao con người phải tuân theo. Về cơ bản,
mọi người có xu thế tuân theo ai mà họ nhìn thấy ở người đó có những
phương tiện để thoả mãn các mong muốn và các nhu cầu riêng của họ. Nhiệm
vụ của các nhà quản lý là khuyến khích mọi người đóng góp một cách hiệu
quả vào việc hoàn thành các mục tiêu của doanh nghiệp, và đáp ứng mọi
nguyện vọng và nhu cầu riêng của họ trong quá trình đó.
Chức năng lãnh đạo trong quản lý được xác định như là một quá trình tác
động đến con người để làm cho họ thực sự sẵn sàng và nhiệt tình phấn đấu để
hoàn thành những mục tiêu của tổ chức. Trong phần trình bày về chức năng
này bài viết này chỉ ra rằng khoa học về hành vi ở đây tạo nên sự đóng góp
quan trọng vào công tác quản lý. Khi phân tích kiến thức cần thiết cho quản lý
tôi xẽ tập trung vào yếu tố con người, động cơ thúc đẩy,sự lãnh đạo và sự giao
tiếp.
3
I.YẾU TỐ CON NGƯỜI TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
Tất cả mọi cố gắng có tổ chức được thực hiện để đạt được các mục tiêu
cảu doanh nghiệp, nói chung là mục tiêu sản xuất và chuẩn bị sẵn những loại
hàng hoá và dịch vụ nào đó. Sự cố gắng này không chỉ hạn chế vào hoạt động
kinh doanh: nó cũng được áp dụng cho các trường đại học, bệnh viện, hội từ
thiện và các cơ quan nhà nước. Rõ ràng là trong khi các mục tiêu của cơ sở cá
nhân trong tổ chức đó cũng có các nhu cầu và các mục tiêu riêng, quan trọng
đối với họ. Chính thông qua chức năng lãnh đạo, các nhà quản lý giúp cho
mọi người thấy được rằng họ có thể thoản mãn được các nhu cầu riêng sử
dụng tiềm năng của họ trong khi đồng thời họ đóng góp vào việc thực hiện
các mục tiêu của cơ sở. Do vậy các nhà quản lý cần phải có sự hiểu biết về vai
trò của mọi người, cá tình và cá nhâ cách của họ.
1. Những vai trò khác nhau của con người
Các cá nhân không đơn thuần là yếu tố sản xuất trong các kế hoạch quản
lý. Họ là các thành viên của các hệ thống xã hội trong nhiều tổ chức, họ là
người tiêu dùng hàng hoá và dịch vụ và như vậy họ tác động mạnh tới nhu
cầu; họ là thành viên của các gia đình, trường học và họ là những công dân,
với những vai trò khác nhau này họ lập ra những bộ luật để lãnh đạo các nhà
quản lý, những môn đạo đức học để hướng dẫn cách cư sử và truyền thống về
nhân phẩm mà nó là đặc tính chủ yếu của xã hội chúng ta. Tóm lại các nhà
quản lý và những người mà họ lãnh đạo là những thành viên tác động lẫn
nhau trong một hệ thống xã hội rông hơn.
2. Không có con người theo nghĩa chung chung
Mọi người hoạt động với những vai trò khác nhau và bản thân họ cũng
khác nhau. Không có con người chung chung. Trong các cơ sở có tổ chức con
người thường mang tình các vai trò khác nhau. Các công ty đề ra các nguyên
tắc, thủ tục giấy tờ, chế độ làm việc, tiêu chuẩn an toàn, chức vụ công tác, tất
cả với sự ngầm định rằng mọi người về cơ bản là như nhau. Tất cả với sự
4
ngầm định rằng mọi người về cơ bản là như nhau. Tất nhiên giả thiết này là
cần thiết một phần lớn ở những hoạt động có tổ chức, nhưng điều không kém
quan trọng là phải thấy rằng mỗi con người là một thể duy nhất - họ có những
nhu cầu khác nhau, tham vọng khác nhau. Nếu các nhà quản lý không hiểu
được tính phức tạp và cá tính của con người thì họ có thể áp dụng sai những
điều khái quát về động cơ thúc đẩy, sự lãnh đạo và mối liên hệ. Mặc dù các
nguyên tắc và các khái niệm nói chung là đúng nhưng cần phải điều chỉnh cho
phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Trong một xí ng iệp, không phải tất cả các
nhu cầu của mọi người đều được đáp ứng hoàn toàn nhưng các nhà quản lý
phải có một phạm vi rộng rãi đáng kể trong việc tạo ra sự phù hợp cá nhân.
Mặc dù các yêu cầu về chức vụ thường xuất phát từ các kế hoạch của doanh
nghiệp và tổ chức, nhưng thực tế không nên loại trừ khả năng bố trí công việc
cho phù hợp với con người trong mỗi trường hợp cụ thể để sử dụng tốt hơn
được tài năng quản lý hiện hữu trong doanh nghiệp.
3. Nhân cách con người là một điều quan trọng.
Công tác quản lý liên quan tới việc hoàn thành các mục tiêu của doanh
nghiệp. Đạt được các kết quả là một điều quan trọng, nhưng các biện pháp để
đạt được các kết quả không bao giờ được xúc phạm đến nhân cách của con
người. Khái niệm về nhân cách cá nhân có nghĩa là mọi người phải được đối
sử với lòng tồn trọng bất kể chức vụ của họ trong tổ chức đó. Tất cả Chủ
Tịch, Phó chủ tịch, nhà quản lý, quản đốc cơ sở và công nhân đều đóng góp
vào việc thực hiện các mục tiêu của doanh nghiệp. Mỗi người là một thực thể
thống nhất với những khả năng và nguyện vọng khác nhau, nhưng tất cả đều
là những con người nên tất cả đều được đối xử như nhau.
4. Cần xem xét con người một cách toàn diện
Chúng ta không thể nói về bản chất của con người trừ khi chúng ta đã
xem xét một con người một cách toàn diện chứ không phải chỉ xét những đặc
trưng riêng và tách biệt như sự hiểu biết, quan điểm, kỹ năng hoặc tình hình
5
riêng. Một con người có tất cả những đặc tính đó với những mức độ khác
nhau. Hơn nữa những đặc tính đó có tác động qua lại lẫn nhau, và tính trội
của chúng trong những hoàn cảnh cụ thể thay đổi nhanh và không đoán trước
được. Con người là một cá thể toàn diện chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố bên
ngoài như gia đình, hàng xóm, trường học, nhà thờ, công đoàn hoặc đoàn thể,
tổ chức chính trị và các nhóm huynh đệ. Mọi người không thể tự gạt bỏ
những ảnh hưởng của những lực lượng đó khi làm việc. Các nhà quản lý phải
nhận thấy những thực tế đó và chuẩn bị các ứng xử với chúng.
II. CÁC MÔ HÌNH CON NGƯỜI.
Để hiểu được tính phực tạp của con người các tác giả viết về công tác
quản lý đưa ra một số mô hình con người. Mỗi mô hình là một sự trừu tượng
của thực tại. Nó bao gồm những biến cố được coi là quan trọng, nhưng cũng
bỏ qua những yếu tố ít thiết yếu cho việc giải thích hiện tượng. Các nhà quản
lý dù có ý thức hành vi cá nhân và hành vi theo tổ chức, dựa trên những gỉa
thiết về con người. Những giả thiết này và những lý luận có liên quan với
chúng ảnh hưởng đến hành vi quản lý.
Qua nhiều năm, người ta đã đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về bản
chất chủ yếu của con người. Ở đây chúng ta đã đưa ra nhiều quan điểm khác
nhau về bản chất chủ yếu của con người. Do đó chúng ta tập trung vào những
mô hình lựa chọn của Schein và vào những giả thiết cổ điển của McGrgor về
con người.
1. Từ quan điểm lợi ích kinh tế tới con người tổng thể
EdgarH. Schein đã đưa ra 4 mô hình quan điểm về con người. Đầu tiên
ông lưu ý những giả thiết lợi ích kinh tế trên tư tưởng là con người trước hết
bị thúc đẩy bởi những động cơ kinh tế. Vì những động có này được giám sát
bởi doanh nghiệp, nên con người thực chất là thụ động bị sử dụng, bị thúc đẩy
và bị giám sát bởi tổ chức. Những giả thiết này giống như những giả thiết nếu
trong thuết X của McGregor, sẽ được đề cập tới một cách vắn tắt.
